A,
Ariftoteie
innam j
Accom. !
modacio.
vtendum efiè régula & procêfiu Philolophi, fecundum bitatispromouebanturinreges.Secüdo,expopulorum
quod ipfedicit iaPrincipio Politicorum : quod fi quis libertace:quianullisdiftdófcislegibus tenebantur,fed fö-
acceperit res velut à primo piincipio fuo natas, fic opti-j lis reiftismotibus vtebantur, q> laudabile equidem fuit
me contemplabitur vnümquodque. Attendendum eft plurimüiquia ficut dicit Macrobius in Satürnàlibus.Nifi
ergo,quod ficut in nattuarerüinfenfibiliuminuenitur j peflimis moribusabhominibiis Viuerccur*qpu? fcrendis
in omnibus f t fingulis qusdam maioricas &mirioritav option's legibus hÓ fui(Tet,quia léges bon* ex malismo-
fecundÜ£aliaaliisfuntmeliora,ft percófequésdignio- ribusprocreantur, Et propterea dicitValerius Max; in
raificut pacet in corp oribus coelefiibus.q font mcliora & ’ reprehcfione Atheriiehfiutn, quod videlicet Athénien-
digniora rebus inferiorib9,ft in inferiorib.ad feinuicem {fesideo fuerintdeprauati, quia cum peflimos mores ft
cóparatisjin quib. agensfempernobilius eft patiete:ft p optimas leges haberent,fuis moribus magis quam lègib.
cónfequens inferiora neceflario regü tur à fuperioribus, i viuere volucrunr. Tertio, ex bellorum asquicatdquia fi-
&paticfntiaabagëtibus f t è contrario inferiora necefia- nes regnorum magij defendere qua dilatareftudebant,
rio fubieâa fun t f t obedientia fuperioribus,&pafliua a- quod Cicero in Officiorum libris approbat, dicens, quod
«Stiuis. Eodem modo habet idem fein animalibus.&prç- bell* nonfint infertnda ,nifiprofua re & patri* dcfendmU, aut
cipue in his quæ non fimt cfiera, ledgregalia : ideft,quæ ! recuperanda. Quarto exipforum regnorü fecimtate ; quia
per grèges fibi cohabitant,coambulantj& fimul viuunt. j fingulorum régna intra patria vniufcuiufqj finiebantur.
vt in gregibus buium & arietum, pecorum & equorum, Secundum ipfum etiam Ciceronem enim, iuftius eft te-
& in gregibus pullorü &apum:quöd videlicet in fingulis
generibus ipforum meliora prasferuntnr&prasfunt detc-
rioribus,vt fortiora debilibus ,& magis induftria fimpU-
ciorib us,&an nqui ora iuniori bus:& vl t im o, v n ü de toto
grege praefertur & prseft omnibus, ran quam ömniü cac-
terorum maius, fortius, ac magis induftriü: vt minora &
1 debiliora & fimpliciora vcl regätur, vel etiam fiduentur
per maiora,fortiora, & magis mduftriä. Quia natura o-
mnibus qua: fecit, prouidic adfälutem & conferuatione,
vnicuique pro fuo modo. Hoc ipfum c-tiam in fylueftri-
bus feris pater,ftin auibus quiagregem ceruorum cufto-
dit& ducit vnus. Similiter in cäpreis 6c ibicibus, & inter
auesin ciconiis&gruibusdn fyluis item & faltibusleo eft
rex feraru m ,6c in aereaquila e ft rex auium. Sic etiam inter
{ubietfti&obedientesilliscanquameljonbus &,dignio-1 non lo^um apprehendit res, fed.etiam iudicat quid fit ve-
•’ ■ ’ “ rum vel, falfum,&bhhum aut malum in ipfis vel deipfis
•Verba. -J
Qn* Kf CQi>im'enS ,dcotRCg-
°onjgj
Saibnsari-
'ibüs&ra.
‘topib.ca
ftnctf iü Prima re»* 0a mUndi,:
homines,ratio imitata natura m ,p rasfe ci t maiores rai-
noribus&lubiecit ad obediendum 6c oblequendu mi-
nores maionbus,ad falurem 8c conferuacionem minoru
per maiores. Sed quia homo conftat ex anima & eorpo-
re, & ita bona animae digniora 6c meliora fiint bbnis corporis:
per cofequcns homo etiam alius alio melioracdi-
gnior eft homine: fcilicet quod vnus homo excellit aliu,
vel vnus multos,aut omnes alios,fecundum id quod pö-
tiftimum eft in homine, ex parte anima:. Hoc a. eft ratio
6c intelledfcus.Ergo homo naturaliter excellit hominem,
fecundum quod vnus homo melier eftalib,vel mu 1 tis a-
liis > intelle&u & ratione. E t hoc eft quod dicit Philofo-
phusin principio Politicorum, quodhominesmagis vi-
getes intelledtu 6c ratione »näturafiterlunt domini alio-
rum:8c ifti qui intelle«äu funt inferiores,naturaliter font
here,ft fecurius defendere vnumquemq; quod fiium eft,
quaminuadere &r poflîdere.alicnum. Etnocandtim hie,
quod prædiâa quatuorfex-quibus latldacur prinusua régna
mundi ) fefe inuicem caulali ordine cofequuntur, 6c
recerunt abiriitio regia bona & iufta, reges item bonos
& iuftos ,quia ex populi libertate ( qui magis reiftis moribus
quam diftridis legibus vtebatur)confequcntcr cau-
fabatur regum bonitas,&bellorum æquitas.acipforum
regnorum lecuriras , vc per oppofitum intelliga-
mus I quod vbi populus iniquis moribus vtirur,
quamuisæquas leges habcat, tumpræualec ambitiôpo-
teftatis, non eleftio bonicacis in regum feu principum
proraorione.-ftper cofequens.iniuria&iniquirasin bellorum
illatione , 8t violentiaaccupiditasin iniufta vici-
norum inuafione,ac occupatione:quæ prrebent cauffam
6c occa fi one regnis ft regibus màlis, ac iniquis. Vndedè
regnorum fnccefiu & proceffu fubfequenter eftdicendu.
