Superbia
omniü vi
riorum lóf
. cumfup-
plerè pot-
eft.
B:
fc . Cuius morbipernjeiem probe etiam cognolcens
talemefle air, vtcum in extremaiaceat paupertate, fum-
‘mis fe tarnen opibus. putet abundare, Sc cum detifa fit
oblita caligine tenebrarum^folendidilfimum felumen
intueri eXifttmet,qux non modo impedit an im am ad
meliora prpeedere, fed quiequid etiam gratix anjecon-
"fccutafuetat; fotum id \fiplenterrapif Sc diffipat« $cri-
feit quoquefeaudiüifle aquodam fpe&atx.prudentix &
fan&itätis dignoque memoria viro qufdiceret,fi duopc-
cira effent capi'talia qüx nosad mortem ducerent^vftia,
pofle vnata fofam Superbiain atque elationem fupple-
re oinnium locüml Ntfiduciamergo ( iriquitjvüäm habeas
luiipfius, licit mundus ab omni peceati labe vtdearis, &fifeakm
etiam afeenderis omnium virtutum,tunc foUicitiui ora Deum vt
mifereatur peccdtorum fMortoM.Reftat ergo iuxta Gregoripi
Vt in omne-quod feitfefe mens deprimat, nt quoivirtusfeieni’ta
congregat, ventus elationit tollat. Magnus ’ynu/quifqüe efle
ftudeat, fed tarnen eflejfe aliqup modp'pefciat, nedum
.fibi magnitudinem.arroganter tribuit, amittat. Nepi"
ghoräutt Chryfoftomu* huius belux mores, duiti ad
’Theodorum monachum lapfum feribensait; Chrtß/atm
Chriftia-'.
bus maxi
e effe iti-
cipit quarr*
* do humilis.
fit.
(cinimvirginemDeo facratanijad quamfctibitlibellum
de confolatme caftitatis diótione numeris ligara. Eftvero
carmen ei us minime,contemnendurn,inter cæcera non
aliter ae ego vos, illccara hortatur hisverfibus:
N ecfecura datur requit s in carne caduc a,
Vtrtuntnr nam fitpc bont, per ttcbruta virtue,
P attaque tranfaliadecedumpmniaUudis, *
At plerumque foletfubïto fuccenfa calot e
‘Frgida quit nqperfuerat mens, lihquere mundum,
At que repentino rcjhingerc cttmmafrdtio:
'r\ lmpiue vt (peret vent am, iujlumque itmend o '
Proficiens tumulum magm virtutibus addat.
■ Nam fttidiumfanfti laxetft forte labons,
PigratjjConfueta dtjfoluant ociacuras,
labuur inpracepidamnoft gloria vita.
& Stare requit merttumfinonacquvriteut:do,
.v Am:rtitrediensynüend'imeftvinbus amplis, •' \
. Vt famanguftumfeeruentveftigiacaUem.,.
Sed 8c Bèrnhardus, dura ad pcrfeuerantiamfratres Al-
tune maxime fupra omnes tjfe ‘mcipitcum ir.femrmfeoinn-.btu ! penfes hortaretur illis verbis quæfnperiore libroretuli-
exijlimtâ Humiliras quidem non tantum iUalàu.dâriir j m\js> Otfiçnfupusetiiim quantum perlèaçrantiaenecefla-
quæ cpnrcienHa' peccatorum euenit, fedôcqux ex vir- j ria fitfrui,deie6tiQ & hsecinfuper adiecit. Et
tate defeendit£)côcara eft,8c quiain earé’qüiefçit Deus, ! lue qui de m, a fui tu vos aélttare confidimtu. C it e rum vnumoptu
ideo omnibus do.minamr, & nullus éam de hac aàmïrffeiiftit, omnes mirantur, quod cumfantti effet h non réparantes
haticmejiècrudere poteft. Qiiôd idem, qüaqy cum ad. j vefiram fatiüïtutem abetium participate curaftù,Vteptù fan-
Dcmetrium de compunôtione cordis fenberet elegan- : cb;ores.lmp!etumefiquodlegitttrinEtiatigelio: cum feceritisoj
etlus Al.
Luc.i-j.
:C: I
; Humiiitas
ahquandb
Lut.17,
fhü:}.
