Oculus
qaodyvi-^'-
dec bene?
ficium eft
lununis.
Ia& an tiæ
duplex eft
fpecies.
ß
Bsemplü
Iohannis
— ---- T------------' , i : r -------- i aiiifietis, ttibutori coram Dco antibau ncceflc eft.. AI
fcxeo>plô
coropotcn;
habcmus.:
quoqoc loco abnegatiohcm hade DeieiTe dicu,:
turn dona lapientiæ atque fanduatis quæ a Deo tantum
coneeffa funt, mentis propnisquæfiuiffe'qùiiplarhpü-
tat : Negat enim Deum cITe eorum datorem, fine quo
nihil confequi potuiflècjâtque ideo merito ab eo qucm
defpicit -detqUnquitÛr» foUtaque ab omnifqnditusgralaris,
ad Theodorum Senatorem, qui fuerat adGhn-
.ftum conuerfus, ita elegantiflime fqribic : Quod yum
mandatorum Dei cun ere itleftarit, non hoctibi dat »at ura fed
graiia:Nam & oculus ficfaSuseftvt viierelumen pofiitifed' rider
e. non fttefini/tft Hit lumen infuderit. - Qqod ergo v idet
oculus beneficium eftluminw, quofi:§atetet,cascuffre-
~— yV V 6. '**‘V r 'r " " ’ ~ I tiaruic. Etre â e fand,éüràlcæterb'entm qiïæqüevitiain'
uiantjhoc tantumdummufn rerum opificem impugnat,
Sc in bellum prouocat , quod adepilleinuilum habet,
odioque pcrfcquiturJ.ytpulcherrimutnillum omnium
angelorum, quodexcellentiam virtutis fu* quam abeo
acceperat, fibi'ipfi attribueret, efupernaquagloriabt-
tùr fede przcipicauerit,xternoque baratri carccre nun-1
q'uam eruendum intruferit.. Cuius-exemplo npn pa-j
rum deterteri rnpi^ilcs debem, ne qubddiuinabèni-
gnitas eis tontulit fibi aferibehtes, Deum habeahe ira-
tum atque »ltpremi quodnpeontingatpermultis fiepe
Tandis viriS tepefieri fplitum/deuotjonis ardorèm.vt intelligentes
Deteftabilis eft eniràcôrdishumanlfuperbia,quataat|
homo quod Deus hi hominibus damnar, ftdUladete-t
ftabitioc qua fibi ttibuit homo quod Deus ifthqtnio i-
bus donat. Damnabiljs eft qui lubftantia fieculi male l
vtitut, fed damnabilior qui fpiritualibus donisfupet-
bus efficitur. Iohannes, qui fuit etcmi eultor maxima
prasftans fan&itate, cum quidam eum ihuififflntjalu^
taridi ( vt fit) eplloquendique gratia, togatus vt falu-
briaaliqiiaipfismonitadaret, graue priroaiattantiavi-
tium arquepericulum docensyduplicem aiebatefle nu-
iufcemodi malifpe.ciem, vnam, q u i honnullis accidie
j itxipfis ftatim initiis conUerfionis eotum, cum parum
aiiquid abftinentiie im p en de r i n t ve I pecu nix i n paupe
resNerogauerinj, velhuiufceraodfaHa egerint. Alteram
veto, cum quis ad fummam virtutem peruenieps
non totum Deo fedfins laboribus ac ftudiis depucat, &
dum ab hominibus gloriam quxrir, perdiream qu^a
Deo eft. Poft hxevt dida eciam fdaexempiisoonhi--
maret ,narrabat quendam ex fratribus fuis in vicina illi
eiemo habitantetn, cum ad fummum pcrucniffet fanditaris
eulmen^ektum tantop'rofedu luocmpiffe fttil-
ca (ui ephfidemiaid quodcuntf, eiat, mentis mr-gis fuis-
quam Deo, qui cun&orumeft donator bonorum,ad-
feribere, nec legnem»diabptumvybi id.adiipaduertit,
ftatim infidias parafle jaffumptafpecic fotmofteroulie-
