A
Mancthon
e sd u o ,^
Seneca:.
Córnelij
Romani.
Area No*.
B I
C
Qn artum.
caput q uo
d iluuntur?
e b ie é ta ." '’
D M
C.Plinius,'
& Solinus
eadem nar
Tant. I
Virgilij î!
fur ta.
Vide Ma-
crobium,'
Fuluium ‘
V:finnm,
Lamb.
S H ort en- I j
fiu,&Ger- ■
manum
Valentem |
Impontiu! *
tes,plures Homcros, & Virgilios.Quod fi ad alias facul-
tates.atçjuenacioncsoculqsconuertat, nô paucos vide-
biteiufdem nominis fcriptores.vt funt duoManethones
Ægyptij quiapudSuidam referuntur,& duoSenecxHi-
fpani : Si vero ad rembellicamjpluresfibi Bruti,& Fabij
occurrentpluresScipiçnes.&Decij; .mukosexflitiffc
comperietPyrrhos1'& Alexandros; fed vnum Temper in
vniufcuiufqùe;fruartis,feufrcultatisfcientiaexeeliuiffe,
& primas culiffe o ffe n d e t; v tiA rift o ce les, H o mer us, Vir -
gilius, & Alexander tulerunr. ^Similiumexpmplorum
pleni Tunc liBri,quaprôpternihileftIeur non duo,eireBe-
rofiGhàldætfacilepocùerintjVtduoMcftelæjRomani
ambo,ex eadem familiaambo;ve pluresCornelij,&Ne-
pos,& TacifuSj&'Cèlftis : quamquaego rnagis adducor,
vt credam,fidiciiimefleâubfcorem n uc.'fedyéoipad air
gumenta, quæ aduet&rijftrmioraefle putanr.dicuRt e-
nim,fuperibrerhBerofutn apudlofèphum retuliff«? no-
nulla eifdem verbis,eodomque ordinp, & cbntexctfCol-
1 ocatis.quoBeroius in n ior eadem ipfa refert,q uæ fu h c e-
iuÇmodi,Etufdem (iriqùitldfèphus ).arca Noe,at ^ dtluuijmc-
moriam fact tint omnes, qui barbarashiftortas cenfcripferuntiquo-
rumvnus Berofus Chaldam,qui, nan, tv. s de hoc diluuio>talt(er eft
affdtwiDtcitur autem nanti eius, qua in Armenia»! vaut , circa
montent Gordatum altqtu adhucpars rjfe, -& quofdamftittimen
exinde tollere,quo maxime bom hits ad expiât tonem vtuntur. Hçç «
Berofus fehior. Berbfus autem iurtior, id ipfurn narrans,
dicit. It a omnthumantimgenus aqttti fnffo cation, excepte Noa
cumfamïlïïfua,q"<t nauiei epta eft.nam.eleuata ah aquti,mrGor-\
ditt month virticequieuit-,cuius adhuc dicitur aluitiapars effe, &
homines ex<llabitumen toilers,quo maximevtuntur ad expiât io-
nem. Hæci lie. Sed.priufqiiamaccedb adbæ c diluen d a,o-
peræpretium fucrit rem aduerfàriorum perridiculama-
mmaduerrere.nam,cüm fotisdocerernus,ÈerpfumChàf|
dæum nafraffe apudlofèphum res aliquot geftas qubrü-
dam regum Adyriorum, quæ apud hunenqn exftarenc,
con tinuoaubtoritatem Ibfephi eleua; e nit'u n tur ;. cum
vero perTuâdère volunr,hune foregermanum Berofum;
tuncipfùrh Iofephum ad id confirmandum teftem citât.
Quid igicur paerilius hac fttt Ica calliditate, aut quid in-
Virgilius.
Conuit in vulnusjonitumfup'er ama dederunt.
Ennius.
Cbneidit,&fonitumftuntil irifuper ama dederunt.
• •/Virgilius.
Summa nituntur opumvi.
Ennius.
Romanifealisfumma nituntur oputn yi.
Virgilius.
I VeniiidithicauropitnmydomMumqutpotentem
lnipqfuti ftxit leges preiio,atque nfixtt. || a
Variusdc morte. - i
Vendiditbic Latittm pepqliit.agiofyue Qtafitum I
Eripuitftxit legesprttio, at(iue rtfixit.
Virgilius. :
Dicite Pirndes, non omniapojfumue omnes. |
Lucretius. .
Mamerdtnatu,nonmniapojfumissomnts.
. | Virgilius. . . s
Tttbonicrcceum linqueiis Aurora
Furius. '-Vi- ly
Interea Oceanilinquens Aurora cubile.
