quentiame fedqiô commendate.. . Si qua V . veto r præccrin- fonces . fumus,, , redeuntes _ j , -audïrëpoteritis »»UW UUIBUU» v veritatem-en i
rëbjint,
ri taris chari tatis vc redueentes, mearimperitiar, & breui-
nera tneam, minus venta« conlona forlan appa- Dieitur ig'tur SpnitusFilij, non quia procodit ab co fed
t.ycftoe correólionis lijna depute««,ad lume» vé- ' qaoniamrationediuinae cffenti^eft ci cófubftantiaiis
.............. FiiioSpiritusS. quiaab
«pforoitiitar,^ finaigeandû crca[U!:M.Sicut'in Ioannç
ip{e ceftamr diçeus:5i nBHabieroJdracktiunen venitt ni von
Siautmtbùro.mnttmeum.diios. Qdbdyero alibi d iä '
.ipfeFiliàsi fiimcUrjfcibü, qmtiimumipitt-. intelligcndumcftde.^
oihoEift,de meoPatte.Omniaenini,
q u i Pacns' tant, exceptis prógriecatibiiï perfonalibuss
co^munufunc Ttrique^prapriam dieimui cfli Patti,Vt
ab ipfo tantum,& »on ab alio procedat Spiritus S.
Tkefponfio contra prima duoobieäa.
raçisinopiæ veniam concedaris.
S’cquuritor Opin iones tjræcor um.
Rationes Gracorum ad primum articulum : quad Spiritus S.
non procedat à Filio.
T G icur Graeci prim um articulum fuis rationibus, 8c au-
A&oritacum ccftimonf s defcndercvalentcs,itaproce-
*aunr.
Primo:SiSpiritus Sanquiunt,proccdit à Patre freunddumEuangdium:
autproreditperfeâ:è:fiuç,illapi0- TJIs,alijsqucquamplurimisconaminibus,qii*cauIa
ceinoperfeétà eft,auFnon:uperfecta,vtcöeedetis;qu%-.j ribreuîtaH s non funtpofua: (illà aucerii quæroaeis
teneeeflèeft, ycdFilioproccdat SpiritusS. Ergofup.er-, vfiratafunt,pofitafunt)S.RomanamEcclefiamerrate
fluit fecunda proceflio,qu©deftIupeifluura, autmeon-1 & in canonem latæfenfenria: incidiflè, mendaciter fa*
ueniensinDiuinitate. T E,r-goo,C& c. n I tenteÿGræciîdebitam obedientiami &: reuerentiamde-
Item,cum vnafit caula,& fonsin Diumitate.Ic.Pater: Uotam eidem Ecclefiæ iufte fe fubtraxiflè hominibus
ram Fuius,quäm Spiritus S. exiftum a Patre, ule per ge- j fimplidbus perfuadèfé laborant. Nos véto Latini his
& alijs contumelijs loco fhodimiflh : V * 9
Ad primum,& fecundum obiedutn.vnam dantes re-
fponfionemfic foluimus. Concedimus quodplepa, Sc
perfeda procèffione procedit sfFilio: nec tarnen fcquiaut
précedit Spiritus S.'cdam Filius eri't caufe SpiritusS.
& ita duæ caufæ: & per confe que ns, d uo principia in Db
uinirate, Sed hoc eft inconuen Jens. Igi tur.Öcc,
Ônïnià qü&cuntfcbudtw |
b'ififcraffi loatme t i p s # » ® Ä S tar.quodfintdüiprpceflronM.&ynicaromfuDnflija"
ueu'nfciutlmiaPatrenico,itoufntyobu. Vbi d.cit | qaia jniUa fimplieiiEWiadimnitatBnatiira, neen-— ’
tGiöga: OiiuiianecëflaMiadfaiutem ictiptaitmt iiiEu-; ras-vi'ciïïitudiBÖ.nee tchmoris varietaa,nec localisoofi
an^clio; SedHlud notieft Icciptum mEuaaigelio: Eigo j tio.nccduxu's.itecmciflo.Bec^ihtercidium autfuaciü
noneft de neceflanjsad blnccnr. Eigo no tenaimt ctc- teMofis cadete potUMadecft.quodiilapro’ceffio oua
dóre. Sed qu® vcraiiinttenemureiedereySe veneraci, jSpititusSq)roCeditaP%cre,&Fdio, tiecinceruallorón-
maxime,qu^diuinameiFenriämvidencui'pr§dicare.Sed || i • •
iftüd non cenemür credeie. Efgonon eftvemm.