risiquafilongo labo.re fatigata per hetemum pberr4ter,
turn acceflifle ad eius fpeluncaro,adno!utamque geriu-
bui' eius implorafte lupplicitef auxilinm , petifieque fe
admitti in fecretiflimo angulo; habitacuii eius j nc per
’ nodem errabunda beftiarum fotcc.dentibus intpHket,
quanta ea fuerrzt quxdifçeffit cordisalacritas,
mâhifcftius poûea tant*gratiae cqgnofcant audo-
rem. Inde esiam, vt diV^it Gregorius, aliquando pro-
phetîæ fpiritus prdphetis deeft,necfcropereo|upmeh-
tibus prafto eft quaténûs cum hune non habent, ft hüc
agnofeant ex dpno hadere cumhabenn Ob hxcidem
qùoque Gregotms ,düm cum Petro loquens Ifaac mo-
naebhm- muUip.lici virtutum laude ç.ômméndaret, v-
nitm tarnen quod grauiterin eo reprehendi poflçt, ha-
buiffë'teflatur, qiua nonndnqùam tanta èi loetitia inetat,
vt illis tot virtutibus hjfifeiretûr eflè plenus, nüllo
mqdacrcderetur^contingercque plerumque vt quibus
■ maiora bon» Deus pra:ttati.quædam minora non tri-
biïat, vt fémper eorum animas hsbçat vnde'Teipfeie-
prehendat, qdatenüsdum appètunt perFedifeffe nön
pöflunr, & laborant- in hoc quöd rton àcceperunt, nec
tarnen elaborando præualenr , in_his quae açcepta ha-
bfcntfe minime extollant, féd dilcantqiiia ex femetipfis
maiora bona non habent, qui in femetipfis vincere parcoromifearam
ftchinc ilium placide cam.fuft#iftó da vitia atquc cxcrcmanoi.poffura. Echluc-cITcquod
Taudcro poftm^asVatiaavctteillcccbravotccpram ; pcrduóko DömtpuS. ad tetram ptonuffioma i.opujp
eum qbfcoenoamore dum conceptum iam méntéJibir j
.dinis^xftnm implcre tentaret, .çircumfpedante innu-
merabili fuperbiamque eius pxprobrante dxmonum
turba, illufum turpiter contemptümque rdmanfife, ac’
nec hls quidem poertitentiâdudura.voluptatibus mun •
di dedirum in perditionem penitusabiifle. Referebat
qüoqué ali um, cuius par elationis morbus, feddiuerfüs
tarnen euêntus. Isjcumrarita animiyirtute ad extremam
vfq- femduüemindiesmagisprofeci(Iet5yt panem mi
rxfua’uitatisaccandorisvltro caelitusâllatum iti deftrto
furoere mereretdr, tandem gioi;iari tantisprofedibtls
filis a t cunda mer iris fuis ( imme mqr diuin X liberal ita-
tis) fadisatteibuere céepit. Vnde paulatim afolitacon-
ftantia decidens, ad tantum maióribus eum qöotidie
. obruehtibus peffimis cogitatipnibus deuenit lâpfum &
roinam, vt amiflb primutn cceleftis cibi dono,ïclida
tum demumerémoad fæculum töto immucatus animo
rediret, deper iflctqdenjfidiuihaéum mahu fubleuante|
tadus arnariffima/compundione ad, eremum rurfiiro
reuertiflet, deflens iugiterpeccâtum fuum, maibrequé
eum aufteritaté «que humilitate vitam agens. Quibii»
âdiieere quod de his fentit Cltmacus, operçpretium vi-
detur. Confofionem fttmmam .cflediçit,aliênisprna-
mentis fe extollere. Infanire autemmànifcftequemq',,'
qui gratiàs, qua: à Deo fölo perfediæ fun t* virtuti fux at-
tribuit, Quare inquit pro omni perfedionegratiarum,
quas antequam parus eflès habueras, licet extollaris.
