Tr. Guilberti Tornacenßs■
quàe cxic à Deo yinëntem irradiât vt primùm ipfum co-
rufeatione luds*fihe qua non v idc r« ,yid e a t, & in ea
quidquid videt yeiit^çisrvideat/Veritàïenirn p'tius refi.
dçt omnibus earn confulcnribus, ÔC refpondet menti in-»
Éerius.Intcrius eft in anima nofttà, fed nos aiiquando ïi-
mus deforisi& idco non ièmper aucrtimus, peqjfiifpici“
mus'lufurrum illius vocis, nee radium lucis fuperiuceij.’-
tis in nobis..Sicuc enim auris çxterior yidit.verbum ex-
trinfecum, & videt oculuslucem fofts ïfxc auris interior
verbum externum,& mentis qçulus cotufcadqnc exter-
• ni lumihis, qu* lacet in cordisirïtimó', öc verc indicar,
quando cohfuliturde rebus auditif, fed mens fuis ^afllie-
ta tenebris dum çharitatem incernam cqncemplari ni-
titutqnafi trementib'us & palpitantibqs oCulis vira in-
foiitifulgoris non fuftinensjptà piifuis afpe6tùs radiis
reuèiberatur,&apparet ei,quia tremulum lumenj&mo-
ueri videtur ipfum lumen, eum potiuS ïllius oculi tene-
brç (oîum moueantiir,&fugiantpratfcntiam luminis,cp-
rufca.ntis'»&videt u-r motus hicefleluminii,curn fit tene-
brarum fugientiym lumen,Ôcpoftmotùm rpbôrato mà
nis i & compaffionis pfficioipurgatà mens & libéra fur-
fumerigitur.Qmaiamcutis alleü)atate'rtenis,quàfi pen-.
nis afiurnptisfuper feipfam leuatur.Fitautem hçc crcua-
tio exeonfiderato viliifimo rei temporalis prètio ôefer-
uentilfimo mentis defiderio. Çonuderata enjjn viliças
crèatur* facit anirriam ficjir creaturam nobilem à rctan-
qüam viliffimarefiiire. ÿgo,induit,Nabuihodotiofor, leit4U*
oculos mtos vfattd axlum,&/enfusmeus redditas tftmtbu&glo-
rificaui Domimm.qtnapottftas Deipoteftas <tttrna,& omnts ha-
lit at or es terra apud'Deum in nihilum reputati funtljicn fum re-
cipit qùi oculos leuat, qüig re&um rationis ludicium p-
ftendit,quiaetef na cogitat.Dum enim vehementèr fuper
riûs intendit,infériora refpicit & defpicit,nihil eflèrepu-
tans quicquid tranfitoriura &terrenum amauit.Verecu-
detur ergo nobilis fubftantîa pondère corporis in czlum
leuata,mente vero ad hæc terrena corpora,penitus inclin^
x&.Glorificauiiinc[\iu,Deum:quiaquantomagisfemetisâtetrenis
eleùat,mag‘is Dcum glorificat,&adlumen açcedés
magisilluminaturvt cogno(cat,&h*c tranfitoria vilipendât,
vnde.quQdfequituriMtoMfcirfSttrnrquafidihilû^ . n . . , . .
