qaoquc tutti vrbamspenatibtn,tumJJrufticis teOi. periun.animm.n
benignirtimeexcept!, vatii*muneribnsornatidiinitte- j queübldinlobnoxmsv Pïo his
bahîi.QüodamvarQttmporequïng.ntoa limaiGelé- , atqtieauamurn publKèege fta te |n .p iw om o ^oe t^
fos,aluïtac veftiuit. Qujd multa ? Non mortalem aK-
quem , fedpropiti® fôrtùttæbëhignumeflëdiceresfi-
num.Evgo quodGillias pólïidcbat,dmnium quafi com-
munc patrimonium eratprocuius.felute Scincremeii-
tis,tum AgrigentinaCiuitas, tum etiarn vicinae regiones,'
cum loca è contraria partë fint areas habemia inexórabi-
libus claüftris obferatas, nonne præftanriorem aliquan-
to exiftim'esillaiti impenfem , quàm hanc euftodiam?
'DeniquequicqÉiidfàpientiadifponit.approbaturjquôd
'temeritas præfumit,ver* Iaudis fr pdtum nëquaquam af-
fé^quitur.
bjciopoffidet. Neq; mirum,vbi vosfeparatim fibi quif-,
que confiîia capitis, vbi doirii vo lu ptat ibus, fh » ncp ë cu-
niæ autgratiç eruitis.Eo fit v timpetusfiatin vacuâm.tcpübiicatn.
Pancorumigiturvirtusadgloriamjhonoréin,
imperium,vera via,id eft ipfa virtute nitentïum, aCato-
ne laudataeft.Mic erat domi induftria,quam Cato commémorât,
vtærarium effet opüléntum,tenues tes p.riua-
tx. Vnde cor ru pris moribus vitium ecpntratiopofuit,
pub lice egeftatem.priuatimopUlfcntiam. Ipfe Tullius
hbcdilfimularc non potuiçin eifdem lîbris, quosde re-
publica fcripfir.vbi loquitur,déinfticuendo pïincipe ci-
ùitatis,quém ditit alendum elfe gloria, Sc cotifequënter
commémorât maiores fiios multa nuva atqùerpræclara
gloriæcupiditate fecifle.Huiccrgo vicib non folum non
refiftebant, veruinetiafaid excitandum & accendendü
elle cenfebantî putanres hocreipublic® expedireJn li-
bris quoqùe Philofoph * idem Tullius hancintulit vni-
net falem generalemqucTententiam:Honos alit artes,&
gloriaaccenduntur oranes ad ftudia, iacentque ea fcm*
për;quæapud quoique impçobantur. Huicergo cupidi-
tari melius eftrefiftere fine dubirarione,quam cedere.Vt
enim ait beams Auguftinus in librô de ciüitatc Dei , tanto
quifqueeft Deo firniiior, quanto & ab hacimrnùndi
tià mündioj:. Qu* in hac vita etfi non funditüseradica-
tur ex corde ‘0 quia bene & proficientes animostentare
nonccflar, (altem cupiditasgloria: fupereturddeâione
iultiti*. Nam fanius vider,oui & amotem Iaudis vitium
elîe Côgnolcit^Nec Iblus id-Aoguftinus,fed ctiam genti-
lium fententiaeft,glQriam hane nihil aliu d elle , quam
ventofi qüodammodo ipifitus tuiîiorem fumo fimilli-
mum.Nam & fumùs oculorum obwinditaciem, & quo
magis afeenditjeitius déficit; & qûo magis deiicittir,aqi-
pliusfolidàtur. -Cum ad excella peruënerir,euànefcit.
Rè&e quidem.eoqu od à principe totiué vaniratis traxic
originem. Nimiofuicapiunturamore, quidam nubes
& mania capta.- t , & nefeio quid inanifolidum âppre-
De duobtis naturalibut afféttibus , fcilicet m o le tuflt, & m o rt
tommoii : & de fequtUeoruni, morefiHuetlibertAtù,& dmort
dominandi : & de compatutione CéfatU é r Caton is,dt A •
\ ' kxin<lro9'Àr!fttiU,À^o&PUt»ni &dc Wqui
fitdsùuadgtôuampt'giïnt.