Nam pro his quæ iam ruço tibi óbueaerunt>ToliDeo
laudes habendx font, qui cas omnesnpn f litcr ac gene-
rationem & ortum ipium elargitus eft.. Qiucqurd vir-
tucis abfque yi menus adeptus es, quiequid ytiqtie fpr-
titudinis & tolerantiz fine corpore, id rotum tibiad-
fcribere licebit. Nam cumfeentem & corpustibiDens
tribueric, proiftdeetiam quiequid illisxe iuuantibus ac-
OrnameBr
tisalicnjÿ
fc exrólle-:
refumma
■!; tonfafi<£>;
eft. ; I
Erpphîtiv
aliquanco f
deefle pio. t
phetiæ
Ipixicus.
Ifraelitico cundos fortes atque priepoterites adüerfa-
rios eius extinguenis:;?PhiliftxPs atque Cànanxos diu-c
tiuî r'eferuaûifc, v t, fient feriptum èft, m eis experiretüc
Ifr&el fieri, atque vt miro modo vnaeàdemqiie mens&
virtucepblleac.&exinfirmitate laflefeat, qüat^nus&
ex patte cpnftrudà fit, & ex parte fe&confpiciat eflede-
ftrudam ,.vt per bonum quod qrueric & habere non valet
, iUud fcruethuinUitcr quod habec magique fie de v-
gxod. 14.
îudic.t é \
nâquaque, anima vt humilitatisi èuftodia aliquando ad !
luW maxima ex minimo dâmnoferuecur. Sedptaetcr
h«t permittic qubqueDeusmültpties difîidentia qUa-
dam Sc cremore niagno çoncuti fàndas mentes i quem-
admodum Petro canto ïlli tamquealti cordis Apoftolo
apci'diffefcribitMaximus.qui&itEpifcdpusTaurinen-
fis, yquauitqüe, dignitatem eloquentiaatque fimditate:
Aitenim: HicefiPetrusquem ChrijliejfeconjidentijStmum
(ubiffta eius véfltgtis marin probauerunt. Ndtn à Domino fuo
nouos fibi dan infiuftibus grejfus vtfi delis popofiit ,& v t dileftus
promeruit, qui ob hoc folutn trepidajfe vifus eft vt fragilities bu-
nf/tn* cognofceret quanta effet inter Dominant feruumque di-
ftantta , dum aggrauatapeccatis caromergitur, & immaculate
nefcitplantarefider/. Simul Sc illud ne dum fuper aquas
ambulans Petrus pede intrepido perueniflèc ad Chri-
ftum Domini force fuis:pedibus æquaretur, clamando
enim dum mergitur, Domine libera me, deftdifttfiis!
eft, non dé Domino dubitauit. Hæc arque huiufeemo-
di aliadiuerfaefficere Deum credendum eft pro infer u-
tabili æternæ fapientiæ fu* confilio, cuius altaiudicia
quæ minime ihdâgare poftùmus, admirari faltem ôc
: laudare deberous. Nam vtiin quemqne varie fua dona
difperfit, ita quo (dam abundantér, alios parcegratia
fuasperuenirë: Nonnullps quafi negligere , plerofque
vel cum repefierint,caléfacere, Vcl cum ceciderin t auxi-
lio dexteræ fux érigére vidéeur. Quodpoftremum per-
p ; h I ■
^Pcuu* ;
peraqaaiB
ambulant
quarc tt«*
|idaueiic.
paucorum
Pelagian!
j rum&Ce-
lcftinorum
hzrcfis de-
teftauda
merito vi-
r detur.
C
Auguftinû
f a n flu m &
e lo q u e n t^
appellat]-
! H iero n y -
j latei, jf-
D
[ ffal- m.‘
&S0. a
: Matth, s.
