eonful,cum ad opus équités neceffitate cogente,iu fli flee
accedere,eorumque pars detrcélaflèt imperium, queftus
apud Cenfores effedt, vt à patrihus notarentur, deinde
obtinuit ne cis præteritaæra procédèrent. Tribuni quo-
que plebis de cadem re ad populum pertulerunt, omni-
umque çonfenfu Habilita eft difeip lina. QMete 1 lus Ma-
ce don i eus in Hifpania qukiquccohor tes, quæhoftibus
celTeranc teftamentum facere iulTas, ad locum recupe-
randum remifit, roinatui non nid poft viékoriam rece-
ptumiti. Senacus cum milices Publii Valerii fugati effent
,decreuit ne ei auxilia fubmirt eren tur, n i (i viétis h o-
ftibus. His vero legionibus, quæ Punico bello militiam
detre&auerant.inSiciliam velue relegatis, per fèptera an-
nos hoedeumexSenatus confulto datü eft. Appii Clau-
dii fencentia,fènatufque confultum o mnes,qui à Pyrrho
rege Epirotarum capci,&poftearcmiffi crant,équités ad
pedité redegit, ad leuem armaturam omnibus extra val-
lum iuffis tendere, donee bina hoftium fpolia fînguli referrent.
Hæc Frontinus. Ac Piiniusaflcrit, quia fuit hæc
quoque antiqui tus animaduerfio m ili taris, iubere igno-
miniæ caula militi venam folui, & fanguinera dimiiti.
Cuius rei rationem ,etfi in veteribiis literis non potuerit
i n ueni re.ho c tarnen primo faótum opinatur in militi b us
ftupentis animi, & à naturali habit u d ecli n an tis, vt non
tam poena, quam medicina videretur. Poftea tarnen ob
pleraque aliadelióta id fàûitatum elle credit,per cpnlue
tudinem, quad minus fani viderentur omnes, qui contra
officium delinquerent. Nam leuioris culpænon erat
ignomioiofâ animaduerfio, etfi nec ilia ex vigore difei-
plinæ militaris diffimulatione locum relinqueter. Vete-
resquoqjGræcosanulum habuiflèin finiftræ manus digi
to qui minimo proximus eft,celeberrimè traditur.Ro-
manosquoq; homines aiuntfic plerüq; vfitatosanulis :
Caufamquehuius rei A pion in h bris Aegyptiacis dicir,
quod infeétis aper rifque corporibus, vtmosfuit, quas
■ j-ahapertfi Gixciàvxro/xcisvocant.fcompertumeftquendam te-
al. repertu. nuilfimum neruumabeovnodigito, de quo diximus,
ad cor hominispertingere * ac peruenire. Vifum que cflè
cum potilfimum digitum tali honori déco rand nm, qui
continens, & quafi conncxus cum principatu cordis videretur.
Vnde & quafi excordes arbitrati funt curandos
aut puniendos,qui in militare officium deliquifient. Vt
redeam adFrontinum : CraffusàSempronio Afello 8c
jaliishiftoriaeRomanæ Icriptoribus tradicurhafaLfinr
Nonne apud omnes vox funefta eft, & crudelis, plena-
que perfidite,
Ftäorefifrxtrügladiumjuguloquepanntu
Condere me iubeas^plenaque in fißera partus
Coniugis, inuitaptragam tarnen omnia dextra.
Caflrafuper Tufcifiponere Tybridit vndas,
Hefperios audax vent am met at or in agros.
Tu f quocunque voles in planum effunderemurost
Hie aries afttu dtjpergetfixa lacertis.
Ilialicet penitut tollt quamiujferis vtbem.
Romaßt.
