A
Mandl»
mille eao'
ribus & mï
feriisfca- 1
MC.
Francifcus
lait Ma go*
foi cor- *'
temp tor. ■ '
B
S Augu-
ftinus.
Rom.ii.
iT'.q.l. nu-
ptiarum.
Augufti-
pus.
t
lac oh. 4;':
Matth.u.
Pfal.68.
Lue. 18.
Luc. 7.
ï>
lohan. if.
Luc.rt.
Luc. y.
Apec. 14
ttânquiliiorcfnmlocurnfegregat*, reliqueritism undo »
patentés, ftatres, coofenguirieos, fêrores cohiugatas.de-
fpicitisnosïbrtaflè , ftultos etiam & deliros appellantes
qui mille erroribüs 8c mifcrïis quibustêtus abundefea-
tet mundùs.vofotamttr vitro atque obrüimur, tneque
prxfertim qui duos iam & dècem ahnos èrrabunda Ro-
manæ cunæ vèffîgia contéro,fubr^)tandis libellis irtfite-
âibili qêôtidie raftidio Occupât iis., inyanta hominum
morumque diuerfitate,mtettótvariarumrerumturbines
& tumultus vitam ducensginter tantam verfansex
toto orbe profluentera cupiditatisluxus. ambitiodjlque
co lluuiem. ‘Perpiçitisnos.lôrbteSjfoctafle.quod fi faci-
tis longe créditén^ibi^onge (pâce yeftradicam) afeerra-
tis.cbmmiferantiacft fors noftra,non defpièienda. Çon-
fiderate magis ( qùpd Francifcus magnus ille foi.çôn-
remptor foiebat)fiquam vbsà D ë ogratiaraaccepiftis»
aliquïs eofum ,qqem dçfpëiftum habetis, affecujusfuif-
(èt^melipra muhoeius atque vberiora ilium incrementa
atciilifïc, vpfqueforfitan religionis amorq, & mentis
in t egjitate fuperaflè Cuius confideratio adomnera vP
quoque font vètba quæ fequüntûr. Um tufièmui, ixm
pïeviuû, adbuc tammba-vitàtiW'tMnbtm^qpi^iibendOf ««».
quid non tent at io til vita bumana fuper ttrram ? non té i m
pr«efidehtl elatione reuerberât » va niundo ab fcaifiali. f**-
Noncptitremifcisneputeris in multisquorum^e^eyjit p ‘
cbaiitas, quonwn abundat iniquitas. Non percutis pedus
eum audis, qüaproptcr qui feputatflare, caueat ne câdat. j
Tantum autem virginitati humilitatem côniundam
efle demênftràc, vt véritus ne de viiginitai:è fcribendi |
fîbi àliquis obiiceret,cur de humilitaté toyf erba facerct,:
dicat non quameunque a Pevirginitatem fed iltâin tantum
quæ fecundum,Deum eft prædicandâm fufeeptam
hufnifii
:oaiànQ| !
