Naüigatio.
D
t\is,tan'tus eft èïs arnor caftitatis. Opera aueem precium
'eftvidërèquumppbulatumexeunt: audito enimfono
bombi quobisvcl cér tanquam figuo datb a cuftode ca-
ftrorum cxcitantar.Si tempèriem caèli vident,prouolant
0rones»adbpus procedentes«. Intenduncque certatim
laboti*. inter-laborandum ludofealacrilxtaq; hinc inde
giratiodeperriuos&grarnina, per amoenos & fuaué-
elenteshortös fummacum pblcdtatiofie curarumq,-reexteras
creatas res'gloriofaiure merito radical i ppïsüvYt ] J
mater ego fada fim illius animahtis.-quodeft fpiraculü& i
imago diuinitatis, quod eft tarn generofis & maghis or- H
nacumdotibus,quodefttôt&tantismagnificatum eoe- ^
leftibus dpnis.Nam quisformam corporis eiusfatis lau- ■
dare & admirari queâc: folam ere dam,fo jam cum exte-
ia animatitia déorfonfociera fera n t.fufp icie n te inctelos,
&, vnde fpiriturntraxit quafi originis|qae memorem, il-l
____^ «r>..W«>-nr«Win'innr<r4nrM>rvniiAi>^niri.' r»m- C. - C-C-aquam &guttas orècomportantes; onuftxdeniq; om
— . . . . .... ■ WMIl
îtes roftro, cruribus, alis, totaque corporis lanuginere-
deuntes , depbfitaque farcinaturn demumvtà fiticalo-
reque refrigerentur potum eiintes» Nec défunt quae d o-
mi expédiantes prxfto adfint.-éxcipietuefque onuftàs &
fcflàs exonèrent. Rex quoque ipfe intus fatelhtibus fuis ;
comitatus circuiens omnia opera, nunc hàs exhqrcatur,
ûunc illis mandat. Quas feniores funtintra fcpta.opetantur
; aliae tanquam robuftioresextra ad opüsexeunt,
qu* ignaux ôcab opere cédantes deprehènfx fint, caftigantur
feucriffimeatque interficiuntur.Quum confum-
pti quiproximi eratit .flores fuerint, mittuntur fpecula-
tores ad indagandavlteriora pafeuà. Si quas nox inter
ceperitexcubanr fupinö corpore ycà rore protegantuiv.
Sfà flatu aduerlb aut procèilacomprehendUnturapprefiçiofifq;
membris cômpadam.fenfibus animatam,ncr-
uis connexamjarteriis perfularo. Qfos móuup eiu&èlegantiam,
cuitumfçiuîlitatenv,viuendi rit us,leges ik mfti-
tuta,quisiuftitiàm,clemêntiam »bemgnitatériv, religio -
nem, exteraque prxftantia 8c innataeifemmafomitefquevirtutum.
Qiisdeniqueingenium.fapientiam.i'udicium.
mempriam,ftudia,artes,dcdifciplinas-Quibustot.
illi adiumenta,eméndata,exculta, expoïita, décretaque
font iqüibus nihil efttam difficile &altum quidnfoi ab
illôinueftigatum,fcrutatum,côgnicum,intelle6tumq-,
fo. Quideftquod diçi poffit maiuS;Intéllëâ:ueiusJ,pri-
mu quo omnia comprehènditjdchinç Ratipne > qua in-
telledaetiàm quxque & co mprehe nfa d i fcernit. Demû
Voluntate qux tanquam reginaambobusimperahsac
fora djçens illi d^a eft, vt pro ftudio dé^ptiifub omnia
hendunr lapillos qubrum'p'onderebbratxfetutantur: agerec 8c operaretur: vt cunacaperecunda poffet atque
neclongiusàterravolantésdifcedunt, qux verodorai difecrnere, propriinevtiquearbitriilibertaseienpere-
fereceperunt.quum nox aduenfoucric.pcrftrepere in al- for : quodeft tam magnum, 'prxftans, & exceliensdo-
uo incipiunt, nec prius ceffanc quam qua excitatx à eu- ifom. Longior foi quam inftitueram : fed ignolcendum
bilifoerunt eadem bombi buccipa per euftpdem rnd- ■ eft magnitudini fimul fic multitudini reram qux breujo-
roscircumeuncem arque adidpratfedam ràrfumquie- renonpotueruntfermonerccenferi.QuibusetlicunCtis
, tem feffis corpufculis dare iubeantuf. Qu* cum niroi*- fingulatim explicandisînfiftere yeUem, vereor ne citius
iumomnia fintadmirabilia, longe camcn étiam magis dies etiam gemipata quam oratio âd nneropèruëmre.t.
