r curiaHum
fcripto & fentcntiadubitarur, mens efe inquirenda autoris.
Qui* ergo te caleftium fecit interpretem ? Vnde
quidcxpcdiat nqfti 5 Qua teraéritate aliéna opera, tuis
iraoDeiftellisalfcribisï Tcnco enimtuumiUuafubti-
lilfimumargumentum,
Tu qui flagrAnte mitucem
Scorpion incendû couda chtloeçfjptrwit»
Quid tantum Gradiue paral
Sed mendadj pater, qui te hac docuit «eleftibus aflcri-
bendum,fiau4ulçnter fie agit tecum vt.curahjs ijptis
refperferit creaturaro,ipfum creaturçficinfâmctautorc.
PQftrerno anïpnuias iniferorü fraude dccepcas , ineuita-
bilium vaticini o futuror ü in elationis tûmotem fofpcndere,
yeldefpçratioqisabyflumpt*cipitare,deftiétiaeft.
Pqrro'hune fiuâram mathefis fiiaçhotofcopiafferunt,
& planetis fuis magis errpnci} dum à feienri a pietatis exorbitant,
Iongaperuçftigatiône fignorûm? cum eoqui
quafi lucifer matutinus oriébatur, defeédunt in infernü
viuentes.aliosq-, ruin* fu®participes efficiunt. Sed dum
tibi talia proponûntur, yel oppbnuntur, quid facis î Rides
equldem, & nimis yncis naribus indulges ludibrio,
habens fimplicitatem fidei,recurtisq; ad prouidentiæ fi-
num,& te in aby flum infcrutabilem quafi * Antus alter
totum immergis. Lucem inacceffibilcmpofuifti refugiü
tuum, & inde fidei rufticitatem impugnas, aefi fons veritatis
propugnaculü fit erroris. Sed efto, veterem hanc
prouidenti® querela fopîrenon polfum, & nodo.s omnium
quæftionum (oluere non fuflicio. Quis enim adeo
tationibus inclinafle. Ad haec dodor ftndiftimjis ille |
Gregorius qui melleo predicationis imbre to tarn riga-1
uit & inebriauit ecclenam.non modo mathefin iuffit ab.
aula,led vc traditur a maioribus.incendio dedit probat®
ledionis fetip ta, Palatmus
quxcunqut tentbat Apollo.
In qulbus erant pr® cipua,qu* cadeftium mentem,& fu-
periorum oracula videbantur hominib. reuelare. Quid
multa? Nonnelatis .eft quod hanc vanitatem catholica
& vniuerfalis Ecclelia de teftarur,& eos,qui earn vlterius
exercere pr®fumpfcrint, legitimis pcenis pcrccllit/’ Sed
ne pla nc tarior u m non tam perfequi, quata ftqui vidca-
murerrorem, iam ad reliqua progrediatur oratio. Qui
enim huic curieiitatiinferuiunt ,non magis veraces elf*
poflun t,qua m humiles & fobri j,qui primos recub itus in
cccnisappetunt, & epulantur quotidie;lplendide. Poftremo
plurimos eorum audiui, noui mulcos,lednemineminhoc
errore diutius fuifle recolo,’ in quo manus
Domini condignam noa exercuerit vltionem.
C a p . X X V I I .
Dt orujpieibm &thirotnanticu crfjtbonuk &
Sxulu detect m e .
