49 i
totacoriucrfatie'ih'tcrraäcprimimr.vt nihil ilium fa-1 fctgo «i yinlisstas püerilia, & mùenilia fi
I s r 2 8 «aarii^rravolnnrjite&iïïimundoamorejiâaieiiiuilolucpiantveldiuinumîSeidnëchumanum qüidem,cuius eft -
cum csteraanimalia pronaferahtut in terranijcaelum&i
quae cacleftia func,erc&a digni rate cröporjs&aninii con--
cemplatLHitarnen fua, lcd talpar quodam datura: vitio,
deprirfiutur.Profe&o deterior eft, quern culpa maculat,
*eo qui naturaelàborat impedo.Nec credàs altum faperë j
qui naturae conforte*, non tain virtute quam vitiis vult
præire.Sed quid idgfegëïfto talparum àiguo ççcitatem,
nifî quod altorumfons elfe videtür ? Ab eo namque fca-
turiunc riuuli vitibrum> vtquafi in corpora vno video's
cpnfinxiffc rapacitàtëm leöfiis, fæuitiàï^gridis, gulam
îùpi,vaüerâtem pafdi.fraudemvulpisJccnacitacembar-
pÿiz,immunditiam fois, petulantiam hirci » fUpertiam
equi, ftoliditatem afini| obftinationetn mull, toxicum
hydræ,nigrcdincm corui,&quicquid aliud peruetficatis
infundere pocUit homini teterrima creatura.Namab eo
vniUerfa hate incommoda profluxeruht, dum boni &
mali &içnciam’& fimilitudinem Dei promittit per rapinain.
Exindé inclinata eft ad malunf natura hbminis,cuius
quafi quædam infantiaprçceflitinno'césvdumàcÔlloquiisperuertentibui&
peiuerfisabftinuiÉ.Siluithoino
përuçrfa voluptate ôdrBmundoarnoréjiâüigtj luifolue-
rehpfi poféftançhoràrn&praefcidit'8c funerri. Sic &Pa-
triarchæ püdicus filius palliü reliqUicadülrerae, neadul-
'terijcdmineinùbluerecür. Conçus naatudtaterociüilc
promit, S^aetatènidepingit vicinâm feneéfud, imo quæ
iplâmiàmin giedicur'fcneâutem.N afii & pact urn bobo.
res recolit, ibatbrum' memoriàtn veneratur, & quafi âd
turnitluni Anchifae folennes celebretludosyiribisipfis
1 éxflii fui mijeriâm recognofcit. Dum verb hint egtedi-
tur,crànfit.à’d féxtum.&amiffisPaliriuro &sMifeno,ducè
fcilicefinàuigijdormitante&çemerarilprçlijmcentore,
cuitriam fcigefcàt affe&us., virefque deficïant,hon earn
ïèMânteni fentitquam femum,-<8c veliit quendafiadé-
fcêfûrn’ad inferos, y bi quafi rébus iriutilitcrgeftjs.mmts
àntefl6bévicaerecOgUbfcat?etroreSjS2.difCat alia via in cedetldum.
eflehisquiyblumaddulçes Lauiniae eomple-
xus", & fatale règnumltaliæ , quafi ad qÿandam arçéni
beatûudipis peruenire.Gônftat enfin apudeosquimen-
tem diligentius pcrfcrutâturautqrnm, Maronem gemi-
nçdo&rinç vires déclara,fle,dfiin vanitate figmenti poe-
dci,philofùphic® verftatis inuoluit arçàna. Licet autem
-fic-feandcin-npcièns, immWö^pnöfe--bfedptmiuit,iniwj-| d. e prima cprrr up^•i- one. frrp__ë_cÏia- I l:i_t_e_r> dÙï<Âa«um inf îf<i-t’,'n pnor*tfet fkt.&A *e.
