DeuS o-
m ni u d ire
rum créa*
Spiritus
faa&us
don um
ires dici-
Richard. E r em it.
PM'}l
\?M 138.
Deus eft
filium mincuem patre; Spïritum feridum miniftrum eo-
r:umdifcebat. Ncque fubfbritianl feparahtes. Subftan--
ti a dicitur to , q nod ex feme tip fa fiibfi flat; Sub ftan cia vè-
ro commune eft omniutrireturn, quæfunr, trislum, lu-
na'rit terra, arbores, homines etiam fob ftan ti* dicuhtur.
Deus igitur fubftanria & fumma fubftantiarum 8c pri-
hia 8c omnium fubftantiarum can fa, quia omnium re-!
rum creator eft. Eftentia proprie de D eo dicitur, quia
Temper eft quod eft,quiaincommutabjlis eft.
Domihus dicitur à dominatione, eo quod iri creatiiram
foam dominctur 8c regat earn atq; gubernct. Similiter
& filius & fpiritus fendus. De pâtre fi quis interroga-
ucrit, quid eftin perfona ? Refponde Deus éc Dominus
Siautem de filiofimilicèr:Dominus&Deus. Si vero de
fpiticu fan d o , indubicanter refponde, plenum Deum &
Dominum elfe èum. [ Ec ta r n e n n o n tr è s D o m in i,f e d v n u s eft
D o m tn ttÆ id eft, in fobftantia. [ Quia ficut fingillatim
Dëum a ut Dotiiinum confiteri Chriltiana veritace com-
pellimur : i ta très deos aut dominos dicere, catholica re-
ligibne prohibemur. P a te r a n u llo e f t f a f t u s ] quiaipfeo-
mnium fadoreft [ n e c c r c a -a s ] fed creator [ n e e g e n itu s ] fed
genitor. Pater emm græce latine diciturgeriitor.Fi/tw«
p a t t e f o i s e ft n o n f a f t u s ] quiarpfeomnrum faftor fimul eu
pâtre [ n e e c r e a tin '] quia ipfe eft omnium creator [ fe d g e n i -
t ü s ] folus à fôlo patre.Etvnaquaeq-, perfona habet pro-
priu m, quod non habet alia. Proprium habet in perfona
pater, quia folus eft pater. Et proprium habet in perfona
filius, quia folusà foloparre genitus eft. Sed& habet ali-
quod proprium filius,quod non habet pater ncefpiritus
fendus. Habet filius æternitatem cum patte & fpiritu
fando, 8c habet in tempore natiuiratem de matre,quam
non haj>èt fpiritus fendus, nec pater, quia non fufeepit
in fua perfona pacer camera, nec fpiritus fendus,fed tan-
tum filiüs,yt nobis in fe o (tenderer duas habere naturas,
vnam ante otnnia fccula quagenituseftex patre, de qua
dicit lfaias : G e n e r a tio n e s e iu s q u is e n a r r a b it? Alteram in té-
pore, qua natus eft exmatte, de qua dicit Apoftoius
Paulus : C u m a u t e m v e n e r it p 'e n i t u i o tem p o r is , m i ß t D eu s fi-
Alia eft trimpetfond patris, alia filii, alia Spirit usfanfti.]
Alia eft «nim perfona p a tris , hie contra Sabcllium
funt perfon* diuifæ, qui afferitvnam elfe: quia pater in
(iia perfona non eft filius, fedtamenpater.-nec filius in
fua perfona eft pater, fed tamen filius, nec Spiritusfen-
ftus in fua perfona eftpatèr, nec filius, fed tamen Spiri-
tus fendusex vtroque procedens [& Patrit & Filii &Spi
fit us finch vna eji chuintas] id eft, vna fubftanria [
gloria ] id eft, coxq ualis fi ne in itiO & fine £ co*te rn a ma-
ieftasjid'eft,gloria & poteftas. [Qualispdter,talufilius, talk
Jpiritus fanftus, J quia ncutpatereltasternusvelomnipo-
tens feu inuifibilis : fimilitcr& filius & fpiritus fendus.
