z8o O donU Epifcop- Cumene.
quidijli oberatdifficultas preffiirarum , cum exprime-,
bancur infignia larentiumvirtutum ? Quis dicit inutile
Ouomoio Deus non agit tulpam\ qui treat peccd*
premitorcularibüs yuas, qui, pura vider fu'dare yina?
triem animam.
Quis nonfortiter térat fynaxini ,,fi vult öcciiltam (entire
'Y1LLULLU1 vircfitein ?. SicinCbriftofuitinfirmitasnoftracxtferiüs: J i t ill IllU lllll 111 ULIUJ IU3 llUUl il C Ç Vpeiius digefta . 1 f . Q [probant, ' ; tl,. hutïianamaniftiaro ____rrparpnif
; S (> . . . V rt - in _ vno
'p.
cuiuscontritionepateret, quantifuentfirrnitasintusÉi. ^quoquecrearipcccatricem; necpöte eas cre em i
Ü L I *Rnisi'Antcreatomnia. Tiraendumeftisiturne peccati
Et ka fine peccato Cuo dignatus eft patiptenam pro pec-
ca to noftro,non folum quo d facimus , , fed & cum quo
nafeimur,
Qutidißat naturalepeccatumr& ptrfonafc .
DTcitur enim duobus modis peccatum petipnale&
naturale.Ec naturaleeft cumquonafcirnur,& quöd
ab Adam trahimus, in quo omnes peccäüiipus * In ipfo
enim eratanimameayfpecienonpejjfona juonjndiui-
dua, fed communi natura. Nain dmnishumanx animx
natura communis erat in Adam obnoxia peccato. Et id-
eo omnis humana anima culpabiliseft fecüdum 6c fuarii
naturam, etfi non fecundum fuamperfonam, Ita pecca-.
tum quopeccauimüsin Adam^v mibi qüidem naturale
eft,in Adam veroperfonale. In.Adairi grauius,leüiusin
me,nam peccaui in eo nön qui fum,fed quod fum. Plrc-
cauiineononego , fedhpc quod (um ego.Peccaui ho-
mo;fed non Qdo,Peccaui fubftantia, nön perfona , &
quiä fubftantia non eftriifi in perfona,peccatum fubfta-
tixeftetiam perfon x , fed non perfonale. Peccatum ve-
ro perfonaleeft, quod facio ego qui fum;hon-hbcquod
fum,quxpg.cco Ödo non homo, quo pee.co perfona, ho
natura, fed quiä perfona npn eft li ne n ntura, p eccatum
perfona eft etiara natura;,fed non naturale.
k guideß venire detraiute.
SE d opponi poteft, oftenfum eftanimam cuiuslibet
..Deus,qui creat onJnta.Timendum eft igitur ne peccati
fitÖéusauthprjquiefipecèàtricisanimxcrëàtQr. S^t'e
contra dicimiis,'Deüm& animam crearej>eccatricèrh,&
non e(Te mali authorem. Vide’enim in humane genete,
quis fccitpriüsanimam,&quis prius culpam,&inuenies
animam opus D e i, & culpäm opustiominis. Opus Dei
bonum, opus hominis malum. Gum ergo dicis, Peus
creatanicnarii peccatricern,duo diets, animam & pcccy
tu nv,& vtruimque refèrad'autboreitoidutn, animap fei*
licet ad Deum,& ad hominem peccatum , Igitut in anima
peccatrice, quam Deus creat, da Deo fuum opus , &
lauda, &lvömini daruum & vitupéra , Great animam,
peecatriccm. Q^d a u d isa n im am Deieftiquodpeçcà-
tricém hominis, Hocmodo Deus & creat animam pèc-
catriccm,& nonëftautho’r peccati. Amplius, Sedvtcui-
d en tiu slo q u am u r'p o n amu sp ro y ecc ato iniuftitiam
Deuscreat animam imuftänu BênediiâùsDeusjquiaôc
in hoc iuftus eft. Quid ennn iuftius quam animam hu-
'manamçreare^ïniutiam ? Cetce-talem debuit jn me créa-
re,qualisfüitinpmpo hominc , quiätalcm nafeendo'
qtiifquedebethäbcre, qualem debet propagatiomaris
A: fxminx.Creat igittir miuftam iuftiffime ; quia talem
creat qualis debeteffe.Si iuftam crearet,iniuftus effet, &
' cpnträfe , nam qui inftituèrat pofteritatemhümariitus
propagatam fuum fequfpincipiüm^fi nafqitur ifta ^o-
:fteritas, fuum ne^tinftitutum,difiungensà capitecor-
püs.vt fuo principio pofi fit finis contiguus biforme
.monftrumfithumänum genus , habens caput difcórsi
corpore,& principiürp à fine. Vide'ergane dum abhorres
ihiuftàs animas creärc, Deum,adulando flqlte, facias
ex traduce venire,cum höcotthoddxus negauerit."Na
quxlibejafiima creatur in corpore,aliud effe fubftantia-
liter non habet quam fpeciale. Sed efle fpcciaje & anima
prima ha.bujt; h abet ergo quxlibet anima fubftantialem
effentiam ab anima prima, Venit ergo ex traduce quxli-
Eet anima i quxfubftanrialemefientiam trahit a prima.