QVid de necromanticis dicam, quoru impietas Deo
autore,per fe ipfam vbiq-, iam viiuit,nifi quod mor*
te digni funt, qui a motte conantur feientiam mutuare i
Nam de aufpicibus,auguribus, faliflatoribus,ariolis,py-
thonicis, arufpicibus, & alijs, quorum pr* multitudine
tsdiofaeft enumeratio, produdiorem lermonem texe-
re,cum nemo iftorum iam progrediatur in lucem, led in
latibulis, fi quis eft , exerceat opera tenebrarum, fuper-
uacuum eft. Qusedam tamen eorum certis de caufis ali-
quatenus tangenda funr. Etfi lateant, fuperfunt adhuc j
malo fuoarulpices. Hos pro parte in extis animalium
diuinatept^didumeft.Extorum quidem cenfentur n o -'
mine, omnia, quae cutis extremita» teguntur. Vnde &
illos qui in humerulis arietum, vel quorumeunque offi-
bus animalium, vaticinantur,eis connumfcrandos efle
manifeftum eft. Chiromantici quoque vera,quae in ru-
gismanuum latent, fenoflcgloriantur. Quorumerrp-
rem.quia ratione non nititur, non neceftecftrationibus
impugnare,licet eo ipfo illos expugnet ratio, quod defi-:
ciun t ratione. Vnum tamen eft quod a te, fi me patien-
ter aud ias,a 11 en tilfime qu® ro .Quid nugatores i fti,quo-
niam cos tibi notoselfe non ambigo, quando de dubijs
intetrogatifunt,profuerunt ? Cumaduerliis Niuicolli-
nosBritoncs regia eftct.expeditioproducenda,in;quo te
confultusarufpexpraemonuit? Quamuis ab eo veritatis
arcanum nonfuericinquiiendu,quiexcubialioblequio
concinnarorum mendaci) credendus erac, quam oc-
cult^ veritatis interpres. Vulgo fi quidem cum quis men-
tiendi nota inuri tur,dici folet, quia quouis excubo vigi-
lin® mendacior eft. Item chironomanticus adhibitus,&
conful t us quid contulit ? Nam fub eo articulo vterque
quifquishocegerit,confultus? Tu quidempaucis dic-
bus elapfis.quafi ftellam matutinam generis tui no pr®-
m onitus perdidifti.Caetera qus melius nofti,(cienter ta-
ceo, cum ifti vanitate fua meruerunt ne vlterius confu-
lantur. Pythonicorum vero eo perniciofioreft conful-
tatio,quo fallacia malignoru fpirituu in his liianifeftior
eft,qui fiue mentiancur liue no,in propofico fern per ha-
bent vt noceanr.Fallunt a.interdum ftudio fallendi,in-
terdum c® citatis fux errore decepti;id ramen agunt affi-
due,vt futurorum confcij per omnia videantur. Inde eft
quod ambiguitate verboru obnubilare ftudent oracula,
vt cumendaces,autfallaces inuenti fucrinr, aliquorati-
onis velamento fuam queant tucri fallaciam.Sic vtique
fallacia non deli ftunt, donee audit ores ftios prxeipi ten t
in ruinam. Cui enim a fcculo vatum profuere refponfa ?
Crafone,an Pyrrho,aut pi®cedentiumautfublcquen-
tium cuiquam ? Dux Thebanus dumde oraculo (perac
vidloriam , fratris mucrone perfoditur. Ei tamen alius
Laius fuccclfus belli vifus eft polliceri. Quid enim aliud
fapiens e ft, vt oranibus cuiuluis imperiti, nedum tuis,
quaftionibusfatisftciac ? Totiüs deniq; veteris philofo-
>hiae princeps P lato, leuem ( vt fettur ) quad tarnen de
3 omero verius dicere cur, nefeio quam nautarum quae-
ftionem expli care non potuit. Vnde cum ab eifdem im-
pudentius,8cjtra&iu* deridetetur.vt erac vir verécundi
ingenij, quad tQxicataconfufîonis iaculo perfbflbs.ad
mortem,fpiritum nouiiïimü exhalauit. Puduerar enim
quod quafi totius Academi® improperio, exprobraue:
rant principem P hilofophorum Græci® ,etiam minima
ignorare. Hoc autc aflèriç Flauianus in libro,quiDe v,c-
ftigijs Philolophorum infcribitur,Xenopbontinos ft ci-
ente inuidia,aduerfos Platonis gloriam impudenter fin*
xifle* Licet quamplurimi eum ob facramentum numeri.
altérant vitro anima pofuilïè illo aetatisfuæ annoexple-
to,quc nouenarius in fi; ipfum dubtus cffecerat.eo quod
exinde no accedit humani ta t i nifi labor & dolor. Fateof
equidé me pauculafdre, & cum roultijplutima ignora
je,née tamep vitae munus quaû Homerus pudore vi&us
abijcio.Siergo prouidéntiae,& liberi aebitrij litem com-
ppnere non fufhcio,fi fttorum 8c facilitàtisnaturç repu-
gnàntiam nequeo concordare,nunquid ideo minus ve-
rumeftiftaëfle ? Sicutiniure ciuiii reus frequentiffime
fauorabilioreft, itaquxdam font inueftigationib. phi-
lolbphicis, vbiplctumque potior pars videtur adoris.