[ increatus pater. ] In prxpofitio iri hoc loco pro non pofi*
ta , [increatus pater] id eft, noncreatùs"; quia ipfe eft O-
mmufaftor & à nullo fadus [[increatus filius ] non créa
tura ficut Arrius dicebat, quia omnia fimul creauir cum
pâtre, fimiliterf érJpiritus f inclus. inmenfus pater, Immen-
fus filius, ImmenfiuJpritus fanftus ] Immerifosquia eius rrta-
gnjtudinem vel quantitate ifullus menfurare pofeft,
quia (ah eft excelfior, terra prof unitor & latior mari. Et eft in
Tiliusc
fPhiumj
f e fini
fuit cm
pâtre,
circumfcriptus, incorporeus, illocalis, vbique torus, & I hum fuumfaftumexmulitre,faftumJitblege. In quo placuit
non eft locus ybi non fît, ficut dicirurin PfelmOîSia- plènirudinem diuinitatis habitare corporalitcr, & de
fcendëroin ooelum, tu illices : fi defeendero ad infer-, pâtre fine initio & fine fine. De mitre imciumhabens 8c
num,ades. Etfiitroadextiemamaris,ibimedtxteratuattnt-\ nullo concluditur fine. [ Spiritus fanftus à pâtre & filu, non
I Ipfe eft iritra omnia & non cohëltifus, extra omnia & faftus, nec ertatus , ntegenitas, fed procedens. J Propritmi ha-
> noriexdufus. Simili ter & filius,qui àtringitàfinëvfque ; bet fpiritus quod noù habet pater & films, fpiritus fan-1
I ad finem forciter, de quo feriptum eft : verbo Domini j â u s enim ptoçedità pâtre ôc hlio. Audi, quia ifti ambo,
l firmati funt: pari modo & fpiritus fanäus, vndc: videlicet fimul ab vno, Pater à nullo alio. Pet hoc aperte
j Spiritus Domini repleuit orbem terrarum [Æterntu pater, ater- j deiïionftranturëorum prôprietates. Ideo igitur fpiritus
De ifenäus vocatur, quia patris 8c filii fa n d iras eft.Nam
, etiam cmn fit pater fpiritus & filius fpiritus, & parër fàn-
I Aus 8c filius fa n äu s, proprie tarnen ipfe vocatur fpiritus
fan â n s . [Vnus frgo pater non très patres] quia folus fi bi vni -
cum genuit filium [ & vnus filius non tresfith] quia fîngula-
ritex ab vnico pâtre gehitus eft vriusfiliusnoutresfilii.
fëVnusJpiritus fattRus.] quia àpatrefilioq; vnicusproce-
dit [non très Jpiritusfitnfti.] Et in hac trim tare nihil prius
aut pofterius,nihil mains aut minus. Sed to t* très perfo-
næ coæternæ fibi font & coàquales. [ Qui vult ergo faluus
ejfe, ita dttrïltïtatefentut. Sed heceffarium r/Tfideft, neceffe
eft nobis, ficutfoperius diximus, ita ctedamus. Si vero
[ ad aternamftltttem] volu m us peruenire, id eft, cû Chri-
fto fine fiaë. regnare, ne celle eft [ vt in car na ti onem Domini
nçfttiIefo Çhrifti fideliter ctedamus.] Qqomodo
fideliter? Hon adoptiuum, fed proprium Dei filium, ficut
dicit Apoftoius : Proprio filio fuo nonpepercit Deus, [ Eft
ergofidesreih, V t credamus & confitemur, quia Dominus nofter
lefus ChriftusDei filius Deus& homo eft.] Modo inchoate-
narrare fecundum humanitärem Chrifti, vet quid fit hides
reéta vt ipfam humanitatein credamus corde & con-
! fiteamur ore,ficut Apoftofosdicit: Cordecredituradtufti-
tiam, ore autem confeftàfit adfalutem. Deus & homo vnus
eft verus Dei hlius, quia fecundum diuinitatem nihilo-
minus habet quam Deus pater, fecundum humanitärem
nihil minus extra peccatum,quam h om o , f Deus eft
ex fisbflantiapatrie [J id eft j ex qualicate naturae [,mtefecuU
genitta] id eft, aote omnëm creaturam, ficut dicit in Pfal-
mo : Ante luciferum ex vterogenui te, id eft, ex mcafubftan-
tia antè luciferum, id e ft, anteomnemcteaturam [&
homo ex fubftantïa matrû]Hd eft ,to tu s homo cutrianima
& corpore in omnibus fimilis nobis abfqÿ peccato, ex
fubftanria matris, id eft, de qualitate natut* marris, [in
fetuU natus] id eft, in his temporibiis, non aliunde nifi
de fèmine mulieris, fine coitu vira carnem affiimpfit,
Vndë Salomon dicit: Sapkntia adficauit ftbidomum,hoc
efti Chtifttts *dificauit nbi carnem de beata Mariä-
Et aKnus
filius,atemusjpiritus fanftus] hie sternus pro fempiter-
no debemus intelligere. Æcernus diciturDeus pater qui
fine initio & fine fine confiant. Similiter & filius & fpiritus
fanâus, quia ficut bunquam non patenita riunquam
n o n filius ac fpiritus fan d u s. £Ef tamm non tresaterni, fed
ynusattrnus.] Ifta nomina patl.s &: filii & fpiiitusfànéii,
f*pe dicimus, relatiua font, quia alia ad alia referuntuc,
Vetbi gratia:Seruùsad Domina m, Dominas ad leruum,
M igifter ad difcipulum, difcipulus ad Magiftrum, pater
ad filium ,^quia nullus pater diciturnifi habeatfilium,
riullus filius nifi habeat patrem cum fit filiiis Similiter
fpiritus fan d u s > non aritem à fe, fed aljcuius fpiritus eft.