Virgilius/ < /
Humquam hodieeftugies;venim,quocumque vicar is,
* Nauius.
Numquam bodie ejfiigiesi quin mea manu moriare,
Ec alia, permulta.qualongum eflet recenlere, pralertim
conliderarius quam praftarc fidem cuipiam, dum com- cum referantura Macrobio. Quid dicam de Liuio,.qui
modum eft j & eandem ipfi rurfus äbtögare,dum nocet? j integras non modo fententias, f^d longam rerpm gefta-
nonnehac conturnacis,öe perfrätSlMUntfigna animi, & ; rurp jferiem, eildem Polybij verbis eGraco copuerfis,!^/
qui feiens, & pru.densiplam coRuellere veritatem vulc.? ; piusnarrauitPQuid de ipfo, quem módo nominaui,Ma-
Sed venio ad rem ipfam. Atqui facis mirannon poflum, j crobio,qui totaspagiüas in qp_üsfuum exGellio tranftu-
quamleui,6einfirma ducantupratione ad afHrmandum, j lit ? Quod.pifidoworum hominumaure:smultitudine
ob quandam verborum,fimiliuidinem,quaautbmnino j cxemplorutï», qua illisnqtilftmafunt,öbtuhdejem,iam
pullaeft,aut tenujsadtpbdumV&exiguajhuncaubkorem fexcentalocaproferrem, in quibusdeprehendüturp'u.
eilè Berofum Chaldaum; aduerftis,rot argumentoiurn rima^uaalijab ali!S,eifdem verbis,&eademferje dilpo-
careruam , tantis camque validis ratiombus firmatam, iitis, dè colltjfatis funt mutuati.Simili igicunarione,
quibUsaperti(Time oftendirur, diuerTos fuifleau(ftores>'| quifquisauéiorillefuitiea,quafeodo audiuiipi^s dè na.-
& diuêrfi", tempoiibus vixifle. ham Berofiis fie incipit: ue Noe.rni, |eiufquebicumine,quo ftipatafuerat,narra.
Dicit ur autem r,am cius, qua in A rmtniam venit,cma montem ! uir,eifdenifere v?rbis,qua vcl ipfe apudBerofum lege-
Gordiatmaliqua adhuc pars ejfe.'Hie autem dicit: Nam,ele- ra t, velapudaliosauólorés)quie^BèrofbillainfuosIi-
uata ab aquti, tn Gord'aimontti verriet qttieuir, luius adhuc did- brosretujerant.Quxverba^tetiamnuncapudD.Hie-
tur aliquapars effe. Oftcndanrhuhcadueriarij'vbi iintea- i ronymum in commentario delocis Hebraicis , & apud
deni ilia verba,codcm ordine.& cótextu collocata,qute Iofephum exftareicimus , cur nonita apud alios autftoiabbant.
Deindè dicit file: Etquofdam bitumen exinde tollerei
quo maxime horn nés ad expiât tonem vtuntur.Hie autem M
homines ex ilia bitumen tollere ,quo maxime vtuntur ad expiatto-
»fW.Egocerte(nifimeanirnusfallir)non‘hicvid,eoean-
de m il la mVê r b o rum ieriem.&contextum,video tarnen
rem ipiàm.abvtroque feripfore eifdem fere verbis expli-r
catäm. hocfolumfatcor. Sed quid mirum, aut quidex-
ploratiuS,quam non modo hac. ipfa yerborum fitniljtu-
dine,verum etiàm eifdem (àepé verbis; feriptores eafHem
reslirterismandauifTe"? Eüoluant,fi,volent,C.Plini|&
IulijSolihi volumina; iamque paifi m offendent eafdem
animi cogi tation.es eiidem verbis explicacas, adeo-.vt alter
aiterius fîmiafueritappèllatusmeçenim cönftat»vter
ætate fupériocfucrit; NonneVirgilius plurima' catmina
ab Homero.ab Ënnio‘>àPacuuip,âFurio,4Sueuio,à Nç-
uip,ä VatioV àÇatuHo,aLucretio,&ab A6tio mutuatus
eft? v texempli caufla. Vnus qüinobü cunäandoreftituit rem:
quod carmen ficEnnius, Vnm homonobticunäandoreflttuti
'em. ■ \ ' ; * .
Ires exftitifle , vnde hic illa exciperet, exiftimabimus?
