Religiofus
du lia rei ta
probatur
D
Èccltf. Î8.
Atatt. 7. q ,
Luc.6.
'Matt.
virgines Chrifti, fupcriorcs vos aliis virtue© fed quam
maxime coniugatis fæm fins æftimare, arque vtad Augu-
ftinum, quem fupra fanäas inftituencem virginesreçuenim
mihi confciusfum,fedhon in hoc iufiiftcatus fum, qut au-
temiudicatme Dominus ett. ltaque nolite ante temptuiudicä-
re , quoadufque veniat Dominus qm & iUuminabiiabfiondita
Iimus, iterum vbi humilitatis præçepta cortcludens eas tenebrarum, 0 “ mamfeftabtt confiliacordittm yfiy- tune laus erit
adhorcatur redcamus. Hoc agite-yirgine»D e i- ,• h oc. vnicuique à DEO. Quaptopter. auóloruad iuiic Apo-
agite'9 fequimini agnum quocunque ierit ,<èd prius àd j ftoliinnitens Auguftinus, cum de je sinqüitf qtiifque aut
cum quam fequamini Venice & difcice quoniam mitis I non otnnino aut vix verampoßit proferrefintentiam % qnomo-
eft & humilis corde. Humiliter adhumilem venire fi airia-* a J -
trS 3 8c ne difeedatis ab-iUo ne cadatis. Qui enim timet
ab illq difeedere, rogac & dicit, non vtniatmihipts fuperbia,
pergite viam fublimi tat is pede humii i tatis. Ipfe exal tat
humiliter fcquentes, quem deicendere non piguitad
iacentes. Dona eius illi feruanda commictite,fortitu-
dinê veftram adillum euftodite. Quicquid maliipfo cq*
ftodiente non commitcicis, tan quam remiffum ab illo
deputate , ne modicum ybbisexiftimapteseflèdemif-
fum modicum diligatis,& tondentes peótorapublica-
nos ruiaoiaiaâantia contemnatis, de viribus vefttis ex-
percis cauete,ne quia ferre aliquid potuiftisinflemini:
do poteft de alio iudicare, cum nemo feiat qtiid agit ur in hotnine
niß jpiritus hominis. Vt dirir. aujem Bafilius in libro
quem fcripfitiß inßitutis monachorutn: Kon ömnes paf-
fiones animae manifeftac funt omnibus-, fed-neC ipfîs
quidem qui patiuntur eas. Si eut enfin fapientioribus
medicis figna quædàm daritur abfconfa êc occulta ex
corporum rtïôtibus , quæ ipfos qui patiuntur tffugiunt
& latent, ita etiam in anima funt quædara yitia, ôç fi
nonfenticillequipeccat. Earn vero quam modo dixi-
mus Apoftoli iententiam idém’Bâfilius vtique probat,
y t fi quidin noftra fit poteftate velarbitrio pofitum &
incertum, non oportebat dé his iudicare frâtrém. Cæ-
Deinexpertisautem orate ne fupra quam poteftisferrej terüm D e i iudicia iudicare omninô neceflàrium eft
tentemini.Æftimate aliquosin occulto fdperiores , qui-j ne forte & nosfimili ira abforbeamui?, fi quiefeimus
bus eftis in manifefto meiiores, cumaliorum bo n a forte j èrga peccantes&filemus , nifi force quis éade m faciens
ignota vobis benigne creduntur à vobis ,yeftra-vobis fidüciam non habeat arguendi , neque auâoritatem
nota non comparatione minuuntur, fed diledtione fir- iudicandi fratrem. îvChryloftorfiifs vero in libro de
mantur > & quæ forte :ajdhuc defiinc tanto dantur faci- compunftione cordis ad Demetrium , huius vitii peftifo '
lius^quanto deûderantuAumiüus. Perfeuerantes in ram vim non ignorans, dicit ab eo>neque (æcùli höihir
numéro veftro præbeantxvobis excmplum , cadentesl nem, neque monachotum vllunvfàcilc inuèniri libe-
autentaugeant timoreta veftrum. Illud amatè, vt imi-| rum, quod & mitum fibi videri ait. .Cum fùmmamin
temini , hoc lugète ne irtflemini ,ldftitiam veftramno- hoc poenam pofuerit cqmminatio diuinaefentenriæ di-
ütc ftatuerevDeo vos iuftifi.ar.ti fukdite,veniam pecca- ceruis I» quo iudicio itidicaucruts, ethï>n ïffi‘ iudiçabimini,
tifdoharealjenis * oratepro veftris, futura vigilando vi- Et : in qua men fur a menfifueritis, ih eadem remetietur Votate,
præcerica çpnfitendb délété«
C A P V T I V >
Defugkndx cuiufquam iadicandilfj&fqttujlwc ;ac defe*
ptimo remedie. 1
KVnç.vero.alkid quod ex his quæ fiipra diximus de '1
fcendit ; tradendumeftvltinïo-locqialubeirimu.m
cqntra xftimationem fui remedium 3 Yt-iudîcàndi cu-
iufquani vel ftudri, velingenii, vel crimini$cqn(uetudi-
nem fugiamus, quaï cum in omni genere mottalium de
teftandafit,aclongemagisinreligiofisDs o dicatisho-
minibus , in quibus nullum eft euidentius^deprauatx-
mentis indicium ».quod & ab Auguftino traditum eft.
