
9 $ 6 ____________________ .
Exultans.Veluti exiguiscum exatheregyrans
lncubuhpullis, & magno turbine rnïluus
Iisfil'tensauidoorefurïtfiragem^ mmatur.
Tum crifiata aksptnulfopettoremater
Confurgtt,mtfero natorum exterrita cafu,
Roßrum acuttjotisfypetitconatibus hofiem:
'Et innltaexpulfum vitandem cederecogit.
Debirn perturbatos crocitans exquirit; & omnes
Attonitos cogit,pro charts anxiatiatis:
Et tanto ereptosgaudetfuperejfepericloi ^
Nonfecus Ancbifa gemttts mulccbat amicis
Traianosdittisjintiquumcordetimorem, ,
Tlagranteistf agitans curas,&gaudia longis ;
Tandem parta malis.&qÜaperferre moleftum
Antcfuït,memmJ[e iuuat. verum altior idem , -
',Ihgeuti,&dar a Aeneas fupereminet omnes
Virtute.exceUens:&pro totmmina donis
Exoratfummisfc leuémcumlaudibus effort,
Uiterea Rtituli magnum,&. miferabïkfunw,
ExqnimumifeDucm tuierant fub téfta frequent.es,
Correpti mar ore ar.imos, largumtfpiüeiites
Ïmbmnocuifc&iam lato clamore Latinum
Defrffuin,&var(os agitantem peäore cäfus
Cmplerant: quipoftquant altos crebrèfcere qttafiw,
VtTtirnum ingenti confpffumvulnere vidit:
Haudtenttit lacrynm'debinc mceßum leniteragmen
'£ornputt,manihisverb}6(fcfdfrittapoMns,
Cenfruntantis apri quartao per vifcera dentes
Tubr.ineos canis excepit praflahtior omni
Ex numero; iuntitfaußoperterrtu
Capera turbafiigtt latrantum, aty oremagißriim
Infremitiatconimotdnianujpmïnifeiubentis
OreJilet:gemituniq3premit,fefeq^coercee.
Haudahter Rutuli fuppreffayqcéqueruntur.
Lüricfibiüacrymans Rexalto corde Latmus
Verba dabai: Quantqsbumananegotïamotus,
r^ernas^p^^jfr^i^^iarkmpfertur
■ VÏtahonnnum?öfrdgtlis dainnofafuperbta fceptrif
Ofiiror,p nïmiinn dommdndï tntiitd cupido,
I Mart aksquocaca vdiisiquqgloridtantiS:-
Inflates transfers ariimos quafita periclis?- -
Quot tecum infidias! quot ntortes,quanta malorum
:;Magnofumtorp:entagefMquottella!quotenJes
Ante ocülosQfrernisfiiabMbeu dulcevenenum,
Etmundi letalis bónos.beu trifita. regni
.Mutiera,qtid baud paruo cóufiétit,&grandia rerum
Pondera3qua nunquamplacidam permitterepacem,
'Nec requiem Cqnfrrre quea nt. beufortis acerba,
\ Etmiferaregdle decüs: magnoqßtmori
:Suppoßiosngumcdfiu$äC!&negatos,
Quid Turne ingcntïAufaniam mmffetuinultu,
Ei dura A eneadas turbaffe in bel'.a códftqsf
Quid iui<at?yioldßfacta
Vignora?qtiattbi tanta animo impaUentïa venit,
Vt Martetn cuingmteDeümjvffucfe Tonantis
Hue veil* gemes? &riofitisféüere teüU
Vitro, inßans velles, hataq3 a brumperefiedus
Tollïcitagenero Aenédï&me bella negante „
Dura mpiiere manu?quatanta infanta mentem
implicUUfquottesfemfauiMartiséuntem
Agnmaffublimemtfin equo,&tadiantibw amis
Tentaui reuocarè,&ïterfufpertdere cceptum?^ M
Corrtpui&pauitanscedentewihlnninefrufira ?
Inde ego quanta tuli,teßäntur mania teftit ,
Senürutis,magnique albernes oßibusagri,
Et Latium toto vacuatumrobore^ ingens
Exitiunitjbsuijqj humdtia cade rubehtes,
Etlongiffepidicfametus,duruj3labores, •-
Quot tottesfentorper tanta pericula cept.
At nunc Turneiaces.vbinamgenerofdiuuenta
Gloria& exceüens animus?qubßlendidusalta
Erontis bonosfqudnam iüa deceits itftontis imago?