reputat.Cuius enim éculus e leù a ta r in cælum, viderct gis otulo lumen,quod ftantibus tenons yiden non- po-
totamterramefiTemodicum-,quiacentrum:quin&tem- 1 terw.ptoceditadmanifeftatjonem.Mensigiturtxem^,
poralia omnia,quæ minora funtterra, reputaret vr nihi-.j quafi tremulum recipit radium 5 ferepata veto «pacih-
mm.Quidenim minuseftcentroî nihil & nihilum. Ele- capacificum&lèrenupuSienim yas aqu^iolisradiolup-
uemurigitutin Dcum proviribus ,vt velut auis in altum ponaturemittit aqua fpjpndcrem lumims leremus. M
fecleuansexcutere plumas propnj corporis & iuftkiæ trçmulafitaquainy^muluswitradmsrnpariete; d
noftr* debemus, & ad dèuotam g! atiarum adioncm ex turbida.tuibidus , fi ferena quietus. Aqua. eft coguatio
recoâatione munerùm nôbis diuiniius impenfoiüni,;humana,(upejfluensacl infendra nÆ rooderamine di^
nos viriliterinftigemus.&mlaudes diuinas cxarf:â:uin-. ftriûionis, velue mvalcuio fitcohibita Qu* ergo cplle-
timo organum noftrum foirituale laxemus, vein cordis étio,eftcuagati cordis euocatio. Sedcumraqua miera-1
vafculum diujna dulcedo nobis per Dei gratiameffun- dium faperniluminisaccipit,fulgorem lummJsadiupe^
datur.* Nunc de feruepdffimo roentiS?delid«io videa- » noraemittit& illic radium genuumex (e cleuat,quo per
mur,quomodb pesipfum fpiritüs nofter eleuatur. Dicit J c afcendcre non valci>at,& wdio a ft produiftoaqua lu-
enim Ieremias t Advotem fuatn dat mutthudinem aquaiumin am fimilrtudinem imprimit, aum lpfa tremula exiens m
cttIo,&eleuatwl)ulasabextremitatibus trrr<e.Tu/gurA tnpluuiam vafe tremulum radiunjibrraacin parierez^Sic in anima,
fMit.&educitvtntHmdeThefaurüJuit. Domus enim anima j quandb fe radius diuiimsinfundiç anima lu recipit,
occulta infpiratione loquitur & ipfaex vci bo cius inflâ • r&eidem qupdammoûù luarn fimilituqinem impnmit,
mata coeleftis defideri j igné inp odum aqu* prins con- ' & cor fuum furrnm eleuat jvbi nùlla ingenij -perfpicaeia,
gelat* vel cer* liquefeit, & in laçrymarum fluenti,um | nulla artis induftriaafcendere valebat.Et quanto diui-
deuotionem rçfoluitur, & in lacrvmis refoluta fecundu ni luminis infufio mentem profundius pénétrât, tan to
fimilitudinem vaporiseleuatur, ôcnebuLafubtilis, qü* ipfamaltiuseleüatj&quanto pleniusadintimampacem
ferenicaris indicium eftjgerieratur. quia flamma amoris ; & tranqmllitatem fc animus^cpmpofuèrit,taht<> fiimius
fupraroodumhumanumexçrefcit :q u * pàcificatarùbi- 1 (umm*lnci pçr contçmplationem inhærebit. *Sicenim
sine mentis ftrenitatem pftendit.Sicut enim vapor ele- ; aniimi^uiefeir ip.pace.Sed«pèp#/» inpultbtitudine path» in
' calorie Solis»: ita mens à feruore amoris,qui ipfam rrqùie opulents §f in .tabcrnaculis fiduci*. Illuminata
fupra feipiara rapitiôcterrehitatem impuricaris excludit. ; iam anima pfopuritatis fu* moduloexeisquæconicm-
Séd quiafiraulluntin ilia ele uatione rrcus, gémit us fer- plantur plurimum admitatur. Vider enim aliud præter
uentes,lacrym*ftillantc$, $C-reuclationes crcbro inter- fj,cm,&fupra humanam*ftimationem & inde furgitin
micafitesjideoaddiedirIfulguràthptuiuomfecit.. Fulgure-,jadmiracionem. . ■ \ ■
nim inflammat,& intermicac,pluuia vetoflillat.Et addi- .Qjÿs enim ignorer quod vfiinouitas infolit* yifionis,
tur ’.edttcit vtntfimde Tltefdürit fait. Sieur enim ventusirica- J caufa fit admirationis ? 1 n iUoftquïsftm ftàtu incipit ani-
uernisterr*,velutin Thefauris inclufus hüctlluc iaâa- maf.'ecaiariiq.uodvix aliaspofletcredi.Sequitur&dûl-
hlr,piunmum ter ram con ç rlti t ,<1© nec e d a cai ur, fiCturic . cedo qu* fentiri potèft & dici non. poteft. Et idcoin advelut
ab inferiorirepulfus ad luprema niritur : ita feft iri-
clu(am:menjfdeuota,cxtollitdonec fuç libertatis ærnula
fapri feipfutn excedat.Sed per inferiorum contemptu m
abiipfirnis repellicuryperfupetiorum deûderium adfu-
periora trahit.Et quia terra concufta /fui videlicet ipfius
oblita,impetu fpiiirusimpellenteineutnexcedit & tran-
iît,quià feructet diligit,&ita quièfciti^urgata vero mes,
Ôc.vtiamdiâ:um,cft,eleuata vera lucis illiiminationem
aficquitur.Quia tamé à carne deorfum t rahitur,eo quod
dfccorruptionéconeupifcenti*, qui nanquamhictota-
iiter toiutur, velut quædam cuaporariones in lingun t,
