1 * 5 *
iß tiphei Vefii Lmdtnfis
cVtïïoT-1 ro, l u m a s i'giutîcins.lnquo pulchiumeft
fornicaretur : maximeq; h e adulteraret cuiufquam vxo-
rcm. Ità filiutn mater & fopienter & fände admonebat.
Scd prxter h«c(quod & fupra docuimusjvt per alios et-
iàm admoncretur magna curam adhibebar, u quos Forte
ad crudiendum eum arq; aberfonbusretrahendüido^
neosinueniflec. Prxcipue add egit cum Anùftite quodâ:
quern cum ehutricuramRcclefia & exercicaçumin facns
Libris inteiiexifler, rogauit%tumfiliocoiloqueretu
refellerccq; errores eius,quod cum rècufaflèr(&prudcn-
ter lanè, quod indocilis adhuc viderctqrpropter infla-
tionem noua: Manichxorumhærefis ) fualilletq; vtpro
eo tantum Deumrogaretdperaretq; quod.&fibialia cô-
fcigerat, iegendo per le reperturum eurri quisille eilet erro
r , & quanta impictas, nollet a. ipfa acqpicfcere fcdin-
ftaret magis rogans&vbcrtim lacrymanvilleiam fibfto
machans toedio, Vade ( inquit) à, mtùta viuas.Fieri mnpotefi
vtfilius ifiarumlactjmarum portât, quod ilia itaïe aceepille
ac fi de coelofonuilTetjfolitâquoqi Fæpe fibidicere Au-
guftinus refert. Huîus igitùr m.atnsqnâ ante qculos ponendam
Cap.i.&itf.
omnibus non îmmerito ante monuimus ,tam
fingularem in emendatione fiUorum modetationern arque
prudentiam, tam fedulam cûram, tam piam foliici-
tudinem ftudiofe parentes fequantur, neq; aliam quam
in filio pubère ge flît, pueroetiam adhibuifleexiftitnenr:
quam cum imiràrt vt to to eos Audio facerc praeftat prp*
pofuerint, non tam quos filioipra tr^didit^uamquos
ab al trice etiam viucndt nio?c$ ian6Hffirnaq> tfionitaru-
fcepit? mirari atq; aroplcdi conueniet.
L i b e r I I .
MAPHEI VEGll LAVDENSIS DE EDVCATIO
' neither or um &eirumilarit moulut.
C A T V T I .
Vt parentés liber os lit ter is & bonis dtfciplinà infir liant.
Avenus qualiter ad mores componendi fint hberi H
1
eus, quern cum naufragiofadoadRhodienfiumlittus
vis tempeftatis eieciflèt : confpcxifletquc defcriptioncs
quafdam Ôeomctricas, exclamaflè tradunt cofiprta-
tumque comités foiflè, vt bona fpe eflent, quod homi-
num veftigia videret, quorum fiduciaercdus ftanm oppidum
Umulqile Gymnafium p etiit, vbi cum multa de
philofophia cleganuttïme dtfleruiflèt ampliffimis cum
dqnû Rhodienlès ornauerunt, quibus non tam fibi
quam cqmitibus etiam ad omnia eis neceffaria abundè
iubuentum eft,quos & parantesdemum domum redite,
roeantefquc quidnam patrix referre eismandaret. Etc
ira unanciate ait : tales liberù opes ra'iaqM viaticaparandaeffe
qua ttaufragt(itùatn paffbs tpfos fimulenandofequtre/itur. © di-
«nam phuolopho vocem. O quam parentes merito e-
inné« audirc, auditamque petpetuocuftodiredebeanc.