I teni antnii
: coiecutus
■ Pérfeöio
I (ola eft fe
(flos efle
öoÄc.
ter exptèlpó' Poll énim multas u ngufarefq;, qüas eiiau-
de!?actribuic-:\Ö«irf«^a (zit) tibi amplftu adderepot eritnpfiri
[ermoyit oratio3qtiam&boc ipfumi quodcum adfunmam ||| tu-
tumverticem veneris, teinetipfum tarnen cum hts reputat, qtti ad-
hm hutni repUM t df VolantcmprofeQibusanimam, laptdeaitivo -
cos y ma vt frequenter ten, ns dex:-train mèam'& dtofiu\ans cum
Ucrjnus canten fdtagas & emoUni. ld .prxclare ec,iam''nps
Ïtiftruit in h]s qüas fcripfit fuper Epiftólam beatiPauli
ad Philemoneni ahnbtaripnibus^ ^a^<f»iv^i'nquit,,) &
exlwrefe, & nunqttam prerfus de btmiiitate eleueris. Forralle
ridetis definite
mirarf. Ex tpliitilla nifi vera Sc germane fuerit. Quo na
id mpdp^eft ea ptókdto arsdiabölica, vcquemadmo-
dum plüres eó quod inanem glonam vicerint, glorian-
tut ipanius ^ ita & quia fe huniiliaüerint extollünturi
V ertigratia: Venit quifpiam frater aqr etiam fcrjius: iuV
fcèpifH eüm;, lauiïli p ed e scontinuo magnum fapere
ctEpifti rfcciftiquod demo. Humilitaterq confeputus
es,- éa te co^itktfQexrpllit,immoexaltopotius deiicir.
Vnde,igitUr;poffit'quisfolidein him)i]itatcpèr0 ftere, fi
prseceptum fjomini ftmper animo verlet, quo ait: Cum
feceritis omnia, dicite, fmtiinutiles fumus, & rutfus orbis raa-
giftrum diJiifie meminerit, Ego me non arburor comprchen •
if/fe.’ tllë föius h tó i i ï^ r f a n im i yere cpnfecutus eft,
qui ^biipfi petjuafit qüantumlibet peregerit, nihil le
magnutp g ^ f le '. qui nee dum ad fincm peruenilTe at-
bitratur. Supér'Matthxum verp fcribens. Nöfi (ait) te
we c«w ^4 ƒ««_/?/,.
Item/ visfia qmtjfubiime dfiendere vtrtutüm, noli fapere fub- •
hme.&iüudquodegtrisejfsmonflrabüexcelfm. Hieronymus
au tem in èpiftola' ad Ctefiphonrem vrbicum: cum me
(i dqui.tj putauero ad ca 'céttt venijfevirtutumy tune kabtboprin?
cipium. Hxc eft in hominibusfola perfeftio, fi imperfe/'
6kps eflev^hóuérint. In dialogo quoq;in quo'Atticum
6iCritobulumcolloquentesinducit,interrogans.Quid
ergo fepimus, imo quid lappre debemus ? R.élpondèt,
qui perfecti fum us, im perfeótos nos efle confiteri, & nee
dum compre.Kendiflè, nee dum accepifle: Hete efi hemtnis
jjVerafapientiaimperfeftumejjèfè nojfeatque (vtitaloquar V
cunélorura ineerhe iuftorüm imperfeéla perfeólio em,
Antpniüs ille maghus dEgyptius, dum congregatis qua*
dam die fratribus^ogaretur vt prxccpta eisaliquainfti-
tutpriatraidere t : tiócfit’f in qaïi) eunttü in commune mandatum
nullum ïn.arrep.it pröpófiti vigor e lajfefcere fftd qtiafi ïnci-
pitn'itn Amperfagtre del ere quodccepityprafirtim cum htimana
vitdJfacia a ernitatiedmparaia breutfimafint. Alcimus A;ui-
rus, qui fuir Ëpifcopus Viennenfis, habuit fororem Funmia
qux prxcepta funt vobis,dicite quiainutilesfèhii
fumus. inutiles vos reputatie, & hmniles mtntiefiü. Reéla
facerè Sc inuulem fe reputareapud paucos inuenitur, Sc
ideP mufti admirantur. Hoe inquam hoc.prprlus vos
de illnfttibus redditilluftriores : fanótiores de fanótis, Sc
ybicun^üe diuulgatus' eft ftrrnp iftevrepleuitomniao*
dbrejfuauitatis. Hxc virtus me iudifc prxfertur etiam
prptraóbis ieiuniis Si an ticipatis vigiliis Omni deniq; cor* °* ;
poraü excrcnioytanqUamverepietas qu&adomnia valet. Ad taiièxetcö
Prpgonemverp.mpriachum;CQnfirràaBsetia.m.pulchri9 do,gr*- \
qux fupra tradidimus, itadicit;/»? te nuncfraterverampro- fcitur-
lamut effe illarn ftntetitiamGum coblummatus fueri.t hp-1 ^
mo tuncincipit; Ittdfcium ergo tua comfummationiseftqmd
nufc coeptßi ,& in quo arbïtrarit te non comprehendtffe tam com- .1
prehindtras. Nemo qùippe^^perfeâus.quiperfetftiorefle*^^^ “ I
non appétit, & in eóquifque perfeótiorem fe probat ^nerfcftior!