àueebitur’corum admiratio fiampUûs item attendatur Çum igitur talem ac tantam tamque îmmenfis & adrni-
nobiliffimus, qui inde mellis & ceræfrudlus oritur tam rabiUbusornatam me bonis elfe volueris,o Rex om-
eratus & placens omnibusmeque folum deleâans, fed . nium. femme ac munificentiffi.me.qùis erit qui glorix &
lalutiinfuper corporum multis conferens modis: vt non ; excellenii* me* audeat fe, non dicam fupèriorem, led
iam mirari ôpbrteat rauros, leonçs tigres, elephantos, ' necæqualemprofiteri ?
ç*teraquehuiufmoditâeXcelfarobuftaq;cprppra:quü^ ^ loquitur.
prxftantiores rUutrpin minimis aniroantibusnatura
resoftendat. AtEquosdepaffa hxcforteminusmo* 1 T T * cum Tetramgenti cum ommuttrinfetiorum:
ucuc,fuftolîantnrecotoculotaltius: contemplentutq-, r r,,rr(.vir
atdeutisillius celfî ïtheris globos,vndeyim vtiqitua- t tutquetammUeftquoddh prafett. I T O S j S B W
totem capio. Alpiciant latiffimum hune quo çucum- : Soipiaadp&hnafivuhuadhortante.euniitoga q
fiindorputiffimumque aeta»tauta refertum 0^“ ^ ^ ^ » ' p l^ ^U y .^ ia ^ c q i^ ^ ^ n q qm coelelhum corp .
multitudineauiumsquæ5t ciboguftum& can.ureaudi* , tutba : aduolutulquefummitaactispedlbusmllusde
ltuunrnn, £&£ aamrmieefcrauss adeeccoorice vvimluumu iq4uuaamummjaa»xiiimU!er«dueluedv.a.nuci,, y-j-r-m---m- -- h--u---i-u-yfm--o--d-ib—rat•io•n• e m habuit.Elfi non d,uib iite,facuius
pr*terea laetior fbrtiorque fom luciditate, faiubri- ! pientiffimeKex Öc cpndlotum parens, quicquid in me
rate, le ne que fph an tium aut arum afflatione cuius rore& | pulch r um &c laude dlgnum eft,te,qui totum créa r, ^
imbribuS irrigor tota, irrigata fceciindbr, foecundacaq;
vberrimps cunótisanimannbus frmftus &alimenta fub-
miniftro. Incueantur hocingens & longe lateque diffu-
lum mare; quod mira meroaieftste circuropleftuur, fouet,
tuctur i & abundeditat: contincnfque fdferminis
fuis placidelambit : & ne qua experte foffpcertimens fi-
delimereuerentia quàfi famulatiim ex fob ere videatur
obferuat, totinfigne nauigiis, infulis, cautibus, rupibus,
ripis,littoribus,ftatiônibuS,portibus. Vnde tanta com-
municandarum peregrinarura gentium tranfuehendarumquc
ex óinni orbe frugum ^mercium cqmmodiras
habetur. Vnde tot ormntarflumina.fontes.puteijacus,
& ftagna tantam exuhdantia largitatem aquarum qui-
buspaffim & herbarum oletumquéficcitati & cun^b*
rum animanrium fiti indigenti*que confulitur. Tantas
producentia vberrim pifeium opes ad publicam ycique
neceffiratem pararas,quariimvarietas, {apor,npmerus,
vtilitas minime vllis cxplicari verbis poffint: vtdehis j
qux adornamentorum color um q; lenocinia inftruen-
daleguntur,vnionibus calculis,teftis, cÓchulis,nihil di
cam.Et ne quid rant* opulenti* & pulchritiidini me*
deeflec,dediftimihi,o maximeopifex,fÓLietatemhpmi i
nis : qui nunc prxfens öc tibi aftans diu me orantem audit,
& vtaudiat quam maximelxtor.Quem licet fimilem
tibi foliim creauerisf ex me tarnen vt cpmpagero corporis
fuifufeiperet vbluifti. Quovpo etfiomnjbusqu* fu-
pramemorauicarérem, felixceite& perbeataaefupra
etiam tacente intçlligere ; tarnen yt & voluntati cohor-
canriuin me. rantopere fociorutfo.meorum & fufeepto
defendendx prxiencis caul* muneti {atisfaciam, aggie-
diar aliqua,quum pro iure mco, tum pro laude tua, di-
cere, atque id quam paucioribus potcro verbis:fatjus du-
cens breui ceitarum mâgnatumqué rationum côiextu»
quam fupeifluo ptolixioris. fermocinationis ambitu,
qu* dicendà à me lutit demonftratum ire^ Neque veto
negaucrim pr*ftantiffimas quas modo de fe Terra re-
cenfuitacq; pr*clariffimas dotes efle. Haqd enim quod
i pleriquefolenteaeftnatur*me* conditio, vtaliorum
laudes, imminuendo ampliores meas efficere putem.