Scnfiens enim fiiper epiftolam ad .Galatas : Huila re
d.icit it à probar i hominem Jpiritualeriï hbgionique deditum
quant in iudicando peccatum alienum. Præclara hæc qui!
dem Auguftini oblicterandaque nunquam fèntcntia
Quippe qui aliorum libenter mores & vitamiudicant,
çqrnpertum-eft.otnnes D E t nihil vnquam fapere, ftal-
titia autem-& praeiuflipuone atque inuidentia adocu-
los vfque (crçper aftluentifltme fearere. Permiflum
tjuOque à Déô efle diciÉ Climacus ^vr qui aliéna vida
iudicarent, iifdem quoque ipfi vel tentarentur, vel etiam
deficerent, quod & eo magiseuitandumeft,quia,
vc dixiffe Gfégorium fupra raemorauimus , nefçimus
quæ bona lateanc in eis quosagere aliquam praua con-.
fpicimus. Contra quoque,vidi (inquit Salouion) impies
fepultos qui cum adhuc viuerent in loco (anfto ; étant ér
laudabantur inciuitate quafi iufiorum operum. ’ Cuius *’tam
peftilentis &, Horrendi morbi jio n ignafus Saluator
nofter in Euangelio.^, Molite ait indicate & non iudicabi-
mini,nolite condemnare&non condemnabimmi, inteliigéhf-
que id eflè proprium Hypocritatùm > quo$ ante omnes
ilie ■ periecutùs eftdnerepans eos acriter : jQaid inquit
hidesftfiuçam in oculo fratrutui , trabem autem qtu inoculo
tuo eft nonconfidefas ? & quomodopotes dittrefratn tuo,frater
fine eiiciantfefiùcam de oculo tuo, ipfe in oculo tuo trabem non
vides. Hjptcrira dice primum trabem de oculo tuo , & tune ptr<
fliiciesvtiducas fefiucani de oculo fratris tut. Apoftolus quo-
-que quém tariti maU periculum non latebat, feribens
ad -Gorinrhins r Mibi autem( ait j. pro minima efi vt à vobu.
Libidd vero aut Volupta?, vc in cætèWfolefpecça-
tisjcx boc nulla fiimatur,omnes tamenfeftini& prx-
cipite^huiç.fe vitiQ^&biugarunt , tanquanifi ftudium
nobis & certamën effet propofitum , quis ad hoc malum
priqrpmnium petuenirër. Sic ergo nonpervnum
fed per omnes aditus currimus & feftinamus occupare
ignés gehennæ, & non folum pro'his qux laboris ali-
quid ôc cdnCinentiae videntur exigere proni in eàfui-
mus . fed etiam pro hisquæ lcuia funt » &<neque neceffi-
tatis aliquid%-neque illeceoræ quicquam condnçnt ac
voluptatis. Namdie.mibi { inquit)qui laboris habit vt non
indices alium, ntc peu at a aliéna dijeutias, neque condenines
proximum mon. immo verô ihagis in difcutiendo&perqUî-
rtnda aliéna commiffa labor efi iudicare de alterius mente
fufnma difficult as eft.. Qujs hæc audiens credere poflit ali-
quando quod cum poffimus fine la bore feruare man-
datura ,laboramus & nitimur vt prxuarieemur. Si pei
ocium 8c negligentiam peccaremus, effet fortaffc ali-
quid his qui laborarçnequiflènt, \vbi vero laboratuc
vc peccëmus ftudiumque adhibetur & cqntcntio qua-
tenus prxtereatut màndatutn , quis eft qui pro hoc ma-
lo vèniam fperet ? hoc eft enfin çontemnere aduet-
fus eura qui dédit præcepta & libellum legibns eius
inferre. Sunt hxc-fane -d Ghryfoftomo prudenter fi-
mul & vere diéta, quorum fi radicem tamen attend#-
remus, prxfumptionem fcilicet & fui confidentiam qux
peccata aliorum.grauipra fèmpçr videri facit » nihil in
eo reputans.laboris aut molcftiæ , minime mirum y i-
debitur fi qui confnéuerunt alios iudicare,dummodo
