al delin-
quentibus.
al præci-,
ditur.B
.
al. fibrem.
D i
5 ? 4
cauterecedir,Salomonquoque,Noli,inquit,effènirais
mftus. Quid ergo nimium p rode ft, fi regma viïtutüiu-
fti tia,in fui nimietate obeft ? Alibi quoque nimia hami-
litas,maxima pars fuperbixêft. Ad flfiiftram deçlinare
éffc, ber abrupta vitiorum à via^itkututtideclinarèvel
deuiare. Item, dëflc&itur ad finiftràm,qùiin fubieéfco-
rum culpis ni tuis promis eft ad vihdi&a ; 6t ad dextrara
greïfiim töri|uet,qiii *diligéttribusfèx manfuetudine iii-
misindulgetv Ïtér autéfci Vtrhrhq,- deuidbi eft,quödad
finiftram vergift pemicioutfe eft.
G a p. X '
Quid vtïlïtatit de cultu iufiitfàprimipes confeqttantur.
Ä ftims hüiüs abferuantiæ quxnam erit vtilitas?
tique propheticus fcrmo protinus fubdit. Ais,
enira: Vtlpngo tempore regnet iple,&ipfe,& films eius
, fuper Ifrael. ficce quxnam tants difficultatis fdtura fit
rtiferceSjdutn regnapaternafilijs loiigo tetnporeprdtë-
lantur. De yirtute namq; parentdm protenditur luccef-
fio filibrü, & fucccdcntium félicitas, ex dccedentiü idi-
quitate f ptsfeinditiir. Nam Spiritus fanófci certum eft
teftimonio, quia iniufti deperibunt fimul, & reliqui*
impiorum interibunt. Salus autemiuftorum a Domino
eft, qui jptegit eos in tempore tribulationisi Sedcumx-
ternitàs totius temporis quàntaçunq} fit'»per minutiffi*
ma momenta deficiat, & in eo toto non nifi admodum
breue momentumfubfiftat .quidineo porefiteflerion-
gum, cum ea omnia>fi cqlliganturin vn'üm,versxterni-
tati coilata,nec punéti quidem lócü obtineant, eo quod
finitorü ad mfinita ömnino nulla eft comparatip? Gerte
'eehtri ad y d circumferentiam,etfiexigua, a- ;
liqua tamen,vtpluribus placet,proportio cft. Æterriftâ-
tis & temporis nulla. Quid ergo Ipngum erit in eo,quod
totum bneue eft : aut qux beatitude temporis animæ vi-
debitpr diuturna, fi ea fidélisée perpétua anima eft qu a-
tolibettempöre etnenfo cariturk ? Sedego inlocp iftq,
v.t tamënfine præiudicio' fenrentix melioris velfànioris
diétum ihtelligatur* longi temporis regnum, diefarbitrer,
ipfius ahirosindeficientisstatem,quampro bene ,
adininiftrato fegho, aeternæbeatitudinis gloria corpna-
bir. Çum enim certum fit quod Deus remunerabit opera
fingulorum, & omnium in iftifcricordia vberi, yel iu-
ftltia plemori,quos lumine clatiorircfpiciet , q illos qui
omnes ad iuftitiam exercent-, vcl fecu traxerint ad mortem
rSicutergo potentes potenter tormenta patientur ;
tur, qui cor adhuc habens lapideum » incircumcifos
men te,non carne, vitamex magna parte nefeiebat aeter-
nam, magnifacie ns fi eibona terr* darentur,vel promit-
terentur ih cibum. ■ Carnalitcr itaque fapienti fada cft
promiifio Garnis, & ei promifla eft diiiturnitas tempo-
ris-, qui nondum (pem cônceperataeiernaebeatitudinis,
6c temporale in'fucceffioncm filioruro protehditur re-
gnum, iliis qui nondum quærèbant sternum. Patti ergo