èens,bxpergefa(2:us>& agndfeens auxiliü fimile, qüod ei | fin|tüis maUife'fta rationéWonft^rarj, quianatura homi-
fabricauerSDeusionbcenterlocutuseft magnihaDei. j nis ab adolefcéntia fuaprona eftadmalum, vrexquo i-
Sedexqüo fadus veibofipr per oftium cuïipht ruis edu- j bëro,lieer depreffo,c:ceperitvii arbitrio.perie cjdat, pp-
ékus,exercuit éutii téntatóre verbi <6tnercium ^ quafi ab !^ tein culpam, & indé merito fuo ptasceps prol^atur in
infentia adolefcens conceptó calore intümuit,&pta;ua- pcetfam ferigicamennequaquam poteft ad bonum ,niu
ricatus madatum Dei fupponat manum fiiam. Lataett.ergo t-picufufura,
corruptuseftiVeèxtuncmirabiii &intuncibilile- i reorum vja,& nauddübiam dücit admórc^,per j pe-
gecphditionisinfl.ftxj.fibi vnio relu&eturcarnis&;lpi- rieula tarnen,per eYfPres,peramaritudmeSi& per omniritus
,vt nulla ratioric cótnponi'ppfiint.nifi illiusgratia. mpdas vanitarés & lae£um ^
intercVdatjqui fecit vtraqueynum, & carnem in e léd b-! ftatum in ea nullus inueniat, vèlad ^.lam tandem ea du^
rum finëfacietdlpirituabforbéri.Si verbisgëntiliumvtr
licet ebriftiano , qutfoliYble&is'diuinum ,& Deo pla-! vaniSilèdverisinfiftèndum eftbbnis. Vana enim pulto^
cens per inhabitanremgratiam effè credit;ingeniumi;& j rem füum perturbanc in. tenebias exteilores, ad ttetum
fi nccverba,ncc fenfus credamgentiliüfugiendox,duBi- bcu!oium5ftiidprem dentium,tinmtujTi aunum va-
modo.vitentdrerrores, bóe ipiumdiuina prüdentia in! 'das prefluras,& pcenaS-inferoruin.apud quös &ttUas or-
Ænëide fua (fïntKb iinnnur,olièliüjBjpr. ffiid'Atiittii ji ccoommmmeennttii..iinnnnuuiifffièè vvii-- do,fedièmpiternus horror inhabitat. \
lus eftMatOjdum fex çpRumgradui.fex llbrorum diftin-
; C a ?: X X y K -
âionibus prudenter exprcffic.Quibusconditionis hu-v
mans dum Odyftèam imitarur ,>orcumexpnmerc vifus
, f. eft &~proceftumv ipfumque quèm ëdneit & próuehit,
r e i jp p e tu n t iV e l j t p ü i c e n t u r i
prpducit& deducitàd mancsi Nam Ænêas, qui ibi fin- j
-gitur fie d iâus,co'quod eft corporis habitat or,!
Entcnti* tarnen non ftruocaluhiniam>quæbeatitu-
Æitur animus,ne mans, coquoa en coipomMioiwiui, 'ud.iUnyem elfe definit,læEüm fempetßhjuietum tranquilénim
vtGrsccis place^ha6itatör-eft»^s^MSffcor- lævitàeftarum.Se^piterpretat.one , ^
pus,& àb his componiturÆneas, vtfignificec immam cutionéarbitror infamatam^Adeo qindem, vtçuin^Ep1'
^ ua ^ atnisragbrit^baJjitantem;'Sic ctiam Neprunum
ennbfiga!um,eoquodSigæunrinhabitct. Primus itaque •
liber ÆùeidosfUb irnagine naufrag'fmanifeftas infan- |
ti*,quçfuisprpcellisàgit’atur,exponittunfiones,&infi- -
ne fuqâbundamia cibt & potpsadülra profilit âd iætitiâ
conuiualem. In confinio ergb adolcïcentiæ prodeunt
colloquiorum cbrnmercia;& eortim intempéries aut fa-
bîîlas narrat, aut verni l(apermifcep,eó quod multilo-
quio peccàra d eeife non pofiuiit.Pôrro tertius varios iu-
uentutis, quafi faoseariit crrorcs.' Eo qiiodillaætasfold*
fetenouit errores^iiqùidern vt ait Ethicus, v
Imberbù ïuuenis tandem euftodetmotq
G*udetequii,cambusqus^&apricïgr4mwecampi.
Certuc in vitïumfleett, monitoiibus ajper
VUÜumtardwproutfor,prodigue Arù.
Primaërgo *tasriutricëro,{êçunda ctitlodern haber,tèr-
tia quo liberior,eo facilius errât,nbndum tarnen proce-
dic ad crimina. Quartusiliicitos amores conciliât,& i-
gnem imprudenter conccptum in pedtore,adàmantis
infelicem prbdndtrogum. Ncqueenim inconccffis'fa-
taiem beaçitudinem éîfeïub typo Mercurij ratio perfuà-
det, docetqi ilium, qui dum fueratparuulus fapiebat vt
paruulus,fugsirrefragab;liter apprehen fa,euacuare quae
erant paruuli. Vnde,vt ad memoratum Ethicum redea-
mus.
