S §°4
efcrenti cstens videripQtóftlèürus.tfuiytminitnum Exi'ftihsèsciuü
i ifterant Jiligcciæadcomïnuneni faliKOTcuftod.öidä,
ica ad eftercndam oftentatroricixi,ambi,tiôniï Çcinto|cn-
rjy.pIiirimQm.Qua in te adëo ferri nequeunt,vc,nihü vi-
deïi pQffitinflatiuï.Sunt etiam qui odio ßtrapinaßc armchair,
vt non comm èuttodis ttadiqp,>fëd depopulation!
dacç ciuiunfomniumfprtunçvideantur^Nps Yvhb
qualesrmtquigerüntmagiftEatuSj'fed'quales'efreoporrct
quoerçre volumussidemq-, te veile exiftimamüs,vt
pollis non fo.lum natpram tuattt ducemfequi, fed eciam
præccptisnoftris ad optimum quôd fit péruenire. Qua
in rç PI a tonis adhibenda ëft dïhgenria > qui eos folos cé-
.(üicadmîtténdosteipùbl.rouneiibus, qui eflènt idonei»
ektcrosa.longe repeltendos, quorum velingenij tardi-
tas 5 ycl naturae roalignitas rem cornrounem afferre -non
ppffctlQdofdam n^tulit natura ipfa paulo hebeciores &
tardosad^leliberandum3aliôs v.acutpsillos quidem, 6c
ad confuïcandum acres & induftrios,tarnen parurh raotate.
m cui prslis,fidei commiflam tus.nonpoteftati trst-
ditarn,de cum ipfum quem geris magiftratum, non ad v-
tilitatemtuam, fed ad commune commodum vniuerße
ciuitatis,aut-li id non poffir,ad falutem bonorum effere-
ferendum.plufqj tibi öneris impofitura »quam dignita-
tis aut honoris collatum putes, eumque fru6tum eflc v-
:berrimum,vtpr6fisomnibnSjofnciasnemini,nelacelfi-
tusquidem,mli public*vtilitaiiscaufa. ;
. ^yP.oÄremoeftccpendüm\quod in publicis negotiis Vires
habet ampliflimas * vt neq| bohorumconfilta, hfegli-
gancurjneqjadmittantüriropföborum.Nam vtaprimo
mcipiamus, Deurn rmmortalem li propitiurn haboeris,
fi cm um tibi iecifti fufndamentum dmniuro,qu<j:di6turus
fa&urufque fis,etiaro qus cogiraturus. Omniafecunda
funtcolentiDeum,aduerla Ipernenti. Et quireligioni
ftudenjs diuina tutatur»flu «ftuare poteft aliquahdo,mer-
gi non poteft.Nec loli tibi religio ipfa colenda eft, fed vderatos.
prscipites ad iram, adinimicitiam & odiui peri j niüerfsfaroih* tus'metus diuinitatis inijeiendu§f aei-
tinaces.iinmltatum eppidos &feditiohum,quo nihil eft) ends quotannis expiationes deli&orum, abluendafce-
inliberaciuitateperhicioftus, & magisfugiendum.Hsc leraj& pmnesanimi fordes Chriftiäno mor? deponen-
a..omnia cum ipfo pafeuntur homine,& depofif'fspe dae. Pies'fcftiVaerimoti£E,celebrand* ,deniq} nihil viro
nonpoirunt,occultanturnonnunquamad tempusiquo borio & honeftatem profitenti,quodadDei teligipnem
maiores ihjcipiant vires ad ftatum ciuitacis perturban- pertineat^egbgeqdumeft.Primum.quiäindeorti.con.