Vcrum&reâié earn pro modeftîa fua faâuram exifti-
mo,fi magnas excelfafque res fuas,quas,& egovb'errima
laude dignas confiteor , ita-extollàt, vt àliorum fi qu®
fint vel pares vel fuperiores com mem orari'etiarn xqpo
animo patiatur. Credo aürémfi quantum ego eam tantum
me illa altitudine foperaret,vr quemadmodum foi-
hi omnes opes & vires filas,itailli meas intuéri & difcer.*
nereliccret, minime earn vnqüam fufcepifle hfoufrnödi
non tam difficile quam moleftuni negociütn. Quatticjjua
non fatisadmirari poffiiin,tam cbpipfe ipfatn& ênixe in
excollendis return fuariim laudibus orationem fiiam
excendifie, quafi ignorare vidéatur nihil in eisefiè pül-
chritudinis & grati* quod non viyirtutéqué mea pei-
ficiatur : attribuendumqüe fit bèneficenti* magis me*
& benignitatiicuius ii forte oblita eft, hefcioqüam fapiéntej;
jDiJpuutio inter Salem Terr am & Aurum.
pienter hpefabtura exiftimaridebearfquam caute prb-
(^lciat.cohfulatqueytilitaliparuet iScdigniiati fu*. Di-
catiiiihijfi retrahereliberalicatishiexminumprp^one-
rem, denegareraqueampliffimaqux haftenus impehdi
eibeneficia,quidconfiliiGaperet?vbi tuncquxmodbica
oloiiabundaiabl.auit, vbituncvincaruru,hortorurn,aque
fertilicas J vbicüneolerum, herbarum,graminum
florumqnblxtitia? vbiharundinum>iaucprurn,''fruticu,
virgultofom, acarborüopes ? vbiculmorumfpicarum-
que pulchritüdo ? vbi vini fiiäuitas, vigör, & gratia: de
Bi? maxime loqupfqu? maxirhöpereetiam laudaüif,ybi
tiipcme.ulla,gemmx,lapiUi:cpiichulx; Vbiinnumera-
bilis illaadmirabilifque multitudo iümeritorum, peco-
rumifer^rum.beftiafum.lerpencumjvolucrumjpiftfofo", I
pr*fertim;qne apiim quarum lau.des longiprefermone'
prpiraxic-; vbi deuiqueHomo tantis Scipleläudibüs come
ndatus': qut dcpro metitisieriea nenlinefatis vp-
qu amdigti e laud a tip o flit. Nonti e hsepvigoreffiep oni-
niageneiünmrjnutriuntUr.foüeÜtufoferuantur, augerr-
tuvJqubrurfi decor & frublus fi laudem vllam promereri
v idecurj'v tiq;i lli ,qui eorum tomes 8c origo eft, iure me-
rifo.magis afleribi debebit.qu* ipfa quoque pro fapien-
tia fiua no rtmodo dein ceps afferibet/ed & infuper mihi
gcatias aget j quern roc tanrorumque bonorum fuorum
manifefte'aublbreni intelligit: - Quibus quoti'efcumque
habui qux referrem bona mea ,magna‘ quidem atque
præftantia:qu£Ç,& quompdoTerra ignoràüitvehemen-
ter admiror : cum his longé Prnatalpngéqueau^la fir.