Siipiliter relatiue dicitur fpiritus fendus, donatorem
dico elle patrem donum, donum verb fpiritum. [Stcttt
non tresincreati,nectres 'mmenfi,fed vnus increatus&vnusimme-
fus] i. non eft Deus in fubftantia.[ smtliter omnipotent pa-
omnipotent firms, omnipotent fpiritus fanftus. ] omnipotent
dicitur quia omnia poteft, icilicetaut non faciëndo
quod noil vult, aut.faciendo omnia qu*cunqueVult,
& nihil illi impofîîbileëft, omnipotensfilius, quiaquic-
quid poteft pater & filius nihilominus &fpititus fetf&us.
Ec tameri non très omnipotentes, fed vnus omnipotens,
C h a D e u s p a t e r , D eu s filiu s , D e u s J p ir itu s fa n f t u s . [} Deus pro -
prium nomen trinitatis eftpertinens ad patrem & ad filium
& ad fpiritum fen&um, translatum ex gr*c4 app'el-
latione. Nam Deus, græce theos dicitur.Paterpropniim
nomen eft patris. Patef quia folus eft pater. Et proprium
ribmen efthlius. filius ^uiâ fdlus filius eft à folo patre;
Et proprium nomen efHpiritus fendus, fpiritus fendus
quia folus ab vtroque prqeedit. Dominus eft pater, quia
ipfe eft frins&origodéitatis.-Similiter filius Dominus^
h o t hon à feriiétïpfô quia non cftà fè , fe d i folo patre eft
geriitus. Pari riiodo fpiritus fandus non à fe eft Dominus,
fed à patre & filio procedens; & tamen ficut feriptu
èft:Nà n t t e s d i i f e d v n u s e f t : V nde dici z u t : A u d i I jr a e l D o m in â t
D e u s t u u sD e u t v n tts tft* [ È t ta m e n n o n t r e s d i i f e d v n u s e ft DeUsc
le a D im m u ’ p a t e r , D o tnm u s filtu s D o tfa w u s fp ir itu s fa n litu s [|
G
Filius hi
manita.
Habet, i
tempor
quamne
p a t« ne
Ipititos
fendus
habet.
lMsb
Qal. 4.
Vfal. 18 7-
Htbr.A■
PróH-Sf-
Symb. Athanaf expo.
%
E r alibi legimr : £ u ifr ( fu ,,ß A e x ftm m tB aw J Jum im i [itfawiital w/twTTin q a o ~5emDhm
[perfeftut homo] quia nihil ramus h abuit, extrapeçça- ftu &'c. ** * " ermconipc
trim, qüâui homq[?x amnia ratjonàli] Çfi|iftuWëramh a-
afijmim, vbi fïpiêhti jrffc e t6 |o fu iftè c .fftu td jsi- ] q u tó S tu a m h u m a n T r S f f im l! ! ? ^
tutiB^tnihgeho:r<y&prl!j!crè6a/5pK«M^e(a(r.sïpiin- cftieparataaverbo fe ïin f. • Pt? 5 * ^ lul,nltare ,aW
S tu t, qui fémpéï eft q i i a ^ \ a 8 a n r i a u . e u r óuo
DeumSmpiërftarê.idéil.'fe&ferefiii’idelli'nSi'ftandö !r e fu r'^ it d alortuis vr noh*. J f IC° T rf l0 lr : Ie^ * ,S:
humani co ^ è ria c o u f c « n d ^ , feH;permauouddquia
^ . oft duosdiesfufettabt,
&t.ytfupra.