à'Lus.n.
[ ffal. <5.
I
9 0 $
paucorum quidém hôminum eft. Accidîftc autem id
iegimus Ezechiæ viro iuftiffi mo,qui cum ranturâ à Deo
gratisfuiflcc confccutus, vt diei ac noôfcis d natura con-
ftitutas leges immutans, præfinitum et iam mortis diem
quindecim annis excederet. Poft deuióla profiigata-
que eius precibus, angélique âdiutotio centum oôlua-
ginta quinque milia AiTyriörum : Poft rantàm quafi
virtute fua partam vidtoriam elatus cccidit immemor
diuinotum bcneficiorum“, fed poft compunâi contriti-
que animi deieâioncm, ingraticudiniiquefuæaccufa-
tionem reftitui demum priftinæ Deigratiæpromeruit.
Id vera non aliter fit quam, vt diçit Augufti nus in libro
quem edidit de quinque refponfionibus centra Pelagianen Vo-
lcns enim demonftrare quomodo voluntas humanaa
diuina gratia præuenitur, affert fubtilem aptamque equi
fimilitudinem, qui ad opus hominum neceffarius de
armento voluptatum mundi vagus apprehending, Sei
feflbre (qui gratis figuratur, curâmque eius domandi
fufcepitj dirigitur, atque vtille cum aliquotiensfub fef-
forc paftus largioribus cibariisincumbenscffrenocur-
fu extollitur ; tune lefforis flagello cæditur, vc fecun-
dumciusambulet voluntàtem : jita firailitèr libernm
hominis arbitrium, dum donorum gratis Dci imme-
roor in profperis efficitur; & tanquam de fiiipoflSbili-
tate gloriatus extollitur, eius flagello corripitur : cum
in variis tribülationibus & a ffli&iorîibuspaululum fub-
iugatur : vt liumiliatus'homo in Tua humilitate ad
.gratiæ recurrat auxilium. Quo locö merito mini dc-
teftanda videtur impiiffima peftilëntilfimaque Pelagia-
norum & Gçleftinorum hærefis,quigratiamDèiaflè-
rentes meritifque & virtutibus hominum cunâaattri-
buentes, poffë etiam fine vllo peccato vitam hane du ci
affirmantes, quid aliud tradere voluerunt, quxm vt de
quo {ufçeptùs eft lermo , rieque Deifumma in nos beneficia
çpgnolceremus, heque ab immaïriproinde hac
Jpeftu tuo vtam meam. Et alia pene fiuiufccmodi innu-
merabilia. Quare reâe etiam Auguftinus in. libro I
quem fcripfit de gratia noui Teftamcnti. Si tu deferis ', ait
quahomini* virtue, îtfuidefibomo tfifiquod mentor es eius ? Non
eft veto bmittendum quod in eodem libro propofitis
quinque quæftionibus ita relpondët', vt omne carufn
fundamentum conftituat in benefieiisîquæhonmeri- j
to yllo human o, fed foliu s Déi ii beralitate & gratia pro-
uenireputandafiinc. Nam quod verbum càrnetn fadum
ejfe feriptum fic„ id refert»dgratiàmhouiTeftanrien,ti, ;|
quod fub Vetert antea teftamehto promi/Tum non o- !
mnibus apèrtumerat. Itidem ttàdit devigefimo feeun- I
do Pfalmo, quo dieftur : Deus Deus meus reff'ue in me,
quare me dereltquijli : vt ad Chriftum ,qui granam notii !