malignitaiem fuam iàtient,fponte (é laboriofo 8c dif-
ficili, voluptateque omni vacuo vitio fubdant. Hxcde
his dicimus iudiciis quae præfumptione & inuidiacar-
punt aliorum vitam. Gæterum diuerià eft éorum ratio
quæ confideratione geftuüm corporis feruntur , in
quibus cum ni^il vitii ac prudenciæ cérte SC acumims
mulcum argui poteft, quemadmodum de Zenone Stoi-
corum principe & Çleante eiu$ difcipuld; traditum eft,
qui ex exteriori hominum afpeâu & ipecie difeerni
cuiufque mores & naturam pollèdicebant, quodCle-
antem præfcrtim de quodatn rüftico callis durato, fed
libidinofo quem adolefcentes ei adduxerant , feciffe
legimus. Eum nam que cum aliquamdiu hæfiffet iuflit
abire, atque ita abeunus geftum agnofeens, habeo turn
bfßddßeriaut ab hurnqno dief fedneque nieipfiim iujico. Ni/>ilj;f-inqfiit Cleantes ) mollis efii Eft enim (vfAmbrofius ait)
-PsffioDtSj1
animsae'
patienn.
bus qui.
gemmai
fcft*.
Chry{§
pomus.'-1
Mntth.r.
Mort. 4. .
G
M a d a tum
fine laborë
feruare ■
poilu mus
Ratura fi®
rniouffl ia
exteriori
’difeerni
Ibjpp
■ A
Motus cor
pólis eft •-
î qasedarp. .
yoxaninii
Tibet'1
j mores ac t
conluccu-i
Iuliani a-
poftatiCTp
IncclTus a-
litjuando
üdiam de-
monfirar.
Naturam
bominum
diucifam
videri,ta- )
dunt mul-
D
^ecrcaiio-
tiicaufa'
®uQte ali,
quando
“’0r« f u o s
“ontftti.
vox quædam animi corporis motus, quo autieuiór,aut
ftupidior, äut cqmra gtauior ac conftantior quifque æ-
Itimatur. Vultum quoque hominis ferraonem quen-
dam taciturn mentis appellat 'Cicéroi Sed , vt facra
nos docet_au<3:oritas>ex/t»<)& çognofiitur yir ,& ab occurfu
ficiticognofciturfenfatus, amiüus corpork &rifus dentium
ingreffus hominis enunciafit de itto,, Quàre Claudium Ne*
ronem, in quo fumroa fertur regnafle negligentia ob-
liuioque atque ftultitià, cum multa exterioi:à corporis
(îgna dehoneftarènt , tutu ‘maxime rifus qui illi eraf
indccensipumante ri<3:u>.& hdmentibus naribus. Tiberius
verocuiiisinfignia vtique & déteftanda vicia me-
morantur, incederc folitus erac ceruice rigrda'&obfti-
pa, addutSlo fère vultu, plerumque tacitus, nuUoantra-
riflîtho etiam cum proximis lêrmone , eoqùe.tArdiffi-
mo , nec fine molli quadam digitorum gefticulacio-
ne, quæ omnia ingratà 8c arrogantiam magnam in ipfo
arguencia non lâtUerunc Auguftum, qui apud Senatum
&pópulum excufàtionem fæpe eorum facére tehtauir»-
affirmans naturæ ilia1 magis-, quam 'animi vitioN contins
gete. Itilianum' Apoftatam çradic Gtegoriiis Nazian-
zenus fe Athenis cognouiffè , ^tqiie ex geftibus mores
eius probe compettos habuiffè, faciebat enim(■ inquit)
me catttuin inc onfiantia morum & excejfus vbetior , nullum
mihi in co fignum naturale videbaiùr, ceruix rigida & mafia
bills, humeri iaftabilts » ocu-'t currentes Mtc illuç dircâi fu-
riofe rejpicientcs, nares filtrantes iniurias & contemptus^feomd
mata rifitilia & hoc ipfum fempex habentu , rijm incontimris
& quafi fiubbuUiens confienfùs & nigatu fimttl, operatio nuüa
ratione confiftens, interrogatïa thordinata , refionfio nuüa fibi
congruentia conueniens. .Quæ cum vidiffèc repente etiaqi
(e dixifle ait : O quale mqlum nutrit res publica Romana.