efle,quod bonum quanta magnum videtÿtanto ci ne
pereat futuram fupeibiam contimefcere. Non ergo ( in-,
quit) eufiodit bonum virginale nifiDeut ipfe qûi dédit, & Heus
caritas efticafiosergo virginitatit caritas. Locus autem huius
euftodis humilias, ibi quippê habitat qui dixit : fuper
bumilem & quiet um & trementem verba mearequiefeereJpiri-
tum [mm. Deinde fobdit. Nec mihi ne irafedeur tïmeo:
quôs yt mecuuKfibi timeant follicitus mopeo^facUius
que httrailitateni adeo^Fr^ncifcum déiicïebat, vt taur fçqüuntur agnum, 8c fi non qüocunquc iern ,<certe
* . 1 V n-ür.'li.. t\ _____ m > r n ,r in r F iin im )firi quàm monâlium omnium abieêliflljùum j Deoquein- h n m i p s n n a m n n f r h i -
gratiifimum donuiciis&cêntumeliis fæpîus fe ?ffi:i> cæ-
dî quoque a doméfiicis füis iuberet. Hxc igi tur itaxon-
fiderantes, difçite quos minus meiiti & gratis habere
cemitis, non deipeftione proie qui & afpernàtioné, fed
venia nîagis & pietate. Quod animadue.rcens A.uga-
(limis»4um de (anâa virgin iraté ad fan êfcâavirgin es icri
beïet .prudentiflîme fie exorfûs eft : übrum de bond ton-
iugalinuper edtdimus, in quoetiamcjm/liviKgiw
aiquemonmus, neproptirexceUtntiam mtintusampUoriquoa
diuinitus acceperunt, eontemnattt ïh{uijonipautionepatreï&
mat ns populi mit, bominejque idosquos tanqttam ohuam corn-
mendat Apoßolus. Ne fÿptrbiafAnjam olej]Ur , qui vinturq
chrïfio etiamßl:ör iw propagation?fcrttttb.dr, >deo menti inferio-
r i ejje arbitrantur , quu m e diumo contincntia cwnubto , çr*
nupiiis pta Virgin tas anteponitur. Adeo autem.çimuit Au-'
;uftihusrfaGris virginibasela^pncmjjaliocamqucdefpe-
iionera -vt totum opus excquens in cominepdatione
humilitàtispoft multa »ne omnia commemotemus, ita
’etiam (cribit i Nec de h i ago in quibus iß qUidampUcend*
appt Hits . aut elegantiore veftitu qitam tania pröfeßtopi necef-
ßtaspoßulat 's aut capita ügamentp not^iH, ßuep/o tuthiduvm-
bombtucapiÜorum ,ßuettgmin'tbus itatineii vt r étiolafub terpo-
fita appariant. His nondum de’Humilitatefed de ipfà
tafiànn
Da mihi ptofit'enterri perpetuam eontinentiam^ atque
hjs 8{ fiu|qfcemö4i omnibus eatenceui vitiis 8i macüfSs
morn in, Hincfuperbiàm timeo, hinc tam magno bono
ex clatiönis tujmore fprmidqj qüp magis verepr.ne fibi
pl ä ccçi d.ö i il i difpliee q r. QuiJyperbirefißitJiippV.ibtuqur
tim datgutiarn : qui omnibus dicit : Dtfciûà me quo
n'wn mitis [um & InmiUicorde, Chiiftus non fibi placuir:
fedheutfcriptum eft de il!o, : Opprobri.t exprobtyttiumtibi
ceciderunt fuper me. Vade,veni ad eum ördifce,quo-
niam mils ei? & bunuli corde. Non ibis ad eum qui ocuqUpufque
potuerint eoniugaci buniiles quam fuperbi-
entcsvirgines. Defoum qued rtiagnoperc aduertendum
eftvbbisforores-, inueftigat excelfd ingenio fuo Augu-
ftinus quo padoficri poflit vt coniugat* mnlierei merino
virtUti.s fanftis virginibus aateponendx videantut,
.Cuius confide'rationefcl'gfof2 harum & pur* mentesinl
tantam dcd'ueantur humilitatem , vt non modoillas licet
nUptas & mundoconuerfantes port defpiciant, fed
8c, infiipcr vt feipfis integtiores peffediofeique admi<-
ditid c)gitet,ne fe txtoUat jupet eos vel eas qua hoc tammagno
doho extent, neque trimfnmtare debet humilitatem fed exhibere,
nam fwuiUtio humilitatts maior fuperbia eft. Proinde quid
diciroqs : - Eft ne aliquid qubid virgo Dei veracitcr co-
•^tet, ynde fe fidcli rnulicxinon tan turn viduae;, verum-
eciam coMugat* priferre non audeat, non egb repro-
bam dico. Nam quis nefeiat obedientem qmlierem
inobedienti yirgini pra:ponendam ? fed cum ambse funt
obediente', pr^ceptis Dei, ita ne trepidabit fan&am vitr
ginitatem etiam caftisnuptiis 8c~ continencifmpraferre
connubio, frudum centenumpraBire triceno, immo ve-
ro nop dubitet hanorem illi reipr^poncre. Haectamen
yelhzc virgo obediens 8c DeUm timens illivelillimu-
iieri obedienti & Deum timenti fe ameferre non ati-
deat, Almquin non erit humilis : & Dm jUpefbis reft*
flit. Quid ergo l Cogicabit,occulta fcilicet dona Dei,
qu* non nifi interrogatione tentatibnis etiam femeci-
plum vnicuique declarat';?^ Vtefiimcattera taceam,yn-
de^cit vitgo quamuisfoificita qua; func Domini', quo-
ipoSo ^laeeat Domj«.o, ne forte propter aliquaih fibi.