Quid nequius dici potuit, & vnde magis deberet, fifidc-
lis eilet,Romanus Imperatoroffendi ? Inconamque
fceleratus miles fidei fine fidem facere ftuduit, vnde fei-
pfum maximeinfidelcm & perfidum cfiecanuincit.Ma-
gna quidem reucrentia debt tur duci , led fidei religione
feruaca. Quxdam itanecefiariafunt, vt mandatum nec
expedient ; alia lie deteftabilia, vt nullum omnino mandatum
admittant. Mediaquidem qua: neq; funt ifbcc fla-
ria bona,nec deteftabilia maja, confiftunt in arbitrio pfi-
dentis. Velit.nolit pr?fcdlus,cx neceftitate boni.diligcn-
dus eft Deus. V elit nolit p ra:fedlus,ex mali t ia i niqu itatis,
eft adultcrium declinandum. At militare, vel non mili-
rare.egredi vel non egredi,aeteraque qu$ phil ofophi in-
differentia repucant.ad pr^pofiri dihgcntiam Screueren-
tiam fpedant. Inhisnilimandatopraefidentis, oculum
aperire , inftar criminis eft, aut ex feientiafuaadeuiu-
feunque operis ftudlum manurh irreuerenter extendere.
-Sit catcus in haeparte obiedlus vt viuar>quiaquacun que
die quafi propriadilcretione ad arborem feientias, quam
fibi & pradatis releruat dominus, temerariam manura
miferit, laqueum mortis incutriti Quidcnimbonum,
aut malum in talibus fit, no licet iudicare fubiedlis, dum
plena reucrentia pra:pofitis exhibeatur , & fidelis obe-
dientia mandatorum. Militem ergo in omnibus his quse
ad ftatum publicum pertinent, nihil omnino ten tare If
cct,nifi ducisiullu vel lieentia, quod ipfe faciendum de
creuerit, roboretur. Vndehiplerumque , quiducum
contcmpto vel non cxpedlato impedo, congredientes
cum hofte reipublicsvidoriam contulcrunt, ftepenon
tarn gioriam afiecuti funt de viiloria, quam de temerita-
te, vel negligentia peenam. Quid ergö merebitur trans-
fuga, ftationifue defertor, fi ex difciplina militari tanta
feueritate corripitur rriumphator i In ftrategematibus
11 qw cuaquc.
luifiè quinque rerutn bonarum maxima ôc præcipua: IuliiinueniturfClearcum Lacedçmoniorum ducemdi-
Qupd efièt ditilfimus , quod nobilifiimus, quod elo-
quentüfimus, quod iuris eonfultillimus, quod Pontifex
maximus. Is cum in confulatuobtineret Afiam Ptouin-
ciam, & circumfidere atque oppugnare Leucas pararee,
opufque eflèt.ffumma atque procera trab e,qua arietem
faceret,quo muri oppidan orum quacerentur, fcripfi t ad
Magnum Gaium maiorem Athenienienfiu fociorum a-
micorumq;populiRomani, veex malisdüobus, quos
apud eos vidcrat, vter maior efiec ei mittere pro curaret.
Tunc MagnusGaius comperto quampbrem malum de-
fideraller, non vtiiullèrat maiorem,fed quem magis efiè
idoneum, aptioremque faeiendo arieti »facilipremque
portatu exiftimabatsrmnorem mifit.Craflus eum vocari
iulfic, & cum interrogafièt, curnon quem iufierat, mi-
fifict, caufis radonibufque quas diólabat, Ipretis, vefti-
menta detrahi iulfic,virgifque multum cxcidir,corr um-
pi atque difiölui racus omne officium impcr^ntis,fi quis
ad id, quod facere iufius eft, non oblêquio dcbito.fed
confilio n6 defiderato tefpondcrit.Quid quxfo amplius
in monachum arólioris regulae diélafièt Abbas feuerus ?
in eo nam que folo deli querar.quod non paruerat man-
dato,etfi forte reipfa vtiliuseffètquod fecit. Nam fieut
in religione degenubus,pr£latorum mandata,dum pr£-
ceptionem perpecuam non impugnant, a fubieótis non
opprtet difcuti, Icdimpleri.ficin re militari, circa mandata
ducis.nullae ft examinatio militarism ifi for tequod
prarcipi tu r,expreffi m falud reipublic? inueniatur aduer-
lum. Nam jneo non'obtemporat nifi perfidus & impius
miles.Quid enim inrquius»quiddeteftabilius,quam fine
fidei reuerentiaaggredi qniequid di&aucrit Imperator ?
xifiè, imperatorem exercicui podus timédum clic, quam
hoftem,eo quod quiinpræliodubiammortamdmue-
rant,eosftacionereli6lacertum manebat fupplicium.L.