Conutrjisfludiis <ttas animufque virilit
QUAtit •pe s,&4micituK,inferûit honori.
commifljjjs t/tuetyq uod moxmu ure Uboret.
men hoc'pauci profite antuc.Etûbefcunt enim dici quod
iünt, & propriam tuipitudinem oc'cultare nituntur nomine
alièno, dum non tam benieflë cupiunt, quam yi-
deii.Si veto diffinitioni fideiis detur inccrpres,& fentçntidcommcdusexecutor,
quim.anumrappo:nV oi;i,id^,;
quüacit quodloquitur.mhil yerius & rt &us_a,pudStoi-
cum,&Peripateticum èfle conuinces.,quos ad,ce iucun-
do,grandis viç compendio cumpræccperjsimroducam.
Nëtamcn vllameo,quo Epicurei diffinitio tendit, yiam
putcs% cam tib'i in calce libri, quafi irr fine via:, conabor
apërire. Eft autem ardua &arÂa; plana tarnen gc redla
diligentibusDeum,quo<laceme,docente,&fubuehcrite.
non offenditquis adlâpidem,pedem fuum.Ipfe nam-
j que lapis offenfionis, peti aIcâûdàli,gra4ientes in fe
quos accipit, etjgit, & corroborât, vt humiliati iiilè ,in
eogloriantes,auda£ker & libéré præponcntur,quiîtpm-
niain eb poffumus,qui nos confortaVVia liquidem h*c
virtus eft, duobuçinteriéda ôrat datalimitibus,cogni-
tionefeiliçet & ëxçrcitio boni. - NolTenaniq-, bonum,&
non facerë,mçritùm damnationiseft,non via beatitudi-
nir. yfideinquis bançin^:ediar,<ÿU'm inuip foni,&non •
in vià fin tantavânetateviaruin.ignotarurh, aduena&
peregrinus, cuiùs bCuliiangûerunc pr* inopia, fere
iam deficiunc, quibüs earn difeernam indiens, y t àd id
trànquillitatis & gaudij perueniam, quod ptomittis.
E/Î,inquahi;v Ufublimit ctlv manifeft*femot
Latteanomenhabet.
Sërena
«ipeifcQj
Serenatibi ccelunaicw tuibécur prte jhdignatione ocùlus \ adcor(eifque ad arborera fcientisc, amotogladio vcrlàanim*
tuæ,Sc facile laâeam hanc agnolces viam. Redi
adte,patrum fufpiee monumenta5&tbi intuéçe diligenter
vbiàvia dfeflexeris grelfum, & vbiceciderisinerro-
rem. Recolo autë nosabertalTeibi primum, vbi-itnpul-
fus&euèrfuseft hotoo9vc caderet præuaricatioqe matir
datiiquando ad vetitum fcientiæ lignum, fuadente dia-
bolo.temerari^m &incautam manum exttndit.Abinde
enim peccatum acceptaqccafîone per mandatum,fedu-
xit rac,& per illud oecidit.lpfum namquemandatum o-
peratumeft in meobneni conçupifcentiâ,qùiafcmper
aitimur in vttitum, —-Quodnon licet,acrm nit. . .