quo ad maiojem tendit perfe&ionem. Quod cum rato ^fcfle non i
cuiquam epnringat, inde fit quod idem ad Ricbardum pgP?“ 1*
AbbatemFontanenfemacfociosetiamferibi:thisver-.{^^S‘^ l
bis : Multo facilius reperies multosfoeculares contientadbonwn, !.'nnt adnJ
quam vnum quempiam dereligiófistranfire ad melius. Quü eft i# ftius. 1
tetris qui degradu qytm foici in ieligionefemelattiger.it, vel pa- |0pwio
rumafeendat î Mira hxcquidem Sc magui plena terroris,
qux nee noftra freti amftoritare-prpferre vlltqvnquam
modo avideremusy.néc fi auderèmus magna fine repre- ] pçre timj
ftenfione^uadere ppllèmus. Id verp quptiefcunque ç- ”
uenit, non aliunde eu’enke put$ndum eft, quamprPprer
prxfumpram ( de qua fatis di<ftum eft.} perrejftio.nis pro*
prix ppinionem, qux eo magisetiam amenda eft, quo
cum facile in iplâni decidatur, fumma timen difficulta-
tc âb ea refurgatur, arque ad derelidlum iam primum
mentis ftituiu redeatur , more remigantium, qui ftnar
idim, quam de terraipfi præcedentes trahunt, V.el néglige
nda vèl deficientibus viribus relabi finant, laftabun-
turpoftea'magis, arque in ea recrahenda maiorem longé
infudàntes laborèm fuftinebunt, iuxta illad Virgiliar
Non alias quam qui aduerfè vixfamine lmb tint
Pemigiü fubigity fi brachia font relaxat,
Atcfetlluminpracepspronorapit alueusamni.
Quod & inteîligens Anfclmusad Ianzonem monachü
Monto ( inquit ;)& pnçerïcarifefmt, quatenusficutfiriptumeH
pmhicujiôdiaferuescortu.um :nihil fit quod mentent tuant
ßtüicuftodia reuocet: follicite difeutias quidioiidie atquiras pro-
fiiiendo, ne quid (quod àbfit) per dos dpficiendo. Sicuc enfin in
f l •£'' f i f l ";*■ virtutïbuS'
H É i 4
Prou. j.
Timoré
Dcifetueturperfeueranàa.
c
Timor ffi-
damentû
. filucis eft.
Sollicitt»
quitftfe-
D
curas eflè
poterie.
virtutibus diffiçilius eft aliquid nonhabitum conando
aflèqui, quam defidiacarcre, itagrauiuseftrccuperare
quod per negligentiam amittitur, quara adlpifci quod
uondum qui* habuiflè cognofcitur.
f I 1 I A I I I .
H A P H B 1 V E G 1Î LAVDENSI S DE PERSE-
uerantia rehgionis.
C A P V T I.
De rtmediis contra morbos impedientesperfeuerantiam acgénérait
omnium remedio, Timoré Dei. .
T T Aftenus expofid funt à nobis morbi quifanâxper-
■ t^lfeuerandxnocumentum afferre poflunr. Nuncre-
liquum eft vt (quod fuperiuspollicitifuimus) remédia
quibus illi curcntur ,explicemus. Ridetis fortaftè Ira-
trem forores, qui tôt varias fe artes nouilTc profiteatur
Nam cum ruftici fimul &cxmentariimagifteriiinfttu*
£ t o s nos principioteftatifumùs, medicina etiam, fi j>ol-
licitationi noftrç creditis, non ignati videmur, led atten-
tum hue adh bete animum veïlrü, non abiieieds, ncq;.
