A I
’j'al.éaötifi
fal»grücs.
t>i nuçist»rialiüm
47p | _
tudinem, Sc vt.dici folér, qaafi in humeris portare co,n-
uiuas.Vitet etiatnqui cbfiuiuafcomis elle voluérit.con-
iiliandiconfuetudinem.verbiq; fecreti faciendimoretn,
èo quod, in cónuiuijs, id eft in ioefindo arnieorü conui-
uentivim ccecu, debent omnia cfle nuda, & in amore Sc
fide nihil debet efle abfconditum,fed ü fieri poftet»jocu-
losinpcétorafuainuicem mutuotransrerre confoeâan
Nullus ettim locus, aólitandiscorifiliisj âutvix vllusin-
eprior eft. Siquidem verba feCreta folentaffidemib. cx-
clufis eftè molefta. Namipiaëxclufiohabecimaginem
diffidentiæ. Sed &inhis,quæpalamdiccntur fideliter
exeqUendum eric,quod in primo libïo de analogia fcrl-
pfir C.Claudius Cæ(ar,yirexcellenrisingenij, magnæq-,
prudentie. Air enim : Tanquam fcopulü naucæ fugiunr,
fiefugiendum eftinfrcquensatqueinfqlens verbum. Er
qûidem numerùm conuiuarum expreflèruntantiquiivc
nec pauciorcs effent,quam Gratis, quæ clauduntur ccr-
nario, npc plures quam Mufæ, id eft,nouem,aüt in ium-
maGratiarum &Mufatum expièrent numérumaddqo-
denariumafeendentes. Obcinuittamé apud eos, qui re-
<ftiusmtuenrur,ytinhis officium pramsfanilias latiffi-
me pateat.
C a p . X I .
DewoUJliis& oneribtu Cotiiugiorum ,fccundum tiieronymum
& altos Philofophos: &depernicielibidinù, demulttrit E-
phejin* &Jitniliumfide.
S le VT ergo lobrietasin conuiiiijsnecefTariaeft, ira rebus
omnibus neceîfe eftadefle modeftiam. Siquidem
de {âturitatç libido, de libidine immunditiâi& multiplex
pernicies gèncràtür.At ex his nihil nifi dolor poeni-
tudinis fequitur : Sc benè agitur cüm mcerentibus,fi feu-
(ftuofàfitpcfenitudo. Vndéhebetati cordis videturopinio
, qUàe fine expletione libidinis, diffinit perfeélam
non elfe voluptatem. Tradicur hoe fenfi fle Epicurüm,
SedquiCquid gtegis illiusgrunpiant T^ues> ôêtamim-
muridam , & tamfuneftam voçem» nulli Philofopho-
rum arbitrôi:placuifle,hedum E ni euro ; qui rantus fuit,
rcs alienùs excipiet-.-îliiéperpètuarplieitudo, cdntextus
querelarum,docis exprobratio,affinium graue fiiperci-
lium,gatrulafoçrus,lingU3'j‘ rubce(briaalieni fnatritno-'
nijjineertqs liberorùm euenruskNon paflTüs eft iuucnem
in contextu rerurn afperàrUm quafi lætæ materiæ facére
deleétum. Goncinit in hune mod um totüjreéfce philo-
fophantium chorus : vt fi qui Ghriftianæ religionis abhorrent
rigorevn,dircancvel abErhnicis caftitaterruNon
tamen qüod coniugali detraha eaftitaçi.fed centefimum
aut fexagefimum irndaro,licet de radiee vicefimi orian-
tur> minime arbitrer tricefimo componéndum. Zenoj
tpiâetus, Ariftoteles, Gritoîaus, Sc Epicurebrü quam-
plurimitradUnrurpofterishanc publicalfe ièntentiam.