Papilius Curfor,Fabium Rudlium,magiftrum equitum,
quod aduerfus ediâum eius, quâuis profpere pùgnauc-
rat, virgis popofeit cæfirm, fecuri pereuflurus, nec contend
oni auc precibus militum concefiit animaduerfio-
nem.eumque profugientem Romani perfecutus eftjnec
ibi quidem remifioprias fupplicii metu , quam ad genua
eius, & Fabius cum pâtre prouolueretur, 8c pari ter
Senatus ac pppulus rogatc n t. Et ne eùm credas hoc fe-
ciffe, ex odtotprçcedenri, Manlius, cui Imperiofo poftea
cognomé fuit.filium quod is contra ediâum patris,cum
hofte pugnauerat, quamuis viétorem in cqnlpeélu exer-
citiis virgis exfum,fecuri pereuffit. Fuit autem difciplina
militaris ficut reipublics necefiària, ita 8comnibus gta-
tiola,adco quidem v t f Manlius filius pro fe aduerfus pa-
trem exercitu feditionem parante, negauerit tanti cflè
quem quam, v t propter ilium corrumperetur difciplina
milidsc, & obdnuit vt ipfum puniri paterentur. Appius
Claudius ex his,qui loco ceflerant, decim û quem q; mi-
litem forte duélum, fufte pereuffit. Fabius Rutilius con-
ful, ex duabus legionibus, quæloco ceflèrat, vicenos forte
du6los,in confpeâu milieu fecuri pereuffit. Idem ter-
nos ex centuriis quoru ftatio ab hofte perrupta erat, ad -
dixitiècuti. QFabiusMaximus,ttansfugarumdextras
præcidit. M. Cato tradidit in furto depi ehenfis inter c6-
mili tones, dextras eflè prarci fas, au t fi benigniusinreum
animaduertere voluiflènt , f inptincipiisfanguinem
miflum. Seditio quoque fecurim prouocat, ita tarnen
ytpro
[fai. Klei
H
.fal-Malal.
prit
fcipis.
vt pro arbitrio dueis in poena paùcorum , fècurîtas & isnmibus diuino îc humano iure grauiys feriuneur far-
qe ^ s r c ç ^ f i c a t r ë f i îmi e c nt o r t #
militum, paucis percuffis^àftra fedaflèlcgicui,&: iwem
militum reparaffe. ;
G a p. X I I I . ■ •• "
Quare eingulo priuentur milites, & quod ex aut or at us non habet
aliquod ctttngUdto telove commercium,& quart
gladtusinftrm eïlcingùloï '
Fit interdum vt éx dçli&ofuo priuetur miles militiæ
cingul o,in hisjnaxime,vbifacrilegia commhtuntùr,
i/eteri nam q; iure ftâtu turn eft, 8c nouo non èftabolitü,
vt quinô fèpuafo niiUtiæ facramént'ôs r'éligionem quam -
profitetur, împugnac» cinguli âmifliohè mûldetur. Fer-
tut hoc ediifto Iulias cbmpefcuiflè mîlitem fuum,quan-
do vrbeingtefius, non licùithomines fpoliare, aut tenir
pla deorum,quod ei pôftmodum irigraucfcentèfedido-
ne improperant. Numinibus nam que Romanis Ciui^
busq-, iurati,oppu^nate nohpoterandi quoslàeraménto
milidæ fufceperaht defendendos. Sic quoqj Ç. Curip l
bello Da^daniso circa Dyrrachiumjêum vnam de quim
quelegioùibusfèditioramvidiflècjëamprocedereiu'ffit
inermetn difcinétamque in confpcdlu armati èxercitùs
ftrameht^coegit fècare. Poftremo autem die fimiliter
foflam difeinétos milites facere,nullisq; précibusle^io-
nis impètrari ab eo potuit,he fîgna eius fub mittlrer,tio-
menq; aboleret. Milites autem m fupplementum alia- 1
rum legionum dîftribuit. Non enim reftitüebantur, qui
meruerant ptiuarLcingulo, antequa eos præ cæteris yir-
tutum mérita infignirent. Mili.tes.qui ex Cànnenfi pu-
gna cëdentesyin Siciliam hieran t rejegati, poftulaueratit
â'M.Maccell‘0'confute,vtfivprteliq ducereotur. Ille Se-
natum confuluit, Senatusque negauit placere fîbi, cis
committi rcmpubl. qui earn defèruifTent.- Marcelle) tarnen