i iacognitam mefhti^ttfirmitatein nondum ficimat.ura
; m ar^rlo. Ilia veroin ufier cui feipr*fetri gcffiiebat, iam;
1 poffic bi%re caliceiuDomirticae humiljtatis.quem prius
bibendum difeipulis amatoribus fftbliroitatis oppb-
ftiit;, vnde7inquam Jfcir ne forte ipfa nondum fitTcela,
Augufti.
Sinfulatio ‘
huinilira-
tis magna
'fupetbia |
left.
Jos ad Catium leuarenon audebaronere iniquitatis, fed ; iam fi.c ilia Grifpina. Certe nifiadfit tentatio,nulladpni
ad cum qüi de cxlo defeendit oneie chatitafis. Non j | ' ^.....~ .......
ibis ad cam quae Domini fui pedes 1 aehrymis rigauit,
quxrens indulgentiam grauium pcccacorum, fed ibis ad I
eumqUi cum daret indulgentiam omnium peccatorum
Jauit pedes,leruorum faqrum.' N.oui dignitatem vlrgi-q
niratis tu x , non tib 1 prop ono i mi tand um publican um
humilitet accufantem delida fua, fed timeo ribi Phari-
fxum fuperbe iaiftantem merita'ma. Nbn'cfico , Efto’
qualisilia,de qua d i&umeft.: Dimitmmur eipec cat a tpul-
ta qUoniam dilexitmultutn, ftd metuo, ne cumtibimodicum
dimitti putas, modicum diligas, memo inquam tibi
vehementer ne cUm te agman quocunque tintfecuturam tffe
gloriaris, eum prs timorc fhpetbix fcqui per angufta
nonpoftis. NoiipliUm fdptrßfid ifme&ama. AmaDei
'bonit^tefo, time'feüeiitatc.m ^^trumquc tp fuperbam
efle nbn(fih il.: Afoan^qenim times ric amatum & a-
manterrt1 grauiter ofFendas. Namjquagrauioroffenfio ,qttam
vt fuperftaiüpdijplueas, quipropUf temper hi dijplicuit. Eius
huius fit detóonftratiq. ’f Hoc autem tam magnUm eft
vt eum fiuiftum centenum quidam intelligaqt. Pcrhir
betenimipTæclatiflimumteliimoniumEcclefiafticaautóoritaS
v in qua fidelibus noturti eft quo loco martyres
, ÔC-diio defunâæ fönêtse raonialésadaharisfacra-
menta recitentur. v. Nemo ergo quantum puto a.iifus
faerie vitginitatem præférre martyrio , ac nemo dubi-
taueric hocdonumoccukum cflè , fi.examinacrix défit;
tentatio. Habet itaque virgo quod cogicet, quod ei
■ prpfit ad fëmandam humilitatem ,nc violetillaraqu*
fupeteminet dqnis omnibus charitatem,finequavtique
quæcunque alia velpauca vel plura, vel magna, vel pan
ua habuctit, nihil eft. Habet inquam quod cogitet.
vtnoninfletur , nort «muJefur. Ita fc fcilicet fciat bonum
virginale coniugali bono multo amplius 8c melius
profited, vt tarnen nefciat vtrum ilia vefillà coti-
iugata iam pati pro G i s: t, o poflic, adhuc Vero'
ipl'a nön poifit, 8c hocei parcatur, quia infirmitas ciur
tèhiationc
Virgo quic
quid HabUj
' fine
ÿhïritâte
nihil
A
I ,ccr.u>.