Sedhuicobieäionirefpp'ndeturjquia non rede traduce
accipiunt, qui eam de fpecie dicunt. Et quod eft indiui- -
dui,non bene afcribunt fpeciei. QuaPiuis enim nequeat
efle fine fpecie, indiuiduu tarne non habet earn a fpecie.
Habet indiuiduüab indiuiduo traducem; fed no focun-- :-Jt - ^ | ^
dümeandemfpe.cjem, Venitenimabindiuiduofpeciei I & propagatio,arbitriurnquerationis,&ipfaratio ., qua
älicuius, per indiuiduum fpeciei alterius in indiuiduum exteris prxeminet animaUbus. Anima ftulta quiefee^r-
eiüfilem fpeciei,cuius eratprius, vtfintextremaindiui^ gnerccreatoremi & qoia.»:noh«dtiutom^.;in|uftum
d.ua eiufdero fpeciei medium veroaltedus. Xiufdem dicere.Sufficiat tibi quod häbet;quia neCj ipfum merui-.
furit aquo venit,& in quodjalterius.vero per quod. Me- j fti.Laüda benignitatern dantisimmerita, nec accufa tedium
iniuftum; & cum honbrarè putas, cxhphorfcsiüftimmü.
Ämplius:Deus dedinuftitiämanimx, Aç.ideq'dçb« habere,
fed anitna quam Kabele debet iuftitiam fponte
deferuit, cuius ergo culpa caret ,qüam habere debet ?
Sua qux fppnte deferuit,nohDèi qui nön cöcgit.Tamén
haberefdebet quamnön habet. Quod ergp DeusUni-
mam facit fine iiiftitia quam debet habere , non cflfDei
culpa’ , fedanimx. ' Sedfieammodofacitfineiuftitia,
quam Rollte deieruitjn onne laudahdüs eff välde y qui
tot ^i bÿna rciïqtiii ? Adbuc rëmanet ei debitum iuflitix
eft perquod;extcema func äquö & in quod, primp dtimdinem non dantis iniufta. Quod fi non placetjlli
d quo,extremum in quod,vfin animali primum parens a dare creandx tptum quod vis, uge grams peconceflis,
qiio,medium, fernen per quod,vltimumproles in quod fupplic:%pro aliis, facereyis cuin iuftum yt tu fis iuftus.
traducem venire dicimus.Veniteigqa primp per mediü ISed immutäbHis non poteft mutari,nec cogi poteft om-
in vitimum. Primum & vltimum eiufdem fpeciei fub a- 1 nipotens. Creat ipiuftam, fed hoc nihil eft aliüd, quam
niroaii vt hominis. Nam fi parens eft animal & homo, & , fine iuftitia crearc, & iuftitiam non dare creandai , fi non
proles animai& homo. Medium vero fernen per quod, yvult ämplius dare,tolle quod habes,gratias agen.do, pec
nec animal nechomo,fed-alferius fpcciei. S ic& in plan- pro aliis fisilli moleftus,nififupplicando.Sed forte dicis.
tis primum efta quo fernen^ mediuifi per quod, id eft i- j Debeo habere,Sidebes.redde,non habco,Habuifti,Per-
pfumfemen vlcimum in quid fit trädux plantx. Igitura. i didi,quis abftulic. fv nullus, Quomodo ergo perdidifti?
prima plants venit vltima planta per. medium /emen Spontedimifi. Ergo non poteris reedperare nifi magna
plantx,quod npn eft planta.Non eftergo putandum ab
indiuiduo pnmo fequens habere traducem prxter can-
dem vttiufque fpecie m nifi fiat permedium fern T räfeat
fepius fpecies ab aliisindiuiduisadnouum, nullam
tbi traducem dicimusynifi fiat per fernen medium. Ec
quoniam rationales animx nuliofiuunt femine; ab ani-„
i prima fpecies fempertranfit ad nouam fine vlla traduce.