dum>necvilaeft adnocendum peftis acerbior.:i4agi- . temneteeumfinefummaimpietatis mercedc noppffii-
jßratitm igiturquivult regere prsclare, hancita &nam- mus. Deinde quia vbifubeft religib, & fandtius.viuatur
ramftitutum eÖe’ oportet & moderarius.Coercitin. vinculo dminarulequod
adjUmmutri virumpertineat,vtacre ingentöi nön gum^cmetuealeftisfupplicyxleterriti.efficimnt ad de-
abiedä förma.perfpicax & roatura grauitas in cotjfulßn-'
döj-viuäxatque ardens in re bene gere^da diligentia , & I
talisqusevetbisfetisexplicarinon poteft- Sit tarnen co-r eiamns^eimpij.neingratiyjdeamur.EtquanquäRha-
tansacnmoni*q,mediocrkas,vtneqyfcedetut iufti- ‘ dafeantumiliumCanolium.quem%guntpoerae.non
__jtnmani crudelita;te ,Tieqi lenitate nirnia languefeat. . credimuSjperfualum tameneftntbis vel anatura ipfajin
Quorum alte tum fctuilerhcontemptumpai ifjakerum C^ntÄdwina^üm atqj.bümah<iüm^teiüm^^^ordihe, ^uem
oaium tyrannicurn.Scd litracilis qusdam mid%feue- | etiam inminimis quibulqi-intuem.ur,nihil.nafd ömnir
rit;as,nataquidem abingeniorfed tamen etiarh abarte j no,q.uo(lnon-diuinalegeteneatut,eiu^vil'ffis imtnor'
profeöa. Nam hsc quanquamhabeanturnatiuä.non-.j ta|ibus& ferortpiretnis:qbternperet;Q
nihif etiam: ftudio comparantur. Confemnt prteqepra -preroo iudice DeOvquir^Busdmmb.iromenfaatqj.infi-
c&örurtihomirium tdaximephilofophorum^oudrnm nita m.entemoderatüi;& impeiat,ne quidin tcrriscom-
caiolet efl'efentenriajvcneq; cruentam tyrannidero,ne- : mittatur vcl beniEneprEemiQ^yel firVe.fuppHciamäli.
quemollemiicentiam'ferri putentopdrtere.Neq',ehim^ Vndc tcmeiariaPcmocriti orta |cntentiavquJ^?^
n-a^s Rotnänorum opes atniuit.crudelitas Nerqnis, Dcpsfüftulitjpffipamptsmiümqjieliquit.opinatusex
quam mbUiiies Sardanapali Aflydoiumi Quanquam j his d,uab.rebus vii|officia conftare omnia,ideoqvPeos
haiumrerumpeidf cuidelitascft8c petniciolior^Euer- ' ^eflefoiqs. StultequidetovTeddemushaneveniarnanti-
titenimvno tnoraento ciuitatem, Lenitas paulatim^e- ; quicati5qusper,deuia ^£pnfli61ationesopinionum agi.
neruat.quom volentius robufta cadanr, quamimbe; tara,c.onfitfxulibiguosvoluitDeoscolete,quemaide-
Cilla dcficiant.Sed hzcquanquam.vt fope iam diximus, biiit no cognoilit.yalctitaq'i.mulrum religioadfcclera
abqnisihftitutis.roägjstartienanaturadefidträntur-Itar. cöe^enda,qu2cöercio hoemeiiorvideripöteft,quod
que hane tu quali primam. artem tueare^Vtnecfjvdurio-
rerote pfsbeas, quam hum^nitatis p.q|lujet ratio, neq;,
laxioremjquam officij dignit8spermi11ar. ■ Qua rhedio-
ctitate mirum eft quantum libi laudis pepercrunt, qui
gubernaculaTerumpublicarum,fufcepgrunt'.Necvllum
efttemperaracntumconferuandis’ciuitatjbusaccom-
mo^adus, hue bello fluduehrreSjlTue p'aXe conquie-,
feiant., Quod prschreCeliusndfter>,yteftpmnium in
ftrmohe.grauimmus,difBniuit jinterrogatus a quodajn
archite.dko, quod malths genus ad muros yrbisconfi-
cknddseflettenadus,refp“oi>dit,quddexmagiftra.tuum
moderaciohe,&ciuiumconcojdiacbnfiMrct.ur,yt,nui!^
quamuisedit* ac laraj turres cum illo fint conferend*.