Ab quantos Dauno lacrjmas, acreffedolores
Tum dabis! quanto etreumfluet Ardeafletu l
Sednon degeneri,& pudibundo vttltterefojfum
Aßiciei. [altem hoc rmjerafoldmen habebtt
Ment is,vt Aenea Trotani exceperisenfem.
Hacfatus, lacrymisfegetiasimpleuit obortis.
Tum fefe ad mbamvoluens,miferabik corpus
Attolli,&ebaram maßigenitorisad vrbem
pefrrrt,atquepiosfierimandabathonores.
Mox ctrcumfufiRutult lato agniine cafum
Sublimen ingenti iuuenem pofuère pberetro,
Multafuper Teucrümraptorum infigntafecum
Etgaleasi&equosptfescfa&telafrrentes.
EottcurrusPbrjgiafudantescadefequuntur.
It lacrymaris, efr ducitequum dotta arte Metifcus
Rorantem ,&fletumadidum:quivexeratante
Viäofem Turnumjtfy boßilißrage für entern.
Hinc*lijaduerfaamagerunt:tum cotera pubes
Elensfequitur, largisfy bumeäatpeäoraguttis.
Et iamfeßiibantper mutaßlentia noäis
CadmesßfcgreßumqjhtteilaLatiniu
Elexerat,ingentiturJ)atusfunerementem.
Vna opines lacrj/mos matresfuerify, feneffc, y jk
Tutulebant, maßam implentesmugitibusvrbtm.
s ■ (Jtifcius at tantos Daunusfuperejfe dolores,
Et tantum extremo conftimptum Marte fuperbam
Effimdijfe animant,Lrgisq3 admania duci
Cum lacrymisjiliosgemitus curas^fouebat.
- ex diuerfa caderentdumparteLatmi,
Et calübTurnus fadaret[anguine terram:
Vrbem ingensßdmma, & muros inuaferat altos,
, ■ Eumabatfarutis miferi patris Ardea teilis:
Ettotaincineremvcrgebati&aßrafaüilk
Altiuola implehant:necßtesplus vlla[alutis.
B Siuequtdem[uDiisplacitum eil tßuprafcia Turnt
Signum vtfata dorent horrendo Marteperempti.
Extemplo concußi arimosjùrbataife dues
Peftora cadentes,mtferandafmis iniquttm
' Deflebant cafum,longofa exordine maires,
Atcfe auidos totisfugtebant viribus ignes.
Ac veluti cum nigra cöborspofuerefub alta
Arbore & infiffaradicecubilia longo
Tomic&inßantes operiß durafecuris
lncuinbat,verfo%infringat culmineparuas
Sau a cafas, mox certattmfefe agmineßrarfo-
Corripiunt,maßafyfriga3iTepid^feruntur.,
Et veUitifflitum teßudoeuerfa cabrent
Cum fenßtjluäatddiujpedibus^ retinens,
Caudam agitanffe captii, magna vi cedere tentât :
■ y ÿig ATßuaii&multoinfidids copaminemifcet
Haud aliter miferiper tanta pericula dues
laäabant fefe,& turbaiamenteferebant.
■ Ante ornnesfeniorconfrilus ad otljeravoces
Pimdebat querulasDaunus,fuperof^ vocabat.
Cum vero emedaisvifa eil confurgereflamniis,
Tercußisc/j ales volitarc per aerapennis,
. Indicium, nomen^ vrbis verfa Ardeaferuans:
gfcf Etcuifublimesßaba v
V Miitapa ffifis nunc circumlabitttralis.
Attqtütinouitate omnes,monitisOj Deorum
Haud parais confufi,humeros,atqueoratenebant.
At Daunuspatria ardenticöncujfus am ort
Euerfa,durosgemiiusfub corh premebat.
, Hac inter magno volitanspranuntia motu
Famaruit,latisfyanimosclamoribus implet,
Aduentare nouum multo cum militefunus,
Et Tumum exanimem,& Utah vulnere viftum.
Mox turbati omnes nigras duxerefrequentes
incenfotS ex morefaces-.ardentibùtagri
Coüucenißanmis'.debincfe ventent thus addunt.
QuospoRquam toto videreexagminematres,
Percußis vocem palmisfuper otherea tollunt.