Refert Ambrofius in tertio Omçiorum libre, duos qui
incedentes imaginem àuandam leuitatis ac fpeciem
feurrarum percurfantium præ fe ferebant i hpc lplo ramen
iti clecum non receptumv, qpod geftuaeius pluri-
mum dedeceret , alterum cum in cleto iam eum re-
periffèc , iufliim ne vnquam jpræiret fibi , quia velut
quodam infolentis inceffus.verbere^)culosfuos feti-
rér , neque deceptum iè içncentia. Nam vterquè ab
Ecclefiarecefiit,vtqualisincefiusprodebatur,ta!isper-
fidiaanimi demonftraretur. Namque alter Arrianæin-
feftationis tempore fidetn, deftruit, alter pçtùniæ ftu-'
diq ne iudicium fubiret facerdotale -lé ex et us effè gregis
numero negauir. Sunt igitur huiùfcemôiliiudiciahon
modo non reprehenfione , fed 8c Ihm ma infuper laude;
digna , quæ non nifi grauioribus & fepienrtoribus^
vitis concéda funt. Eric tarnen 8c his magna caftigatiq.
adhibenda, vt habeantur mnlcæextraneorumquicon-
tingere poffuntcafuum rationes...Nam confiderareo-
portebic caillas languoris aut intercidencis aduérli nun-
cii 3 vloei quoque 8c temporis qivr diüerfos hominum
mores diueriàmquc natfiram videri faciùnt; Præterea
ftudia & artes, nam alia cftnegpciacoris aut m jliciàm (è-
quentis, atque philöföphi alrioiibus littéraux facilita- ;
tiscogiratiOriibusoccûpaticotiuerfittio,aliufqi Habitus
&afpeâ:us. Neque miràti qiusdebu!t,Socrat!S,]Empe-
dOclis.Xenocraus, ZcnonisStoici, PyrchihiS,Héfienffs,
aliotumque ciufcemodi motes, quod in terni fublirmo-
ribüs ftudiis inueftigandîfque ardiii/> rebus fegregarene
fe à multitudine ignaüi popelli, gaudcntéfque folitudi^
ne, feuero diu ac fuberifti vultu «erfifterent, rugarenc
frontçm atque ora contraherent. Se:d 8c infqper cöfi-
fideratio haberi debebit remiffionis^ à lâboiibulque-
ce flati o nis. Si enim Catonem 8c Scipionem fam roa præ-
ditosgrâuitate,vicæqueintegcitateantiqui^rcdidérunt,
nonne gtauiccr erraffet, qm cos aulus fnilfct damnare
quod àmaioribùs quibus laff’ati erantpublice carisani-
mum remicteré yoleiltes,hiéiâltare,‘ille pocaiéaliqaa:jiTr
doper-nodem folcret. ? • î^onfie item faKoleuicatisac-
eufaflet Sçipionem & Læ'lium, qui Vt fàftidiios arduis
rebüs animos recrearent, in'litcoribus maris aluéifqué
ffuminum confueueranr. deambulare , câlçulolque m
bis & conchulas puérorum m.orcdeéfcitare, Socratem
tibus, fudantem videns rififlèc ; quod Alcibiades fcciè*
nonne is grauem vtique commififfèt errorem, cum non
leuitate jd aut ftultitià agerct, fed relaXandi animi cau-
faabaltiflimis quibut intendebac quotidie inùeftigan-
darum at4uarum rerum ftudiis, vin quo conuenicnter £U^UI“ 3|-
: narrandum quod\deIohanne Éuangelifta an tî quime-1
moriæ prodiderunt. Cum enim perdicem aliquando céinjSlipil
m 01 li ter à teraeftaret, bland aque manu dcmulceret îvyi-.' j q u àn d b ? cr !
