lac.yv>7‘
B
Lin g u a n il ,
HieliuSjàùt!
pçius., '
D öÜ lS tio .
in m«nia ■
feruahäo
plthra^in.
ib>Ä. c ; ■
m
Motus
^Orpotis.
De mém-'
Brorûge-
ftu mulca
collegit
Lambi. ad
H o ta tii
Saty.
Eccl.19.z6.
N * z ? i,-0 .
rac.in lu ll
«num.
i*
jG c ftn s&
|4oü)ii.
qtitdem,pnèfertim quoque ne fafurroncs &bilingues
fcnvus ï Hofce enimmaledi&os, quod multostui barint
p^cern habentes, diuina verba dcnunciant. Nihil vero
diffictlius homini quam linguam moderari, qua nec per-
riiciofius quiequam ac peftilcntius cum pro arbftrio re-
fte regi non poteft, vt quod Theophraftus dicebat,in-
fr* ni equo citius ctedendum fit quam incompofii o ver-
b o , at qui id efficere potuerit diuinum fe quiddam ma-
gis putet eflè confecutum. Etenim vt landtus auiftor ve-
riffimc inqui t , omnü natura befliarum & volucrum&ferpen-
ttum & cater or um domantur & dotnitafltnt k natura huntana.
Linguam autem nullus bominum domarepoteß,'mquietumma-
lum,plena veneno mort pro. In ipfabenedicimus Deumpatrem,
& in p(a maledicimus homines, qui ad firailitudinem Dci
fa&i funti Ex ipfoore,procedtt benedülio& maledtäto, cum
neque fons de eodera foramine emanet dulcem& ama-
ram aquam, neque poflit ficus vuas facere, aut vitis ficus,
neque falfa dulcem aquam. Quare Anacharfisro-
gatus quidnanv eflet hominibus bonum ac. malum fi-
mu l: re d e /inguamdfle inqiiit. Earn vero ita regent ado-
lefcentes fapienter & caute, vt quo diffirilipr eftuius
moderatio, eo m aiorproinde etiam cum moderate ha-
bita fuerit, fit fruftus, maiorque gloria, ita agent vt mo-
nemus, ita toto ftudio in id in ten d en t: N eque eftenim
vllum fanétiusvllumque falubrius in Philofdpjria quam
cohibend* lingu* praeceptum. Nullum eft denique
qüqd.plüribus maioribufqué’nos malis liberer, quam
qui reifte möderari nouerit. Is Sc iuré bonusfapienfque
iudicabitur, & iocundiorem tranquiilioremque agct
n :
ratur, qui mos eft prçpotennum hominum ac öpibus
nimiis affluemium, quorum vtipoteftas 8c diuiti* ita 8c
faftus augeri (ölet. Proponant nbi adolefcentes Hicro -
nyriium, qui nihil ita i pueritia dicit fc vitare ftuduille
quam tumentem animum, ere&amqueceruicem.Dei
contra fe bdia prouocantcm. Sed & hominum nefeio
quid inuidiäm magis fufeitet, magisodia omnium &inimiritias
incendat. Quare reifte Zeno Stoicus f a llu__
nihil elfeindecentiusdiccbat,idquécumincæteris.tum .taa<*uJ
in iuuenibus maxime, quos Ôc docebàtin habicu, incef-
fu , amiiftu, in omnibus denique fumma vti honeftate
tanquam *tati eorum admodum conueniente, habe-
batque Temper in ore verfus Euripidis de Capaneo ,
quöd opes quidenitllifuerint,fed opibus elatus ndnihcejfe/st ,ne%
plus faß us bahut rit quam tgens vir. Q u o d pie rifque etiam lit*
teratorum f*pe accidit, tumcfadfcisopiniqncdoiftrina-
tum fuarum, qui produiftislabris irifiatifque buccis, atque
ih admirationcmcontraifto vultu magnum de fea-;
liquod polli céri videntiir, quique (v t Hieronymus in-
quit) fublatisinaltum bumerû, & intrafinefeiôqmdcorhican-
tei, ßupentibttpjue in ttrram 0 culis tumentia verbatrutinantur,
vtßpraconem addtderis pistes tnctdere Prafeftunm. Cuiufmodi
idem etiam grauiter increpat Gruminum quendam,
quod teftudineô incederet ad loqüendum gradu, & per