QujautemhancmediocritStero praEftarenon.pbffic, ta-
quamineptus publicis-muneiibusarceatur. Parienith;
calamitate afiieit remp.qui eius vincula ita contra ha t vt
rumpar,quapi quiita laxetvtdiflbluat. Seddehdefatis
multa diximus.Sunt deinde alia quzdam ab ammo bene
ihftitutbita iiquam c fohre nafcentia,quibus li care as,^
omnia euertan tut tieceHe ell. Vi ’id quod omnium eft
primum,&humanisinrebuslatilEniepatet,habereDeu
mmortalem ante oculos:, ducemq; ad omnia fequi ,yvt
inftituta religionis nec offendas ipfe,nec quantum fieri
poteft , ab alio quoquam. oftendipatiaris.^ Deinde, vt
conlcic ntia tua^rd eft, an;mi lententia trabaiis ad iudi-
cindum,nccylla percitusiniuria, nulliusirr.pulfus ini-
micitiis,nulloquan;uisingen!iprecio,nulliusgtatiaaut
fcelu>s& t urpitudinem non iulfu Fu gimusaiieno,fe d,pO'
ftra.fpdptededinamiw.Paritetiamneicio.quidaudlori-
_tatis, vt fi qiii adid yinendigenustradu<fti,curamabie-
cerin rternmtetrenar um,hi$ plurimuma d hib'eti foleat
fideHNec fold mq u io p cs.fot tu ni iqj conten{pleiitit,ftd
ctiam illis qui appetunr,ftudibfeQ; aceumulant,tatohat
bentur ipeliores .quanto adre.ligionem & rem diuinam
'properiub^esellevid'eantur.Gigniturindequ^dambpi-
nio virtutis&moddli2,quib.finitimaeft,quampra:ltari
, roaxime ppbrtet autoritasreru geredarum. Qua; qtium
rrequcrueravitiEnafcaturintegritate>honnunquam ex
gloiia & admiratidne V)r,tutis,tu yifrequentiflime a cul-
ty.ob ietuahtiaqjreru m diuinarum .Quod fi n onnulli fi-
mulat* pi^bica tisviriifaUaruperftitionc tantumyalent
ad memesfiominum illieiendas, vt flc&dre, concitare,
exalperarc*enire lol^ant^quidjn his exiftimandq,quorum
eft la « ita s vita^probata & aperta fpedataintegri-
tas& in medium expofita,quantum in hislucer rhajjefta-
dsJquantum obrcruanti«&au(ftoritatis?Ad affedtus a.
exaiperandos aut lenicndos.quo genere vita:.quid Deo
principi optimo,maximo acceptius fit,aut homini falu-
tariusjuo videO.Neceft,^ tefajeris ri tib us initi ari pjoftu-
lem.paucoru illudeftopuSj&eoiU jqui sterna morta-
lib.an teponur,men te freti prsfagarerumfuturaru.ipre-
tifq-, dignitatib.& fprtunis.qus mortales tanto.miratur
& quasrunt ftudio, omnes cogitationies & vigiliasinlu-
premi parentis cognitione pofucrunt. C steri quafunt
Chrifl
P P P P
.Probitas
BaiDtam
lo lfit. I
Keligionis
lobfcruananteoculosintuentur,
futura tantum Sc raro ßcper cali-
ginem aut nebulam infpicientes. Nonhulli pecorum
moréjomni (prêta religione, quicquid loquuntur, cogi-
tant, Faciunf» purpiffimo voluptatis fine metiuntur. Ho-
rtxm neque- res gelbeprobati poflunt, neq»e vitalauda-
ri, hullaqueliintautoritate,acideoàpublicisgüberna-
culi* Ipngqiriteruallo abiiciendi, quum ipfe nequeprs-
clara aut yçiliâ gererp, nec cæteros ad ea gerenda hortari
loleantj aüt fi fuèfint hortati,’ nemoeftquialientïâtur
erram honéfta fiiadentib'us. Qui enim conteninit im-
peratorem Deum, hunc'honcftacerricolere non putant
pofle. Probicatisautem mirum eftquantafit veneratio,
dus maxime qu s coniupifta religioni Scinfegritatemà
natura habet infitam, & à cultu diuinitatis hpneftatam,
yt quicquid petiuaderi velit. dtci non polÉt,quam fa-
cilis fit omnium alTenfus. Fiat etiath, vt in ed généré ho-
minurô .vel minima dçli<5fcayix credantur, ctiam mani-
Fcftâ, in impro.bis autem yelmaxima leeleraétiam occulta
pro cdmpertishibeantutV"Qtfeë fidçs in’rebusge-
rendis tum' in cacteris y ale t pl ur i ni ü m, tumi n his qui in
republ.yerlàntur,maxime eft necel^ria. Tollere inimi-
citias, decèrnere qus funt in-rem ciuium , 'fuâdére pa-
cetn ,-horrari acq^in citaread bellum, fledtere a dmiFeri-