Hoc autc ex defedu noftro arbitror euenire. In teHedus
enim circa rerum primapxihcipiadeficit. In his lcrutinü
prouidéntiae, inueftigationcmqi maten®,8c fidei nollrae
multos articulos aptiffime cenfeo numerari. Dum in
prouidentia vnius querelae molélliam péri mis, velu t hy-.l
drae praecifo capite, plurium fuccrefcunt capita quzllio-
num. Si inmatcriæfiluamprogredimur, illico patimur
quod fomniantes, inter aliquam & nullam fubftantiam
conftituri,animae quçfita origine,traducem nobis incel-
ledusopponit. Poftremoindiuina fubftantia Trinita-
tem recipere perfonarum.nifi in fidei vitturc,quomodo
Arrij laqueosdeclinabis? Diuinitaris vnam fimplicem
& indiuiduam admitte fub ftantiam.quomodo Sabellij,
nifi fidei ratione,tnanus effugies ? Hæc tarnen nó minus
yera(lint,quia multispofiunt quærtionibus impugnati.
Et licet fàpienda De i le incarnationis my fieri o nobis vi-
fibilern fecerit, non tarnen eoufque fe in telledui noftro
fecit palpabilem, vt cumeapolfimus vfquequaque dif-
currete, feientes rerum omnium quanta fit longitudo,
latitude, fublimitas & profundum. Si vero mat he ma
ucqrum via eftèt vfquequaquelaudabilis,uontancope-, ..
repoenituilTet magnum Auguftinum leeorum conful- fignificaret,quod poft multas ambages inculit,
Liberfecundtis. 369
• ' otrta til v&otia Tbebk l v A '/
Cçteramne interempto ducé.méndapij arguatur.vtfal-
laciàm ambigua veritatis riota obciuceief, duo malitiam
rueatur, fubiecitîv ~'
Hei mibiper'gUAipsyïcïLp*itr.'\
m.KMfi'tnk peâroris indurati aut tumor , qui tÿranhîdis
iniquitate Jn corde Saulis viuacius coaîuerant i potuit
emolliri ? Nequaquam. Dixit enirrySaul ad Sainuelem;
.Pecç'aùi, quia, præuaricatus fum Içfmonem Domjni, &
'verba tua,timens! populum&qbediens voci éorûm.Sed
riime porta quæfo peçcatùm'méum, àrreuertere mecü,
ye adorem Dominum. Et ait Samuel,Non reuèrtar,quia
prq^cifti fermop* Doraini,'&proicci.t teDominus ne fis
rex fuper Ifrael, Vides ne qua difficile fit maliriam, euro
fuperbi®fométocoa]uerit,vefbis&exhörtatiohecura-
fi ? Peccaui, inquit.timens pppulö,&obediens vbei eb-
tum.Nonnp fie ftfetur é’ulpam.vt potius inuôluat.aliosiy
;qui fipripcepseire^fuerarit relaxandij q fëipfum expédiât
Sicergo düm quafî fttorum confilio fêcurus ad parrici-
diuminuitatur,laqueoimpietatistrahi‘turad occàfum,-
patriis quoque panicid® defiderium adimplbfùr, dum
fratresimpij,qùib.usimpfecatusppraucrat,vtferrbge-
neris confortiâ'dilfiIirènt,mutùi)s vulneribus petèuht^
alte.rnis gladijs,proftefriuritur. Crôefus maxima regna^fi
iHalin'tça^rédïatur ,deoracul'orum fide lib ffubieaü
jriéofifidiç^'Sèd cum reS in cohtrarium çeflerit, ftllàx
Apollo fe vnius verbuli ®quiuocatione, abfoluit ab in-
u'idia menfiendi; Quid Pyrrhus ? Romanis vi&is, quos
fope. inUcie virtüte fuderàtiheneficio Phoebi fibipio-v
mittitimperium ,*l|d iffeparabiliter ftratus, in lèipftim
retóffifculpam,qui antphiboldgiam oràculi minus yti-
litérintéllexir. Adnotioréstranlearuïhiftotias.’ Appius
: cuth vnicÇôt: (ingülaris ciurïis belli tempeftas orbécon-1
cuteréc^docente Phoébo in fînu Euboicp quietem quæ-
rifj&mortémjipuenit* Oftçulum qüidem autçre Lu-
càno.celeb're eftf: 1 .