interualla qua:dam vix paucaverba carperet, vt putarç-
cur fingultirenon proloqui, declamaret quoque aduer-
fum finguios ad d u â o fupercilio contraiftifque naribus
ac fronte rugata; Cuiufmodi quoque legimus quendam
Grammaticum, qui ftolida quædam nugaha oftentans,
de gtntribus & cafibus vocabulorum diffèrebat, cum atduis
fuperciliis vocifque & vultus grauitate compofita tan -^X “"
qüam interpres & arbiter SibyUçOr^ulorum. C ö n t r a j l ^ g ^ '
quoque fugienda eft nimia frontis oculorumquedéie- | ;
âiojhumerorumque contrâiftio, ceruicifque in alteram
• partem inclin atio q u ib u s verendum eftnedum faftus
coritemni videatur,in maiorem faftum mens proculcati
tantimorbigloriàburididilabaturjficutiDiogeniiPla-
tone refponfum fuit ^-cuius cum ftratum ali quan d o prüfen
tibu s Dionyfîiamicis cal cans dixilîçt:e<tlco Platonisfa-
ßum. fyt quanto ,inquit Plato, tu alto fumesfaßu&pfogenes,
dum fuperbiam tecalcare exifiim 'as. Quare feitë & prade n ter
i Hierdii|mus ad Euftochium virginem fcribens fie eam
monet : Mefatisreligiofa velu vider f , nec plus humilis quant «e-f^ieronj
cep a f l , ne gloriamfigiendo quaras,plures enimpaupertatis mi-}
feruordia nique tetutfii arbitresdecünantesinboc maplacéré èu-
ptunt, quodplacere contemnunt, & nitrum inmodumlatu ,dum
C a p ,y t II I .
De verecundia motuum gefluum^corporù.
Oh tam vero fadorum d iâo rum u e, de quibus üa-
cis diximus, pudor curæ habendus eritquammotuum
geftuumque corporis, qui cum modé fte decenter-
que obferuantur plurimam afferunt commëndationem,
contraque cum negligenter ruftice, magno cedunt
contemptui. Eftenim vt dicit Ambrpfius.vox quædam
animi corporis motus : quo autem leuior aut ftupidior,
aut contra grauior ac conftantior quiique æftimatur'.
Quarc & Cicero in Luçiüm Pjfo.nem -. Ainltus denique, in-
qu ïtftotus, qui ferme quidam tacitus mentis eft, hicinfraudem
homines inipulit,hic eos‘quibus er at ignom,deçepit,feft1Ut, in - ^ ; . . .
ducit. Eft vero quorundam tam acre & penetrans inge- - pitatur, appetitur :fetir>e hoc iplum tibi iaiftantiam generet
nium, euïufmodi Gleanthis fu it, vt perfpeâis exteriori-1 qüodfaeçuli iaiftantiamuontempfifti, ne cogitâticimcita
contra hy-
poeniioe.
Eus hominùm ge.ftibus interiorés quorùmcunque natural
facile difeernant : Nain vt facris illis verbis admone-
mur : Exvifucogmfciturvir,&aboccurfufacieicognofeiturfen-
flatus. Amihus corporis,&rïflusdeMtum,ffr ingrejftu hsmwise-
numiatdetilo. Scribit Grègorius Nazianzenusfccogno!-
uiflè Athenis Iuliamim apoftaràm, arque ex gèftibus
mores eius probeçompertbshàbuiflè:Fàdebat.enim,in-
quit, me cautum monflantiamorum, & excepsscrebrior : N«/-
lummihiineoflgnumnaturalevidebatur, ceruixrigtda&infle-
xibilis, humeri laftabiles, oculi current es, hue iüuc directfurvfle
rejpicientes,pedes impatientes, naresJpirantes miurias & contempt
us, feommata rifibilia & bocipfumftmperhabentia,rtfusin-
continens & quafifubbuUicns, confenfus & negatiofimul, operatio
nuüaratioheconflfiens'MnterrogatioinordittJta,reJponJto nulla fi-
bicongruenttacornentens. Qtuecum vidiflèt,repente etiam
fe dixiflé refert : O quale malum nutriirejpublica Romanorum.