Cuius fu>t & aliud ptudenter diduro, Rogans enim
quiddifferrctlapiens ab infipiente : mitte( ai t)ambosnu
dos ad incognitos &dfies,% Scd quod & alterTheophrafti-
çùs Arjftippus dixerit prætcreSndum non eu, dodumex
omnibus iolum neque in alienis locis peregrinum.neq;
a m ifiis familiaribus oc neceffariis inopemamicorumjfcd
in omni çiuùatc cfli emem : d.ffi i.cfcjue fortunx
timoré pofTe defpiceie çafus, atqui non
felicitatis prafidus vallaïuseflet, lubricisinneripusva- {taDtjor-
d énient nftabili iediilfitma tonfliajlivita.quanquam
haud feheitas vlla putanda fit quævirmtc&iittensca-
; t i t , q 'ie n en fie dücipi^n sornata, nam neque
diuitix & opes quas modo dijimus,neque cotpotisvaletudo
aut to bur.neqi genetisclaritas:neqiglorià(qua
nihii inanius efii Theophtaftus dixit ) neqs forma: <dep
eantia /quam idem quoq; tacitam decepttonem,Bipn
aiienum b o num, Socrates vetamqdiçi tempotis tyran-
nidem appe|ku.it j iea iitudinem vUam affetre poflunt,
quæ infirma magis omnia atq; inftabilia funt,fola autem
qux confions fempet xternaq; pérroanetjfeliceni homi-
* « «• ... , .. —, J a A.—diilètuimus; nuncconucmcntcrq:iou;Q<iolititi'is nein teddit Vittus Jbonarumqidoâriîi«màArurnmn\. imnlfrtiintuiftiifpî
bonis artibus inftruendi eruat, dicendfip anobiavi- Cui conuenit quodSoctatesrogatus an « atum r
■’ l,I fihie<revidetetut:ii<j:i«(lpq(tlt)jwo«#>»Mfcaf','« “w
& doctmi. Eas igituc dinitias filifs patentes parabnnt :
qux non van*» inanes, atqne fugaces exiftantiqups non
fortune vis yl'a queatadimereded quæ cum animisme
tibiilq; coninna'x nullodeficiant cafn.-petpetnoq; dnta-
tutxfinttempore, (^uxficraffiorcsqaidaninonmultn
fÔRe'xftimabu'nt.at ncid faltem contemnent qubd Atlftippus
toganti cuidam quonam meliot euafuruseflet
fiiiüjS û ertidiretur, refppndit: Et f i nuÜa alia re, certe vel I
tbeafrononfedeb.it lapûfisperlapiiem. Iili vero ffk a vtdixi- H(jciç^
mus.hliqt eiudirecutab.unt,honorabilioresetiam,quo<f j.j^oteie |
ftorcles dicebat, eiurit quam fi eos folum genuerit, ipf0 diriffe
detur. Quare hic animum a dhibean t : arque in erudicn-
dis filiis totos hie ingeuii neruos parentes intendant.!
Nam fi tanta cura & anxietate cumulandis opibusau- ;
gendifq*, patrimoniis in fiant dlorum caufa, quanto ma-
iore eos incumberc oporter, vt litter.!rum ac bonaruin
artium longe digniorcs preciofiorefq, illis thtDutos r e -1
linquant. Qu'ppe cum h* certæ , peipctuo (labiles,ill*
vanae.momentaneæ fluxaque lint : arque h<c dele d e n t
folenturque omnem ætateui ;fintqu.e, quod Artftptelts
dixiflefemir,interprafpcràoi$amc ntum, inter aduei la
refugium, contra per^unganc die î n fiarfp i «ai u m ,y e-
xeneque, aç amarilnuias læpius^enetent curas :& cum
deperietint magno eos a quibus pomdcbantur cum cô-
tempiuaclud^brio derefinquant. Hortemurquoque bç
ad viftutem plunmùrnïtque incendant : illæ v cto. vt
Pofildonius aiebat, mai oi um lin t omnium caufa irri-
tamentum. Has neque expilare fures, neque eripere hottes,
Corn. Ta
it.Ub. 4*
neq; vlla vis maicraunnctndiiauttempeftarisau-
ferre queat', illas nunc potent.um hominum conçuflio-
nes, nunc latronum jncurfus, nunc bellorum impetus,
nunc vorax maiis voraciorque etialm foeneratorüabyf-
fusdiripiat. Quare veriffimu'm NeronisilludadSene-
cam magifirum iuum relponfum, licet fimulatum fue-
rir, cum multa &magnaquaeabcofufceperatdona,cô-
memoran t i ita dixir .Ratione, confiliOjprMeptüpuerïmm, de-
inde ïuu entant meantfou fit : & tua quidtmerga pie munera dum
vita fuppetet, aternsferunt, qua a me babes hortï &foenus & villa
lafibusobnoxiafunt, Ëgreg;e etiam illud Stdpoms Mega-
renfis phdofophi mernoratur, qui cumcapta delcçaque
funditusàDemetrio vibe,amifiifque libei is &. vxore interrogate
tur: nunquid damnum inde vllum pafiusfuil-
fet : nullum oninino, refpondit, quod ex vtrtute nihil vnquam
billumauferrtpojjet. Nec diffimile huicaliud Biantis Phe-
nïifu't : cui cum euerfaitidempacriaabeunci yacuodi.
cerct quifpiam, cur non ali quid falcem bonorumfuo
rura fecum ferret. Ega, inquit, omnia bona mea mecum per■
q u ip , genuerint viuendi tan tû , qui amen» erudiérint, Alex.HJ
bene etiam bcateq; viucndiaudores efle confiât. Q u o d pjQ. ‘
adeo magnifecerunt A.henïenfes, vtpoçtarum quidam V f ^ : |
antiquorum dixerit, ideo fe diguos eos laude arbitrati fcïtinviu.
quod cum omnium Grsecorum legibus cogantur parentes
àlibcrisali,Athenienhumnonomnes,nifihiquiJi- :
beros artibus erudiifTent. Captt IL
Ad feptimum annum pueri littais difiendts adhibeantur.