Q jw'cco!: cumveritas^èerecmentionem deProcef-
fidne Spiritus S. air, quia Patre procedtt, non dixi t :& a Fi-
liö. Quod fiVeritas aliud iatellexifletialiud dixifft t;Ego
autem verbis eiusaddere non audeo, nec pi£efunio.
Item:non lolum Chrillushoctacuit,(èdnécaliquis
Apoftolorumtalcaliquiddixit; nullus San&orum hoc
prsdicauit. Imo, quod plus eft, in edinone veras fidei,
fanÄa Concilia nihil füper hoc definierunt: fed ponen-
tes in Symbolo.qua: neceflaria funt ad falutem, omnem
addicionem,expofitioncm, declatationem fub anathe-
mans vinculo concluierunc.&rciccciunt.
Item multi noftrorum Dodiorum, quorum antiquif
fiftiafcriptaapud nosvfq^hodie perfc-ucrant: vtThco-
doricus, dfquidam alij, contrarium Kuius opinionisve-
ftrs fcripfcrunr,& manciauerunc. Damaicenus quoqui
caius fcripiis ce’rteco ti rradic^fe non poteftis: völens o-
ftendere,quodram Filius, quamSpintusSexiftunt a Pa-
tEe: & quödSpiiitUS'S. Opn proeedit a Filio, metapbotä
vocis.&intelledhisadduccns in medium,ait.-Priinoeft
intel!céBus*deindéveibuméxrerius,.fe. vöxiSpiricus autem
vehiculum eft verbi : intelledius igitur format vo-
cem,&indpfa^qce'fpirata oftenditur incelledlus. Ec in-
telleiäus Patri,& verbum Filio, Spiritus SpirituiS. attri-
buitur. Sicut ergo vidèmu$,quod ab intelieélu procedit
Spiritus, & vox, 8c non, Spiritus a vote:: fic i Patre pro-
cedit Filius,& Spiritus S. Sc non Spiritus S. a Filio. fr
Epiphanias S.EprfcbpüiCypriiinlibro de ynaDeita-
te,dc SpirituS.'fic tcftacur: Spintus S. Deus eUlgr Spiritus
Cbrißt tiï, nonfecundum diiquam compoßtionem, qutnudmodu
innöbii corpus, &ahima:fiil. in medio Panis,&Fi'ii. Non er
gomediante Filio. vtyös deliratis, procedit SpiiitusS ä:
Patre icumfecundum Patrishuius vocem, medius inter
Patrem, & Filium grdinetur Spiritus S.
Item,quis vobisböc rèüelaüit? Vndc habuiftis?Qua-
re eciäm nöbis hoc nonfuir reuelatum i Quarein Sym-
böto talè qéiddara inferuiftis, quod nufquam ppfitum
fnita: fimdkis, Patripus ? Si -veto quorundam verborum
c^icaficine dininjeScripturae, dicentiüSpiritüm Filij.vcl,
vel nointelhgerdfcri^rufas, vélintellé(ftas ftudioiè peril
er te 1 e :anj ^rté^ier ignoran ciam multum a veritate,&-
S'ao(äorumj[xpofitionibusdeuiare. Qu^rêadnos, qui
interfti-
tium forte
Nspöris,
necfpaöo loci, cum nonfitprius, vcl pofterius»
alias pei ficitur : fed ßmul & femefeftàPatre| & Filio : à
Patre tarnen procederis. medianre Filio fecundum tefti-
moniainferius pofita, procedit id eft.hochabet Filius
aPatre.vtab ipfo procedat,S^lpireturSpiritus S. mitta-
tur,& clecur.Vnde & adipfüm Patrem.de quo etiäm habet
Filius qmne, quod füum cft,reßjrens,& ci rotumat-
tribuens,dicifapu4 Ioannem iMeadotirinanon eßmta-.fed lom.7.
eius qui mißt me. Et iterum; CumveneritParacletiu^uem ego K . * ;■
mit tarn vobis,spffitüm mitatis,qui aPatieproceditUc fi dice-
rèt Filius : Patrem tanrum ih proceffîbne Spiritus nomi-
no : qüiä oraneqüod habeo.ratione Effe,&principij,ab
ipfo Paçre, qui eft câûfa, & principium in diuinitate, me
ihabere cognoftot Nam v t à Filio prbcédat Spiritus S.
hob habet Filius à Patre : Pater vero non ab alio, fed à fç
tantum.