Et fi p rxceden tis animx fubftantiam accipic |
nouaj tarnen nullam habet traducem, vbi
nullum interuenit fernen.
recompCnfatiorie, Adhuc quxdam prp Ortho-
doxis funt dicenda,fed quialaffi
fumus, alii funt exordio
fetuanda.
ßxplicit liber fetundus.
L I B E R
UBER TERTIVS.
Quoi totus hörnt diciturpefcareper animam,non
per Corpus.
SYperius digefta continent,iniuftitiam eflentiam nö
habere, neceflein corpore,fed in anima täcum, vbi
iuditiadebet efte, aniUiäsvt ro noa fieri de traduce
fed à fölo Deo,vel de extätib. aliquibus,vel de nthilo, &
in peccato Adä humanam animam peccafle, oronem&
to ta ran e c poft eunjptxter Chriftt animam vltam fine
peccaro fieri,hpeexigente diuina , naturalique iuftitia.
Quia ergo hominis peecatumrin corpore non inuenitur
fed in anima,idcirco loquuti fumUs Kucvfque de anima,
Homo Vero pro quo tocum fiunc fermonem infum-
pfimusex anima conftat Sc corpore,necïnteger eft ex al-
tero, fiue vtroque,quäuis fecundum älcerutrum dicatur
homo quandoque.vt quidam fàpiés,xgeneraliffimo de-
feendens ad vldmam fpeciem corpon fupponithomi-
nem,djcens homidemefïè corpus animatüm,, fenfibile,
rationale, hieponens rarionem proloquutione j quia
ficuc ratione mens intus,ità fermone corpus veitur exte-
riuSjEt quia fiepe dum de toro,quod ineftparri, &quod
dicicUr de pärte,negari fiepe non potefttoti ,vt idem ipfe
aliquis de niger dicatur corpus,& animam iuftus; fiç om-
nis homo çum ex anima cpnftet & corpore,per animam
tarnen peccacoc dicitur efle. Totumeft ex mal tis parti-
bus,Qupd vnuseft,dicitur de roto,non tarnen de omnibus
q^icitur peccatqr qui Couftet ex corpore; nec tarnen
ad.co rp us pçttinec pec carcf
Quod in fuhßantiis plurimiseß vnaperfona.
C I c perfona dicitur Eetrus ; çum perfona non perti-
k-'neat ad corpus, eft tarnen corpus iun&um animx, vt
habeat cum anima quod non habet per fe.- Dicitur ergo
mdiuiduus homo perfona non corpore,fed anima, anima
namque corpus aftumic in fua perfona, vt in vna per- ;
fpna,duplex'fic fubftanciä. Hoc maxi me diftat à creatore
creätura,quod plures perfonas creator hi bet in vna fub-.
1 ftantiajquod penitusinuenirinequitin creatura , Créa--
tura veto inuenitur vnam habere perfonam in pluribus
fubftantiis, quodcfïè non poteftin maieftatc creatoris.
Eftigitur indiuiduus homo,multiplicis fubftäntix ,& v-
nius perfbnx, perfona vna,multiplex fubftantia. Humana
perfona conftat ex pluribus; & non dititur de pluribus,
eft diuifibilis,vctötum per membra, eftindiuifibi-
lis,vt fingulareper fubiedra , quia partes habet fcft-to-
tum.quiafubiéélum non habet eft indiuiduum.
Quod in bominepro culpa perfona,fit culpa natura.
p ficuc aliquid de vniùerfàli dicitur pro indiuiduo,
A-'ficaliquid dicitur proparte de toto, vt proprer ani-
mam fölam ^icatur peccatorhomo indiuiduus, qui animam
fimul habe t & corpus. Diciturpeccator per folam
animam qui fimul habet corpus &anirnam. Ad corpus
peccatum non pertinet & tarnen peccatoreft qui corpus
habet.non igitur anima folä peccafl'e dicitur in.Adam,
fed & ipfe per animam , fcilicet torus ex pluribus partibusper
vnam.Dicitur ergo & Adahipecca'fle ; quia peer
"C-auit anima, quam hàbuitipfe.Etfi peccaui t Adam; pec-
caüithömo;quia fipeccaujt ipfe homo, peccapit humana
natura quxeft homo. Sed humana natura tota cunc
‘ eratin ipfo;nec Vfquam erat ahbi fpecialishomo. Cum
ergo pcccauit petlona,fcilicet ipfe homo, peccaui t tota
natur^fcjlicet communiS'homo.Et in peccato perfonx,
culpabilisfatftus efthomo communis naturç. Et qualem
Adam fecithumanam nacuram infe, talem pofteris eam
tradidit poft feÆc qualisfaifta eft humana natura per in
lpfentiam peccaroris, talis neccllceil transfundamrln
pofreros per iuftitiam creatoris ; vt fit in coto quod fupcr
nus didkum eft de parte, & quod diceöatur deanima,in-
ueniaturintoto homine,
Quod nemopoßit euadere iußitiam.