Fernir aùtoreHieronyrop aureolusTheophrafti liber de
nuptiis : in quo quærit,an vir lapiensducat vxorem. Et
cum difiiniuct, fi pulchra eflct>fi bene morata, fi honc-
ftis parentibus^orta y fi ipfe fan us Sc dittes, ficiapiemem
aiiquando inire matrimonium, ftatim int-ulit.Hæc au-
tem raro in nuptiis vniuerfa concordant. Non eftigitur
vxor ducendaiapienti. Primum enim impediri ftudia
Philofophiæ, neepoflè quenquam lib'ris & vxori pariter
inferuire.MuUaeflè,quæ matronarum vfibus neceflaria
fint. Pretiofs veftesjaurum, gemmæ, fumptùs,ancill*,
fupellex varia*leékics.&exedra dcàurata. Deitide per:
totasnoâesgarrulæconquefiiones.Illaornatiorproee-
ditin publicum, haec honoratur ab omnihus,egoin con
uentu feeminarû mifella defpicior. Çur.afpiciebasvici-
nam î Quid cum ancillula loquebaris| Deford veniens
quid arculifti? Non amicum habere pdflumus, non fo-
dalem. Alterius amorem,fuum odiu m fufpicatnr.Si do •
éliffimus Preceptor in qualibet Vrbium fiierir, necvxpremrelinquerCj
neccumfiircinairepofiurrius.Pauperetn
alere difficile eft,diuitem ferre, tormentum. Adde quod
nulla eft vxoris eleékio, fed qualifcuiique obuenerit ha-
benda,fi iracunda, fi fatuayfi deformis,fiiUperba,fifce-
tida,quodcunque vitii eft,poft nuptiàs difcimns.Equus,
! afinusjbos,canisific viliftimamancipia,veftesquoque
vHmerPhiloVàphospropriam&oeritfcaam.Santeias, &lebctes, lêdile ligneum,ralx& vrceolnsfiftaispro-
auroreSenca, egregiamulta, qu^paffiuipoiruntapud bdmurprius,& fic emun!ur.Solay:!torflt.noftenditur,
PhifofophosinuéniriApro patteexpreff4funt,8ccon- neautedifpliccar.qUamducator.-Attendêdaefttemper
gefta in libto, qui de veftigiis.fiue de dogmate Philofo- eiusfiicies.&pukhmudplandanda.nefialceramafpc.
| xeris,feæftimctdifplicere. Vocandadomina, celebrandusnatalis
eius,iurandum per falutem illiùs.yt fît fnper-
ftes optandum,honoranda nutrix eiusfiegerula.Scnius
I-fubfe,]:
•J-aLrûgitu
t ï f ; eon-
'■ fternitur.
D
phorü inferibitur. Silenifenisinuèterati videtutamentia,
potius quam fententia Philofaphi, Sc eft certo a fells
cuiinfidebafbratior,cui hoc ncquitiapotuit fuadere.Id-
ipfum forte innuunt figmenragentiliùmqux delirura
feftem vino çftùahtem,aliis nature obtemperantibus,&
qUietefeiTarecreantibus corpora, Lotide prx cstetis captumreferunt,&
tandem cumorqniumirrifione,qucm
nec stas/nec verecundia refeenabat, afini fui^rudicU re-,
uocatü. Ômnis etgo volüptaslibidjnistùi'pis eft, eaex-
cepta,qus excufeturfdedere contugali Sc indults-liccn-
ti*benefiGio,quicquiderubefcentispoterat inefte.ab-
fcondit. Vnde,.& nupt'Sanubemlo dici m’aiorestradi-
derunt, quia pudenda humans infirnaitatis nubit id eft
abfcondit,vtairNoniijsMarcellus,indulgentialcgiS.Indieuitetiam
confuetudo, vt quos in commèrciûcarnis,
Ecclefisiungitautoritas,palliovelenturaltaris,autalio
ab Ecclefia conftitutd, vt torus quiCHrifto conciliante
f conftruitur,fit iriitdecaftitatis,fn)gaiitatis fus maculas
cqntegat.yttotius iltprobri,aut ednfufionis igiiarus.