Iftàm itaquedifFeremiam làcri Doâores, fidei oculo
interioris hominis & fané difeernentes in muleis locis
^n?c" ^ nmr d':xifïc»quod Spiritus S. procedit àPatre
principal;ter. Alij dixérunt, quodproprièà Pai re : alij q>
à Patre per Filinm, vel Filio niediisnte Et licet verum ^procedat
fif, qubdSär,«-tiaflcrunt,&cpntradicinon poßit : don
ramen ftquitur.quod Graecus intelligitilcil.quodidem
Spiritus prias à Patre, poftmodum i Filio, vel quod ma-
gis à Patre. qùam à Filio procedat: aütqiiod fint duaeip-
eeÏÏïorics,& vria earum fupei flua; Sed qniaPater gigrié-
doab airernoFilium.d'edit ei toturàefie füum. Eft enim
verus Deus de Deo, Sc quod idem Filius æternaliterexi-
ft'ens d'Pätfe, Uafeendo accepir omne,quod habet: Et vt
Spiritusfic, & procedat ab eo. Quam eflèntiam Spiritus
à Filio.-Kanift! Dolores maxime Grasci confiderantes,
Filium cauJabiyScfotttem SpiritusS.nommant. Nec non
&ipfum Spiritumimaginem Filij.Qiwmadmodü vtiqi
Filius imago eft Patris, &talemnumerum &ordinem
Spiritus adfilium aflignarir, qualem habefFiliusad Putrem
: lecundam quodin fequentiB.plenius apparebic.
Diximus ergo Vqaod procedit Spiritus S. pariter, Sc
aequàlirer aFatrejÔC Filio, tanquäcfonum amborum,&
amör vtriufque : fed procedit a Patrepet Filiüm , vel
mediantd Filio^vt diximus:aütcprtepririclpaliter&pro-
prie a Patre : Q|iiai', vt ab eo procedat : Paterànulloha-
buit : Filius-vero ndn ^ fe.ftjd à Patre accepir. A quo enim
habet,vt fit,ab eodem etiä habet, vtSpiritiis S.fit ab eo,
Sé^cedat.detur.&mittatur.vcabeo eflè accipiac. Quae
cunäa
cunóba vocabula iahe inrelligentibus vnum Seide m, id
'eft eflèntiam Spintus d Filio prædicant Sc manifeftant.
Qupd tarnen,ficutdiximus, Graecus non confitctur.
Affento Catholtu Verität is. Et primum ex Gracorum
Patrum Äuciontatibus.
QVod Spiritus latuftus ferocedat a Patte per Filium,
vel mediante Filio,vr aiftum eft: vel quod idemFi-
lius dicatur Fons, 8>C caufa S pirirus fanfti: Sc etiam quod
idemSpirituslan&usvocetur ImagoFilij, &Efle acci-
p^t ab eo-, omillis argumentacionibus mulcis, quas nec
recipiunt, nec plane intelligunt,Säh^oCum füorum ce-
ftimoniis infiftentes,fic probamus.
Gregorius Nazianzenus in fermone, qui incipit Odi-
biles, &c. ita dicit: Spiritus ex ejfsntia Patris per Eilsum at erfüllter
mtjfusfan ftificat omnem crtaturam,&c.
In EpiftolaDionyfij: Credoin Spiritumftnäum, D;um
& viuificum ex Patre per Filium procedentem.
Bafilius in fermone de Trinir. qui fic incipit: Cognitio
Patris, &c. Antiquitus Diuinitatis non ignor.ibatur myflemm.
Verbo enim Domini, inquit Pfal m i &z,ccelifim*ti funt,&Jpi-
ritu oris eius,omnis virtus eorum•, fed nec alto Verbo, quam filio,
nec alio Jpiritu, quam Spiritu fanäo. Vnus eil entm Spiritus. Et
ficut ex ore oeiprouenüns Filius fictrinitatem verbo vnit,& antiquitus,&
nunc.
Item in eodem,ante finem: Via Dei cognittoniseHabvno
Jpirituper Filium vnum ad vnum Patrem. Fiaturdu bonitas, &
quafecundum naturamfancltficatiO,®alis dignitas,ex Patre
per Vnigenitum ad Spiritum peruenit.
Item Athanafiusineditione Fidei, cuius eft initium,
Credimus in vnum vnigenitum Deum eW.parum a nte finem.