^yclpero , contem netis diuina qux vobis làlubriaq^ certo
medicaminatrademus. Cogitate tantum, fi plus xquo
abundâc vobis vel melancholici vel phlegmàdcihumo-
res, non deeruntenim nobis herbxatq; radices quibus
ill os expurgera ur. A.nte omnia Vcro quibus sftimatio-
nem perniéipûflimamillamomniumpeftemvelcaute- j
riis domemps, vel luccis expellamus, ftudiofeeft à no-1
bis confideràtum oportuneque prouifum. Qua qui ailt
ipfiçi timuerit, auçinfeâus curari voluerit, imprimis o-
portebic vt ( quod eft generale omnium qux infra doce-
bimus, remediorum)cpndimentum proponat antco-
culos fuos affiduum Dei timorem, quem & in it u u n fa - \
p itn t ia merito dicit Propheta, ô c nihil ptpfeâo habet,
fanéta, de qua feribimus, Perfeueràntia quo maiore
vtatur adminiculo, maioteq; prxfidio, nihil quo fe ma-
gis tueatur, magi fq; a b aduerfa om ni vi iniufiaqj defen-
dac. Vnde & gigm illatp primo lupralibro tradidimus,
gerit namq-, lèdulus patçr fedulam filix cutam, & ita gerit
vt nullus eö validior duriorq; hoftis ac propulfator
obiieiat fe contra nequitiamimmanilTimxillius belux:
,nullum contra etiam conetur ilia magisproculcareatq;
exterminate, cuius vim merito folerriamqueformidat.
QuodTertullianus,lummi vir acuminis ôc do&rinx,
probe cognolcens, dumd< cultufammarum feribit: Debemus
ait ita fanOto & tôt a fideifubfiantiaincedercvtconfeffa&
fecura fimut de confeientianoftra, optantes perfeuerare id in nobis
non tamen prafiumere, nam qui prsfumit minus Vtretury mittus
pracauet, plus periditatur. Timor fundanlencum falud*
eft, prxfurtiptio impedimentum rimoris. VtiliuSergO fî
fperemusnos polfc delinquerc : Spèrandocnim dmebi-
muSi timendo cauebimus, cauendo (àluicrimug. Contra
fi prxfumamuS, neqüe tiïftendo, neque caiiendo,-
difficile faluierimus. Qui fecUrUs agit non éft follicitiîs,
non poffidettutam & firroatm feçuritatem,& qui folici-
tu§ eft is Vete potetit cfle lecütus< £ é de fuis quidefii ferais
Dominus pro mifericöf dia fua caret, c tiSprxluinerc
illi dç bono fijo féliciter liceat. Qdare aduertensquoqf
Gamanus eras vdlitatèm atque dignitatem,' principium,
que falutis noftrx ac fapientix cum fecundurn fcripturas
affirmans . Oétimoré Dei j inquic;nafeitur compmdto falüta-_
tie, de computUliotie cordis procedit nuditas &contempm ommu
facultatum , de nuditate humilitas protreatur ,'de bumilitatege-
ner atur mortifie atio volant uturn, morttficaiione voluntatum eX-
tirpantur atque marctfemt vniuerfa vitidy txpulfionevittorum
virtutesfruftificant atque fiuccrefcuntypubulatione virtutumparitas
cordis acquiriturypuritate cordis Apoftolica chartiatis perfe-
ftiopofiidetur. Ita igitur dmoremDei cöndnüum anifno
habebimus vt prxfumptionem conculccmus, ita; prx-
fumptionemconculcabimusvcfhfufCcptoquouis
bono opere ac propofito perfeucrare
poffimus. ^
Ëîbüoth. Vet. pht.Tom.is.
C a p v t I I . '
D* remedio primo çognofctndiDei.
QVod vt fadlius fieri qfieac, ptimumilludadhiberi
debebit, quod eft p rx omnibus prçcipuum&fin-
gulare remedium cognofetndiDci, qui eft au&or çanâo-
rum bónorum j fine quo nulla vel incolumitatis vel pru-
dentix vel dóiftrinx vel fanólitans gratia haberi poteft,
quod cum Sc à gentibus diligehtiflirae obferuatum fue-
rit, erubefeere longe debebunt qui illud neglexerint
Chriftiani. Mirum eftenim quantum illi ftudii adhi-
buerint in cultti Deorum fuorum^abendifqueadeos
gratiis. Quod ceftatitur vrbiurh muroruriique 5c aruo-
rum frequentes ôc facrxluftrationësj religioféqudqüê
Sc foiennes pro fufeeptis frugibus, paftifque vnftoriis vi-
dimarum litâtiones, Sc liidorum celebrationes, SCquas
in obfidiohe ciuitatum folebant priusfaèere pröpriicii
iufque Sc cutelaris Dei euocationes, nec minus qtixpro
acquifitis dodrinis ingenio atque virtutibus refereban-
tur ab illis g ratix, quemadmodura à Pythagora fa<ftum
cftbcradicumeft, qui Mùfis bouem immolauit.cumin
Geomecria quiddam noui inueniflet, licet non probet
id Cicero, quam ille ne ApoUini quidem Delio hoftiam
immolate voluit, ne aram (anguineafpergerer. Quare
illud elegans Biancis Pricnei dnftum fui fié memoranir.