Prsferuntur & faces,lampadcs,& luminana accc-ndun-
tüi*,quia gem i nu m to rum. quipalam,& nonfua vigèntî
tibidine, fedhonefta confenticntiu volunedte fternitnr,
decus boni côniugalis illuftrat. Nam Hyniensuslucem
amat, Sc àlâcer phàretra puef Çupido.furriuam fuccen-
I défis ftammamjlatebras Scangulos qusrir. Licetautem
Konefta fit ,8cy tilis copula maritalis,anguftis qjam 1s -
titiæ foecundîor efti Parit enim in dolore vel filios s nec
àliquem produciffruétum., quern non amaritudo prsçedàtjautfeqüatur.
VndéreferenceVâlerio,Socrates huinihs
fapientis quafi quoddani tefreftre oractllum, ab
j addlefcehtu{oquodanTc6niultus,vtrum vxotpm duce-
‘ ter, an feJcrmni mattimoiiio àbftinerët, reipondit, cum
jfni. folici- v tru m c o rum feci fle r,a£ tiu um poenftentiam. Hic te.in- -jtodq« quit, t lôlîtüdb,.hic orbitas.hic genens ititéritus, hie hepaternus
Sc alumnus, Sc fdrmofus,a{fecla..& procurator
calamiftratus, Sc in longam fecuramque lihidiricm exe-
<5tqs fpado ,fub quibus nominibus adultcri d ilirefcunt.
Qndleunque illadilexeritjingtatietiamamiandiiSitd-
tam ei domum regendam commileris, fejruiendum eft<
Si aliquid tuo arbinio re fern au cris, fide fibi habèri non
putabir, & in odium vertetur aciurgia., Sc nifi citocon-
fiilueris.parabit venena» Anus,&^urificcSiSfariolQlsiôc
inftitbres'gemmarum.fericarumque vèftiuin,fiintrômi
ft ris,pcriculum pudicitis eft ifiprohibueriy,|u(picionis
iniuriaj.\ferüquid prodefteïiûTn diligens cuftodia^cum
vxor fertiariimpudica non poftit j pudica, non debeat ?
Infidaenim cuftoseft caftitacis ncceftitas.&illa vere pudica
dicenda eft, cui liaut pcccare, fed no.tuic.;, Pulchra
cito adamatur, feeda facillimeconcupifcir.NDifficilc cu-
ftoditur quod plures amanr;M.oleftfi eft poftidcrequod
nemo habere digoetur.-Minorétamen miferiadefotmis
hàbetur,quamf ormo lafematursN i bil tutum eft ,in quo
totius populi votafui pi rant, alius forma * alius facetiis,
aliusingenio,alius liberalitatefollicitat. Aliquomodô
expugnatur, qnod vndecunque inceffitur. Quodfi pro-,
pier diipeniatJonemdomus, & languoris folatia ; & fu-
gam folitudinisdücuiïtur vxorés, multo melius difpen-
iat feruus fid e 1 is o bcdie.ns autoritatidomini, Sc dilpen-
iacioni eius obtemperans, quam vxor , qus in eo fe sfti-
mat dofnina,fi aduerfiis viri fecerit volütatc,id eft,quod
placer,non quod iiibctur.Afiidere autem sgrotanti mal
l polfunç amici y & vernuls beheficiis obligati | quam
: ilia qus nobis imputât lachtymas fuasi&hereditatis fu®
fpe vendat i!luuiem,&folicitudineth ia élans,languentis
animü defperationC conturbet. Quid fi languerit$ ebsal.
grptéqduÆft>&nunquamabéiùçlcél\d»- iccedendnm.