qu* animam inclinare conantur; Et quia inualidà mentis
acies in ram cxcellenti'luce non figitur, in ter mi came
lucis radio illuminatur,& rèuérberatur. Eux enim inac-
celfibilis quam Deus inbabitat.nimia eft artitp* ,& tamé
quicquid certitudine vident,perq^m vident. -Sicutinfi-
musoculus quod vidée per lucerfRblis afpicit»& tsmcn
lucemfolis proportionabilirer ad cedentem animàta
pacitatem alpicete n e q u ir .lu,mine tno,i n quit Propheta,
Dominevidtbimuslumen. Quarèfic de foleexit vnde fol vi-
je r i pqffir »neeframen fol eum deferit, fed iniîlo msnet,
mirationem adduçir,quoniaro oculopêrfpicacisihtqll;
genti*diuinilumiriisinfuGoneprolpicituri&filencerin
aure c ordis au d i tur,quod ftrraronë non exprimitur, & i-
|dèonon.èftmiram fi animusadmiratur fubitam lucem,
& affedusinufitata^m dulcedinem. Ethocampliusad-
miradum,quoniam effugi t illud priufquam teneri queât»*
& prjufquam apprehendi poffit elabitur : fi tantum cor
amcit,& hoc fi purùm ift quantum humanos oculos i-
âus çorufeationis cito prætereuntis illuminât,& tarnen
quan tu meun q; profpiçfp o te ft ex eius lumine ad in tu-
endum nos proupeat & inuitat.Quodenim penitus fen-
tirinon poteft*nefcappetitur,nec inquiritur,quod autem
aliquantulum fentiri poteft de hac luce vel dulcedine,
admirationi eft, & quod in admiratione eitdefiderari
copiofiiis poteft,ÔC cum defideratur defiderantes purifi-
catjpucificatos autemDeo fimiles façit, & cum eos fimi-
les recerit velut proprios & domefticos reddit eos in co-
filiis diuinis & colloquiis diuinis participes, Hæc eft ilia
fpecies, cui contemplandar fufpirat quifquisaffediatDeü
diligevenbi noftrum eflè : non morirur intelle&us non
errat amor , non offenditur. Spiritus enim quæriturvt
uoddeillo exiens ilium oftédit: itamanehs lux in De b, duldius inueniâtur;dulcilîime inueni t ur, y t iterum dulcicci
G niât. ;.ii
• Vniohe
• deleâa
; Trattat.de Pacédr Trancpuïüitate an* mi.
eitet quxratur. Cor en,im niphdum exigit H*c contcnir
plätio:quianullacorpprisfimilitudinedöfmienti,nulla
corpore» fpccie vigilanti, nulläi rationis indagine»difpu-
tariti,nifi mundo cofde aff c£tu feruenti, & humili pöt«;-
rit apprehendi. Hoc autem (olum eft quod ex cp com-
prehettdimus.quod comprehendi non pofiir.De Hacad-
miratiohe legtmus in canticis: Qga eft iß* , qiia progreditWy
quafi Aurora eonfurgens. Aurora eft luxrioüa tenebrisper-
mixta,8e vnde haec a dm ira t iö q u ia in c ip ic v id e r i
quod vixpoflee cte&u Aurora paulatim eleuatur^ eleuata
dilatatur,diiatataclarificatur:clarificändo deficit,noh vt
claritas non fic,iedvt auroraripn fit:quiä in darum diem
dcfinit.Sicmensdiuinoiumineirradiata, dum in cön-
tcmplatione cccleftium lufpenditur &* admiratione di-
ftenditur, quanto admirabilior ducitur canto eppiofius
dilatatur.Et cum ab infimis fit fe,mqtipr,indc redditur in
feipfepurior& fubtilior. Sed iniftafubleuatione duiti
femperad alciora crefeic.dum diu crfefcendo per defid,e?
rium metas capacitatis humanac tranfcendit,tota a fe de-
ficit,Seinqucndam (upermandanum affc&um mutata
per alienationc tranfit:&uclutnine i.r'radiatai & in fum-
m*pulchritudinisadmiratione fufpenfa, luper fe duci-
tur,vbi tarn vehementi ftupore condutituri vt;d ftätu fuo
quafi fundituseuertatur,& ramen in je reuertituf , tanto
magisfemetipfam defpicit, quanto magjs diuinam pül-
chritudinem inillaluceperpeudic.H 1 e Beniamin in tha-
lamo pacifice tequiefdt: quia epeepic animus per puräm
intelligentiam femetipfum excedere,& illam in corpore
lucis clatitatem in träte, &ex ijs qu? inintimis videt,qu?-
dam intim* luauitätis faporem trahere,« ? ex eo intelli-
gentiam fuam condire, & in,fapießtiam-vert«e in tat um
in hoc mentis exceiTu.Pax illa,qu* necciirbatur ncc for-
midatur,inueniturätq; obtinetur, vt faciatfilentium in
ccelo hora quafi dimidia, ita vt contemplantis ahimuS
nulla altemantium cogitationum tumultuatione tur1-
betur, nihilomnino initeniens vel quod per defiderium
petat.vel quod per faftidium argüa t,vel per odium accu-
fet. Sc fic ad fummam pacem componitur mens, qu* in-
tra cpntemplationis tranquillitatem cota colligitur &
concluditur.Ibi enim, fecundum Prop he tarn, ex/kbbdto
fabbatum,pax fuptrpacem : & habet Salomon, veraspacifi-
cus, pacem per citcüitum.