Quod fiqpisnunc eandem ipiam rem narrate ftatuiflec,
quareiftanomina c6mprehendefe,& includerenecefte
eSpt^Gordiaus mow, A frnenia, nauti, bitume.expiatio,homines!
r onne n olens in eandem verborum fimili tudinem, & or-
dinem incideret? quis hopinfixiabitur?vtiPlinio,& S oli-
|noyfuvcnifte.videmusindefcriptionePadi,nobiliflimi
fluminis;qui.cum,ipia neceffirate'coadti, ncminacurief-
fent montem Vefurupi,eundemqucaltiffimum,fine|Li-
gurum,«grum Forouibienicmy & quod Padusipie Efi-
danuXa Gtascis fuer at appeliatu$,Canis exqrtunii^XX.
quae i;ecipirflumina, mare Hadriaticumin eadem fere
vcrbainciderunt,qus(ubiicere npn pigebit, ad clariore
hiiiufcereicpgnirionem.&intelligcntiam.aisigiturSo'
liil us.Adlm It-i It a Padbclara eft quetnmonsVefulutfuperantlf-
[imtu inter tugi Alpiumgretnio juifundit vifendo fonte in Liguru
finibus,vndefe pnmumPadus proruttifkbtherfasqj cuntculo rurfus'
iiagro viboninfiextollttur. : nulli athnium inferior claritate,A>
Graekftiftus c anti,tabefaft is muibtu,
&li-'
G
T . Liui us
'Polybioj
ellnmtui
|u s .
Macro- J
biusabA.
gellio.
H
DcPadrf
eadem
p lin iu s &
Solinus.
'&liqdtntibMbrum*prüinûiauiïtugjaqMrumaCçtftoneiXX£.
flatnimin HadrUncum maredifert.Vlinms vero eifdem fere
verbis air.Padus egremio Vcfult mentis, lelßßimum in cacumen
elatiftnibus Ligurumyifendofonieprtpkns, condènfqueféfecù-
niçuloI & in Forouibïenfiuïn agro Herum txoriensMuUiamnium
claritateinferior,Gwüftiftùs Erdanus, acpoena Phdetontü illu-
ftratus^augeeuradÇtwtiexonusJiqitatii muibus,ôcc. dein de,
omm numero , XXX, flumina in mare Hadriaticum defert. Hæ.c
Plinius.Nonne apparet.cxiisquaembdoattulimus, fc’ri-
ptores in trà£tationeeiufdènirei,n6ni]umquam ipfa ço-
geoce neceffir '.ce,in eandem ebire verborum fimilitudi-
nera,inquam modo vidimusPlînium.&Solinuminçi-
difteîlam,fî q.uis diligenter con'fîderare voluerit,ea,quæ
duo h ; audlores de hominis natura,de eiiisvelocirate,dé
vifu,de memoria,deque aliis huiufmodi feripfetunt, nihil
Plinius
l^ela elf
utuatus.
Alciandn
k - f
p ip to re s
m
tiftorici.
p dilu-
,uio tetr*
fluifcii--;
plcrint.. «
lu i f e l
ifeerman^
dubium eft, quin maximam inter éos deprehendat
vetborum cpgnatiohera;vt eidem Plinid,&Pomponio
Melæ variis in lôcis comigifie videmus.nam hic inGallia
Narbonenfi , ColomaRufcino (inquit)picttf llhberü,magna
quondam vrbti, & magnantm oputii tenue veftigium. Ille vero:
in eâdêm prouincia fe-ribit : Opida,lltiberti, magna quondam
vrbtiteme veftg mm,Ruf dm La: inorum &c. Quod fi force,,
non cafü, hi.duo auflores in eandem verborum fimili-
tudinem inciderunt, curnon exiftimabimus, iuniorem
Berofum ea,quæde naue Noemica fcriplic, exipfo Tupe-
riore Berofô alïumpfîflc,aut certe exalto auâore, qui éa
ipfa verba ex Berofo retülifîet, vti Iofephus,& D.Hieronymus
fecerunt , apad quos eadem verbaBerofi de ip(à
naue reperiuûtur, vnde hic nouus auâor ea fumere pb- l
tuiffetPDefinant igicur iàm,futilia huiufmodi argument
ta,hafqueeneruatas proferre raçioncs.quæparum , aut
nihil ad rem facete videntur. Ât narrac.nic auâfor cafum
ilium commimem, ôccaiamitofum, quogenus humanu
aquis delecum eft,ficuiilofephus tradic Berofum prodi-
diflè. quid.ergq?nùm prôpcëreà intel(igitur,Fuiflc Bpro-
fum celcberrimiquondam nominisapud Achenienfes?