fie ôciuftitiæ prsmijsfruenturplenius, fi rede exercue-
rint-pofçhtatüm; & tan tarn in fututo prx fubditis habe-
bunt gloriam,quanta virtute eos in magna de’linquendi
' licehtiaprseefferunt. Potuit,inquft,tranfgredi-, &nön
eft tranigreflus -, Faccre mala, 6t non Fecit : ideo Habilita
{untbonailliusinDomino. Adiuftitiatnnamqiprinci-
pibus reputatur etiam cum remjpterant ab i niuri js ; 6c fa-
cultas delihquendi,eft eis materia meritoriim. Decli nared
mal o in eis magnum eft, etiam fi magna bona no fa-
ciunt, dnm tarnen fubditosindulgentiamalorumnon
périmant. Nonrie magnum eft quód beatitudinis quam,
habere videntur, eis fi rede egerintpromittiturcönti-
niiatio 2 Impoflibile dieünt qüidaijn * & hicflorere cum
1 muhdoj&inseternumgauderccum Chrifto :&fenten-
tia quidem vera eftifi inter mundi flores,reputes lenoci-
hiavitiorum. Atquißc reges f flore,re poflunt, & mun-
dialium florum ätiieiffitoos & vtiliflimos in «ternum
carpere frudusi^ Quidautem beatius eft, quam fi de di-
ufiijsad diuitias, de delipjsaddclitias, degloriaadglo-
riam Principes transferantur, de temporalibus ad «-
ternaî , ■
temporalirer faccedit filius, fi patriy iuftitiam imita-
tur; Aufer,inquit §aipmon(.inapiecàt^ni de vulturégis,
& firtnabitur îuftitia thronus eius. Si enim a vultu,
id eft ,à vdluntàte recedit impietas, totius regni opera,
virgaæquicatis, & cultu iuftitix diriguntur. Vndeillüd:
Rex qui fedet in Folio iudicij, diffipat omne malum intuitu
Fuo. ' Eccé quanto priuilegio gaudçant Principes,
quibus vt de sterna beatitudinc taceam,perpétuatur'rc-
gni gloria, etram in carne ôc finguine Füo. Gloriatur
Do min us fe virum inuenifle iecundum cor Fuum , &
cum eum in regni apicempoftmodum fublimaflet Fuc-
■ cedentium fibifiliorum ctftrîCulo, regnum ei perpètu-
um pollicetur. De frudu vcntrisijui, inquit , ponam fu-
/per fedem tuam, & fi euftodierint fiiij tur mandata mea,
quæ iam dedi, & teftimonia mea,quaeper me vel vica-
rios meos docebo illos, & ip fi& fiH] eorum ftdebunt
fuper fedem tuam, & ponam in fsculum fiecùli fèdém
eius,&thro'num eiusficutdies csli. Si autem dercli-
querint fiiij eius legem mcamg&in iudicijs mers non
ambulauerint; iufticias mea^rofanauerinti& mandata
mea non euftodierint, vifitabo in virgà iniquita-
teseorùm.vt translato regno-de gente in gentem,& de-
letis his heredibus, qui fecundum.carnem eflè videntur
in femine, transferatut fuccèffib adillos, qui fiflei &iü-
ftitiæinueniuntur heredes. Ip eoqi prOmiffionis'fiibfi-
ftit veritas, & rata permanent; quæ ex ore altiffimiçro-
ccfldrunt, quod iuftis regibus fiiccéflionë fideliumfe-
men petmanet in sternum. H sc autem yt àd;præfèns
de Chrifto, qui fa élus ex femine Dauid feeundum carne
m ,Rexregum eft, & Doihinus dominantiùm, nulla
fitmentio, etiam feeundum literam,: perpetuoarbitrot
obtihere.vt (accédant parentibus fiiij,fieos in mahdatis
Domini fidelitér fuetjnt imitati» AdeO fiquidem,vtfi omuib.