At Daunus,chqrtvt patueruntfunera nati,
Subßttit,& demum ingenti compta dpbre
Öramouens,mediumfefefuribundtts in agmen
ProriputttTurnumcfcfuperfroßratus&hareHS)
Quitm pnnumfanpotuitfic edtdit ore :
Satepatris dolor,&feffamiferanda feneftà
jtapta quies,quome tàntis iaclatepericlis $
Duxifiij&fotisiaridem deuiclefubamis? •
gtwtuamepraftansammiconftantiavexit? |
Hie clara virtutis honos ? hoc gloria feeptri? :,
Hoc magni decus imptrijïtalesne triumpbos gjuras '
Fate refirtfhac ilia quiespromijfaparenii .
Aflifto totieslbacmeta optatalaborum?
Heu miferum^uampracipites labentiacafus, . ,,
Seda agitant ! quanto roluuntur fata tumultu ! \
Qui iamfublimes/eferebas clam honores y
Et magnus toto in IAtioiquemTroes inamis
Horrmdum,&trepidi tot'mfenferefurententi
Mncmifurne ïaiesmfeündmi &pbilecqrpusi,
jam niutufft eilftneyece;capuy.quopulcbrior alter
HonftitintotdAufonia&ecgratiorv)tus > .
lloquioMt quispojhis ingentior armis:
Nate vbiforma mtem,niuea^infrohtefereim
Ille decÔr,dulc isq3 qeuloru m affefrùs,&alta
SiderêmçerùUKbqnosi})isglor'taMart,is
ConttgitAufiiciis ? tali reditureparatu
• Difcedens voluifli auidiste crederebellU?
jieu mortem miifamiquafolavltrkibusamis
jdatqsfratwanimés,communiatoti
Gentifceftra tenens, aternaqjcederaferudnst
ïmielks,popùlisq3 Ducestfenïumcfe iuuenta,
H eu mortem ùbfcuram: qua caufa indigna coegit
Êrïpere atquemeum àudeli vulnere natum
Amcepdofelix tamgrato cadis Amata
j sécéjju latare tuaiqua tanta dolorum
Tugiftimoifrippitaygrauistfeimmariiacafiu
Tender a? quid, miferogenitoripluraparatis
Ofuperïlnatum rapuiJlis,&Ardeaflamtnis
Confümptaïnmerem verfaeiknuncathera permis
Verberaf.àh me Turne tua plus cade cruenta,
Deerap adhueforsifta patrisfupreniafetieda.
At veto taliferescumfoedfr ever font,
Vt quern irifrftafurens mpferumfortuna moratur,
Ilium omnipetat infrendens, & turbine cogat.
Dixerat: & multa tUacrymans largo ora r 'tgaf/at
ImbrPitraliens durosgemitus, rapidoscfc dolpres.
Qupis.vhpncubuitvaMislouisvnguibusaks,
Ttparuum efjufodiuulfit [anguinefatutn,
Ceruhvidensntifmturbaturfa ,
Epfierpluxlatum jplendore impkueratorbem:
Tunc paterinfraitosfatali Marte Latinus
Defrctîfèvidensltabsjotafopotenti ■
Cederefortunam Ænea, beÉique tumultum :
lngMefr^aniniocuras,&feeder a voluens; .
ComÊijpromiffafua natafe bymenaos : r
TrÆàntes'yocatekdqsexagmiiiétotq
MÎèyiroslquiDardamumcomitenturad,vrbem ;y:;:
SpeâatumvirtuteDucemùungit^togatos
Multa Oratoresmemorans -.euntibus vitro
Imperat,vtquandoaufrpciis, monitis^Deorum
Troianammifcerelialo cum [anguine gentem
Expediafiplacidowterfmtanimocfc reu'tfant :
'■Aeneadasfy vebant alta intra manta latt.
Interea ipfevrbemlabefa£lam,& vulgtis inerrne
ComponftfolidatfyanimqSyrequkmfyfuturam
Spondet,&atermm venturam infeculapacem
Inde tubet meritos turbaplaudente triumphqs,
Stiblimefrfe dqmusfieri regalis honores, : - ^
Attfa aldcris monet,vnanimes vtfronteferena
Occurrantgenero. vententi, &peftore toto
Exciptant gentem lliacam, magnisquereceptent
Tlauftbusioptatofy effundantpaçisamores.