9V o s qüidem affeârus in hömine ab initio exti-
tifiè facræ feripturæ defignat àùtoritas , äppetitum
içilicèc iufti,& commbdi appeclrum.' Quorum alter in
voluntate.alterinneceffitate confiftir,& qùanto appeti-
tus iuftîqui in yolütate eft, amplius crefcir, tanto mel ior
eft & dignus amplioti beatimdine. Nam nimis veile
quodiuftumeft , nemo poteftjnifi forte quis quëat efle
luftus ni mium,au t b cat us. PorrO fiappetituscommodi
tnenfuram neceffitatis excedat, vetgii ad culpam, & cii-
ptdltatiscohfcius.fibi vidorüm parit Originem. Alter ergo
iftorum quoniâm militât charitati i _qu*rir qu® Dei
Funt; alterinpropriàvtilitätever{àtur,poftponcnsqu®
Dei füncjäütproximorürii. Ab hoc duplici tonte motes
otiuntur. Reétequidem^faciat quisalii,quod fibi vult
ficri;& àb eoabftineat alii infecendo , quodfibindllçt
ab eo irrogari. Diftortivero,fi quisalium lxdat.vel non
proTStjCum póffit , quæqûidem vtrinque multipliciter
hunt. Apribréquidëmamqrlibertatis,amorpatîiæ,& henderemoi
tandemextranéorumamor.Natnlibertatem nonamare 1
no» pbteft,qui Ce ipFum & patriâm amat, & in gràdu fuo
extràneum quicunque fincera chatitatè dil git proxr. |
mum.Siquideminéô'confiftitcharitasordinata. Abal-
térô verocupiditasdbmihationisprbceQic, & Iaudis &
glori®,& adeo ihualefcit, vtexbpinione multorum.rës
tarnen parum côhfideràte exâminantium virtutibus
cónnumêfetür.' Nain qui re6tum fapiüt,hoc vitiis maio-
ribus aggtegant,licet ci ab imperitis, qui tarnen fapiert-
tumcénfentur nomine,virtutesfübefievideantur. Vnde
& vete res primi que Romani prout eörumdocet &com-
mendathiftoria , làu4isauidi,pecuni®libérales erant.
Ingenrém gloriam appetebantdiiiitiisfpretis , & hone-
ftatem vtiliÈati qu|ptzlibet præferebant. Hanrquidem
gloriam àrdentiffime dilexerunt.edtotamrefcrcntesvi-
tam&mçrtem .Czteras cupiditateshuiüs vniusingenti
cupiditare preflçrut.lpfamdeniquepdtfiam fuàm, quo-
niam feruire'videbaturingjoriuro, donii nâri vero arque
imperaregloriöfumipriüs omni ftudioliberam; deinde
domiham efle tôncuprêrunt. Priùs enim prb ltbertatc,
deinde prodpmiuio cçrtattim eft.Füerunt tamén quibus
iuftitia,quantum gêntili dabatür,fufficicbat;’cupiditate
deduifta. Aliis nihil fatis era.t,{cdTub imagine magnaniv
mitatis vèl impoffibilia prsFumthcesylaudem maxteam
iliuotur, ob 1 iuifeuntui£lui,cum tarnen nihil
conlequebantur&gloriim. Lohse ig'tur virtu* Cafonis
videtur ver'icati prppinquiorfuifle quam Czlaris. Quod
ex ipFa fcntccia eitis fecileliquebit.Nolite,ihquitvexifti-
imare maiores noftros armis mmpublicam ex parua ma-
gnam tecille^ Si ita eflec, timlto pulcherrimam earn nps
haberemiis nuhc.Quippelbciorum atque ciuiumjpr®-
/ereaarmorum& equbrum raaiorcopianobis , quam
aliud,quam fe oculis contueantut iniquis. Nolutit enim
apprehendere quod funt , & illud ad emendationem
vero iudicioincueri ; fed phantafticasduntaxat van® o-
pini'onis feqiiuntur vmbras^ Siquidem alios fpernunt
præ fe,& afpirantad impoflibilia, de fallaci return pr®-
(umentes imagine. *-Ssc Narciflusin fabulis dum vana
ftii'imaginecapjtur.abicinflorem , & dum feipfiitirim-
prudenter afpicit , fibs fine fruâ:u pucrilicer eua-
nefeif.