I Ten tari no
patitnr.d
f Deus *!^1
I qua» fn- j
•i piaii i ,;.i
qaod poteft.
I Mens lui
I confeiafo.
» lahoini- ; :
L Virtutibus
I magnis fç-
G
K peclarue-
I rant hothi
I nesnon re-
! ligiofi.
I VrS.Elzea
I rins com
I coniugc,
Sc reges
I quidam
I Anglix.
I Hiftotia
I cuiufdam
I *b Sarra-
I «nis ca-
I J“*
(j jfliftotia
a K°^atn!
[i^ftieid*.
I ^onem
tentarionC interrogatdr. Fideli enim Deus ( ait Apofto-
las jquinonpatietur vos tentari fupra id quod potefli 9fed fac 'tet
cum tentatione etiam prouentum vt pofitifuftinere. Fortafle
ergo illi vel illi coniugalis vitæ retinentesiri fiiogenere
laudabiletn modum iam poffint'contra inimicum ad
iniquitatem cogentem, etiam laniatu vifeerum, & efFu-
fionefanguinis dimicare ; illi autem vel illi à pueritia
continentes,ftquecaftran tespropter regnum cælorum,
nondum tamen vàléànt talia velpro ipfa pudicitta fufti-
nere. Aliud.enim eft pro veritate ac propofito fârîâo
diabolo nOn confêntire fuadenti atque blandienti , a-
liud non cederê etiam torqueuti atque fenenti. Latent
ifta in facuitatibus & viribus animorum ,tentata pan-
duntur,experta propalantud Vc efgoquifquenonin-
fletur ex eo quod videt poffe humiliter.eogitet ^ ignorât
aliquidprzftantiuslefortaflenonpofle. Aliquos a.
qui illud quo fibi glodofe notus eftvnec habent, nec
profiténtur. Hocquodipfe nonpotefipoffeitaftruabimur, non
faüacifid verdit humilitatem honore mûtuo prauenientes ,&al-
ttrutrum exiJHtttantesfuper tor emfibi. HæcAuguftinus feru-
tans latentes fob humanis mentibus habitus virtiitum
fubtiliter tradidir. Cæterum fi irtquirere etiam volue-
rimus, non quæ habitu fub animis latent, fed re ipfa iam
in lucem produâævirtutes.neminitamen cpgnitæ fùnt,
apiparebit longe vtique maior facris virginibus non de-
fpicicndi cuiufquam iniumfta'neceflitas , neque enim
vel veftis abiedtior , vel locus fanâ io r , vèl profefliovè-
nerabilior, fed mens fui côfcia hominem fandum Deoque
gracu efficic, quippe cum fuperiora fanditatem fx-
pe mentiantur. Sola enim mentis integtitas quæ D uo
tantum tefte contenta eft, minime vana, minime fallax
eflepoteft.cftque hoc ipfum Tandis hominibus magis
ante omnia formidandum ne vel indumentorum or-
natu, vel làxiori vitæ inftituto quæ oçulis intuentur, pares
etiamexiftimenteflequosyidere non poflunt fccre-
tos animorum receflits. Narr\ mulcos aliquando non
religiofos quidem auc in mohaftetiis habitantes (quorum
flatus alios veftiendi modos,alios viuendimores
exigit ) compertum eft magnis ciaratffe virtutibus, atque
his dico quae religioforum fandorumq; hominum
ptopriæ funt^abftinëcia videlicet ciborum,maceratione
corporis,crebravigilandi,Iegendi,orandiquc confuetu-
dine, gratia etiam la'crymarum diuinarumque méditai
tionum. Quis audebit nunc quemquam ex exteriori
habitu, quo facilime falli quifque poteft , æftimare ?