Verum riec alia omittendavidentur , maiora certe ac
prxflantiora: qux fi & fe ignorare dixerit, nulli erunc tarnen
ci us culpx.quod nequé mülcum ad eam pertineant
adlcribenda. Nqpi quod fine iniuriafocioriini meorum
dicam,fupereminéo ego omnib us lucé, poteftate,6c vir-
tute mea tanquam fox & princeps.-qUare qui me diligenter
fcrucatituerUnc| cpronam eciam capici meo yLit.ta-
diis llluftrem ad imaginem xii. vtique norarum, toti-
démque menfiüin impofitâtn éfip volüerùnt. T ant us
quippe eft fpléhdorlUcis meàé , tantaque vis ; vt oriente
me extera qüantôcunque fulgore radient fÿdeta quafi
obfeurari 8c deficere videantur, nec quod MagHâe marti
terrx modo accidie molefte-ferunt.adfcribuntqiiédédè-
cbrimeeis anceferri : quin vccommilitonës obleqUén-i
tiffimi, ttiemorefqUe beneficipfom audiunc mè libeiitër
h*c referentem :aguncque gratifopropter communeni
quam percipiunt ex me nçc leueîn quidem cpmmodità-
temÔcfru£ium: Medius énim ego inter omnes lucem,
. vitam,tcmpéfiemqueeis irifundo : > curfuseoruro quafi
legibus gubernp : impcllovtiquxqùe rés expoftulac arque
coercéo : vïgpre dénique meo 8c virfute repleo eosi
roboro,animo,fuftineo 8c cphfèrüo : pfxdulciqueinfo-
^ ^ J JH ^ per 6$ m’iro^refönäns impleo ac moderot corrcentu ßc^
etiain priuarecur quod me? poteftatiseft,quidea defor- Harmotiia; quicunq, mecum fimili quoque curfu exer-
mifoivilius.abieiSiuSjmiferius ’qüxcündaquum ica ve- ; ccnfor . vndelyra me caneieMufltque prxetre dixerunti
r'a effiyvcbftendijfateri mcipiet: illud etiam quod de ae- I Quid vero q üx rninoraiiint epmmemorabo ,‘ nunc bo-
ris'prxftacitibus donis'aflerunt virtute totum meä fieri hitatem lehitätefoqf dülcis naeür* mexquihafcqncem
npu negabit. Namimbres primo, quibus illa irrigatür I hominem prxuenicnscantämihnuenseiinfundo veriti-
arque fruÄificat, attraho ego ex ea vaporibus co.aftis in j ftatis , pulchritudinis, prbbitätifque gratiam,- tantäm
nubcsjdillblutifquedemumadcommunem inferiorum j’yirtutum infrgniumqüe-morum elegantiam, vtgratus
rerumvtilitateradefcendereiubeo.Sed.'v. aüratum lenis cerce omnibus &acceptusfelixque (ep)pcrfir&perbea-
grataque fpiratio, puritafque eius & falubritas tu Ig o r,! tus:cuiusme cuftodiam & regitnen prxuentu influxu-
item& perlucens claritas,cui,nifi mihi,fine attribuenda: 1 que meo hab ere con tigerit.Quid de uique foudab o cor-
qui-vi radiorum meorum omniapurgo,-omnia illuftro: portsmei magnitudinem fimul 8crotüdditatem?quibus
qui quicquid trifte,malignu , nebülofum, peftilenfque, • 8c ipfafe plurimumexruliticum fim ego feptüplö ea iliä-
difpello prorfus & diffipo. Ex quo etiam multi mear- | io r: 8c prxcereaitainbrbem tabtuSy VC quumiptanuti-
cuni'& fpicula'geftare tradiderunt. QuifugönoÄem, quam omnino moueatüriorbiculariräci mex miräqux-
difeutio tenebras : vnde &diuinationi oceuTtaproden-. { dam &, incredibilis mobilitas acvelocitasadiutiftä fit;
ti prxeile creditus furri:qiii pulchrum8ccadentern reue- qu*canta efo;yctotam mundifoachina^nquptidie cür-
ho diem,luceque & tplendore totum im p leo o rb em a t-! fu meo circumeanv,redicns fingulis fern per diebUs vnde
que Uetifico: quam ob caüfam fuere qui palla me quoqv i difceffi. Videoiäme promiltxbreuitatis meta.se'kceffif-
ajureain,duturri;efie confinxerunr. ./Quid vero de aquis j fe,fed iongiora mea verbafacerecoegk, lohgior vtique.