Adàrboremfcientiæ manupi extendit,gulam impleuic,
de contra promilTum fallacis inimici,&lècundum inter-
di&ü veracis Dci, oBtenebratus efthomb,& in eluriem
proftratus, foedusferiens çum morte, & pabkum façiens
cum infërno.Boni tamen,&mali feiens fabtus çft per ex -
perienriam,& mulcipliCi milèrire locum fecitinfe. Ergo
d ligno feientiæ dum ptbhibitüs illud afcenderet,àyeti-
tatè virtute,viracêcidic,‘& deüiaiiit homo, nec teuerte-
turâd vitatn riifi ad arborem feientiæ redeat, & inde ye-
ritatëm ih cognitioneivirtutem in opéré,vitam in iucu-
ditatc hiutuçtuERàtionisitaq-, acumen exerceâc,vt discernât
inter bonum & malum,& in ipfis bonis aut malis
quid cui prà:p6nderet,agnofçat,iugi déindecurët folici-
tudine,ne partem ftiam faciac dcteriorcm,(cd totocona-
turhenfis & corporis,ptæeligendis inieruiat. Ipft quoq*,
labor dulcéfcat lïbi,&totâni arbàditudinemrerum prie
fentium ( vcait beat us Gregorius )fpé tempéret futuro-
rum. Nam & propheta diu npbtuquefub expeâadone
Dei fui cibacur laehrymis : &ficlugéntibüs veritasipfai
quç nec fallit necfallitur.veram beaçitudinem repromi-
fit, Nec vereacur quis ad atborem feienti^ boni &mali
manum extendereprimæ prohibitionisexemploi quia
exulem&e^o11611™ ad illam inuitauit ilie qui docètho-
minem Icientiam, & iuxta ptomiffionem propheiicam
ignaro indicatquid fit bonum. In arbore ergd îcientiae
quafi quidam virtutis ramus nafeitur , ex quo tora vira
proficientis bominis confi ciatur. Ncqiieenimadgeni-
corem vitæ,Üèum fcilicet alicer redit,nifiqiii virtutis ra-
mum'excifiim de ligno feieotire prtetendre. Scd quis cito
auellettamum,cum velipfam:arborem,id eft,quid fieri
oporteat perpauei nouerint? Nunquid ramus facile in-
notefcet,vbipræmuititudine defipientium He maleage-
tium^ipfa arbot occuliturîHoc ipfum force fenfit & Ma-
ro,qui licet;vérkâtts êlfeç ignarusx&ih tenebris gentium
atnb ulare t,ad ely fios camp os felicium Sc cha ri gcnicpris
cbn^ëâumÆii&âm admittendum ©fie non credidiftni*;
fidocente Sybillaî quæquali c-iZ@ovAn confihum Iouis
vclfapientiaDéiintctprecacur, Ran.u-n huncProfcrpi-
næ,quæ proferpéntem & etigentem fc à vitiis vicàm in-
nuit confecraret. Ait etgo:
Accipe qua per agenda priusilatet arbore opacd
Aureus& foliu, & lento vimint ramus,
lunotti inferna dittus facer,bun t ugit omnit
' Lucas,& obfeutis claudunt conualUbus vmbra.
Sed non ante datur ttlluris opertafiibire,
Auricomosquam quisdecerpit arborefoetus.
Hocftbi pulebrxfuumferri Proferpina tnunus,
inflituit,primo auttlfo.mn deficit alter
Aureus, & ftmilif rondefeii virga métallo.
Plané quid terrainlateat in terrenis, vel quid in his pdf-
fit mèreri folusagnofeit, qui deatbo’re Icientia: ramura
bonæoperationisaucllit.Eoque auullo,alter norideficit.
quia qud ahiplius exercentuiveo mâgis fucerefeunt &
pronciuritfcièntiæ Sc virtutes. Non tameh eatenus Ma-
ronis,autgc mniin|iftb vcftigiisjvt ctcdam quempiami
adfeientiam àut virtùtem peppriis arbitrij fuiyiiiD.per-
uenire.Fateôf gratiaqïin ëlebtis operari,-'& Velle &perfir
cere , ipfam veneror ranquam viam/irho réuëta viâm,1
quæfola ducicad v.tam,’ & quémque boni vOti Cotnpo1-
teija faeit.Laâea hiçdeftdnnôCentiiemânifeftà Candûre,
&alimentorüfedûlitàtenucricrsexplet-ùfficiuni,&fôia
præparacad j - profebkiim; Nam fine êàprôficic hullus.
Glamathæc m voce tübsè præuaricatqiib'us ,vc rfedeam
Liblioth.Vtt- Vat. Tom.if.
tili & flammeo, ducatum in patriam promi tic Sc ingtef-
fum. Plus dicam ipfam arborem feientiæ, é• lignum yi-
tæ,in quofuntomnes fapientiæ & feientiæ thefauriab-
feonditi, Sc in quç habitat plenitudo diuinitatiscorpo-
raliter excraxitjinfcilfa tarnen fubftantia, Sc produxit in
rert>mperegrination^noftr*,&plantauicinmedioec-
clefiæ, vt ab eo iliuftretur per fciétiam,roboretur per virtutem,
& exulter in milericordia vberi, &gaudium eins
plenum fit,gaudium à Dfeo,ÔçinDeo, gaudium quod
nemo tollet ab iplà. Accédât ergo ad arborem ducence
gracia,quiaabducente côcupifcentiadeliquit in arboi é,
quia làlus noftra ab eadem proCurata eft in ligno, quia
mors ante proceifit à ligno. Accédât, led cocrariis pafti-
busjquoniamcontranisexpcditcuraricôrrana. Et quia
non fuerat hominem deiefturus tentator, nifiin mente
.eiuselatio prçceffifTct,à timoré Çohcipiacvnde humilie-
turfubpotenti manu p e i,qui exaltaridefiderat in die
vifitationis. Abftineatâlicitis,quiprælumpiïtîllicita,&
incendium concupifcennz ordinàta mitiget cHàritace.