permifit facere quod videretur-, lege tamépræfcrir
ptà,n© quis eorummunere yacàretineve donaretur præ-
miojaut honore,aut rèportafeturinlraliâLm ,dum Poeni
in eafuiflent.Dum vero eingulo fpoliati funt.eis nec æra
proeedunt,nec milicanbuspriuilegijsgaudenc, necha-
bentaliquodeumgladiotelove cpmmercium^ Ideoq;
prouida conftitutione maiorum eftgladius infèrtuscin-
gulo,vt collato honore cinguli, poteftas quoque ipfius
gladij aliquarenus intelligatur collata. Et rede eingulo
decoratur,ad militiam quifquis accedi t,quia eum expe-
ditum cflè ad muniarcipublicæ,officij fui necefficasexi-
git. Accingi namquefblet.cui gerenda imminent ;& cu i
vacatio datur, licèt eflè di fein du m. Vnde'illüd indibro
Regum J -Non æque glorietur accindus , vt difeinr
dus. Quia fölicitudplaboris impiinentis, gloriandi li-
centiâ non admittit,& ociandi libertas 8c fecuritas quic-
tis plerùmq; extolfentiam pane. Gingnlüm ergo indicium
éft laboris,labor honoris meritum, vt liqueat omnibus,
qupdqui iaborem indidum militiæ, fubire detré-
dat , honorèm gladij in militari cinguloTruftra portât.
Ipfius quoq; cinguli caflà eft fignificatio, nifi fidem eius,
roboret & folidëc labor. Vidêas mulcôs cinguli honore
turnen tes, fed nifi h onorem laboriofaimpleant mérita,
idem eilac fipro folida fîibftantia quis vendicet fpumâ.
Profedo dignus eft priuilegium për'dére,qùi çoncèflà fibi
abucitur poceftacc. Abu,ticüiauteim,quis,velnonfaci-
endo quod oportet, vel faciendo quod fieefnô oportçr,
&cum v.trumq} fitmalumvvcdtcitur,;peccàtumdélido
gtàiiiusefTeiplet. Delinquit enim qui non implet offi cium
-, fed plane peccat,quifquis commimcçontrâriümi
A Ibo liquide m nigrum m a gis.p pponitur qua m n on al-
bura,& triftitta lætitiam magisimp.ugnar,quam'fpesaut
timor,quæ neqj in lætidæ ractonemcadun t, necei maxj-
meaduerfantur. Et eingulo quidem abucitur, tarmiliè'
qui n 6 im plec quod oportet ex militias' fàccamcnço, qui
ille qui impugnatm^tiaefàcramentum.Delinquit camé
gcauiüs, qui impugnat, ficuthoftisycru» ignauô milite
odibilior eft. Vnde qui cempubl. &inermem manum
militmàbus armts impughàcj,iûftiflimè exautoracuritaiicrilegi,&
hi qui varijs pettutbationibus impugnàn t Ec-
clefium Dei, quibus lex non prkcifionem dexterarum,
ledpoenam irrogat capitalem. Si patrociniumillorum
aflumant Cicero,& Demofthënes, fi in defenfionè eprû
liuguâ acuat,& totius ingenij fui vires exhauriat Qûin ti-
lianus, fi iura viguerint, quodpoftDeum in mahaprih-
cipis cftÿfortunas côtum & capita, quïn legitimis fùp-
plicijs feriantur,tueri nonpoterunCj Quod fi glâdium'
fuum aduerfus talesno exerit princeps, in feipfum pro-
culdubio.prouocatgladium bifacutü, quem in ore fuo
gerit fiiius hominis, gladium y tique qui viuus & efficâx
eft .qui corpus jfimdit, & animammittit in geh en nam ^
ad quemôbtufusëft omnis gladius , 8c omnis armatura
fragilis,& fluida & infirma, præter illam quam folacon-
ftruxit.gratia in bonorum fabrica meritorum; Sunt autem
plurimi, qui malorum clamore operû, quando militiæ
confecrandi cingulum altari obtuleruntjvidentur
proteftari,Te eo tune animo accelfifle, vt altark, & mini-
ftriseius ,fed & Deo ,qui ibi colitur, bellum denuricia-
renc. Fàciliuscredidetimhos malitiaeexecracos, quam
ad légttimam militiam confècratos. *
C a p . X IV . '
Quod âifàpl'mamiütaris plurmumprodt8 ,& quid
Militiam maximefiangit.