irm jsi^ Jfa /Jn q u o videbatut, in quo homo erat ,in
quo crucihxaSjJn quo mortnus, in quo fepultns, in duo
telurr«itiqnja,dinir.itas impaiÇbilïs fed in cbninn ftio-
ne pcrfohz filius pa(7us dicitufj & in veri natura filius
|iom.nds_c(l paffiis. H f e Ä s admit,,] idefthumanitas
ilia qdSfuit paffa, 'inAexvmgariki.&t. groptereaMmibuit
rittdtem] fecundum illüd\Égo&pat?r vnumftmus[mïnor
patrefecmdumhumatiitatem] iuxta qriod dicit '. Pater mater
hit eft, & iriquohömóéftj'mirior eft a deitatevel diuini-
tate. Ideö *qu'aiis & m inor , quia Deus & homo, quia
fempiternus Sc tcmpbralis. Vt incqmpfehenfibilisCom-
preheridi nöffit, é t immprtahs haberetin quomórerëdiuinitatem
ad nuUum pötetit a fen d e tê lo^
n ^ h u d u a b ^ la b f ta q n .s fie te tv u u p e t^ u a . Qmhceb cum, fed vbiqüe totus eft [ f t t o L
Dem non eft6ht.ftus abte t.n Aitate al,«tmhu.qtant- ntmpt„mü J id e f t, teghat m beadtudiue
ta^qmanpniuot^uatper.ionteftdvna.Dêusenitnyer- DcxteramaitDei,n oucarnalem,noncofpordlëmrficiit
bum non^ccp^tpcrf^amhommisfc^natidiam, Sicut hutnanahabetnaturasï?icd>inhocioco‘cönuéuitac'cipe*
ergo «es H “ atq “'% « « d i c è f t t :k e g n a tin n lo tiaD e i.E treK '
tu t* : n a credimus duas Chtifti naptras ,n vmtace perfo- ró pro regnare dicitut. [lndtventu*us eft iadkan viuos&
xix. VnusautemnQnconuéruonediuinitatismcarnem, ^ v
fed affumprióne humanitatis ihDeum. Conuétfió in v-
tero d ic itu ^N pn enim eft conuerfe, itfeft, mumta diui-
nitas in carnfem jfëd menens quod c p t, fofcepi t humani-
tatem: humlnitas quoqué afTumpta eft in Deum, non
confiimpta. Sicutenim Dcus non mutaturin miferatio-
ne : ita homo hori cohrumitur diuinitate : homp Deo
acceffit, Deusdfc non recefïït, ad!qüicuiceffe quod non
eraf. V nus aücenafnon coriüjéifiöne, n o n qu od ilïadl u.i-
nitas qu* eft Dei filius jfe cdnuettiflèt in humanitatem,
vt homo quoderatdiuinum fieretéchumanum, fed af-
fomendo naturiim noftram. Sicéftvnus affedus/vt rion
amitteret quod èrat, fed affuméret quod non erat.-Af
fumpfi t humanitatem fton aihifi t déitateih fiue diuinitar
tem. [Vmisommnononconfufmefubftantia,fedvrittateperfo-
na.] Confufio d ic itu t^ commixtio: ficut folentduo lir
quores ita^ ifc e rii vt' neuter fëfuetiqtcgtïtatém fuam.
In Chriftö ergo n o n funepermixt*, quia feruat vtraque
cum alcerius coihmixtione pEó|>fietatem fuam. Vnus
om’nihp non confofione, n ö ea na tutarum commixtio-
ne, vel vt cjiuinitas mutareturinnaturamKumanitatiS]
vel humanitas commutareturin dejtatemfiue dmïnita-
tem : fed vtriquë natur* foa manet prpprié; asjnperpe-
tuum, [Tanta tarnen v n io eft,ytidqubd*terna lit?tex
Deo patré gériieum ,ëft> Korno. fit?i?erus, 8c illequi tem-
poraliter natus eft de virgipe, Deus fit verus ^homopro-
pfer fufeipientém Deum Deus verus, Dei filius propter
fufeipientem höminem homo yerus, perfonam quippe
filii Dei non ex duabris perforiis vnitam, fed ex duabus
naturis exiftentem ertdimus; cx duabus perforiis com-
pofitam,nephas èfièdicere. ficut anima rationalis,
& c4to vnus eft bortto ] id eft, ficut ex carnedt anima vnpm
dicimus hominem ,èc vnufquifq; duos habet homines ,
v'num, carnalem, alium fpiritualem, vnuip yuibileim-a-
lium iriuifibilcm, trnüm mprtalem, alium immortalfeïii
[ita Deus & homo vriuseft Cbrijhs^ vel fic: Nam fi eu t ani-
ma, id eft, ficut homiuispërfünam geftat ariima, non e-
nim corpus mortuüm dicitur perfona:ficut neclapis nèc
lignum: ita Chrifti perfonam geftat diuinitas afiiimpti
Chriftjpropter humanitatem': propter quod in vtraque
fubftantia dicitur 8c creditur vnicus,; quia vnigeniiuseft
Dei filius. Vndë & verbum propteriearnëm eft hpfobf&l
caroprppter vetbum Domino. [Quipajfus eftprofalüie no-
^t<t.]ideft,in qu o efït.q u ia deitas cftinuifibilis: fèéiin-
düfo vriionem pufop*filius Dei dicitur paffus, é t in yp-
ra natiira filiu ^ ^ n h ^ is eft paftiis. a. o
ffem: Qui pdftuslfti] licet iuxta naturam fuam p eiis
^xpers paffiqnis extiteriti p ro nobis tamen paffus eft,.