Dele die tur in his, videat & nunc quia lignum pulchrum
eft vifu,&ad vefeendum luaue,6c trudtum veræ beaticu-'
dinis.& femper læcurn tranquillæ vicæftatum dabit in
tempore fuo. Porro iucudus timor qui in diiedionis re-
uerenciam cadit.nonnouit ociari autprtelciiptam fibi
præuaricari legem,led ci mods foras miede aculeos, & ex
amore facie bona, Iponte lira adhærens iufticiz, & quafi
viribus obedientiz cum gratia quodammodo violenter
nititur acquirere vitam, qui per inobedienciâ ex leuitace
àrbitrij cucurritih mortem.Timor innocétiam parit, iu-
ftidam benefaciehdi, mandatorum obcdientia promo-
uet,redloq;calleadveram beaçitudinem iâftus perdu-
citur. Nam & is eft quem deduxic Dominus per vias re-
dtas j dans ei feientiam fanâôrum, hdneftans eum in !a-
boribus, ÔC in omnibus complehs ei beaçitudinem, pro
qua fideliter & vdliter laboratur. PolTcmdicere,quia ad
hunçtendunt tocalex &prophetæ, omnefqùe feriptura:
canonicæ,quia tendunt adfiliurn. Neq-j enim iftud ârn-
biguumeûjcum& infidelium dogmata nihil vnilitatis
habeant,nifialiquid conférantbearitudini. Sed his o-
miffis,autpotius præmiffis,dico quia ha*c fola funt,
Quafolapoßuntfacere&feruare beatum,
curri àb alcero iuftidzramo'prouéniât, ne cui ijoccatur,
ab altcrp,vt fibi quifque&aliis profit. Vis tibi conftare'
quz dico ? Vis,ne beatüs eflè ! Porro beatus vit qui timet
Dominum. Potemiamhèdefideras?Non rhoddipfe,led
potens in terra fernen èdt eiusi An fauorem' fedtaris , &
laudes hominum? Generatio reâôrum bénèdiceéur.An
ad ceiebntâtem.<lilâtàris, & ad opulentiam finum expa-
dis ? Gloria 8c diuitiæ in domo èius. An perpetUitatem
quaerisoperibusîlnmemoriâæterna èdt iuftus/fyis fié
fecuruselfei1 Ab auditione mala nöntiineßit/edörnncs
delpiciet inimicos.Gcadamne linguæ alfedias’Labia iu-
ftorum dillillantgratiam. Item memoriaiufti cufiilau-
dibus,nomcn impiorum piitrefeet. Vis tibifirtfira ihfio-
tefccre.?Expedatio iuftorum lætida. Vis iuCfinditâtcm
til>i prorogati in fempiternufti? Et iufti in perpetuüm Vi-,
uent,6cin pace funt , licet moninfipientibus videantur.
Ecce habes viam venlfim'arn 8c fidel, fiimam.ad fequen-
dum ftatum quem defiderat Epicurus. Et fi ea tèfiüeris,'
beatus es,8c bene tibi erit.Hæcadbehe beâreque viùefi-
dum poteft fola fumeere, adeo quidefn vt e^trâpofîtà
vniuerfa,aut nihil» aut minimurn perfcâiônis adii cian r:
Nec inhibep qüin veftibus ni teas deaufatis circufidacus
varietate,quin epuleris quotidié lplendide,quin primos
honorés habeas, 8c vt paucis multa compleââr,qùirf
temporised & peruerfis m oribus, reéïus tamèfi. ^t \ Si
ipfein omnibus mo'rem géras fùislenoçiniis irridentem
irrrdeas mundum: Maior enim es, quam vt debeas,a'ùé
poms(licét iârfi hic ceperir multos ) capi tendi eu lis eius.
Rex iiluftris Anglor umHenricus iecundus.maximus ré-
gum Bfitanmæ, fi midis gèftorû fu'êrit éxitusconcolor,'
circaf Garumnam.&^vt dicituf) té autore, te duèc ,fui-
minar, 8c Tholola m felici cirigens öbfidione^xiön modo
prouinciales, vfquci ad RhödanUrn & Alpes terri ta t , led
T t j rnùni-
(i/.Garon-
DUD.