Aut.ftfcppafuefft* & ifu|méyxpti quait^wen raraapis,
eft,cqniparturicntegçmihîus>c i^ pcricjicaqtc tprquie-,
mut. ppïfft* Habet
(ccumqinnes qqi f^nt,qu!q;ue^Vnquap?fqerunt boni^ôÇ
animum, liberem quocunque vulccrapsfert.Qupd cor-
pote nohpotcft,cogitatipnçcontplcékituu. Etfihomi-
nuro inopja fuexit,lpqpctui çum'Deo,.Nunquam minus
folus cric, quam cum loîtis fucciç. Poçto libetorum cau-
fa vxorem ducere, vc veUvomcn noftfum non intereat*
vel hàbeamus prsfidia fepeéliitis,&?. çercisfVtaniur here-
dibnsjftôlidjilîmum eft. Quid enim ad nos pertjnet reJS
cédentesè muridoifi nommant.ftro alius non yocetur,
cum & filiusnon ftatim parrisvpcabulum refetac,& in-
numera,biles fint,qui appèllenturepdeqi nomine ? Aut
qos feneélutis auxiha nuti ired.om j,qui aiit pi ioifte forte
moriatur.âut petuerfiffimis mpribus fit,aut cette çum
ad fnatura state péiueperit,t8ide ei videaiismori-î He-
redesautem Sc meliorcs & cercioieS:ium amici, Sc pio-
pmqùi,qtft)siudicioeligas,quamquQS^eiisnolis habere.
caufatur
tal.exatus1
■ ^•hyeat
résilia.
‘l.ttfpon
cogaris.Licct certa hereditas fu,dtmrad viuis bene vti
(ubftantia tua,, quam tuo labore qusfita., incenos y fus
reJioqJWireti Hæc& huiufmwqi Tfieophraftus, quæ vel
fola matiinvoniorum hnguftias,&: calamirates.cxquiûtæ
duîccdinis fiiffiçiuin ex planare. Seite feriqr dix.iflc P.
Clo.dius, quia i mprobe Neptu nùm accufat, qui iteru rp
naufragium^ fecit. At non illu4 melcganfius diceretur,
quiaimprobè Venerétâecufat adueriaip,qui'fccundam
ducit vxorem. Quisenim ci cpmpatietnr,qui;j:femel io-
lutusàvinculis.xeupluat ad catenas.,Plane mdignus eft
libertàtis honore Sc quictp, qui adexeuflum leiuitutis
recurrit iugu. Vnde monftris fimile eft, quod hi qui non
modo Philofophiæ,fed&religiôis fibi vendicant nome,
arcerinequeunt ab amplçxib.mulierum.Sæpeentm qui
antequam nomenprpfireretur alterutrum,fi tamen hæc,
religio fcilicct & philofopfi(|^numetum faciunt.cum fine
religione nemo reéte valeat ph|lpfophari, continentiffimevixit
: cumin aliquem gradum promotùseft,pa-
élufqj quietem,ptimsÔ<;fummæ deliberationis acumen
exercer in eligenda vxore vel ducenda. Aut quod ne-
: quius.eft,yicinprûmatrimoniafoUcitare,& corrumpe-
renonverètur. Erumpit intçiduminuerecunda intempéries
mulierum: quia,ytferibit Herodotus,mulier cum
iniudîcid’pcrfufushuipfipodi tpacula. Cicero ÿogjatùSjVtpoftrepudmTerentiæfororem
Hircii duceret, o-
mninofacerevfup.crfç4it, diççfis ft,Ponpoïïç& yxpri'&
Philofophiæ, pariter operam date. Philippura Regem
Macedonum, contra quemDemo fthenis lJh îli p pi cæ to-
nant, introeuntem ex ipore cubiculuni , vxpréxplufit
irata.Qui exclulus tacuit,& ipiqtiam fuatn vetfit tragfço
confolatus eft. Gorgias Rhptor libtü pulcherrimurnde
concotdia,tGræcistuncinterfediflidentibiis,vccitaiiir
Olympia. Cui Melantius inxmicuseiüs,hic n'obÇs,in-
quit.deconcptdiapræcipitjquife.vxoréjôiançiUularn,
très in vpa dotr.p,concordare non potuic’. Æmulabatur
quippe vxor eius ancilluls pulcfiricudini,Sccaftiffimum
virumt^uotH,ànis;iuirgiis e^agitabat.y nde vt ceflet in-
uidia.Ôiquiest matrimo,niis;refptïpCtut, ditioribusip
conluetud nem verfum eft, nequambabeantin domo
pulthriorëm. Socrates cum duéru vxprum iurgiâ vellet
repnmere,in eumnouiflimeverteruntimpetum,& male
muiékntum.fugientemq; 4iu perfecutæfi?nt,&t,n Colio.