C a p ,v t ‘ X X I X.
: Perfeäa paxfruitur.
^RuäusjpirituSypdXigaudiumttharitxiySGqnxfeqanmnr;
A InterfrudtusSpiritusp^xmerito collocatur,quoniam
pace qU£ficvnuenta,hutritä, 1 oborata, perfe6ta,mens
mirabili fuauitate perfruitur." Nec puremus pacem hanc
illam efie vulgarem.fi cum proximo non iurgamuf/led
illam haben cum träquilla mens nullis paflionibus per-
turbatur,fed dulciter quietatur. Fruirnur enim cogpicis,:
in quibus voluntas delicäta quiefei t. Sed, v t large f uma.
mus/r«dlwvöcaba'himdiftinguimqsffuitidnem;velfru-
tftum in temporalem fcilicet,&*ternum'.Te)nporalis eft»;
quoinuicem frui polfumus. Sicut Paulus fruitur Phile-
mone./Eternus autem quofruemurin patriacum Angc-
lis,&in beatiffimaciuitateintegratur. Integraturautem
extribus ipla fruitio.H*c autem funt fruentes & fruibip
lis vnio, Sc illi vnioni luperaddita defeiäatio, &dele(fta-
tioni fuperaddita quietatiö: qux licet imperftdto ftatu
7*1
Nam quicunque hanc regulam ficUtifuerintpaxfuper illos,&fu-
pertftaelDei.N on fic-fruunturamicis,qui fruuntur in va-
nisludicrisjin ftculi pom p is,mu ndi fpe<5baculis,in ftu diö
vanitatis,& gaudio feheitatis. Nec etiam fiefruuntür fi-
bi inuicem blandientes.inuicem confc n tientes:qui dum
alterutram cauerinc offenfionem , mutuam incurtunc
pernidem.Siçërgo proximo fruimurin Deo, vel Deo in
proximo.Sinosdeléâatmutua verbotum collatio ?.fic
ftrmo de mor'ibus, de ftripturis,de gaudiis ccelcftibus,
demiferiisfempiternis:auerfi animum nimis «xtenfum
ad quædam iucunda £einferiora,laxemus, vetba noKra.
fintplenahoneftatis,vacualeuitatis, & fi careantnimio
pondéré non careant zdificatione. Fruamur- inuicem in
fon&iûçMiohCyVtfeMtvnufauitÇj vas fuum, id eft .corpus &c
animam i» honorem inpaßtonedefiderij poßtdere.Exhac frui-
tione proximideuenimusin fruitionem Dei.Duicedi-
nem enim Dei in hac perégeinatione non ad fotietarem
fumentes4efunmus, vein futuro pleniffime faturemur.