HVodnon folum intelligendum èft de culpa, fed &
de peena, vt quia Deus homini primo peenam reddidit
pro culpa , in pofterostransfundarurpxnacum
culpa,& cum pxnanafcantur, qui cum culpa etcanturi
merito namque quod non vult patitur per iuftitiam, qui
fecit quod voluit contra i uftitiam. Et men to n ole ns pä -
titur pxnam.qui volens deferuit iuftitiam. I jfte puhitur
nolens,qui male fecityolens , vtnori euadat iuftitiam,
quideferit iuftitiam, nam fi defeiit eam,male facie ndo,,
incidit in earn iufte puniendo. Si relmquit eam inobe-
dien?;recidit in eam durepariens.Siiuftitix fnbditiu elle
non vult obediendo,fubditus efteiveiit nolitpaie n,do.
Et quam deuitat voluntatë, iuftitiam iricutrit neccifua
te. Et vrget eum iufta ncecffitas,quem tenet iniufta voluntas.
Quoiin fila potentate,meritum eft rationalis
natura.
TN voluntate vero peccamus,vel benefadmus, quia
Ainvoluntateeft totum meritum noftrum , fiquidem
quicquid meremur,voluntate meremür, née vbi voluntas
abed,vllum eft meritum,vbi autem eft meritum, ibi
eft iufta pxna vel prxmium, Benedidus Deus qui pofùit
in vôluntàte noftra, vtrumlibet eft nObisfutururn.Quid
etgo?Sicut volumus,fichabebimus. Si volumus iuftitiär
mxfta voluntatem fequitur meritum palmxsSi volumus
in iuftitiam,contra voluntatem fequitur meritum pxhx.
Vtrumlibet ergo confequamur elt in noftra potëftate,
quia eft in noftra yoluntate.Nihil enim tam eft in noftra
poteftate, quam voluntas noftra,nam quxnoltrxporc-
ftatisfunc ; tantomagis in noftra pöteftarefunt;quahto
magis in votuntare.Et quia voluntas noftra propinquiór
fibi adeft& magis eftin fe quam extera.ideo maxime eft
in poteftate noftra,non enitnmcapoteftas habet, quod
ex mea voluntate non pendet, nam magis vrgec necefli-
tate,quamdeledct poteftate,quod nö elt in volötäte.In
omnibus ergo redus Dominus , & non eftîniqùitas in
eo.Vtrumlibèt enim velimus , ipfe èft bonus,nam fi in a-
moreiuftitia,merito voluntatis retribuet premium pius.
. Si aliud eft in amore contm iuftitiammerico voluritatis
pxnasretribuit iuftus.
Quod rationalis natura in eo punitur, quod dilgit. 1 .
ET quiâ contra voluntatem homo punitur, in eo punitur
quödi dif igir,vr de eius ineóm o do doleatquod
amat puniturergoin fe,&infuis, quiafedil’git&fua,
Punitur in fe;fcilicet anima'2k corpore.!n anima enim &
corpore ftatim accepit valecudines homo, vnde punire-
tur pro peccaro,quas prius non habuerat, quia nondum
meruerat,In anirr^namqueconfunditurignorantia, timoré
tabcfcitjXgritudine tri ftacur,difficul race fua&cor-
poristorquecur , infinitisfollicitudinibusdiftenditur,
ln corpore verbgrauitatis tardirate morborum dolori-
biis.operum facigacionibuslaborum defedu,medixvèl
ingurgitât ion is inæqua! irate, rigore frigoris contrahen-
te.xftiuum fudore diflöiuente, & aliis inxqualitatibus
innumeris, & ad yltimüm morte cruciaturindefinenter
homo mifer, punitur in luis morcibus propipquorum,
variis incofti m odis amicorum, & multiplicibos damnis
fuarum rerum.
Quod culpa nequitejfeftne poena.
HÆ c funt mala qux feciç Déus, vt patiatur homo
pro malo, quod noii fecit Deus, & fecit homo. Ec
his malis qux fecit Deus, iufte punitur humanum genus
pro malis qux non fecit Deus , 6c fecit humanum genus.
Et Contrahit humanum genus malum quod fecit Deus,
vt femperhabcat mifer homo pxnamfuam coniundam |
peccato,&agat temporalem Vitam-cum p xna, qui tem-,
Blblioth. Vet.Vatr.1 om. ij. A a f poralcm