nonne Romani,Gr«ci,ßc Garchagiiiieplës.plurimos ha-
buere rerum fuarum fchptores ? nonne proditum me-
moriæeft, Alexandrum circiterXXX.habuifTe hiftoti-
cos,qui res cfiis gèftas litteris mandarurit?lcripfitMoyfès,
cataclyfmum, (cripfit etiàm Berôfus;;fcrip(èrè prieterea
HieronymusÆgyptius,MnafeasDâmafcenus,io(çphus,
& nouiffime omnium Ouidius,fed poedee, commen ti-
cias adiieiens fabulas; a quibus uec nouus Berofus abfti-
tiet; vt faut ea,qux de Titei magna,de Pandora,de
Noegla,dequemagictimaleficiti, quibiis rnanifeftiiîtmo mc-
dacio proculit, Chamum patri fuo nôcuifle,eundemque
poiftea Zçroaftrem,'Ba6l!rianorum rege m ,prmcipcm, 6c
inuentorem magicæartisfuifte. ,
Atmülta. feripfît , quæ apud Diodorum Siculum,
Cornelium Taciturn, C.Casfarem.&apud alios auétores
referuntur. Nec id iàm ilium in Bef ofi Qhaldari formam
mutabic: immo & (ufpicionem.iam diu iniedf am,-aug.et,
alienæ'perfonæ fimulatæ; & argumentis noftris maxime
opitulatur.nam, cura apudCorncÜumTacicum legi lier,
Germanos c^lebrau:(Teolim carminibus fuis , quibus
ahndlium foço vterentur, quendam TuiTconem deum
terra editüm , & filium eius Mannum fujegentis condi-
tores dixit, là nu m pâtre m ,q ue mNo e m um fu i(fè afi'e-
fuitjCreaftèregëm Sàtmatî* hutic TuiTeonem, qui dflu-
mineTànài ad Rhenâmimpèrjirër; ôcrnîfilïè in Aüâm
quendam Gangem, cum'aliquot ex filiis cqiofdamCo-1'
ro cri Gai ! i, qufeolo nias; il lue deducererif, yt nomenh'u-
iùîfnobilifiimi flumihis hiné originem traxilîè videre-
tur. quam qrigincm loannes An mus ftatim, quadam le-
uifllmainueftigatiane, ex nominé huius Gangis conie-
âiàuit. Dicitinfuper,inifi(îèin Arsbiam Felicém q^en-
dam.Sabum , cognoroinë Thuriferum, & i n Arabiattï
Delertam'quchdam' Arabern, & quéndam Petreium inJ
Arabiam Pecrcary, vr harum regionum nominaab iisi-
nitium fumpfille facile vîderencur.quæbmnia plena sumse
leùitatis (uht. Çum vero aphd Pliniù'm'duo, Base opi-
doru'm nomina Fifocgam,- & Noelarainüeniflèt , quai
au6lorilleinÂfturibus,&Gàlla?cisfitacommbmp'ra(ïet,
coinmentus e ft duo cognomina No'egathy ôc-N-oclam/
ÉihüothiVet.Patr.iom.i'j}.' .
quibus vxûresGhami, &Iaphctfcognominatâsfuifle*
dixitjaficrcnsipfum Ianum patrehi^X. annoNini,Baby-
loniotum rëgis , ex Africain Hi^aniàm transfretàflc,
in CMdbérifque colloçaùiflèduas CQlonias, ex cogno-
minibus nuruum fuarum'Noegam & Noelam appella-
tas;aliaque póttenta rcfekc,quæ, vtvèrumfrcëarimodo
mihiftornachurhfaciunt,mododfùm mouent,adeode- 'Deloannc
liris pOerarum figthéhtis omnia inuolmt;vt re&e Ludo- I.Annio i^ l
uicn^Viues, & M. Àntôhius Sabellicus'i àltj que vin do-
<5ti fli m i iudicauer u t. Quafi verb ilia tempeftàte tam qo-
tus effet Noemo terrâf um orbis, v t , mArmeniâcbnfti-
tutus,velüti quidam geographùs ', defignarc iadiopro-
uincias pptûtffet, atqàeearum fines oftehdere,fiuutofq;
vel globis,ve.l tabulis depingere ,quëmadmodumm‘ul-
tis poft (æculis.ipfo vfu,& experiencia duce,hbmines.fa-
âitauiftè compertuhi eftjvt vriiçuiqüe quas velietregio-
hesattribuerer,®na concederet.ythic temerariefne
dicam impudenter ) affèrit ; & quafi inipio.mundi pri-