Atque, vt ad vos præcipueChriftivirgines veniatnus,
compertum eft aliquas nonnunquam coniugatas fæ minas
cum viris propriis virgines permanfîflè , quas non
dubicamus, quo propinquum (beiæ carnis incendium
maiore fortitudine fuperare potuerunt , eo gloriofio-
rem virginitati* coronam adeptas efle. Quid hicdice-
tis ? quid refpondebitis ? Appellamus vos virgines Çhri-
fti, audebitis ne.amodo coniugatam vllam fæminam,
tanquamfanditatevobisinferiorem, defpicere, cuius
trtaiora fortafle font mérita, rnaiora quoque quæ meri-
ttitum cis promiflà fontpræmia. Nota eftquamtradit
Hierdnymus Malchi monachi hiftoria, quiàSarrace-
ntscaptds, tiitpi & mi fera feruiture aftedus, pafeendo
gregi præpofitu*, nubere alteri concaptiuæ coadus, a d
extremam vfque fenedutem cum ea non aliter ac cum
fotord vixit,perpetuam feruans virginitatem. Quid n
illosjdicite virgines Chrifti, quid fi vidifletis in eo quern
dixinlus ftatU cuftodientcs gregem nonne tanquam vi-
liffima mancipia non dico hominum , fed dæmonuni';
defpedüt habuiflèris. Cogitate proinde quantus eflet
error vefter, qui tales contemnerctis tam miferabilem
in fcruitutiscafum redados, tanra infignes laude pudi-
citfo,quorum non eflètis dignæ foluerecorrigiam cal-
ciametfti. Cogitate inquam & difpite aliquando non
profilire cititts in æftimatipnêm aliens vitæ. Sed & illud
eft dignitate non inferius qubd refert Caffianus.
Gùm àgtefti enim quidam habitu ad lôhannem Abba-
tem veniffet deferens ei quafdam frugum fuarum pri-
mitias, ihueniflètque immundiflimô quendamdæmo-
uio vexàtum, quem multa fondus fènex obreftationc 8c
adiurationc liberate non potuerat, increpare illud & ex-
terrerc aggreflus, flatim indc rufticus homo efFugauit,
cuius tam manifeflam & exccllentem gratiam longe
Iohannes admiratus,inquifiuit ab co diligenter con-
uerfationem omnem ipfiüs 9 narranteque illo yxorem
fo habere, ruftico operi fc vacare, atque inde inbpem vj-
tam foftentare, rrtirari tunc etiam magis 8c obftupefcerc
cqepit optimus pater ferutarique proinde attentius con-
ditionem omnem ac merita qux tam prxftantia vide-
bantur efle vitarcius. Camqaenecafiquidillein fe me*
riti efle atteftaretur, prater quaS quotidie gratia* Deo
agebatpro fofeeptis bonis, refercbac quoque deprimi-
tiisdecimifqueeorum ,quibus etiam contentds, nemi-
netp vnquam damno vllo aut iniuria afFeciflet, fubftitit
fenior pater maiore vtique^animi admiratione dicens,
nec tanti adhuc efle vt tantam expèlledi dsemonii, quod
ipfe ntquiuerat , gratiam illi adderent. Ciimvero
tan dem aftridius rogatus retuliflet agrdlis homo, able-
gata cuife deftinarat m onaftica vita j coadum a parenti-
bus duodeejm ante annois vxorem duxiflè , cuftodita-
que eius virginitate intadam Temper' ac inftar fororis.