in quo mprabanÈUf ,ppftmpdum joti'o petfpdertint.
In muliebrem leuitatemabautoribuspaflimmultafcti-
buntut Forta(fefalfointeidumfingunturplur-)ma,nihil
-tamen impeditridentero dicete verum,& faBulofis nar-
ratiomb. quasPhilotpphianon reijcit i exprime,re quid
obeflè poifit f minoribus. Ex This enim liquei,quam Fa-
xile ament, quanta oderint le,uitace, quam cito oblfiii-
feantur affeéhhum, & naturæimmëmores,intcrdumin
filios armeniutjintcrdum in vifeera fua.Sunt aliquæ pu-
dictifimæ,licet Satyricus 4icat,quoniam
Raraauis in terrisnigrotfcfiimllïma cygne, . , ,
|a!.grcgi
,^al. quoti
mulier exaélæcaftitatis. Et ttagicus.nUliâeirefoemin^m
tam^»u4 icam ,quæ non pctegrinalibidinevfqi adfuro-
tem încendatur.Matronaqaædam.refetente Petronio,
Ephefi cam notæ eratpudieitiæ, vt yicin^rum qitoquë
gentiu fcemiBas ad fpeélaculum fui euocaret; Hæc ergo
cum viïumextuhflèç, non contenta y lilgari mb/c funus
profequi, crinibus fparfis &turbatis, aut nudatum pe-
élusincpnfpeétufieqnentia? plafigere ,incpnd.itpripra
etiam profecuta eft dcfun£kum,pofitumq; in JHÿppga-
to Giteco more, corpus cüftodite ac flerc cotis no^ibus
diebufquë çcepir. Sic affl élantem fe, ac mortem ifiédia
perfequentem, non patentespptueruntabducete,non
propinqui. Magiftratusvltimo repulfiabierunt. Com-
plorataque fingularis exemplifcemina ab omnib. quiti-
tumiam diem fine alitnencp ttahebac, affidebat ægræ
fidiffimaancilla, fimulque Sc lacluymas eoipmçfidabat
lugenti,&;quotiëfcunque defeceratppfîtumin mpnq
mento lumenvtreuocabat. Vnaiguur-ip ptaduiratc
fabula état, folum illud afful iîflè verum pudiciriæamorifque
al. in ir
cibus»
veftedeppnit&verecundiam. Erumpitinquam impu-
d.ens,& in facie erubefeentium populorum,genialis tori
redelat & dénudât areana, Sc de mariti £ igiditate con-
queritur,allegans hanc fufficientem &euidéntem repu
[ dij vel diuortij cau.fam, quod femiuit eft, & inutiîis ma-
trimonio,quinoneftpromptusadcoicü.Elegancer qui-
dem Gaufridus de Heroum villa, familiaris meus,vnius
exemplum., omnes ordihis homines confitébantur.
taliumincaufe huiufmodiconfiiditaudaciam. Cum n.