Quodcunque boni egeris ad Deosrefer. Sed audiamus faniftio-
res fideinoftrx cultores. Air enim Iacobus Apoftolus :
Omne datum optimum & omne donum ptrfeäum defitrfum tfi,
defictndtnsd pâtre lunimum. Paulus ait : Ftduciam talem ha-
btmus per Cbriflum ad Dtutn^non quia a nob/fipfis idoneifimus
cogitate aliquid quafi à nobis y fed fufficientia noftra Cbrtftus eft.
Ad Corinthios quoq; : Qu-d (inquit) babes quo$ non accepi-
fti: Staut cm accepifti qwdgloriaris quafi non acceperis ? Alio etiam
loCo: Gratia Dctfum id quod film. Et non egoftàgrattà Dei
mecum. Et vt »00 fimus fidentts m nobis, fedm Domino qui fu-
fettauit mortuos. Et ; quigloriatur, in Dominoglorietur. V t aii
tern dicit Augiiftinus. Omnis intentiogratix noüi Te-
ftamenti, qua futfum corhabemus, id agit ne ingtatifi-
mus. In ipfa gratiarum adipne nihilaliudagitur nifi, vt
qui glotiatur, in Domino glorietur. In Ezechiele, dum
dicicur quod (anótaanimaliaibaut& reuertebantur, ira
interprecatur Gregorius, vtvadantfanótiprxdicatores
cum ad in'finua'idam cxlcftiÿ doni gratiämmutuntur;
mira coram fidelibus facicntcsyfcd redean t, quia hxc o-
mnipocentis Domini virtiiti cfibüenrèi, iibimétip'lis
qux fecerint non alcribuntf redduntque illi lau de taper
quem fe pofte talia Iciunt.' Sic Petrufii référé feciflëèum
prçfentibus multis arque miràntib'ut fanaflet hominem.
qui elaudus ex vtero matris fuerat : Quid mtramint enim
inquit, in bocy aut nos quid intutmini, quafi nofirav.rtute dut
potefiate fecerimus hune ambulate i Deus Abrahamy & Deus l -
fitaci & Deus iatoby Dtus patrumnoftrorumglorificduitfihum
fuum Icfutn. in fide nothinis eius hune quem vid:ftis& riofiu coh-
firmauit nomen eius. Ad qiiçd quam maxime etiam iljo
Saliiatoris noftn inuitamur excmplo, cum mundatis d,e-
cem leprolis, atque vno tantum gratias agénte.alibfum
ingratitudinem cxprobrauit. ,y;\
I Eft vero illud plénum terroris ^fiod lcgimus. Nemi
riem pofte difterni ab ilia perditioniSmafia, nifi qui hoc
b'önum habet Vt credät. qiua Quiequid boni hab^tgta-
tfai Sahiàtoris acéepit. Chtylbftbmus de cômpuh<3fio-
ne cordis ad S tûlo churn (ctibéns, famftos ôc triagnos vi:
ros admonet,’vt imprimis ré'cordëntur bene ficia dîiiina,
fie bperUm luorum gloriam nofi fîbiipfîi àflj^nent fèd
Dco: Atqj hoc Cum plcrifqf paUCis aliis fufficerè eis dicit.
Bafîfius verq inftituens monachos,|/àri<ri0,’inqiiir3;\
in Domine eft ictim qüû ta tjuà relie facit, nèrifibiyfed Domino a-
■fir'tbit; Culna bilis glor iatio eft vèl Cum laudâtur pecè^-
tor inc défîaeriiè aniâisè bout, vel èufti
dari Volünt ; qûî8i faCrilegi (Üntcuta grimm Ùeipto-
priam facïun t. Callianus, llatum verX hümil icatis often-
dens, opottere ait vtnihilnos abfqufi Dei opitulatione,'
vclgratiapûflcbrofiCcrcCognofcamus.FülgcntiUsgente
— . G g g g , ■ Afcr,
G êtes A i
tum flMü
adhibu*
rut in cul.
tu Deoriç
luorum. ’
Cicero,
.Cor. 4.
i.Cor.if.
. G ,
i.C o r .i .&
Hit. 9.
BÇfth.l. ^
Ammaliâ
euntia &
gnificear.
Gloriatio
inDomi-
no qux G