T)Roindeneccflatiaeftdifciplinâmilitaris, cuiusquâ-
-i- ra fie vtilitas, non facilèdixerim. Vt enim diélumeft,
Romanis adeo prbfuit difciplina, vt ôrbem fuæ fubijee-
rentdiciohi. Alexander quoq; Macedo.exiguam manu
miliraremfufcepit à pâtre, fed doétam, qua afluefaâa
militiæ orbem terrarum aggreflùs,|nnumerasht>ftium
copia^ fudit. Xerxes à trecentis Làcedæmpniorum ad
Thermopilas vexatys, eu eos manu infinita, plurimisq;
fuorum amiffis,vi^çonfeciflet, in eo fc decepturri dice-
bat, quod multos quidem homines ,yiros autem difei-
plina^tcnaces nullos. Hoc equidem vete dixit, quod 8c
fuga ilia teftatur , qua apud Salaminam turpiter vi&us,
qui tot gentes in bella trahebat,vc duces n on poffent facile
numerari, vix yna naue euafir, Fertur enim quod
dtïces exercitus eius non confucuerit præ multitudine
aliternumerare, quam fingulistelisreceptis â fingulis.
vt ex numero tclotum, ducumquoq; numerus renere-
tur. Eft autem dux vfquequaqj inutilis, apùd quem di-
fciplina nGn vigerj &fruftra'fpcratviéloriam.qui ani-
rnosmanusqv militumaffiduè nonexercet, Milesfübi-
tusfubitoâeferitdueem',&Iaborem ferrenonfuftinet,'
qifem continuus non exercuitlabors Cæfàris animum
fiducia roboràuit, quod ei res erat aduerfus milité fùbi-
tum,ducemq; emeritum,& qui longa pacis quiete dedi-
diceratducem. Sed & vbi vidoriadefperatur , ad fpem
vindiélæ erigendus eft animus, Eft eflimintetdutn
Vnafalus viâû nullam ßerdrefalutem,
& vtfè vïékorts patent,- fi non morianturinulti. Magni
namqvmünecis;lôcoeft,fatiarivltione; ôcdifpendium
vitæ.vindiélæ folatio çpmpéfari. Facile aflifmit pugn^n-
di ncceffitatem,cuifugiendiimponiturdifficultas. Au-
daciores funt qui bellum inferunt,& fiepe alij dum honette
vicilicerq; mori cupiunt, féliciter vincunt* :■,
Audentes nâraqj fortuna iuuat,
8c vt pûgnæ diferimen imminet, . ‘ i ;. ; , . •
Dégénérés animos timor arguit, *
quo nihil ignomkuofius eft his, qui nomen & officiu m
militiæprofitentun Timidos nàmq; grauiffime lex mi-
jitaris perceilit. Duciquoq; in re militari, diligentiffimè
‘ præcauëndum eft,
; Ne venus & virtumpugnantiapeâorafrangent.
'Sèmper enirq vinçit luxuria, fed eos duntaxat, qtfos ante
corrumpit. Eoque ftudiofius fugiendaeft,quo in cli-
encclam fnam àcetrimèfæuit. Andochustantæluxuriæ
&fuperfluitausinftruxitexerdtûr,vc etiajn gregarijmiliV
tcsaurocaligasfacerent,proculcarentq-,mâteriam,cu-
^ ___ __ ___________ ___ _ ^iüs amorepqpuli dimicant. Gens quoq; Patthorum fiequam
ille qui figuram hoftilem induef inSed præ c«ter(® ' piflîmé fupcratu^eo quod luxuriofiffimaeft.ANam
\ 'Bibtiotb.Vtt.Vat. Tbnt.if. ' N h * ■ Qiifcqiïid