dens ilium quidam Venator| qui fama élus fànâ:icaÉis
àlle&us vtpræfcntem falùtarçc,agnofçerefqüe»id eiim
venerac, miraci admödum ; miranl'quefinmlrogârecq:-
, pit curyam celebtati nominis ,tam fanâ:æqùo vit vi'tæ
ad demujcendæ auiculæ ftudia adeo inania & abie^ta
deftendiff^.v ,Quem ille areum matimtenentem acterf
te afpiciens. ^Çar arcum (ipqmt fqi{èm gçris 9 non continue
tibi tenfutn babes ? Refpbfidëiiteque illo’ obipûus cqn^
feruf tioncm id fieri, ne fi intenderetur diutius moliefi
cerettigor omnjs, laxàraquc visfolaeiusdepeticet. N/c
tu (ait lohannes.) mir er is fibumanos mentes, quo fortius-ai-
tißimarum cpgitatiomm molem fuftinert poßint , op^tea(ßer
mittete II leuioribufque huiuft emedi ftudiis aliquanaii^recreare,
nt ahoquih continua magnatum terum inünuonefafitnu coy-
pefcaqt ygrquioteque pondéré onerata, frangetntur penitus atque
deficient,
C A P V T V , - . ' ' r ■ *
Exhortatià ex antediftis ad fugiendamptrafiint-:
ptionem. ?
HÆc qui ita ( vt docuimus ) obfctaauerinr, euita-
bunt»nulla cerce mpiéffia eam-quam tantopere in
præfentia damnare aggceflî fumus , æftimâtioneni fq f
& .confidentiam. Timébunt-enim ira magis D e v m , tiV
mëntefque nihil etiam præfument fibi , extpijencque
fe animo proylla fua fapièneia aclaniftitate. Pcpcidcata
Vero demum omni lui co n fide nt ia & præfumpci b ne
perfeuerabit proculdubio qudqûe in fiifceptQ religip-
nis, fan<5fciorifque viti p.rôpd'fito, accédérisâcl^utn pro-
pius crefcenfque indies magis fanéèiraTe &,deyoypnis
ardore.; Ita quam in præfentis qperis vexillüm erëxi-
mus fanjftæ perfeiieräntix gratiam firmiter obçinebit.
qua duce & mundo profl-gatis omnibus h oftibus egrcr
gie-militabit,8cDeopoftinodum partacmeritæmiliuæ
palm a glprio fe .t riu mphab ity Ad hançigitur doman-
d a m i m mani ffîhi3m confidén tiæ .Sé præmmptionis be-
lu a m,acci«gite vos^di le&iflïrnæ förores. - Ad h^nc pro«:
ftèïnen d ani, comfiiin uen da m que co'tis virrbusih.eiiiri-
b?te. Hic figitc omfitcs conâr-us .veftros âvhtc'inmdafei
hictotosingenii veftrinernds intendirë. Q ^ ytrviâa
& debéllaca perftabjt in yobis fitmifef . aügebiturque
religionis amor & de 110cio: Ira contra fi vicïæ vos illi
fuccubueiitisi longe iqgens fanétiç coeptiS'Veftris pcti-
culum,longeingenremdefolatioriem imminetepfæai-
demus.indamances&quaTnaltapoffamus yôcèuforte
obdôrmitisyosexpsrgef^ientesyt.eftofôpércobfifte
re ftudeatis QfiÔd ÿt efficere poffîcis, accipite monita
n'oftra, acdpicelaiuberrimaquæ tara graui & peft) lénri
morbo coniienientiiieéle remédia expofûimui,.ytimi-
ni ope mèdelæ noftræ, erit ptofe,<3:ô Yrilis vbbis vfus eius
arque falutaris. Quite vt maiorem » vbëridrèmque
mcdicæ attis noftræ -fru«ftum; habeatis ,fanatoprimum
æftimationif fui, præfumptionifque morbo, quo nullum
grauiorçn^^v£ontagiofioremquf effè ëxiftimàmus,
a i purgandos-nu n&;cûrandofque' alïos, quosprirtcipio
fecnndivlibri graues vtique ÔÇ contagiofos morbo.s e-
niimeranimus conuënienter arque ordine defcènde-
mus. Illudenixe rogantes fîmul acquepVof eft knees,
quod chai iffîmæf orores perpetfi'o tenere anifiip alliga-
tum affîxumqüe ,; vt cum, blanda' vlla- vnquam mén-
: tibus veftris irrepferi t prxfumprdlanftitatiselacio. nun-'5
‘quam » quod principio fogauimus, in hislqua/ad DeUm
tune effundëris precibus commendatos nos Imbtatis:
Arbitratùur enim eas inanes penitus & va'cuias Dëoque
vero qui cum filiolis fins , interpofica arundiné cru- longe defpêâas. Cum vero magnbrutn vo84peccà-j
Bibliethyet.Pat.ToMij. H h b h 5 . , torum
H;
Æ ftu n a -
hô -eft Ôior;
bus grai
g i o l ï o r -