nemine id vnquam aduertente, habuifle, profiliuit.tunc
admiratione fimul & Isetitia reiigiofiffimusfcnex,pro-
clamans publice illo etiam audiente : lure mérito qui-
dem, a quo ipfe con tempti^fuerat, ceflifle dsmonium
eius imperio, cuius virtuiffii non modo in ardèrttiorê
iuuentute, fed nec in ipfe iamfrigefeenteprorfus fene-
dute, fe attingcre pofle confideret. Quid hie item di-
cetis quid refpondebitis virgines Chrifti,? Audebitis ne
amodo coniugatam vllam fieminam tanquam fandita-
te vobis foferiorem defpicere ? Atpraster haecquazanti-
qua& reuolutis iam retro multis foculis ada narraui-
mus,accipitefororesaliudexemplum quod recentioré
state noftra & in iftai quidemqua vos dcgitisTicinenfi
vrbë contigit. Vixicenim ibi cum viro foo faemina quae-
dani feptem 8c decern annos, nunquam ab ep tada, non
quodidfieretvoluntate & inftituto ipforum, fed male-
ficiis quibus praecarttati erant imprecationibus. La-
tuitea resomnes viuente vxore.mortua veto in lucëm
prodiit. Non eft fane hxc fuperioribus comparanda.
fed ne laude quidemfoadefraudanda, qux licetprxter
animi fui fententiam, virgo tamen inipfo coniugali fta-
tu vixit,virgoque dece flit, tam triflem cafom fuumxquo
Temper 8c forti animo fcrenS. Quantum crediti* opl-
nione fuafalleretur, quantum peccati commi tteret qux
fxminam talem coniugio alligatam concemneret, cuius
commendandamagiseffet infignis tolerantia & for-
titudo. QAm facile huiufmódi multas inueniri pofte
exiftimatis.quarum quo latentior occultiorque eft pa
.dicitix integtitas, eO vberior laus , commendatioquc
eflegloriofiorproculdubio videtur. Ideo fandus Gregorius
optimos quofque admonct, neproximos faosdejpi
ciant, quia & quos agere altqua praüa conjpiciunt qua in eu la-
teant bona nefaunt. Pulcherrimo autem docetexempio
quofdam mundi negociis implicates videri quotum
mens tamen ab his longe aliena Deoque coniunda fit.
Refert enim Theophantum quendam comitem inCen-
tumcellenfi vrbe fuifle , virum bonis operibus Temper
incentum,hofpiralitatique maxime ftudetitem.fcd exer-
cendis quidem comitatusaótibus occupatum. Agebat,
irt qu.it,terrena 8c temporalia, fed vt poft ex fine eius cla-
ruit, magis ex debito quam ex propófitb. Defimdo
enim eo cum corpus ex moré ad lauandum fuifletde-
tedum, ita man u$ illius 8C pedes, qui podagrx hum ore
tiimefcentes conuei fi ante in vulhéribus foerant,& pro-
fluèntifonie ptitrefcebant, illxfi fanique rëpêrti funlac
fi nihil vnquam vulneris habuïflènt. Qüo étiam fe-
pulto, cum coniugi vifom efleti vt quarto die in fc^ul-
chroillius marmor, quod feperpoiituih fuerat mutari
debuiflet , tanca ablato marmore ex eius corporc fra-
grantia odoris cmanauit, ac fi ex putrefc entc came illius
pro vërmibus arbmataferb'uiflent. Quo plane nemo
eft reiigioni dicatus, qui nó maxifoë animo dciici de-
beat, eogitans tantam in huiufeemodi mundö alligatis ^
hominibus fanditatem latere, Parcitc igitut, parcirc
F
Virgiaita.
tis meriro
dæmoniu
Exemplu
quoddam
îcccns.
Proximos
fubs nemi
(lefpictct.
Exemplu
dequpda
comité bi
Bibliotb.Vet.Pat. Tom. if.. H h h h
Sanpitas’.
fiepe latec
in mundo
[alligatis.
virgines