Multorum quoque£uitopinio,& eorum quiin-veteri
Philofophia pr® czteris floruerunr,Alexandrum,& Ari-
ftotelem.à numinibus effe progenitos , co.quod in omnibus
propriam quærebantgloriam. Platonem quoquft
propter diuinam;qupdammodo, qua t eminuit fapien-
tiam Sc Auguftum propter potentiam foitunamque
ttanquillam, à Diis traxifle originem tradiderunt. Et
quidem in eôtratium reâius collegiflent, cos aut diuini
""non ç(Ië generis ; autDcorumfiliosefiedégénérés,nifi
quia Diigentium dzmonia funt, & incubidxmones va-
nitatis & maliti*lu® certa indicia , fi quern tamengi*
gnunt,telinquuntin fobole’. Nâ ôc verus Dei filius Deus
homo * propriam non qusrit gloriam in omnibus qu®
gloriofe fiunc àb eô, fed patris , eoqueilluftraturgratia
j àmphori, quod ad eum ex qublunc omnia , bonorum
operumgioriamrefert.Sic&vere fapiesomnis verepo-
tens Severe bonus , ad vnicum omnium bonorum ron-
tem.fua omnia laudabiliarefert, fummamfcilicetcrea-
tricertii& indiuiduam ttinitatem. Alexandri pedlus lau-
kdisiriiatiabile , qui Anacharficomltifiioex autoricâré
Democriti prçceprpris innumerabiles mundos efle rere
rend , Heu me in quit miferum,quod neevno quidem
ad hue
adhuc potitus fumlPlan'è mifer,dignulque miferiaiV icti-1
ius virtutes omnes aibforbuetat laudis infatiata & infa-
tiabilis fames vna.Infultant ei tragéedi® antiquorum, eo
qilod angufta hominipóflèfliofuit,qüfDeorüomnium
domicilio fufficir. Sed tarnen licetappetitusglorizfem-
per videatur in cuIpa,errprëorümperniciofioreft;qui
Vel (celeribus innotefeere mogni duxerunt. Paufamas
cum Hermocleapércunëhcu'seftet, quonam modolu-
bito clarus poflet euadere, atque is relpondiflét, fi occi-
diflèt aliquem virum illuftr^m, futurum vt ingloriam
eius idipfum rtdund.iret ».continuo Philippum interediflblutis
moribus faeiant ,nemo nifi difiblutus negat.
Nam peregrinos odores non hifi diflblutis & amatori-r
bus conuenire, comicus & Coq.uus docent. Porrocibo-
rum auiditas auariti® mater eft-, Se omnium quafi qiiir
bufdam compcdibus degrauatum tenet in terra. Ergo
propter brenem^ul®-yoluptatem, terr® luftrantur, Sc
maria ,& yt mullunv vinum preciofufque cibus fauces
pertranfeat,totius vit® opere defiidatur. Ipfi quoq; muri
Hieruflllem, etfi videantur in petra folidati, tan dé niuht
& complananturxquati folo , Nabuzardan coquorum
prineipe impepahtc.. Taótus autem alienorum corpomit,
Sç quidem quod petierat aflècutuscft. NamôCfe j rum^efcemiharum ardentioràppetitùs, vicmusinrani®
pàrricidionotnm poftcrisreddidit,'& celebrifiipplicio J cft. Q^icquid lënfus quilibetmoliatur, Indusaciocus
patibidicuiaflfixuseft,coronaaurea,quam Myïtalis;quç eft,pr®hisqil®affcrc,vtverbisComici vrar,huiusrabies.