Spiritus autem fanctusproceßiuum ens Patris,# ferentis Filij,per
quem impleuit omnia.
Item in Epiftola Athanafius de Spiritu fan&o, ad Se-
rapionem,cuius eft mi ium. Literatuadeuotionis,&c. Vno
exifiente Filio vitunti vnam oportet iffeplenam,perߣlam &ftn-
tttficaiiuam vitam : qua eft operatio eius,&donum, quod ex Patredicitur
procedure: quia ex verbo ,quod ex Patre eft, manifeße
reß>lendet,& mittitur& donatur,
Gregorius Ny flenus in Epiftola ad Eulalium, quae fic
incipit. Vosquod iuftum,&c parum ante finem, immutabi-
lem vere conßtentes eum.qut fecundum caufatiuum.&caufatum
eft, differ enttarn non negamus: in quo folum difeemi alter um ab
altero comprehendimus, hoc quoddxm caufatiuum credentis: hoc
autem ex caufatiuo & eiusyquod ex caufatiuo eft: alteram iurum
dtfferentiam inteUigimus. Hoc eniih proxime deprimo: hoc autem
per proximum deprimo.
Item: idem in libro contra Eunomium qua fi in fine,
ibi loquitur.Sifttt enim copulatur PatriFilius,&ex ipfo ejfe bü-
bens non eftpofierior fecundum exifientiam : fic iterum & ab vni-
genito habetur Spiritus fanftusjntelleftu folo fecundum caufa ra-
tiontm prajpeculata Spiritus bypoßafi.
• Item Athanafius in lermotie contra Aerios,cuius initium
eft: Quimalitiofe, in fine loquens: De aqua faÜente
in vitam sternam, fic ait: Propter hocDauid plallens
Deo fic ait: Quoniam apud te eßfons vita, & inlumine tuo vi-
debimus lumen.Sciebatenim apud P.ttrem eßeFilmmfonttm Spiritus
fanäi: ficut per Prophetftm Filius dicit: Midsreliquerunt
fontem aqua viua, &c.
Item Cyrillus in fermone feptirfta* cuiusinitiöm eft:
Dehumanatione w/igwiri;qiiafi poftduas partes fermonis:
Sollten s enim a peccato eum, quifibi confentit, proprio iutigitde
cateroJpiritit,quem immittit ipfe: Vt ficut ex Deo Patre eft verbü:
ita ex propria nobis natura reftindit ßnritum.
Qupd autem hic refundi dicimus , in Grafcco d icicur
ccvx7mpx£<rtv, Sc a fontis nomine (ecurtdum «v« prxpofi-
tionem deriuatur. Ex quo liquide apparet, fantftum Patrem
intellexifle Filium efle fontem Spiritusfah^i.
Beatus Gregorius,-cognomenttfTnaumathurgps,in
fuas editione Fidei, quas in vita eiuslegitur, fic ai t : Vnus
Spiritusfanttusex Deo ejfentiam habend, &per Filium lueeiii liquide
hominibus imagoFibjptrfecta.
Item Magnus Athanafius in ca!, qiias adSerapionem
eft dc,Spiritu fanito.epiftola \ cuius eft initium:Litcr<e tua
facra affeäionis,&c.[\c dicit:. Sicut in propria imagine eft FiliUS
1 Biblioth.Vet. Patr-. Tom. i j .
in Spiritui fic # Paterin Filio. Et gbft modicum: lmagpFßq
dtcitur,& eft Spiritus fanftus, dicente Paulo: Quosprpfciuit, in-
quam, &pradtfiinaüitconformesfieri imaginis Filij Dei. Item
ineädem : Manifeßum enim erit,quod neifocreätura Spiritus,
niejj Ängelorutn eßentia: in eo , quod illi conuertibilts funt; Sed
imago Verbi, & Patris propria eft. Item in eiufdem Epiftolas
abbreuiato fermone: St autem bonus odor, &formaFiltj eft,
manifeßum eft,quod non eritßirim creatura,
Item Bafilius in quarto fermone contra Eunomium,
qui ficincipit: Si natura Deus Filius, &c. Imago quadäth Dei
Chrißus eft: qui eftjnquam, imago Dei inuifibilis: imago autem
Filij Spiritus.
Item in eodem libro cap. cuius titulus: Qupd ficut
Filius ad Patrem fe habet, ficSpiritusad Filiurp •, in ipfo
initio capituli.fic aitiPropter hoc & Dei quoddam Verbum Filius,
Verbum autem Filij spiritus:portans,m({vszm,omnia verbo
virtutisfua.