iffugûingtntes tantïdifcnmnU expirs
BêUoruniRomane, miridsyfilustLquiefem
tuboiii Ùtèris medu conuaHe tenebis. • *
Sed ne falfitarishota’itfhrftoriàs n^o oracularefundatur,
canoriica,ôçcui fiâès in^bîùmjs acqpicfeït;difcutiatùr‘
hiftoria.Sàulin tyrannum verfds ex principe, #m exi-
gentibus culpis, eflèt à^Bbmiffo dèreliflus, & ’aduerfus
populum Domini, eo duce inüalefceret manus Koftilis,
lolicitus fraétis rebus exitum inquirebat. Conluluit ergo
Dominum & non relpondit ei,neq-, per fomnia, neq;
per facerdotcs, rieq; per pripp betas. ,Hoc ramen eiante
denunciauerat Sam uel, quia Dominü poeni tebat, quod
eumcó^nftitueraVregemjédqüodhon impleuerat verbum
Domini fuadenté auaricia, parcels Agag régi pin-
guilfimo,& opimisgregibusouium & armentorum, &
veftibusôc arietibus, & vniuerfîs qu® pulchra erant, in
oculis’populi.Quicquid verb vilerdit,& reprbbûm,hdc
mandante Domino demoliti font , & cum nulli du'eum
nifi de manu Domini eXercifoum contingatvidtoria.au-
tori bonorum non referens gloriam,viribus fuis infacie
populidécolIatomünëreapplaudébar.Sicenimfcriptö
cftiFadùmëftverbum Domihi adSamuelem:Poehitét
foc quod cohftituerimfSau! règëm, quia dereliquit inc,
& verba mea opéré nbri impleuité ÇSjàtfiftatuéeftSa-
m uel, & clamaùi t ad D o m i numto ta n o C uni que de
no£te furrexilTet vtiretad Saulem, mane nunciatum eft
Sämueli ,qubd yeniflç5 Sâul in^Carmelum, & èfêitl0etL.
fibiforaicem ttfomphalem V&téuerfus fuiflët, defcën-
diflètqV irî.Galgaîa. Deinde ad inérepâtionesSamuelis
crimën inôbëBiélntia fub pr® tex t u rëligionis malui t ex-
cuftréi quatnjdelcréper poenitentiam^qdæfecundâ ta-
bulapoftnaüfragium féliâa éftpecçatbrf.Atc enim^Imb
âudiui vocem Domini, Scàmbulaüi in viaper éfùam mi-
Çt nié Dbminüs,& adduxi Agagregem A malech , 6c À-
malech interfeci. Tulit autem populus depræda Sues
& houes primitifs eorum-quç cçfa fur^ vt imniolet Do
mino Deo fuoin GalgaKs. Ecce qnoînodo fe ipfumëx- \
cufat,& quiçquid cuipæ eft,aurextenua^ut rèmhidit irt'l
p opûl ürAi tergo S am uel : Nùh quid vult Dominus ho-
locàuftà&vi6tlmas,écnô potius vt obcdiaturvbci Do-ï
minir Meliof eft efiim ôbédienttaqùamyiâimlê, &T'aü-
fcultare magis,quam bfFerre;adîpem a rie tum^Quohiani ’
quafi'pecGatumariolandi eft, reptiWàre", & quàKfcelus
Idolölatrjanblleacquiefcere. Proeo quod ahiècifti fer--
monem Dominfiâbiecitte Dominus ne IrsréxÎEgo qüF-‘
demfimiliterarnitroreijenire ornnib.qüi infùblimicatè
cpnftituriabeüht poftconcupiftentiâsfuasj'&principà- :
tumat domihiumfimulances, cuthbtem’fuüm «Xercénc
in fubditos, coaquantes libito licuiim^a*éfi:cblla:éorum '
iugb'dtuiâ^legw:% b ie é la n d ^ n r ,^ nûlla nëcefoftté
vrgeantur ad implendatrijùftili^'m Déi^Sed nufoijùid j
vcl fic ad tantum tbtîitcuutii commtriatiohis' diuinæ '
? Nümquid fie a.udierat fecifle Móylêft,cüm ita Dei
fæùiret'in populq, dixilfotqi ëi Dominus : dimitte me Vt
irafeatu r furor meus in populo, & deleam |um, & facia
- té creicéte in gern« magnâ. Quid ergo fèçituuX,ideinq;
fidclisprincepsinb.eneplacicofuOjConftitutusàDomi-
nb^ Aùt^imittë eisjthqufohanc noxâjaut dele me de li-