& 01ymoiasdi(ftaeft ^ capici eiiis prndemis ithpofiiit ; Hinc enim cupimusUrarcimur^geftimus, xtnulamur,
nullum aante (èilacium. In vindiótam ramen pudiciti® follicitifilmus, & expiera voluptateperquandampcenir
per iniuriam pröftitut* Philippo non püniente , fed tudinem rurfus accendimur, quxriinufque facere,quod
deridenté iniuriam , poteft autoreTrogo aliquarenus ' cum feterimus-, iccrum poenireamus. Ergo cum per
crimen lâcrilegiiexcar^ri.Inueacus eft qui Dian®Ephe- has porras qùafi quidam eunei^pereufbationum ad ar-
fin® templuhi vellet incendere, vtpukherrimo opere cemnoftr® mentis in traucrint, vt ait Bèatus Hierony-
confiimptq,riomeneii|S per coram terrai nm qtbem dif- mus; vbi ctft Iibertas, vbi fortitudoëius, vbi de Deo co
fnnderet ur, furorem que 1 uum d e texi t im pofitus eculeo: gitario, maxime cum recordaciô ta élus dcpingat'fibiet-
Senifi Theopompi magn® Facundi® ingenium eum Fuis iam prztericas voluptates, & rememorationc vitiorum
eórnprehendiflerhiftoriis,benécófnlucrantEphefiide- cogatcpmpati. &quodammodocxercéreqiiodnóna-
creto cômuhi ftatuentes ,vt teterrimihomini* memoria git} Forte hinc eft quod cum AppftóluS vitiis omnibus
aboleretui filentio. Simili quidem videnttirgloriamaf- cenfueritrelu&andum,aduerfuSfornicationem no chti-
feétare, imp màiqri infania, qui nonEphefinæDianæ greflus,fedfugamindicens,fiigiteinquitfornicationem.
templum teligiofis moribus cxcidendum ,fedtemplum Nam hæcferc dum exerccturDomini immcraor eft, &
Spiritus fan â i, homines to tos, animas fcilicer Sc corpp;
ra,vtpcrhochominibusinnotefcanr,luxuriævaftantin-
cendiis. Nam ab eo laudem appetunc,& plerumque af-
(equunturhonorem , vnde æquius fueracignominiam
Fuftinere& pctnam.
G A P v t V I .
De Iqxurid & libidine, & quinquepartito mortis introitu, &
quorum fenjûum fit voluptas perniciofior, & tripliiigtnere
conuiuarum fecundum PottHnunum , &
ptmicieguUi& de comiuio Dido-
nit & tuaudri , apttd
Virgtüttm.
EA T i N v s iam fermo proceflit, vt ad virtutem aut1
publicam fereopinionem oporteat impugnari. Imminet
enim iam coliuëtatio adnerfus camera & fangui-
ne m,& fores videmur liberalitati præcludere, Sc ioenn-
ditatemauferre de vita, cum geminæ vias luxuriæ Epicu-
reis reclamantibus coanftamus. Eft enim blapdum, y t
ait Valerius, luxuria malü, quam accufare aliquanto fa-
eilius eft,quam vicare. Nam & volumen quod Propheta
vorare pr®cipitur,in ore quidem dulcefcit vt mel, fed
amàricatur venter cum ipfe dulcedo verboru digerenda j
eft in vfum operum.Eft autem libido cognata&coniùn- !
«fta luxuriæ, cuius (equela immundicia, finis indubitactis i
confufio eft,Prçcedat ergo ferm one, quæ origine ôc caur !
fe prior eft.
Licet autem per quinque fenfitum portas lenoçi-J
fiia luxus «que in troean t, voluptas aurium ad inüidiam
magis videtur accédere , & quæ ex güftu , velraftp
præterita dam ad memoriam redit,peftiferas excitât voluptates.
Vc de ceteris çaceâ, quos fîm plicitas egir in cul-
pam, philofophus acu ti ffimus.éc li tetati ffimus Chriftia-
nus,& feruenriflîmus in fide Origcnes.ficutEcclefiaftica
refert hiftoria.feipfn m caftrauit,fornicationemefHcacif-
fime fngiens.imo Sc omnem quæ fingi poflèc præcauens
fufpicionem , vt exinde fine nota cum yirginibus ha-
bitaret.