Turn intérim Impeiatpi^uouinciæ lactones cijuçib.
ei: patronusdatus elfer diudicccelebraturp, vt ptitaba-
iuificafttgtjfecundum îllam ™ilam,in quavecensLcada-
tur diuortium ,8c mulier generofa audietltibus ^micis Si
uer matronadeflebat. Proximaergq noj^ccum miles
fuffragatoribus,ad.uocaco vt fitdiligentius mérita cauiàc
quicruces fevuabatine quisa.4 fepuhqfam ëfrpuç detràhecet,
fuæexponerec, (crutaçus eft ab ea vit prudens, an alium
noi aflèt fibi & lumen i ntçi^monumenta clâtius
raaritum quandoqj habueric. Quqd.cum ilia negafièt,
quæfmit iteru m, an àdhuo virgoelfe t, dicens : Hoc fibi
finquifitu,Sç feitu peroecellàtium, ne àdilérto indice c.a-
peretur occafione aliqua in fermone. Ilia veto hoc,yptè-
cunde tàmé,ep qupd fibi non bene credebatur,allerui.ti. I
Etifie, Aafimuldenoélu d.ormire eotifueueilnt, Si Ce
iuuicem pfeulari.&lexari maritus.& ipCa. inquifiuit.
Qus p m nia cüm ilia fa te ret u riVn d.e,e rgo ,i n q u it patro-
nps.nofti vitgp^^pudîciffinîa,prud,eti.ti{fiima,pudorati.fli-
ma,.quod,cCficap,em i;ectjm vicUro non inVpleueut,
tiusmatrimoniiiuta.petfohtic ? Qui s te -dpcuit, qpidfit:
;c.oiçus,yt,çum,teçuiip1coiiifeneg,esi, intertotofi-ula,tpt, 1 * ^ . - ! . ^ - : - . - H . ^
am plexus, qui te p.rpiibitu qiiotiens vol.uit pcrtraclâiiic ta cotriplacionepercuiiajaçerauit ye ementm^pe us,
liccptia mariçali ^NaTOjSc qUtçdanlaniroàntia cettûeft rapco,fqicri^esfdp«rpçAlJsv1^ J lt^ ,^ P ? - ^ |^ ° .n
feinuicempfculandp mifceri.Alia fetenuiter
PQiKipiunt.Etfnn.rduifufigfauidacécalôrc,ab^eicïcm- remuîiercufeçibutp,donpc^àçftk-l-liu,mj(cettu a çp^.
potato, impregnan'tui-, So pariiinc. t H i ciliar andern ecu- o/4bW;Wtropta,,.pi^u^ip^o^«tad^ft^
huit, hoc lolum diceps, lé quid ad hùiufmodi cap.ti ones i^uicaptis viélam mamitn. re^<^ pqf ione
fthifcef*tîu.ORhabece.&édbenecum philafopbanrib.usÿ. cibp,• çxpdgnaçç domin* p^tiMçiwô
idefticümciericisasitùriquod nerôoeorûtr'gidüséôi I prodérit iuquit ribiho c , fi fo)uta media tuerts, u te y t a
fiilgenSjSfgemitfi lugentis audi (fetivitio gentis huptîinæ
eupijt feire quis aiit quid.faceret. Defcendititaq-, in cqn-
ditorium, vifaque pujeherrirna njulfete, pjimjè qùafi
quodam monftro,tnfernifquë imàginil?. turbatui jfub-
fiftit. Deinde vbi corpusiacentis aTpexit, & laqfirymas
^cpofideràuit, faciemque.vngnibus tçélàm, ratùis|cUiç'etj
idquoderat, dëfiàcriûe^in,âifôtîiinain patinon’^of-
f^^ttulitin monumenturo coeriuiam fuam, ccep^ftüe
hottari lugentém,ne,perfeuëraret in dqlôçç fiipéru^uq/
ac nihil proFuturogemitu peéius diûuçerct; 0 ;iqniu;tp.
eadçm elfe, fcifiçet idem domiçilium, Sc cæteraquibus
exulçeratç tnen,tés ad fariftatem rëdocantur. At.illa, igtio-
----------— ---------------------------------- --- ■ R t | 1 fepeaut
•fai. hypp-
e«o.
al.fubfticit
H
al incerru
habeo^an
yibibdôiç