Item B. Cyrillus in libro dialogorum cum Hermia,
de Spiritu fanóto loquens,cuius eftinitiurw.Laborbeatorü
fruäus g\oriofus,&c. Charafterverus,&naturalisadfummum
certitudinis, qua fecundum ßmiftiudinem intelligitur,ipfe eft Filius,
limilitudo pura, & nsturalis Filij Spiritus eft: feribete audits
B. Paulo-, Quia quosprafciutt,&pradeßinauttcofornm fieri iniü-
ginis Filij Dei,quos autem praießinauit,hos & vocauit.
Athanafius adSerapionem inEpiftola de Spiritu fari-
«Sfco, vt fupra annotatum eft: Et Filius, inquit, qu t auiiüi a
Patre,hacloquor in mundo.Spiritus autem aFilio accipit-,Ex meq
! inquit,accipiet,& annunciabitvobis.
Item Bafilius ad Amphilochiqm cap. Scribws ad E-
phefios Paulus ait: Veritatem autem facietttes,&c. Explenitudine
eius nosomnesacctpimus. Et ipfe inquit Dominus: Quoniam
de mto accipiet,& annumiabit vobis.
Item Gregorius Nyflènusin ferriiorie contra Arium,
&Sabelliumjqui ficincipit: Quid dicoi Die mihi Spiritus
fanftusimmortalis eft, &c. S an ftus, principalis ,iuft us, verus,
profunda ferutans Dei ex Patre procedens, ex Filio ejfs acct-
piens,&c.
Item Epiphanius in libro qui Ancyotus feu Ancoratus
dici cur,fic dicit: Spiritus autem fanftus, Spiritus Dei ens cum
Patre, ér Filio, non eft alius D tusii Dco,d Deo autem ens a Patre
procedit,a Filio acctpit,ér in eodem Filius reuslat Patrem. Nullus
enim nouit Patr/m nifi Filius,a quo procedit,d quo accipit.
Ecce patet ex prasmiffis, qualitcr Spiritus fan 6tas fit
ex Filio,fiue,qüodammodo pr ocedit a:qual:ter ab vtrö-
que:quia nil aliud eftSpicitum lanftum a Patre efle,vel a
Filio,quam procedere ab eis. Qujacum nó fit alius modus,
quo perfona fit ab aha,hiß generätionis,aut procef-
fionis: nece lie eft, vt fi eft a Filio Spiritus lanótus, quod
negare Graecus non poteft,quod fit etiam abeo pér mo-
dum proceflionis:nifi forte nouam velint fingère haere-
ftm,vt dicant,q> idem Spiritus fanéfeus genetetur a F.lio j
Sc fint in diuinitate duo Filij Sc vnds eorum nepos.
Öftenfum eft infiipct, quod Spiritus fenékus, vt fit a
Filio,hoc habet Filius a Patre: propter quod a Patre per
Filium,vel mediante Filioyvel certe principaliter.&pro-
prié dicitür Spiritus procedere,vel fpirariaPacce.Termi:
natumefteriim, qtiomodo idem Spiritus a Fiiio, qui eft
eius caufa,& fóns,propter modü eflendi a Fil'OjCatholice
dicitur eflè ratio,& forma Filij.Vnde & verbu & imä-
go Filij propter earidehirationem Spiritus nuncopatur:
Qux prudens leiftor fi confideret diligenter, muftä quaS
a Gt ?cis obiiciebantur,foluta inuenietySt licet brevfiter,
tarnen St catholice,& vere terihinata.
Solutioad tertium obieftum.
AD tertium autem' obie£tum,quod dicit: Omnia, qu£-
cunq3atidiui b Patre meo, nota*faciam. Conceditmui
rpan. iy.
fiavobuficut
8c ipfi gloflànt, omnia neceflaria ad feluteih. Hoc
tarnen nccefl'arib addîmus ingloflà,quod,aut implicite,
aut explicite nbta facit cis omnia. Nam cum verba lint
Vericacisy Veritas mentiri hon poteft. Dicitenim: Multi \0an:i6:
aliahabeo vobis dicire,fednonpoteftisporidremodo. Cum auttrn^
venerit Me Spiritus veritatjs,docebit vosamnem veritatem: qua-
fi dicat : Horhm, 8c aliorum verborum meorum intetli-
— “ T t c t _ gentiam