çbfdiam,excitaread iniuria^de^.fténdàSÿdeniqi dmnia
quæ in libeta.ciuitaté traiftaùtuiyquis debèt ihagis,qâam
qui pofitjus elt inmagiftrarü requis itiâ'gispoteft,quam
qui fignificationèm præ le^rat feligfdîs bonit%^« ?'fcîçc
äutem^öfpeiftanc omnia, vt&çultuRHuinp vacès idle,
vacetq; fâmilia, & cpsvne"‘conrôrnnas, quicôntemfala-
tjon’e deleâati rerum .diuinatum , paupertatem^Krrc
quam pecuniis accumutând^ ftudefe maiuerùnt, qui
afpernatihæc t c à s a i l k ' fluxa, sterni cos^ftifqueböni
ardorëincçdun tù% H rpr u raFîtbi li arise o n lu e t u d o mul-
tum prodeft &C ââpriftandam bonitatem, & adpften-
dendam. Qui autem facra publica ribh celeb'rât, eæri-
moniàs âeQ>e<5bats fiabeti terùpla non freqaentatidicÿfer-
ftbs’rtorf obferusic, p^phanälacrisjfiuxas.ernis potidra
exïftjmati quid hic Façeréaliud, quampernieidtumci-^
liënl àgere, & immortali Deo bellum indiiftum habere-i
videatur? Pdrlro Kunc hominem que padto ius tuuin tibi
rëdditurum dèriféas, quern videos lanéliflimo péo
quod fuum cft non perfoluere ï nifî leuius for tàOE: ftffce-
lus, Peumfraudare,qu|uîh<^ihes|aut acerbiorfepoe-
nafuyës ; quanuàcrilegi lîht pünièndi, quorum al terum
ad Deum pertmet, aiterumàd homiries. ^penîq-, ita ma-
xim'à^iscftcpnTcientiaè,yc^æëeptionerèlïgipnisiTiirii^
me îèiuhgàtur> néCylla res eftïn tam yârip genere virtu-
tum, vndè plus confe^üi pollîs laudis & auétpritatis &
fidei, aqùïbus4metuS>auagjgaunturfqu
nenti(lima in republica(3mpropùgnacula. Häcatïèèm
religionis obferuantia, & frp€tus’*parir vberrimoS, &
vbi vitâ excefleïimusj propofica habeatFuinmap'raemia
in statem omnem duratura^ Itaque omnium gentium
& nationum cÄ fitmaticÖnfen lu. N am &'apud v'etèîes
Ægyptios'racerdotum édllegia FegibdS'aflidebant: iri
çaufis iudicandis,^ Æthiôpum quic^m c^feicerdotiî’
bus cfeabant téges, Gfsci caufas deferebabt Ânijihfifti-
onibui, qui erant in Deiq mitiiftrr Apolliqis. Siç dëindftj
Gallis iudicia, fic'GhaldSu Babyjqàii, PerfæMagis àtf
ciebanfr Quorum omnium vita morefquëpe»dcFe'Fôfnégotia
publica propharïàque laçriS ëlîenc ,coniun<Âà>■
nec abhorrèrent à lege diuinàU^urâ ciuitâéàrh, ÿBriidem
eflenj: au£tores & reddendi iuris & rei diuinæ faciendæ.
Romani vero, qùdËum res domi aütforis, pace àiir bel-
lo> confilio aut manu geftæ, fumma eüm laude atqu^
adrnirâdône membrantur.non nuptiasfaceïc lolébanri
nifi aulpicàro & re diuina priuslfabta ,nbnre<ftàidifica-'”
re> non ire in prbuinciartï, nôn bellumFufeiperë inon
magiftratui coaptari; lus belli habébant<Fsciaiesj;Ædi-
Ics ædiu m facrarùm, Pontifices a n n al i u m, Augu res tum
rerum aliarum, tum in primis màgiftraxUu'm iTrifeurii
qui clTentifacrol^néli legibusprseraüc,; deinde qui fuis
‘juique lacris clientiniriati.' ' Sic/in'ftultâ multitudine''
ueorum étant tarnen cæcæ fuperftitionis acerrimi dë-r
B o n i in ^
confiliu m|
adhibendi.
Bibliotb. V.et. Pat. torn, 15.
fenfores, eamque omnibus gerendis rebus interpone-
bant, quam qui contempfiflet, ciuis habebaturperni-
ciofus.&aperte malus, Itaquenonfmlliab4icatima-
giftratu, multi ab hoftecsfi, (prêtsreligionisexempla
prsbuerunc ^ natioqiie huila fuit tam inculta moribus,
tam victu barbara, qusrioh exiftimaret diisfuîs quan-
tumeunque excogi tari poflef, honoris elïè tribuenaum,
& bonosacpioshominesparere fibigloriam in vitanon
mediôcrem,môrtuos autem migrarëindelicibfamquadam&
apneam amoenamque regioncm, vbi & multum
conlcqua tur boni,& nihil mali patiantur j stacemque
ageTe cuthdiisfempiternam. Er vt qüiiqueæquiffimus
millet îh vita, fie & in morte beatiffiraiim ruturum.