Ita érgo geftus&motus noftros componere ftudebimus,
vt nihil in iis quod merito reprehendipoffity apparent,
in quo piæcipuum eft ill ud omnium magnopere curan-
dum, vt tranquilli atque omnià perturbatione fimus.li-
beri, vtappetitusrationi fubiieiamus, nefi rebelles efle
cesperint quales incus animorumnoftrorum motus vel
lætitia diiroluuntur, velmeeroredeiiçiuntur, velirain-
cc nduntur j taies etiam in exterioribus corporis gèftibus
’ apparentes immodeftiam aperte detegànt noftram.
| Pritnum autem ita formandi erimt mores noftri, vc nihil
elata fronce, faftidience nare, minacibufqueoculisgefubrepativtquia
in aufatigVeftibus placerc defiifti,pla-
cere coneris in fordibus, & fi quandoinconuentufta-
trum veneris vel fororutn Kumili fedehs icabellb tc cau-
ieris indignam. Vocem ex induftriaquafî confeiftam ie-
iuniis tenues,&dcficientis imitâtagtëflus hùmerisinni-
taris altetius. Surit quippe nbnnullæ exterminantes facies
fuas, vt pareanthorninibus ieiunare,quæ ftatim vts
aliquem viderint ingemiieunt, demitttint fupërciliuirij,
& operta facie vix vnum oculum libérant ad videndum.
Yeftis pulla, cingulum faeceum, & fordidis mànibus
pedibufque, venter folus, quia videri non poteft, æftuae
cib o. Nouer tnt ergo humiliari, vt Ambtofiusinquit, friant
vecura humilitatis colorem, natùtam nouerint5Wî«/ri ba-
btnt humilitatisjptciem , fled virtutem non baient, multi eam
foris prætcndunt,<fc intus impugnant : Àd fucum prasfe*
tun t, ad veritatem abiurant, ad gratiam negant. Efi enim
qui nequiter humiliâtfe,& intertora eius plenafunt dolo>& tß
qui fentmïumfubmittitàmultahumilitate. Noneftergo hu-
militas ni fi finefuco, fine fraude. Ipfa eft veraqu* habet
piam mentis finceritatem.- magnavirtuseius. Hu-
militatem namque verborum ( ait Chtyfoftömus^ plu-
rimam & vitra quam fatis fît abfque difficultatc repe-
ries, animi verç humilitatem difficillime. < ^
Rurfum quoque ita geftus corporis mbderabuntùe
Vt nihil durum, difficile, morofum, indignabundum-
que in eis argui poflît : ne acidi atque ajperi fimus ; queroad-
modum Enripidem Ariftophanes vocat, qua; cum fc-
i • nibus
AriftopHdeEuripldï^
ebal-&
Thefmop^
nibus frequentius accidant, at in adolefcèntibus, vbi
ea concigerint, damnantur ad ipfam vfqüeinfaniæno-
tam, quamquam vfii(çompertum fit hos fide, integeita-
te , fingulariqae innata quadam bonicate caeteris prae-
ftare.
Neque vero tam facilem fe quifquam exhibebit, tam -
que abieiftiffimo etiam cuique ac plulquam dignitatis
ratio.poftulat familiärem, vedum humanus videri vulc
ab omnibus mericomagis contemnatùr. Sed præterea
cauendum erit ne hilarelcens nimium fit vultus, profu-
fi orque frons in lætitiam, ne geftiens auc exulta ns ita
modum trànfeat vtrefqluipene videatur. Quam maxime
autei&rifui eric moderat i o adhibenda, vc quod di-
cic Bafilius, non inordinatis & compofîtis motibus,
quod eft incontinentia: fignum, rifum moueamus, lcd
fubridendo tantummodo lætitiam mentis indicemus.
Ex nullaenim re magis ac ex tifu arguitur hominis verecundia.
Quare Platonem, quijhmma verecundiæ laude
commendatus e ft, accipimus adeofuillecompofitum,
vt nunquam ridere nifi m odicedeprehenfusfir. Cato
etiam cuius conftantiam & integriratem ab ipfavfque
pueritia claruifte conftat, moderatus vtique ac taedus
temper ad rifiim fuir. Py thagoras autem tifu abftinuifle
fertur. lllud etiam inquiens, tifui æque ac triftitiænon
dandasmanus. Duo potiflïmum damnauit Ilocmtcs Ôc
rifiim réméré faiftum, ôc verbum cum audacia, quod
hoc quidam imprudentis, illud vero eftèc infanientis : Id
quod ôc fâcra dodtrina nos admo ncnFatuus iririfu exalt at
vocem fuam, vir autem fapiens vix tacite ridebit. Nam .Claudio
Neforii, in quo infignis rëgriabat ftultitia, praeter
multa qua: vel remifte, vel ferio a liquid agènremeum
dehonëftabant, rifus cciam ëràt indecens,fpumante
femper ririu ÔC Kuriientibiisnàribus/quisnoïrariimad-
uerterec tantam rifüs foeditatem manifefturri elle indicium
ftoliditatis eins, àc pra?ter ftôliditatem riegligéntiæ
etiam & obliuionis, quæ tanta in ilio fuit, vefaepius nec
q u is,n ee inter quos, quoue tempore ac Tocoverba fa-
ceret, foire aut cogitare exiftimaretur, adeo vt cum intérims
Me (làlinàm mandafiet, paulo poftquam intricli-
nio accumbefet cur domina non yériiftèt, requirérèt.