mord’io htlmanum genus huiufmodi ràtione per toram
*orbem fuerirpropagatum : quod mulrb alitereuenifïc
•confrntànèum cft : quippe quod non confulto tune hô"
mines inlohginquasórbisoras, velutiquibufdâm fiifcc'
ptisëxpedkfohibus,fefe-contuleriht, fed paulatim: pto;
grediendo terras cölui(Iè, magiscredendiim fit * Hinc
effluxit Hifpani cuiufdam fcfiptoris immoderata licen-
tia,i& qui,'Berofum Huncfccutus , nôn modo afîèrutt,
Noemüm in Hifpaniam veniffriAccp'oniàs, iam dictas,
N oega.m ,&N oelamicollo cauiffe, veriim’iândâcius vitra
progrèdiens, Ppidum màritimum , ex quoNoemus in
Hifpaniamnauigaturus foluerec,lopen fuifle aftirmaue-
rit, qupdnec ipféiunior Bérbfus dicere aufùs eft , nifi
forte iam chm ars ipfa , & ratio nàuigandi adeb exculca
effet,yt Noèmus,_ fabricatis nauigiis, aud,abler fefe fiela-’
gdcbmmicreret;aut tamquam credendum fie, ülum na
uem, qua feruatus fuerar,naucica feientiaillo temporis
fpâtio gubcrnafîè, quo tb rum orbem cacaclyfrousihun-
,da(îet: quod impium,arbicror,-efIèt,& irreligiofum credere.
Quod fi.ex hac noràinùm fimilitudine argumenta
dedüçete ,• 8c cbnièbiiiram capère liceret, ialnipfé vel
fexcenta loca ; '&ppidÖFum , aeloçbrum tnfio.ita pene
nomina proferrem, quæ ab ipfo Noa fluxiffe fortafle ve.
rius.quam Nôeg^,& Noelâ,vide\ipoffènrihàmPiihiüs.
Græciam ,& Âtci ca m f'efi b en si op,d.i,Sidus, (inquiry Cre-
riiyon,Scjfonïafaxa III. M.hngtiudine, Megara, Eltujin.fucre &
0eno4i& Probaltnibosquanunc nonfunt,tfa dçfcnptipné vero
infularum f
Lebihthus,Leros^Çyndrâ,SfcmuSjquàanteaÔ\:hoe^A‘eiHhycin
aie : Comprchendttm meditetramti Caballant, cumtresjvïbes.
Demanda,Balbura,Bubon. & paùlo tinténominaiatOemum ne
mus. P >. técerea i n ter i n Tuias àdiunxiè : À6 bac Êjfnéltbera
condniô ’ti.tademautem à f ird o , Aihenienftümporiu, Xii M.
pàftatbeft, tinte Oenohe vociiard. HæcPi injus.Quæ infu la pri-
müm Ornons nuncupàca; & opidum Genoa, quod tune
temporis nori erac, verifimiliotém conieifturam facere
pocerant, ob homiriis vetuftatem,& opidiîpfîus interi
turn.Cum veroh’icaubtorafieratjNoemumirfillasquo-
qucGnëciæ partes coloniasdeduxiffc.fiqüis liberïore li
centia bæc Opiqprum ; hemofis,' &infularum nomina,
'Ôenda,Oenië,btmandd,Ôtndne,àmium)OLbipIoirioa tirent
rallèt emanata, fortaflemüéniflet qiloquecred'ulôSii&.
atrencosauditores. V è l;fi qùis n une ea,q u æd e prim ö
vini inuehrore tradit Athénæus yinmediuin^protulifTet,
quod deh dm inàçum fueri t a quodam; Oehéo, y c ex fioc
catm i he-N ic a hdr i C ol o [îh on i j co n fta t.
Oeneus indecau^fdtere côenüit,alma
Vitia preinehs;
Qubdqueàntiqti'iofesGrcecofum vinéasOenas pro-
pteréà appellàre co'nfuéuiÏÏent ; atqùe huhç Oeheùm
Noàmfo^ffccôVtfifmâffet ; eix quodprithus ('vt dinintë
lirteiæ docent.) vitem feuifièt,' idque magnô ofis hiatu,
& fôhoro'yérbbrurn ftrepi eu péffuàdefé Vbntebdifiêf,
màghosarb'itror , &ihgëntësth"eàtriadpîaüfuscxatare
p otùiffe. Qhod i’pfè loannes Ànhïusfrigidej'fâtiis & inepte
fedtin explication^ hominfs A'bbfiginu;m,quQs né-
gat Græcôis’fuiffèy & alïuhdfe in Iraliam veh’iffe r dicitë-
■ ‘ : L' nun,