Q y îbuscum tant^romittkhtur,nemo eft quem non
maximam in eruditions filiorü pperam dare opor-
tcat. Q u o re d e autç modo fint erudiédi,id quod ad nos
pertinet quantum per repues vires noftras licebit,abfol-
uemus. Pfincipio igituc quod & ab anciquis praeceptum
efttcum feptimum ad annum peruenerint, tradendi erut
magiftris, neq; ad majores difterentur annos. Aptiot eft
n. tenella ilia «tas quxcunq; eiimprimuntur, quemad-
modum & molles ceræ figiilprum veftigiapetpetuo fixa
retinere.Curabunt a.prudenter ne multo difeédi labore
eos fubitograuent, quod & aratoresequorumq; domi-
tores confucuerunr,dum hi equulosfrxno.illi iuuencos
iugo afluefaeiunt : neue in feholis aflîdue cû cæteris ino-
j rari cogant, fed fpcdatorcs magis difciplinarum quas
1 præcepturi erunc quam difcipulos fibi fufeipiant,
..........................................M
: lib.1- lofij
Ifoadet in-f
jfcholisf.°|
tiusquanH
' pfiuatün k
tinflicui I
Ipttçros. , i
DeEduettiont Likerorum. Lieer. U. *53.1
quod 8c in nóuellisyitibusdodivinitorcs faciunt, qoas
ne vis earum.^xtenuetur non multuni ;a4 producen-la
vina curapt.exccn,diere;dobcc iniqlidiqreöi .ftirpenti'dtt-
Virg. Qoif
quefnotó
patimurlH
mânes.
Setui pà-
ttiacmija-,
dicanda,
Syurs,ah '
^tetcnlraS
sut Cala- ■
l’er.auttj
Vafto.
fSt- :_A°ug <tój
vc cüiPÈrmari
niagis è p i u ^ ^ n f ^ p é n ^ t i n pubfeoi, quo c?\cricon-
uentre pqcrifo|ent a,udico;iq d u c ^ n tu r, no domi( quod
aliqiti crediderunt j fub priuaui pva'ceptoris curahabea-
4omefticorutpquqqVacfptdidqrdm,peir«penegötiorü
aïpedumagisfcgrtgibuntUL.^dfylitanaaueiténturvica,
quae maxime iili $u ti cimendaeft, nc quodplerifque
contigit,eo quafivm •
,kris;quibi^damac v.elaci ex abditis edufti locis dérer-
rsantur , quae picea .tanquam mapulagrapdiptes pqftsa
!, etiam annos.fepius comitaair,pi^cerea alter alccnus fi m
fchplis.erudiehturraeiiusexemglbatq;db<^rinaprofi-l
pcehenfis vitiisexcctrebu|tiu, atq; itavelfpe laudisyreel"
ingjtjj obiurgationis me iipr es ëuad e n t. CauendutpVeric
ne mutatis fiepiusprxeeptorious diuerfas ad fcholas eru-
diendi roittantur, nam nón miuuèin^er.ia quam planta-
riav b i m.uifQticstransferuntur,autvina;ybki
ctebrp t rapsfand fit ur l |d l atq; detrimentu pati cotingir.
C a p v t II I.
An extra domum aut patriamad difieudas litter as dimuten-
dipitert.
PQft hxcfadraon.endi fuipdsnc extra domumaar^a-
triam fub aliorum c ura al g n dó s ,ed o cend ofq; fiberps
dimitramus, nam c u p nullus fit in filios intpnfior quam
parentumamor, yerietiatn fiinile cuiq; vinebitur nemi-
nem eorum diligcntiqremcuram quamiplpfinetaqui-
bu^geniti fpnt, ellefiabiturvfhi. Qu^ire vetus& perface-
tum illius didbim tnemoracur, qui rogatus quidequum
magis pinguef^ceret, oculat pominyiclponèn. Q^jarnquatn
propterpeliorem e.ducationeni nimiamqüe indulgenriam,
qu*perydeii.nimentamuliebriafei:uorumq;
aflentaciones fiequén ter fit adeo («plus refoluahtur atq;
effiuanc, vt.fatiusficqosadextraneosinaliisciuitatibut| |
ablegate: v&i. & minus fibi IfceW'* alTumenc, & m^gis
pro ar b itxio Cudba facere crubefcènr^Quodvbi ptudens
paterfamilias anipadUerrerit,cauce;profpiciet êifainam
6c mores&amiciciam cuius filium fidcicur«q;c6mittet,
ne cum è Charybdi eum libqrafie cpdid'etit in ScyBam
ftultiusïnconfolti'ufq;pyxeipitet.^^Ca'uêbir^uöqvnd'in
oppidumaliquod quod multoties vbi nulla dignitas.