réélèdifpofitis, Ôcineomancntibus,nuîlavidcar
tur eflefollicitudo, vel officiumjpræfidcntis »conftatliis
qui femel principemadmiferunt, de femiflë'ilhus fûë-
. ceflîonem non defucurarh, etfi nonobaliud'veladcon-
feruandam fanguinis claritatem. Qupd^C hiftbriarum
liquet exemplis. Fexturenim quod cû màgnus Alexander
vltimum lieras Oceaniperlafttaret,Bra<dimkn6eum
infulam debellare parabat. Adque illi inhis'vèrbtsepi-
ftolam miferuht: Audiuimus inuiétifBmcRexiptçliatua,
&feîiciratém viékoriæybiqvfûbfecutai^. Sed quid erit
Ihuiufmodi fatis,cui totusnô fufficit orbisP-Diüitiasnon
habemus, quarum euprdicate nos debeas ëxpughare , o-
mnium bona omnibus communia funt. Efca eft nobis
pro diuitijsjjpcultibus & aurojVÎlis & tara yéftis. Fçminæ
autem noftrs non ornantur, vtplaceanr ; quemqui-
dem ornamecorum cultum, potius onèri'deputant,quâ
decori. Etenim nefeinhtinaügendà pulchritudiné;plus
affeâare.quam quod natæ Font. Antra nobis duplicem
vfiim prsftàntjtcgumentüminvita, in morte ftpultu-
ram.Regem habemus,non pro îuftitia,fed pfo nobilita-
te Conferuanda. Quem enimlpcûhaberet vindiéla, vbi
nnlla fit iniuftitî& ? His verbis moths Alexander,nullam
ratus viélioriam,fi eorum pacem perpetuam t ut b are t, in
quietefuadimifiti Et Forte fi eos bello fuiflet aggreflus,
minime prxualuiftet aduerfusinhocentes, eoquod in-
nocentia nô facile fuperatur, & veritas Fuis viribus con-
ftans,de militia quantürhuisarmata triurhphatiSed quia
nihileft quod mâgis dëfîderét homines, quam vtinbo?
nis fuis habeant filfos rucceflbres,vt qui propriam ex cô-
ditione prsüidcnt mortem,in propagine carnis fu* perpétuent'vitam.
Hoc ptincipibus eft proroifïum, vpde
V T E c tarnen quod liters prima fades promittitexclu-
1. xd o , qus & longi temporisregnuthpromittitpatri-
busi& èiufdem^ fucceïfionëni prötèhditad filips,qui ficut
témpbraliSieghidtaPrunt & sterns' bcàtitudinis fuc-
maximè poflunt ad cultum iuftitiæ inuitari. Gontingit
j enim eos quidefeipfis fecuri finit, de ftatu filiorum iu-
Qua fit aftdmetiesPrincipum.
ceflores. Sëio 'enim quia lex icàrnali populo.'loqueba- gicereflèfollicitos. lneoq; roinimûcharitatis hrdofer-
JL
uatut, quod amorem, qui patria? parentibus prÿcipue
debeatur, pater transfiindit in filios,dum filiàlisafFeâus
paternipeftoris cëllam fôlusexhaurit. Condigna qüo-
qaevice refpbndënt parentibus fiiij, eundem Fuis im-
partientes affeéfeum,quo àparentibus acceptifunt, licet
aliiirn ordinem exigat çhatitas ordinata", quem Poetarû
doéliflinïus prudenter expreflît. Senem namqj Anchi-
fcneuerfaTroialn humeris pij fiiij cpllocauit, parentis
Ænes dextram dédit Afcanio,& matito coniünx Creu-
facohsflt, ahteceçlcntium pro muliebri infirmîtatele-
gens veftigia. Compatriotis omnib. ducem dédit virum
armisj&pietate prçfighem.Àlias enim düx effet inutilis,
cam fine viribiis régna acquiri non vàlearit, ayt fine iu-
ftitiaretineri. Nunc vero omnium ynicà fbllicitudo eft,
liberos,qualéfcùnquè fînt, diuiMjs & honoribus potius,
quam virturib.infignirc. Negligittir etenim quod onus
reipabliësimponatur.Expuhb Supeibo Tarquinio,qui
regnauitin vrbe noùiffimus,cum Brutus primas Conïùl
liberps fùos de rcuocandis in Vrbém regibus agereeo-
gnoulftct, eos protraxit in forum, & in media coucione
virgis csfos,tandem fecuripercuti iuffic, vt plane publi*
eus paréns, in loCüm liberorum videretur populum ad-
optafle.Ego qùidem ètfi parricjdiü perhorrefcam,Con^
Fuîis non poÉTupa non approbare fidem,qui maluit (alu-
rem liberorum fuoru periclitari,quam pppuli. Reéte né
feceritiudicentfapientes.Ego enim camputn iftum ora-
toribus latepàtere cognpui,&,i,n eo declamatores in an.
cipiti materia Fæpiusdefudafle, dum inabfolutionepar-
ricidij fides laborat, & parricidalis impiecajf metitum fi-
dei cotiàtur extinguere. Quod fi me ad fenreritiâ vrges,
rèfpondeoquod in câüfà Smyrtienfi, Areopagitas Cn.