Teftamenti fecum duxit, omnia refereheur. Gùius in- !
terprecationem perfeiquens cum vniuerffimjfemen ïa-
cob ad glorifieàndum Deum inuitât, ad filips etiam I
prqmiffionisextendir, yt illi jfiliifint bcheficii : & hæc I
fit gratia quæ gratis datur : non meritisoperantis fed j
miferationis donantis. Vnde etiam aliam tenebrarum i
exteriorum quæftionem expliçac. Nam cum occafiô-1
ne illius Genturionis, qui Deum exgéntibus credidit, ’
dixifle t ; Amen dico vobU^noninuent tantdmfidem ïiiljfkel
adiunxit : Dico autem vobis quia multi ab oriente fyoicidente
ventent & recumbent cum Abraham , lfadc & jacob in regno eue-
lorum, filii autem regni ibunt in tenteras exteriorefjiüiç efiifié-
tus &Jlridordmiinm. Significans fuperbiam eotam qm
ignorantes Dei iuftitiam Sc fuam volèntes conilituerc,
iuftitiæ Dei non funt lubiecfti,. De his quippe vanae-
latione tumentibus diâum eft quod ibunt in tendras exterior
præfumptionis æftimationifque ''propris belua übe-
rari vnquam dptaremus. Qups Hieronymus india-
logo, quém fub nomine Atcici &Gritpbülidi(putan-;
tîum edidit, egregieconfutàuit : atteftans fenonplu-
ra feripturum, quod putaret Auguftinum ( quem fan-
Itum & eloquentem appellat ) tanto huic laborifuffieëre,
quem Iciebat ad multos mukahuiufcemodifcripfilîc.
feribereque j iiec falfo. Hæc de Âuguftino Hierony-
es , qui ia&antes fe dë fetnine A brah æ fe men A bfa-
ha^ fieri noluerunc, vteflèntfiliiptomiffionis.Quiafi-
dem noui Teftamcnti non rcceperunt, vbiiuftiriaDci
commendacur, iuarn volences conftituere, id eft tan- 1
quam de fois mentis Sc ôpetibiis præfidentes fpccue-
runt efiè filii promiffionis, h oc eft filii gratiæ, filii mife-
ricordiæ, vt qui gloriâtur,;in Dominoglorietur, cre-
dendo in etim qui viuificàt impiurri, hoc eft qui ex im^
pio facit pium; vr deputetur fideseiusad iùftiaam, &
impleatur in eo non quod poftulabat eius merïtum, fed
quod d Domino promilTum eft beneficium. Noni-
giturfecundum opera iuftitia qua. fecimus hos ,fed fecmdum
fuam mifericordiamfaluos nos fecit. Vnde in PfelmoV Priiiitis.
Sëd illi miHi Jlddëntur Pmniumlibfieloquéntif- ten d e Dôm itie m ifcr ico rd iam ttiatn fc ie n t ib ü s t e , é r iu fiit ià h i
fimijquospbiicdnfeffiô'nemérroris fquamàpud Car- tu am ljîs q u ir e fto füm c o rd e . Hincigitur iuftitiæcontia-
thaginem&CönftäntinoppiimGe’cftms,inPala6ftiriar| ria eft fuperbià, qu'à fiditurtahquàmdeppëri^
vero Pclagius habuerünt j contra rurfus queridamïu- j priis; Ideoque ibï fequitüf :r Na» v én iâ t n iih ip t s fû p e r -
lianum peflimæillius hæçefis deferiforem, fex numerpV j b id . Anim* igïtur rationalis mutabilitas admbhetuf
fumma dpâ:rinafiimrpaquediceôdi copia & arte com- (quo nouerit nifi participatiöne jncommutabilis bönij
pofuit. Furipfa certe fuit hofum fententia, infereri- ; iuftam , faluam fapientem, beatam fe efle non pbffè :
tium tantirti fad of l fudihiuriàm > vt fe fine peccato eH
fe étiâm bonam efie pP’iTe propria vofuntate fed
fe pofle exiftimantes, quod diuina à liberalitate acce-
perunt mentis pro'ptiis adferibete aùdeferit,’ vt.quod
ipfedicit Auguftinus,' ftudium fanditatis fine adiutorio'
Dei vélieh't in hominis voluntate pf*cedere,' quod me-
utoDëusdébeatiïos adiuuàre .gratis: Si dinarimtts cnini
(ait Iohannes) quodpeccatum nonhabemtis,nofipfosfedtici-
mÙ6,& veritas in nob is non efi. -Etlaebbus. î IfTmuliü enim
offendintus» &c} Et Ipb : Nec ipfis ftellds niundas effe dixit
inconfpcttu Domini. Salomon1 quoque : Non eft homo tuft us
intend, quifdetat bonum, &tmpeccet; Scriptum eft etiam:
Quitgloridbittsf cdftumfebdberecdrj aiii qüûglofïabiiuririun-
dunifüffedpéccatit i Hinc PropKeta d \ t ifi6n iuft>ficaifi-
tur inconfiettutuo omnit viuens. Et illud i ÈcUinim in ini-
quttatibus conceptus fanii&iripéccdtis conceptt me mdter med.