brotuo.Sed nüquid in tantçcharitatis affeiftu própriam
quarebatglbria ?Inquit enimmanfuetilïîm us princeps,
pius pater, dilèctus oràtpr, potens in opéré, & lêrmone,
duxpræambulusiniuftitia mandarorü DeitDicentÆ-
gyptij,callide duxiteos Dominus deÆgypto>ytprofl:er-
neret indeferto. .Sicergo etiamfuiipfius difpendio Do-
minigloriam pr®optabat& populi, cuius ducatû mini-
ftrabat.liberanonem. DauidquoqyCum culpaeiusDominum
ad iracundiam prouocaflet. & principalis çulp®
fubièûus populus portaret poena yvidit angelü Deic®-
dentem populum. Fudit itaq; prccesde intimis præcor-
dijs, 6c adiecit, Ègo fum qui peccaui, ego inique egi, ifti
qui bues funt, quid feçerutlr ? Verus vriq; rex, & in (tus
princeps, ôe dignus, qui altilïïmifiSgéretiram, qui dum
le pro pdpulo fiagellanti Deo oppofiiic-,indignationis
eius flagellum amouit. Eum fi quidé nulla exculktio fle-
<5fcit,nifi eu quis proprio iudicio accufatur. Nihi 1 mouet
ad veniam, nifi cum nbçens nudä decegit culpa. Miferiçordiani
nihil admbnet> nifi cum animuscharitatefiiccenfus.
infeipfb coteritur. Nihil perfuadet propitiandu
e fie,nifi cum mens manilm operis extendi t ad fat is faci-
eridu: Si quis n. £> ce cur culpam.inu tilis eft conrefiio, nifi
facisfabtionisanimo,curratadveniam. Peccaui, inquic
Iudas,tradens fangninem iuftum. Fuititaq; vera vfque-
quaq; cbnfefoo :^ d inùtilis,quiapôcius cuçurritad la-
queum quem meruërat, qüaadfontem mifericordiæ ^
demefuerar.Ôc ob.ftinatiOiiis fil® duritia prçcluferat fibi.
Eum tamé panitu.it fecifle, çp feceràt, fed non eo deuo-.
tibhiéaffedu.quilàpidëmadiutorij fofficercc emollîre.
Pænitentia fi quidem du élus laqueo (èfufpendit.Vitam
ergo digno'fi niuit fupplicio; fed quia malitiam lion cor-
rexitjVeniâfibi nullblà'utis.procurauitremédio. Sic lu-
& apud‘inferos feribifur èfle ftimtifos poenicudinis, licet
nulla fit cbrfcâio, pràuæ vol un tatis. 'Sic Saul proculdu-
bio peççatüfotim nnpbhére niticùr humeris alienis, &
dum fi'murat,q.àpoe:iavelifpècprëces.Samueiiseximi,
feipfomgtauiusonefatu.fqrtióribuslaqueisinaoluit,&
irrcpârabiii fententia dàmnariqnïs aftringiti Seqtiituf c-
nitn: Et cpnuêrfos eftSamüel,vt abiret. Ille a.àpprëheri-
dit fumimitaté palliÿëiüs; qu® fciflàëft. Et ait aâ ëum Samuel:
Scidït Ôdmjnùs regnûïfràël à tchbdie|&iradidit
il! ud jÇximo tud meliorice, Pbrro triumphatôr in Ifrael
nó pareer,& poe.nitudine npn-flëótetur. Neq; enim ho-
mb^ftjVtagatpoehifentta. Ât^llëàir,reccaui.^Sed riunc
honora me ebram fénioribus populi mcfi &corâ Ifiaél,
8c reuertere mecüm,vtadorëmDpminumDcum tuum.
Ecée quanta elatiónis ihfania.' Sé deiëófcü audit à Domino,
8c tamen quafiebinuito regnare contédit.Regnum
meliori trâditum elfe nó ambigir,8cpriuatus perfentçh-
'tiamirreaaÂabilemfègni gloriam ttaudulétervfiupac.
^Corruit ita^; dum ih vetitüm molitur afçendere, & fit
feiblb deteribr, dum meliori réclamante Domino, vulc
præferri. F*tetur equidein culpam yfedpoëriam portare
dedignatur j hoé eft enim quod ait,Peccaui : fed nunc
honora tóe; Ac fi dicàf: Cum crimihis culpa,elationi s ft-
ftu,tyranni nequitiaiuftc deicôfus contera ni meruerim