Dolabcllsiaucniorefpondifle. Ad quem prouinciàm ;
Afiam proconfulari imperib obtinentem, mulier Smyr-
nenfîs adduéla eft confitens Fe maritum, & filium datis'
clam venenisopcidiflè, eo quod illi filitim eius ex altero
matrimonio optimum y 6c innocentiflîmum iuuenem
exceptum infîdijs nequiter occidiflènc, ûbi licitumefle
aflèrensexindulgentialegum,&iusignorare, & fùam,'
& fuorum,& totius reiputyies Fus,tam atroce iniuriam
vindicate, lus extra caufàm erar,cum de fa&o conftarct,
6c de iure qusreretur. Cum ergoDolabella rem in concilium
deduxiflet,nop Fuit qui in caula, vc putabatur an.
cipiti, manifeftum veneiiGium, & parricidium auderèt
abfoluere, vel vinditftam, quæ in impios, & parrici.
das pyoce(Terat,condemnare. Rém itaque ad Areopagi-,
tas Athenicnfium.tanquam adiudicesgrauioresexërci
tatioresque reiecit. At illi çaufa cognita,aéfcorés & ream
mulietem centeflmo anno-f adefle iuflerunt. Sic autem
neqj veneficium, quoddelege nô licuit, ab folutum eft,
neque nocens punira mulier,cuiexîententia multorum'
venia potetat indulgeri. Hocitafuiflè.nonuslibcrm.e-
morabilium diélorum vel faélorum V alerij Miximido-
cet. Csterum 6c Btutum, &,muliere.m deliquifle con-
fentiam Facile, eo quod exceflerit medicina modum,
nim'tumcfe fecuta eiï, #
Qua morbi iuxere manum.
Et licet magna fuerunt crimina, prxftan.tius fuerat ea-
dem fine punientis crimine vindicari. V.nde &infelici-
tatis teftimonium Bruto perhibet etiath ppeta laudator:
ait enim in fexto Vi rgi Iras,
ls!atosq3pJter noun btll* mouin.es,
Ad panam pulchrapro libertate voedbat
InfeliXfVtcunjj firent * &fa&a minores.
At infortunium parricidij fie yerfu fequenti.excuGt, vt
inanisglorixarguatvanitati,diceos, .
yineeiamor patri<et laudumfy mmenfà cupido.
Sed ne quis d modo Brututn iquretur, populum liberis
præferens »fruftra fojlieitaberis'cum-vel virialibèîorbm
faluti reipublicspræferantur : Licet etenim fit quod fà-
iutempopulilibcrisomnib.oporteàtanteferri. In lifiro
Regumarguitut Saul, quod cum faélpvo'tp de diurno
ieiunio, fub diferiminè illius quo,ante noâp cpntrayo-
tum fumeret cibum, Ionathas filiuseius^mel quod fçe-
ptro id eft, hafta tétigerat,prsgufta|ef, pàferno.motus
aflfeâi^côtra teligiPnis Votutn pepeteit filio > cuius præuaricatione
populus Ifrael ça die vifiis eft corruiflè. Heli
quoq-, licet fanâusin fefüiflèlegatur, quia filiorum pe-
percir vitijs, auerfa fella fraélis ceruicibus corrue ns, ex~
(pirauit.Vt de cæçeristaceam, quantum quæFo publicam
homiaumdilexitj&qusfiuit faluçe.m, qui proprio filio
nonpepercit, fed pro nobis tradidit ilium, vt quæ snç-
rueram us vincüla, flagella, çtuce fuftinere t immunis, ôc
innocens mprte turpiilima côdemnatus eft. Regu feru-
tare hiftoriam.ad hoc petitum regem àDeo inuenies, yt
præcedetet Faciem populi,& prçliareturbella eorum,& .
ad fimilitudinemgentiü totius populi onera fuftinerct.