Multos quoque ex hisquos capitc damhaueràtpoftero
ftatim die & in confilium Scad ale* 1 rifiim adraoueri iu-
berec, & quafi morarentur vc fomniculofos per ntïrici-
um increparec, ob quæmerito omnibusdefpèiftui habitus
eft: Ipfi etiam matri Antoniæ, quæ portentum eum
hominis diäabat^ nec abfolutumà natura, fed tantum
inchoatum ac fi quem focordi* argueret, ftultiorem aie-
bat filio fuo Claudio.
Ne c minus erit fugiendum quod in Tibsrio altera
pefte Romani Imperii legimus, quem longe abillodi-
uetfa atque abhorrence natura irièedere folitum tradunt
ceruice rigida Ôc obftipa, abduifto fere valtu plerumque
taciturn, nullo aut rarifilmo etiam cum proximis fer-
raone eoque tardiflimo, nec fine molli quadam digitomere,
verba non nifi ditnidiata Sc tenera attenuato qui-
dem ftudiofefono proferre, fugereque (v t poeta inquit)
& fe cuptre ante videri. Ita ergo .m oderanda, eaftigan d a que
erunc totius corporis m embra,ytnulluscxeiscxeatge-
ftus Sc mocus, qui non dignus omnium commendatione
effevideatur. Scd oculis pr*lercim modus adhibebicur,
qui tanquam pra;cones quidam cumfta, quae animo ver-
fancur foris enuncianc, non erunt rotandi, non extol-
lendi, nam alterum lcuitacem & inconftan tiam,alcerum
tumefariionem Sc infblenciam arguir. N o n hucilluc
more infanientis (quodlulianus appftata, vt ex Nazian-
zen.diximus, folebacj dirigendi, n on efferandi mina-
cius, noh defigendi vehementius, non deiiciet^di humi-
lius, nori torquendi, aat in aliam parrem.corporis decli-
nandi, fed cum gratia intuentium Sc amore regendi, vt,
quod a poeca diiftumeft, l^tosilliafflatos efle honores
merito ab omnibusriudicari polfic.Facies item eric reifta,'
caput non tremulum, quod Claudio Neroniin quaricu-
locunque ariu fuifle fummq deformitatiaferibitut. Mows
eius verbis 8c vul.tuiaccommodatus, quod riec trie
aperiendum nifi reddendi officii caufa, non operieu-
dum , nifi ad. maioris cuiufpiam rei fignific^tionem.