Et vt dicic Gregorius : Sine Culpa in mundo effenenpotutt ;
qui in mündo cüm culpdyenii. Propter quod Eçclèiïà
non1 ce flat quo ti die Deo' dicère Dimittè nobis débita
nofir a. Ideo' Proph'eta hu'manam fragilicatem1 pecca-
tis tot continue fubiedam in'téïligens'y niinil.alitid o-
mnibus carminibus fois' q’uam' diuinum ftnplprafëau-
xiliurn contendit : DE pS ,» inqbici inadiutoriüm mitini
intend* , Domine adadiuùdndummefefiihd. E t îtiomtriehè
elongautris auxilium tuumamé, d i iqenfiohémmidm conflict.
Et:Dominas régit me&nibtl mifideérit: Ex ffpfiige in connec
malam. Propria quippe volunrate auertirur a bond
incommutabili.eaqueauerfionevitiatur; Necfalua-
ri per feipfem pbtéft fed gracuita mifcncordiafuicfea-
toris, quæ i n hac vita earn ex fide videhcèm, in fpe con-
ftituit falucisæternæ. His' adiungic fimul arque diiTol-
uic aliam quæftionem ebrum verbofum quæ à Paulo
tradita incërpretatutn iplum r a i^ prlmo librb oftcn-
dimus ; longituiinis, latitudinü, altitüdinis, àcprofundttaiü.
Qusè cuim exponent diccfeé/AW^fiaiwwintéljigidebe-
fe perfeueraritiam : Laticudinem, charitatem ,altitudi*
nem, fp'em, profunditatis ctrim ranquam illis connexæ
St. adm'oaum ncceffifiæintefpfecatiônemnon omifit:
vt ea effet gratia gfawitaI,abfconditaquidem & inac-
cèffahumànismentibus : cuius cum profundas&in-
fièftigabiles/foli^ue Deo iricëllèdas ration^ rnfnimc
difeernere poflimus, ita’ bona qùæcunqué cpnfequi-
muf ad diuinam magis benignicatem quam mérita äd
y jii noffiä céfer^ros, totümqiie hoc ( vt verbis èiu&
vtamur / hob nobis' fed illius mifeneordiætribuemûs,'
cuius profunda iudicia omnem fcrùtatofem,fatigant;
Démuni ( quanx libencius vbbis foVorès chariflïmae,
pfoptèr ^ndum V)n^mi|stK ved^vo^m\rê«nmusjf
at tingit ilfcfn' qitinque ftulcar urn quinque fepi’éntum -
que-, Vitgihtiib. qasitibném* Néquei<atibitalmus eam'
Bib Hot b. Vet. Pat. T em.if. G g g j i
: e
Pfal.%.
lohan. i. '
Gsn.Jjf.%*
F
Maïfi.i,
z.Cor. ie.
G
vS/ùfpiertbi.i a;
II-l.. ^ ' §
Ffal'eod;,.
'j Anima per
vieip(am -ÿ.;
faluari no
poteft.
Lib. ï
T i •. :4
ludicüDéi
omne fera
tacorem
fatigant/