Rapit tarnen omnem animam rationalem fui defiderio
tarito ardentiorem,quanto mundiorem -, & tanto mun-
diofemquänto açârnalibus morientem-per amorem, &
deuotionem: Quid enim eftdeuotioquam feruidamc-
tis in Deum dileétio.per quæ diuina dulcedo hie rapitur,
in contemplatiofte pr*guftatur,& cito amittitur,fed tä-
tum in patria perficietur. Hie enim odorem boniorum
patri* erga bona ipfa habere poflumut.Sic Beatus Euan-
gëliftà dice bat,qui tâlium odorem prælibaueratiOdyr tu-
its,Dominé fin me concupiftèntiasfufcitauit attrnas, qu* calls e-
nim fenfibilis dele&atio, quæ fèntitûr per ftnfiis corpo-
reos,anim*,in experientia dulcedinis creatur*? Si com-
pareturàdeùmhôheftdigna commemoratione., Dila-
niatur enim mens cogitationibns.aff e&ionibus, '& vanis
defideriiSjdumînhæret, &fruitiir creatftris. Non igitur
anima perfeiftadeleftationem, quam qu*ric,& fruitionem
in aliqua teperiec crëatùrà.v Tràhfic ergoftnfus,&
fenfibilia,memoria m fen fibilem & firnilitudines in eare-
liétas ex àpprehenfione fenfibilium,qu* fatis inquiétant
animùin.TranfitBé mentis affeÊtiôncs.doheceum ihue-
niat & eo fruatur.in quo foloeft tcquics. Quia Pbliuifci
facit omnes anguftias, & dolores, & cum plena fuerft ad
Dominum adhæfitio, velvetiüs inhæfitio', & perfèÊfcus
amor,tunc pro cul dubio ce flabi t labor& dölor:& fèeuri-
j dum mddüm præfentisadhçfîtibnisaugeturin nobis vel
1 dim inuitiir vis doloris. His ergo;? rranfcenûs q u * didta
funr,reuertitur animus in fc &prælibat dulcedinempâ-
triæ.VndçBëatusÀuguftinuSlibroX. confèffionum di-
Cit.f» omnibus quàpercurro confident tiïbminéjioniriuenia tu-
turn locumanïmctmeA.wfim te\quo colbgantur Jfiarfa mea.neçd
te qutdquam recédai ex me: & aliquando intrdmittis méinaffv
Sunt multtim inußtatum intrörfiu ad nefiio quam dukédmem,
qùa fiperficiatür in me.nefiio qutd trit,quod vita ifta nontrii. Sei
retido in hat arumnofisponderibus & refi/rbeorfoliiutln i 11 o au-
tem dulccdinis ftatu corufcante lumine fuperiiis.'fed
tremulo & teuerberato oculo infedusmensiheipit, &
dftplicereffbi,&piacereincipitint cundtaquæd.peofa-
^afuht,yélpermîflà;exquibusin'laudes ddpræcôniùm
àlfurgitur créatori: Omnis cdiim animà morbb labofat
iiitrinfecus,^infirmitatifubiacet,cui'aliqùîd^uod ccni
diditDeussdi^)licer.S iètft enim pcülis fttis dulcis^t am i-
caéftlux corpbrea,qu* tarnen ë 1 caliganrlbus & lippi-
en tibus au t c æcucicntibus odiofa , fie Déi iuftitia placet
bonis,difph‘cet mails.Ergonec dumrtiéntis acie fatis va
cheJ : \
fitjinprimaramen, largefumptovocabulo, reperituthi ilidadufcedinem.quafruidcfiderarplehiusbptiner.fed.
via.Fruitur enim Paulùs,vtdiiftum eft, IJftiIéraone,fed-w
Dowiwu.Hoc eft in Ibintùs iucunditate ,'Upn in carnis vo-
luptate vel fecüli vanitate. Migna enim deléâratiô, $
magnum eft folatium , habere nobis familiärem ami-
cum,quem affeëtu diligamus intimé, in duo nofter Spiritus
requiefeat, & cui animus feim p ed a t/qu in ob ffeu m
triftetur in anxiis jlæcetur in profpëris: qu^rat in dubijs
quid in mentis introducamus fecrétatium i qui fcilicètin
dulcedine pacis & b rachiis charitatis noftrum applice-
mus animum, vt ,quafi de duobus aHéëtidne dulci/fima
fiât vnum,fiead talem lecundum regulam charitatis'af-
fici, nonnedicitur qtfodammodo frui,Se in pace verfari.
B bliotb, Vet. Patr. Tom. iy.
tarnen aliqualiter experitur, & ptitis olfacit qüam epu-
le tur, h*c luht primiti* fpiritüs', paradifî delitiæ, quas
fruendo pr*fehtiunt,qui Deo peromnià acquiefcunt&:
'in SpirjtumëxceduhtjVndc beatûs iobtAcquiefi e, & hdbe-
iapacem,& per bocbabebùfruQus optimos. Hæc eftexftafis fir
ue raptus cum intentio arripitur à corporcis lenfibûs
animus alienatur. Confideratiohe ^tëinæ patriimçns
d^ûina^^^alpiraiiqné^^tàngitur,ta(âa iuôuë tur : St dereliftis
ihferidribus cir'càdoeleftia dèleftatur.' Poftquam éninV
fiiprëm* lucis radiés raptum'côntëmplahdq côntrgu in
admirationem furgitjôépacifiçèreqùiefcit.Ibi child Bin-
iMinddôlefîcÀtùitfi in mentis afitnàm exitßii, ad qüèmyt
P p p' ; ’ frëqUcnÄug.
iibab.^
Con fife.fö