Qupda. mirabiliuseft, legurttur quida PhiloFophô-
ram libi etia oculos effodifle, nëexterioru illecebris ca-
perentur. Vtiq; admirando boni & honefti feruevbar
lo.et/ireétifeientiamuonhabérenç. Scitumeft&Tcitu
dignû Ariftotelis didtum.quo voluptatü initia obliuioni
mandanda a flennt,Sc folus exitus tccordnndos.Felïase-
nim poeniccnriçq; plenas,quo.mmüs auidc^*repètantür,
iubiieit animas-,-'Sc- quod in eisiocundü eft, ne redeantj
iubet abfcondi.
Dicat Apoftolus quqd yölaerlt , quia forniçatip-
cationé fugerei'&gul® feruirë, aut omnino impoifibilej
aut difficillimûm eft.^âm SNllàpars gui®, quæ co> pori
vires adimit^nequaqiiâ moechiæexpers eft. Vénéré Bacchus
plertimq; expugnat,& tarnen in fecello voluptacist
nomine reclamante conueniunt. Si Bacchusobtinuerit.
Venerem non vo!uptatemextiiiguit;Auc nullaebtietas,
aut tantafit vt tibi vireséripiar ,:ü qua eftmter vtramque
nocet. V trobiq; à Deo receditur, fed qua ihagis aberrë-
tu^non facile dixerim. Sed iam alrçrum errons nomine
non cenfëtur, quia auarïriæf propellicnotam,&ingénu«
liberalitatis habere videtur imaginera. Cum autem libë
raliraris effeéhis nuncà loco, mine à tempore, nunc à
quâticate,mmcàperronis,nûc'àbvfu>:&afiiduitareexer-
cendi,laudetur :Illa pcîpüe çomcndabilis çrèditiir, quæ
ptouenit,fordidior eft,&olfaciendi Sc videndi deleéta-! in alimentis Sc his quibus natüraindigeh aut vita ciuiJi|
tio medio locum tenet. Nam neque farjs interdum ha- i ornatur , clariuselucefcit., Ergo qui omnes admittit
bctmunditi®>necadfordesperniciofifllma$vfquep!o- > ad menlam exaériflim® liberalitatis eft.' Plané qui^
labitur.Siquidem mors per oculorüm feneftrasingtedi- dein , eoqueliberabilior , quo plures admittit. Sed
tur , cum qui'piamdeleéhturCitcenfibus, certamine j[ioc calculo pauciffimi colliguhtur.- Proximus eft,
athletarum, hiftrionummobilirace,mulierum.fortnis, qui erfi nóu omnes adrafttat , cos.vquosrintrodu-
rplendore gemmarum, veftium.metallorum,aliorumq-, ctt fic cibac $ .Fic potat , fic in- c^cliniis foleit;
quibuslibertasanim*captiuatur. Rurfus fi audimsva- & locat difcumbences in fedilibus , vt nihil vel
rioorganorumcantu,vocumqueflexionibusmulceatur excogitari laucius potlïr. Multiplicantur fcrcula j
adcarminapoetatum,Comcédiarum,ScTragcediarum cibi alii \aliis farciüntur, * condiuntur h»c illi%j
aébis,mimoram vrbanitaces, Sc ftrophas,& quiequid 6c in iniuriam natur® innatum rclinquerc ,*& alie-
huiufmodiperaurem jncedic ».virUitatem mcnriseffce-> num coguntur afferré fepörèm. Conficiuntur Sc
minar. | falfemcnca. Caro nihil vilius eft , nifi complu-
Odoris autem Fuauitas , & diucrla thymiamata, rium poUiceatur effcdus , & indicia fpecierum. E-
&amomum,Scmufcus,peregrinrmurispellicula,quod gregium tarnen eft in huiuftnodi quod mimis \ Sc
Q j ij. ' hiftfiof
al. fepii-,
tàntut.
faf. nemi-
!«Iipërcel '