motum,nullahabïtifprum generofiras & elegantia ha-
beatur, eum tranfiniccattneue in yllam ciuitatem cuius
incolas fama fitperniciofo akcuivitip, Sc, quod m^ximé 1
illixtati noceat deditos .inclinatofq; elle. Sunt n. vrbo-
minum ita &ciuitatuma natura iniita fingidatia quaeda
ac propria ingenia,.quij}usduccntibus (uumquaeq; vitiü
fe qu i atq;,(v t?ille ait )fuos qu aeq; pati maneSciuitas cogi-
tur. Tantaa.ertyis cpnfiietudihis. y tn o n aliosacdc?ce-
r>sin quauis yelhati vel enutriti fderint eiuitate obferua-
ri mores eonfpexétint, fifcipiantetiapuerifufcei>tofq;l
perpetuo retine^nt. Q uate Xenöphilüm Pythagoricu m
dum rogaretor quopa&ofibi egre^e erudiri.poll.'nrre-
6te refpondifie legi mus,jz
. Quxcum inleruis plurimum poffe fetibat*Vlpiatiüs lu
rifppnfoitu$;, quisnp vel p a ie in |e l mkorem in Ingenuis
etkm vim habereexifijimabic: aitpVqfii mane p avrydurii,
nationcm cumfq3 in venditiohe j pfonuticiaft debite: quodple-^
riimq; natio lerui aut prouocetduc dererreat empforcm.
Idcirco interèfi hó0ra feite hatlbncm jp^fum^pt ü nam ïg
eft quofdim feruos bonoVcfle, quia natfpms funt non
infamar^ï qupfdam p a lo s videri quia ea natibnefunt
q ux magis in famiseffc Qm' v. parup quopiam oppido
ottifuerint.vbieruditotüm nön ratio habeatur j probr-
dum cft v t ad.cclebrcs doaifqfprxccptonbusrefertaS
vrbes, mittantur: ^ em a dm b d um Sc Augafimus querri
npn fatiirepccete polfumus aTagatènfi fnuniclpip vnde
prtuscratadmpdumtpuiadMa'daurènfem'yirtnamvvrbênnacmoxCaythagihem
miiTum fea parentib. föis tïia-
gna cura e o pm irnpenfaacjom'nium admiratione atteftatur.
% d y b i qu is infirmiöris ptimpxtatiisannpsèxcef-
Bibliotb.Vet.pat. toni. 15.
ferit etiam ficelcbri in ciuitatc natus fit, non p ig e â t^ j, E
adDemonicumfctibdnsIfocrates)löngum iterprofici- Ifocratis
fci ad audiendoseos quidqdiores habeantur ; Turpenft confilium. |
ëlïè ait mercatöres tot Sc tan» maria pertranfire gratia
augendx rei & fubftantix; iuniores Vero.tetrefires vias
cum longió'res fueriht non poflc,vc dotftrinam vberio-
remaflequantur,libenterferre'. '* 2.-'-"'* *****
Ca b.VT ■ IV; ‘ i !
Vtpadagogipueris adhibeantur : ac quales eligendi.