lamfa infiruftd cohors Teucrorum cafira fubibat,
Cincia comas ramis oka jacemiferogabat
Qufim bonus Aeneas ad fe intra regia duci
Eeftaiubctjcaufamfyyidplacidoorerequirit,
m Tuncfeniorftc incipkns ardentiaDrances
Verba mouet,nimium er.eptiprofuhere Tumi
Exultons,: O TroidnaDux indite gentis,
fGkria,pes^pbrjgum ,quompietate, necaipMffrf
Msm in orh0 èsPi^tdt^^ury&omm^H'
luramus Diuofque, Deasc^inuitus in
Conjlatum viditLatium± <&temerata Latinus k ^ <
FaderamecTbrygios vnquam turbamtbomresi;^:^
Quinnata,quandi> Super uni ftc votaforebagtj & ,5
Connubta,&generum magnote optabatamorel - - »
Sedquicquidtanto armorutnfiagrante tumultu, ;,
Tantorumfuriisfy operum;ittque laboribusactum eft: |
id rapidusTurm,&fl'muluincenftuiniqtiis
Confettusfo odiisfuror atiutit-Me tteganfy fa
Inuitusfo dedit Ladas inpuliagentes. t-.. 5,,
lUumomnescomeyfrcoürspofifbat^rarm^ :
f^dmty&magmmfmeretfitccedercpatlis
ConmbiisAncbifiadendndeoptimitsambas
lungebatpalmas defiffaatate Latinus
InfrattMwmofcprpn^
Necnoflrapqtuerffrecesinflsftere durum,
Nec Diuumpqrtentaanimum quin acrius ignent
Spumabatfem ore vqmensMkuptq^ ciebat -
At vero dignunt inuenit pro taUbus aujis i f
Exitium-.qut te tandem viftoremomordit
NigrantcmprofiTutitslnmumwuncimprob wades
Tdrtaredsvfumm:quarat^fub mo ,
Nunc alias Achetonte aciesjaliofife bymenaos.
Tumetiorfuccède bonis Laurentibus bares', . ..
Spes iacetxvnum omncsltalipperaurca.mitti
Sidera,&ingentem hello, & avlcjUbus armis,
Extolluntj & veracanuntpmoniavoces. ■.
Tegrauium veneramlapatrum, confultaq3turba^ ;,
Lnualidiófe atatcfehésitelktn iuuentus,
Et cup'tda matreSfpuerijnnuptafopiiella
Vnanimesaquoore voluni; Turnmvtyfubarmif
, Exultantceddifetuis: tetotaprecatur ~d
Aufonia,& claris prafiantem laudibm effert. >
In te vnum cornier ft oculï,pdtfripfe Latmus Mp
Iam feniorfolahaclongauamunera vita,
Quignatamtibi iungat, babet-^gemi^ nepotes
Trotanosltalo admiflos in fecula mitt.it. '
' Ergo dge magne veni Teucrorum dudor & atpos ,.,
lngredere,&cekbrescape;quosfi>ottdemus, honoris. •
i:Finierat:cunfti^eddemfimnlórefremebant. .
; Qms piw Aeneas hiUrtcumfronteyefeptos
Profequiturpaucis,&dmico pedorefaiur:
Necnos,neplacidafolitwnfub pace Latinum • V.
Arguerim:verunvinfefti vtokntia Tttrrfr J
Tantumopwfhauddubitby&tantidifcriminaMaftis
Conciuit, iuuentlis enimplus laudisamofe.% t.
Qtucquid tdefttamen3Aufonij,nil paetjorecufa,
Connubialfanftaniaternocunifaderepacem -
lungere:Rex.idem imperium,ér venerandatènebit
Sceptra focer,flatuent^ met miinmaniATeucri:
Etnomennatavrbis eritfrciof^Tenates *
Adqciamfros communes mfècuUkges,i\k:^
Confordesfeingéhti animo mitietis amores, ,
Interea,qiiodrefiatadhuc, mipomteflammu
Corpora,qua dun miferanda infanta belli r
Abrtpuiuiebinc cumprimuniiam crafitna furget
Clara dies,loti Laurentia tecta pet emus.
Dixerat:& tan to ajfatu conuerfa tenebant ■
OraJunulfiupefafti omnes,&apertitis ingens• .: |
Mirantespietatis opw.mostroboretoto ■ -
CongefiasrapuerepyrasdgTtem^repofiis
egliuibw immisere, altumtfe fub obera fumtts
Euolar.atfy atristalumfublimetenebris
Conditurannuméras ex omni rure bidpites,
Glandiuoroscfefues tugulant,pmguesq3 tuuencos,
Immittuntcfe rogis-.latos incendia campos
Enudantfremit impulfus clamoribusaer,
lamtfcfequens clarunt extulerat lux aurea Pbabum
Tunc TmriAyfonijfa omnes mifioagmiw loti
Confedere iti equis-.&grejfumad teftamouebant
Laurentiiatfy altis ereftam manibus vrbem:
Ante omnespiw AeneaspoftordmDrancet'
i f f