loquar : quarum etiam ipifa =bonis tnaxime löcppleta- aduerfxpartis oratio, quärn hepaacioribusquidcrn re-
tur,quxnec minus vigore meo fouehtur 8c conferuan- ficerefaciiepotuiVefbis.-Tuun» nüneefi,bfotnme Opi?
tur. Quid de ardenfi altoque x;here:a quo circuncin<äa fex,quiomnia & fuperiora fitiiiil & io ta io ra condidiftb
maiorero qiibque(e vim capere-membrauit, cuiSc ëgo
quicquid habet lummis, coloris, ardoris,impédo. Quid'
de tota de nique elementpfotn machina, vndé & robur
illâ vitamque percipit : qux nifipotentiétiam & mira
virtucemea continerentufoi conciliataque perpetfiô &
amico pacis feedere conferuareiicur , fueïent nimirumj
dilaberentur : in æcernumquc prorfus interitum irentj
cuius réi cauté , quadriga etiam mihi auratatü , qûà quatuor
veótusequis ftarem : quatuor vtique diei vices & \
conditiones exprimentibus aiferipferunt. Qux cuncta
cum magóa fine 8c pr*clara,non videri debet'etiamexi-
guum , quod fucceffio ilia inuicem dierum & no-
£tium diftindio horarum , diuifio annicotiimuta-
tioque temporis:cant* caufa pulchritudinis & cofnmo-
ditatis non aliunde quam ex me confiât, vnde ettam
cor ccelt & vita vocatus fum . Non item minimum putan-
du m efi quod omnem ego vigorem,virtutem,& lapien*
tiam,quibus mundus regitur, quafi foines quidam fub-
minifire m, vnde 8c mensmundi fu ra appellatus. Née Con-
temnendum, quod lumuie meo^ quo nonaliud maius,
omnia, intueat ', omnia perfpiciam, omnia penetrem,
quöd qui animaduerterùnc rede eciam oculum mun-
di nominarunr. Eximium vero illud efhqudd cum tanra
opérer,tantaconfictam, perffo femper eefi idëm , atque
perféuero nunqùam laflatus , hunquam deratigatus,
nunquam à vi virtuteq; mea deficiensipfopter quod 8c
iuuenili mé facie inronlbque capitc deferipfetunt. Hxc
Eibit0tb.Vet.P1tt.T0m.it
earn qu* anteduam quifquafo noftrum loquerctur.ahi
mo infederat cuo feriténtiam ferre. Ego quicquid pto-
tplèm, ftatuerïs, cenfiuéris, fiifcipiam fine Vila mole-
ftia feqtiar ; colam , xtetnaqhc obferuarioue. ch-
ftodiam j quicumfta (àpienrer cogicâs : & priidentèr facias
>'& rede admimftras 8c iulte femper fandeqiié
iudicas. ^ %! . -..u. - ' .
HièSol finem dicendi fecit,tafttufquëeüm fahor&af-
fenfos çirçunftantis quafiinriumerabilis pOpulifeCutiis
eft, vt iam.illi inclitiata non tafo iudicis quam omnium
fimùl fehtentia èredi pofTetiipfa quoqüeTerrademiflà
iamdildurn 8c fiubtrifiisàltis quidem > 8c arduis eius rar
tionibus minime aduerfari viderefor ; quumfubico Aù-
ruthiocUndiffitiiafefaciéprotulitinmediumjpóftulans
orandi locum, non fine ingénti cxcufl^i omnibus rifu^
Pollicens vero prxftantiotesetiathlongeomnibus qu* '
atité ab aliis narratx eflent vires fuasie palam oftenfu-
rum, corifirmaturumque tam Claris rationum teftimo-
niis,vt nonlux ipfà clarior habefetiir,tancarri comfmouic
omnibus indign^tionem^vtnulloferendafomodp eius
tamifopendi,hebecis,ignauiq;cprporis audaciamn ul-!;
lo audiendum ipfom.pado vnanimivocçcôclamarent.
Quod non pafiusjuftiffimus cuhdorum pater ficiudex:
Sink?, inqüit,vt nemini denégetûr Hbettas dicendi qu*
velir.Auditurus fumego non catn æqtio quam libentia-
nimp ipfos etiam vermiculps terr*. Loquaruragequir
cunque fit,fi'quas habeciaudésfiias; ïlum fado fileutio
* ' r ' N n n n i . P coïté