GVra étiam non mediperis erft habenda, fi per fàcul-
tacés licebit, vt pxdagogipüens adhibéantur : ac tales
quidem quorum doétrina vita quoq; ÓCmöres ptibli-
! co teftimonio commendentur. Caucndum fedqtiam
maxime erir à Foediffimis qUitufdam hircis; quorum
cur* non firié magnopericulptènelliadhuchaedicon-
pittentur : miriiró eft enim vtriori tam doélrinarü prx-
cépta qualm morum etiam exempla ab his (ubquorum
cuftodiapofitiruntpu.eri,hauriant,firmiflimeq; teneat. F *
Alrxnndrum ilium Magnum tradunt qui a Leonide pè- PlutarcS
dagogo*fub 8< morum & incefius etiam vitiapüer acce- m^lexan. ;
perat,;nunquam delcre potuiffe. Laudantaütem oihn.es |
! q uam, A lexandri ipfius pater Philippus dutr. narum iliü i
fibi inüéllexiffec ad Ariftotelem hilce verbis epiftólam ' j
fcribfir : Filium m ib ig in ïim f ê t fc q,uOdeqttidem dits habeogra- (
tias:no'ntamproindequianatusqüamproeoquodeümnaftiçon‘ I, I
tigit temporibm vitatua.Jperoénimfórevt éMlus etudittifcLd h -»v
dïgnus ex fiat & nobis, & rerum ifikrumjiifctpiteme. 'Prpderit
quoq; condilcipulotum quempiam ei’uditioré filio do-
cendo prxficere, qui & thagisidoneusvidebiturifido-
mefiieus, aut (anguine iu n d u s, aut frater eriam germa-
nus fueric, quod lapienter faciunt pa tres quidam fami-
lias, qui filios minores natu maioribüs erudiendospop- |
mittunc ; quæ res lumma parit vtilitatem. Nam & p in o - i
tes maiorum d om in a melius ceietiufque proficiunt : Sc
majores quæ ante,did*ceranc efficâcius memoriiécbm- |
mendant,aflequunturq; illudinfuper quod inrefamilia-,
ri non parui pondcris e (Te iudicarnüf'. babchîur n. a m i-1
horibus maiores in veneptibneitimehturq; infiar patru: G
oricurq; proinde(quam raram N afo elle dixit j firinàqüe Quid, f e inter
eos^c concots fèmpergracia' petlèuerat. Nbiietit
etiam concemnëhdumvt parentes ipfi cum-c kholis mii ratî^£fc
redierint pxdagogo'tum yicero fupplentes repetiab illis piter fie
eaiubeantquxinterdiuà magiftto didicerunt:quod in- mceidum
dodum quendam pattern (cio fecilfe, qui canquam 15- Pa’daS°-
oe omnium qua* fe cotatn lecitaiénturgnarusefiet,re- » * ^
prehendehat fie'piusfi ium,atq;eo animum illius addu-
cebac vt fptliçijcius dodrinat pcrdpiedxmfiaretpe a pa-
tie , quem eruditum exiftfmabat, vlla ex parte rëpre-
hendi potier. Sed & coiifcrecplurimumdômefticus^
qui intra p, iuafas dqmos h?bcbitur,vftfs Latine lpqùen-
di :q_ue m admodum fcnbit Çjcefo d c Coripne illo qqi cûc :
litterarnm adinod.utn mini Icirçt ,^indodus pmninb.ac
i'ndis. vt nècpeetam nec o atorcmaliquem vnquam le-
gifiet, La:ineramen non pcftîmeloquebatnr. via tai 11ü
aliquo dpme.ftico. Nam magni inteièfieftidt q u û s^ ^ f-
que aUdiat quotuiie demi : quibus cum loquatui apne-
ro : quemadmbdum patres, p * d ag p || matrcSetiâà^fo-
q.lautur : Affevt eimuiodi mucg5exempla, fidpræcipue
Cbrtieli* matris^G'acchoru : in cuiusTennpîie egrçgiè
cditcatos filibsex litteris, quasîfjf fçiipfit|appatet. Ç À P V T V. ; g ,
QualeS mdgifiri puerisetudiendisadhibfiidï. MAgftirprum verpj àquibus publi'ce cdoccndierüt,
• H . * Quarpm
ex-Srnpfä
éonlFanc
in Córb-
Nep o tis
fragmeo:is
Sap libifi.
cap. ïÿ î
d^gendorum cufâm maiorem etia habeic opor-
tebit : ytqüod de pcedago^isdixirnusgrattesfiht imprimis
,liberiq; ab omni ÿitx ctimine. De jhinc ègregie ao-
di; Nam quemadmodum riutficùm,quanto purjus in-
corruptiufq; lac fuerii; tafitq inféntium^uieoâlùutun
. valetudo magis atq; robur àdiuuafiur.ita hi qùo eledio-
res literas ôc mores habuerint,co etiam difcipulisfirmio-
ra re li nque n t pro bi tat is St dodrinâe alcius demum filtre-
dur* veftigia. Nec dubicanftum cric quanto prinçipio
prxftantiftimus illis dodor eiigatur.licet adimbuendâ
rudem adhuc *tatem mediocriter ètiaradûdusqttifqj^
ac grcgariüs fufHccrc videatur :Nam quo eruditjbicfue-
” ~ ~_ CCcc fit,co