Quod fecifle fertur Socrates in quadam parum pudica
orationc. Prarterea, vt dicit Tercullianus in deferiptione
Patientiayvu\ms tranquillus Sc placidus, frons pura, nulla
mceroris auc ir* rugo fitate con traifta, re mill a *que in
lxtum modum' fupefcilia. Oris quoque Sc vocis ratio
habenda e ft, tie labta decorqueantur,neriiftusdiften-
datur, ne lingua proferatur, ne timber, quod in Claudio
Nerone repreherifum eft, peinter loquendum con-
fpuatur, ne immundum quiddiffluac,necrcpitusvilus
emittatur, ne figno vllo aut fpno quicquam fiat quod
ludibrio alicuius cedat, ne excreetur imrriodeftius, ne
ofeitetur effufius. In quo eft memorabile quod a P:Sci-
pione African o Pauli filjo feripfurri eft inotationequam1
dixit in cenfura ad populum. Cum enim in iure ftans
quidam amiei caufa cor^m Cenfpribtis dare nimis ac fo-
nore ofcitaftet,deliberatumeft,vtple&ereturtanquam
indicium illud efiet animi vagi 6c alIucinantis,*Sc.fluxae
atque ape.rt* fecuritatis.liberatus.verptandefneftcum
iurafiec terieri fe eo vitio quod ofeedo appellacur, inui-
tumque proinde fefe ac repugnantem indecentius of-
citaffe. Vox quoque ita modcrabitur ne in faueibus^fb-
net,neelabrisquafidiffluereyideacur,neexinduftria
fiat attcriuatior, nevel ftridis dencibus, VeldifTolutisia-
biis, quod Hieronymus dicit, veiba proferantur; Cer-
uixritem eri.t non rigida, humerique non iaiftabiles,.cuiufmodi
fupra diximus fuifie in luliano apoftaca. Sed
Sc lacera ita re d e formabunrur, ne more eorum qtios
magno rifrii habicos Cicerorf fere,aut inftar lintrisena-
tantis in vtranique partem rotum corpus vacillec, aut ita
folutus 6c mollis iriterloquendum fir geftus vt falcatio
qusdaminde nafei videatur. Brachiis vero Sc manibus
adhibenda eft etiam lex qu*dam fum'mopereque conrum
gefticulàtione, quæ omnia ingrata Sc arrogantiam |feruanda,quani Sc cfiironomiamcohuenientérdidam'
magnaminipfb àrgueheia,non latuerunt Auguftum, ■0cafummispraecipuephilo(opliiscommendatam,prx-
qui apud Senatum Sc populum excufatipnem(*peeo-1 céptamque fuifie legimus., de qua fertur Sc (cripfiflg
rum facere tentauit.affirmäns n atu ræ ilia magis quam a-1 Chryfippus in his quo s ediditlibris deliberorum educatto-
nimi vitio contingère, qu* Sc licetpeflïmihbminjsfi-j ne. Reda igitur fi Fuerint brachia^ fi nonindoriæ magna
effè videantur, longe tarnen diuerfa, longeque di- ! nus neque rûfticæ, magnam addent dignitatem. Quäle
uetfo examine iudicanda funt in eruditis hominibus; |u it illud Pauli: qüiad Agrippamrçgem verbafaiStuius
Cuiufmodi fujfie ttaduncur Xenocrates Fyrrcho ôc E- extentaprlmumniahuccepitràtionem redderèeorumquorumac-
lienfis, aliique non pauci, quibus Sc frons fubrriftror, Sc cuflibatur, nori ' fine magno Sc gräco audiencis' alfcnfu.
vultus feuerior, Scparcitas loquendi, ôcrara nifi Cum.*- Inter loquendum autem non effe agitandam manum
qualibus familiarités nihil attuliffe dcdecoris yidctur , quod id effet vecordium,‘ pràcepit Chilo Lacedemo-
propter arduas magnarum rerurh cogitationcs.quibus nius. Non erunt item aut capitiad fcalpendum vno di-
occupati alfidue detinerentur. Sed vc ad cætera progre- gito, quod poeta.exprobrat,'auf naribus, aurihus ve ad
diamqr illud quoque prorfus deforme eft Sc dëtèft,an- ; purgänduiri frequentius fnanris ädmpuend*, norifub;
dum, quod C. Caligula facerefolebat, vc vultiim natu- : pallio recondend r, n.on ftririius com p lodend*, n on lara
horridum ac cetrum ex induftria etiam effiecaret, xius aperiend*, non hincindeiäriand*, non quiequam
componensad fpeculuminomnemterroremacformi-jnon iariètur circumuoluteturque in èis geftandum,'
dinem, contraque opprobriöfum Sc infame, oculos in- noninuicem perfricandæaut percùtièndæ, quarnquam
ftar mollicularum foeminarum deciinare, fenfimque Sc ! turbacis^animis multa horum fiepius fiant ,'qu*fedäti$
fubuerecunde attollerc, fupërciliorum alterum demie- ceflant*;Cuiufmiodi fertur tohänrii (Shryfoftorad cori-f
tere, blande fubridere, fumma Icuiterlabellacompri- rigilTe, qui inter animi curas atque*ftusindicedexcr*
. Biblioth.Vet.Pat.Tom. 15. ^ É e ë e ' i manriV
‘•Virgil. E-
olog.j.65.
Ocu lo ru
m o tu s.
Ofcitatp
Gell, vel -
Fencft.
Brachioiü
geftus.
H
Manuum