Qui tarnen non fuerat necefiarius , nifi 6c Ifrael præuati-
catas effedn fimilitudinem gèrvtium, f -Vt Deo rege fibi
;non videretur elle' coritentus. Si éhim iuftitiam per fe
coluiflèt,(i in mandatisDomini fidehtet ambulaflet,pro
nihilo humiliatet Deus hoftes cptum, ôcfupcr ttibulan-
tes eos mitteret manum fuam, vt folito Dei auxilio vuus
perfequeretur mille,& duo fugarent decera millia. Ho-
fpitem mcumPlacentinum diXiflc.recolo,vifum vtiqua
(anguine generôfu1n,habcntem prudentiam mundihu-
iusinumoreDomini,hoc in ciuitatibus Italiævfu fre-
quenti celeberrimum efTe, quod dum pacem diligutit,
6c iuftitiam colun t , & periuri jaabftinent, tantæ liberta-
tis &pacisgaudiopemuuniurj; quod nihil eft omriiho,
quod velminim o quietem eorum cpncutiat. Cùm vero
pfolabuntur ad fraudés, 6c per varias inraftitix femitas,
fcinduntàrinfemetipfis, ftatimyel faftumRomanum,
«ei furorém T eutonicum, aliudvç flagellu inducit Do-
minus fuper eos ,6c permanct manus eius extenta,donec
ipfiabiniquitateperpoenitçnriareuërtântur', Quo Fplo
remedioapud illos omnis ccflat tempeftas. Adijeiebat
etiam quod mérita populi omnem euacuant principa-
tum,auteumFacianl elfemitiffimum,cum ècontrario
certum fit,quod propter peçcata populi permittit Deus
regnare hypocritâ, 6c impoffibile efle vt diu règnogau-
deat qui populi humiliatione, 6c proprio faftigio "t (u-,
perbènimis exultât. Sed illius.diçebatprotendiprinci-
patü,quiapudfe deconfcientiahumilitatis femperinfe
angitur quafl regüaretinqitus. Hsc mihi Placéntinus
hofpes,&vt credo fidei confentaneum eft. Taie aliquid
iauenittir in feriptis maionim .Gum enim Hélius Roms
ptsfeéturam fplenclidras agerèt, ex Senatote Imperator
creatus eft, qui cum ob tccrâ. e Senatu, yt filium Çxlaie,
quert^habebat, Auguftum appellaret,fufficerc, inquitj
debet,quodegQipfc inuitus regnauerim cum non mç-
rerër. Principa t us c nim non fanguini debetur, fed mé_ri-
tis:& inutihter regnat^qui rèxnafcitur,non meretur. Et
proculdubio parentis afFeâumexuit, qui paruulosfuos
importabili molj fubieéta extinguic. Hoc.quidem cft
fufrocare liberos.non promoucre. Alendipriusfunt, &
in virtutibus exercendij & cum in eo profecerint.vt probentüririosvittütibusantece<
iere,quôsdebenthonote
anteire,muitati afcendant,& feciuiqm fuorum nequa-
quam fubtrahant votis. Quis enim illos ambigit alijs
prsferëdos ; qui quafl naturali probit'atis priuilegio ampliati,.
maiorumtitulisinuitanturadvirtutem,&eorun
dem bénéficié futurs bomtatis alijs-faciunt fidemî Hæc,
flic. Et qujdèm eleganter priuilegium expreffit prin<;i-
pis, cui ex antiquo muncrc Ddi, fuceedùnt fiiij indubitintër,
nifiiniquitaslubucrta;principatum.
C ap. XII.
» Ex quibus caufis transferantur pTincipatui, & regnu.
GËlebre eft illudSapientis, quia tegnUm à regno in
regnum, à gentein gentem trahsFcrturpropterin-
iuftitiam, & iniurias', & çqntumelias, & diuerfos doloS:
Non né vides quam breui.fubuerFum fit Folium primi
régis in populo Dei ? Saul & Ionathas cum çsteris filijs
exigentibiis culpis, in montibus corrucruhr,yt:thronuS
illius,qui depoftfçetantes eleétus eft, firmatetur. Omnium
hiftoriarum percurre feriem, & reguntfucceffio-
nés in breuj videbis, ôc quafi in exordio tels Domino
. , p'ràecidente,Fuccifas.Eè qup reges Fuerint clariotës.eo ci-
t- tius, fiaduerfus Deumintumuerint, conculcatürfernen
ah fuper
biæ.