Tum regnare quofdarh apud inferos tradit yetuftasj &
depoenis lUppliciilque decernere, vt qui turpitér impie-
que yixiffent, extingui hbmen corufh in ceti is. îpfos au-
i ce™ in loçaprscipitari feedâ,inculta, tetra, plena cala-
j mitacum &fuppîiciorüm, ibi neque afpeôtàrelucero o-
j cubs i hpqué voluptatem animo fehtire polTe. Quod,fi
ijli in ram vàna fuperftitione Situs , quosîemeft^ëpiV^
j pietatè;ac
publibis negotiis, quid efthobis irr tam vera, tam honë-
; fta*tanvîan&areligionefaciendum? De qua rçfinitbis
nniltàfcripfimus, dabisy_cmam, ctiam plurafcfibefecu-
! pienti. r
I S * A^ mS cftPræcePtym,vc quum ad mo4 erahdam
rempiSbl-.fu<ïrit defignatus Ôf in màgiftratu çon'ftitutus,
norrteïiciàs, quorum fit dpînip laudata, fed eosinconnian^
admittasyaudias, attencks. Ihre^dum&ihcaufis
■me b us j quacu m ali qua poflitellè contention fine
adcilies|peapnt priuatmn,'fiue^ublice ad vniuerîàmcï-
fpjta^enûfit hçcinte^orids màlofq; difciimeiî, ivcreci-
piantur'iàltcfildclibërandis reb.al^riquantum fietipo- 1
reft abiicjahtur. Vêtus ëft ülud Antifthenis,Tumde-
mum perirèciüitateth1, quph f bonis mali non fèçemâ-
tur. Vt tanquamagëtexcplenda'fît ciuilis focietas j nec
mihus fuftentànducmesbom & prnandifun t,q uâ ber Bç
falutarâ rigands & fouéndæÆaliaucemïàaicitusex-
titpandi.Autfi hpc fieri nequeat proptermültitudinern'
improborum,quibus (vt ait Xenophon^ abutidant pln-
rimum ciuitatcs',‘4epufguio qusdam eft adhifeénda j
tan quam a lolio frumenti. Oblètues vhümiquëm q;, ,y t
ïofficiutn/vt mores, vt «tas, y t authoritaspoftukr;inter-
dum y^genus l (Là vinutis opinionc nbn .àbfiprrëat, vt
eof ^ q u t non^nPsglopa fùafplÿndéant^quâm lau-
de rhàibrum, netiolos àdferanftitulos & yetuftatèm ad
; rem pu bl.cape^ n dam.. Pcrmagriirëferc igicur, quorum
j vraçiîTSibonqrurn, nihil Ipëcjofius & trânquil-
! lips agi poceft, nihil foe'dius& turbatius, fi maldrum. In-
. de falus ciuitai;is,ftabilicas,robur,hinc cala'mitas.tumul-
tuseüèrftpnesOriuntur. Ean^pbfem quorum fitiptegri-
ri:as lpe6tiya,m oçtes cqgHiçiAcpr o ba ci, a u ftdritasnôsm 1-
gatis, ætas pop conterhnëndâïtion deïpciftptn genuSieprum
fentcntiasminimMfperhcre. Sic ft^t, vrrion fplum
ncSf^®» %1 ctiüö q 4i ^ 0'h^|p'ÿâ^raai.ftoÿi^
num vfus lis, lâudem cPnlèquàriS , vt fi vel maxime cu-
pEdr dètra^p'rës rcruip-.a te gcftarumexitum'imprbba-
re>.nonpplIîhc^Qui autetnfuoiudicip.nulliuscorififip
elfcaut quod màgis arbitror,temérariùsiudicandus.Néc
te moueat Hefîodi vulgata (entëhtia. Qui per lèiplosrc
callear ptiorëmlocüm laudis obfi here, qui quiconfiliis
aliis aliotum inhitanrur.Nam Z^èno, cui màgisaliçhtidr,
eos comendandos in primis cenlet, qui ab aliis moneri
^malint j quâ ipli fuodùifta rëgererë,vc quanqindnftria
freti faà valeant, ac ipli ingenio Srxoftlip fiht perfpica-
ci, tarnen quid çsteris quoq; videatur explorent. Et ne-
fdreinterdurpqusfcias,haüdidutileeft:,Finguntpoe-
ts.Iouem guum quidgrapiusfitdeliberaridum, conuq.'
care rëliquös deos in dónciphem, & ordinerogarc fen-
fentiam, vrintelligarauS,eptn%isçonfyl^ ëlfc mor-
talibus cos, qui return prsditi fihtcxperièntia, quo funt
ingenidhebecidrë atqï obtufiorc, quam dii. Quiautcm
perfeiplùm agit Pmnia, non tamprolpicerèilium putât
.v •••• - - .......> . I^yy-, .. . - .................. qfoæ
H
Apta fimi:
litudo.
G