C a p v t I I I.
» Voniamigitur homo conftat ex anima & corpore^
quarum duarum hominis parriö anirhâcorpori do-
mi natur, tanquam mçlius 6c dignius deteriori ßc indi-
gniorhficetiamin anima , cum plures'finc partes ipfiusj
melius & dignius ipfiùs animæ naturaliter dominatur
deteriori &indigniori:S un t autem apprèhenfiuas mélio-
res & digniores partes ipfius animas, quas lunt, fenficiua,
imaginatiua 6c rationalis : inter quas rationalis tanquam
dignior & fuprema, naturaliter dominatur inferioribuS,
videlicet imaginatiua: & fenfitiuæ, quia per illam anima
ribus 6c potentioribus, ad faluaridum fc ôc conferuan-
dum peripfos.
C A P V T I I .
rebus,tenendum velfugicndum. Sed quoniam ( vt dicit
Philolophus in tertio EchicorumJ tria' font in anima,fcilicet
pafiiones, potentiae, fthabitus: pafiiones dicuntur
fortiores motus fenfuum interiorum,fecundum quas af-
ficituranima circa res apprehenfas,vt bonas vel malas,
gaudendo vel triftando/& appetendo Vel fugiendo..Cir-
ca res vero apprehenfas 6c iudicium earum, contingiter-
ror & defedtus propter pafiiones, qua: fokim ilHtd quod
fenfiim vel animum delebtat, faciunt videri eflobonum,
licet fopefit malumjft folum illud quod lenfum vel ani-
mhm c6triftat,faciunt videri efle malum, licet fiepe illud
ihveritate fi^bonum. Qujavt dicit Philofophiis, in paf«
fi onibus ratio non eft redta:& propter hoc circa vcrc bor
num 6c malum ratio pra£tica aliquando impeditur, 6c
prasualenc pafiiones: aliquando veroin aliquibus homi-
nibus ratio pra:ualet 8c dominatut pafiiombus. Paffio-
nes yero dico,concupifcentiam &iram,quando no n o b-‘ i
temperantrati6ni,ned(equnturregnu ftregulam ipfius.'
Propter hoc, ficut circa alia agibilia, ita, f t circa eaqus
percinencad ofiicium &a6lum regendi®nandi,ali-<
quando & in aliquibus dominatur ratio paflionibus, &
cum hoefitin regibus&pfincipibus, tunceruntipfire-
ges ft principes boni, beneregentes®uantes. Ali-^
quando vero&in aliquibuspaflionespr^ualentracionh
6c fecundum qualitatem & quatitatemft modum illius
r prasualehtig eruntreges f t principes no fimpliciter boni:.
I-. fed vel fimpliciter mali , vel mediocriter boni auieiah’. j
C A P v i
T)Rimus itaque omis regnorum f t principatuum. (e-
i- cundumhunc ordinem f t modum naturas, ab initio
talisfufi:quod homines primas ætatis mundi, quafina-
turà indigente,f t ratione, ac experieptia naturalis indi-
gentiæcompellente, inlocisftreiminisfecurioribus(in
quibus fubconformitate linguae iSc vitae ac mom fimul in
vnumcôgreg;ati cohabitabant)vnumaliquemexfema-
gisvigentem ratione & intel.'eftu, ad cæterâ r^ultitudi-
nem regendani, (àluandam ft cpnferuandam omnibus
piæficiebant : f t illi lab patfto & vinculo lubieftionis,ad
fe regendos^{aluando’s f t cônfèruandos pbediebant &
intend'ebafiçv: ficut T ullius præclare leribit, in principio
primse Rhetoricas. Hunc a. primordialem regnorü ortfl,
luftinus hiftbriographus.lequutiis Trogum Pompeiu,in
principio fuæ Chronics fic declatat, dicens;. Principio
rerû,gèntiü,nationumq;impcriü.penes reges erat : quos
ad faltigium huiiis maieftatis non ambi tio popiilaris,fed
fpebtaca inter boUos moderacio prouehebat : populi ad-'
hoc nulli.s legibiis tenebahtur, fines imperii tuerimagis 1
quam proferre mos crat, intrafuam cuiqvpatrjam régna
finicbatur,&c. Ex prædi&is vërbis huius hiftoriographi,
primasuaregna ab initio luiortus a pparen t co^nme nda-
biliaexquaçuor.Primo,ex Regum bonitate:quia nô per
ambitionem polcftatis ,?fêd peireie«ftioné virtutis f t pro-
Bibliotb.Vet. P*{. Tôm.r$. Mmm J
E
M acrobius.
F
l ö t t l j K g -
j buipmaximcdchoneftec
;Sc
cucrcat cf.
iam.
a
G
Reges o b-
remperaa-
cesratioDi
. potius qua
a ffeflibus,
b o n i fiant’j
& h o r um
régna cria
bona cen-
feantur.