" ' Sihlioth.Veii Pdt. Tom. 15.
C h riftu s
piiinitia:
dormieiitiurn.
Som,,8.’
Col.*.
Cor.if,
Ófi.4.
Aft or. I ,
I f
Ep hef. 4.
Öextera
D e i patris.
Sedère p re
regnare.
Bm È*
mt,tms.] Vioos quoseiosaduentasMtieneritin çorpore
viuenres : mortuos , q^i mottui fuerunt ab initia vjqüê ad il-,
lumdiem. /, ;;
Yel venturuseftin eadem forma, iri qua crpcifixüs; in
qua mortuüs , in qua fep ^ tu s eft, & in quîïéforfexift
non in ea tamen J^umilitate,, quaantea fuit, fed iri gloria
8t maieftate ; & ideo in ipfe fôrma, vt videant Herodés !
& Pilatus, quem iudicauerunt, vt Iudæfqüem ifiradidë- nfçt
rune, vt milites quem erucifixerunt, vt videarit imnft r lclumi°
quen^egauerunr, [ Ad cuius aduentum. ] id dft.'iri aduen -;
tu ^kfîfti [ omnes homines j id eft, vnufquifîjue fîueiufti
fiue jnipfti [refurgére habent cum corporibus fuis, &
redditurifmtdefaftispropriit refftonfioncm ] id eft priori in fa-
bulis vetborum, fed tecordationc omnium qu'æ fecit fi?
ue malum fiue bonum, & propter hoc recipier.
i, Ve^ad cuius aduentimirideft.aduenieritëDomiS't)
refufeitatis in circuitu corporibus fois: vt vnüfqüifqùe iri
ëo corpo^e quo bona vel mala geffitireddâtrarioném
geftorum fuorum. [Et qui bona egerunt., ibunt iti vilain d-
ternam] quia femper erunt boni fineftrîein gloria regna^
turi [quiyeromala, in igneniæfernum. ] idcrn,qriiàmâ-'
lis eu t poena inferni, & fine vlia mifèricordi^üm cor4
pore & anima non c^mfomeridi* ficut foperius diximus-,
fed fempër arfuri & nunquara deficiànt* Vndé dicit;
[ Qfiibonaegerunt,-] Tune enim humania nacura adcondi-l
coris fui fi m ilitudinem fob lini âtur •*& o m n ia e ius b ônài '
qq* naturaliter accepta erant, ,per pëccatum autem
ërunc,qprrUpta, reparabuntur in melius; Intelledüs
fine errore, raçraoria fine oblipipne »cogitatio^finç.pet-
uagatione, Senfus fine offenfione : Incolumitas fine de-
bilicatione. Sanitas fine dolore, vfta'finë mt>rtë, via^finé
impediment©, ferietas fine fafèidio, & rota fenitas fine
morbo. [[Qtùvtromala] fubaudi ibunt^ praetet'illosqui
aricevmqrtem çoeriituerunt & quantum licui|emenda-
rierunt, | Hac eftfides catholica-, Jid e ft, reéfevelvniuèrfelis
[quanrnifiqu fquefideliterfirmiterqUi credtderit, faluus efft non
poterit.] Hicrogat&admonet, vtynufquifque fecerdos
^ o e habeat, ptædicetque, [hac eftfides catbolicd, quamnifi
^ f ^ f i é f^ f a ’iukerquecr^idem,]iàe^&d^nctcttdi-‘
mus,ïri fide non erremus. Fitmiter credamus,v t non du-
pftcftiug> fi àd æcernam felutem peruenire vo'lumrisÿid
eftvMiullus d fid e catholica: te remouere poffit,‘ nullo
fehifmate velhærefî;Etfi iftarion crèdidtris,' ’
, feluus éffe non poteris.
■ ; v fit * ' .. ■t-, . - L,
Spnboli Athan/tfù finit.
Q u are
C h n itü s
eadem
G
À.Cor. f. j
'Rom. 14.-'
M.atth.16.
'ÿnufqulf.
^juc ia eo-
dcin Corpd
qu o hic
yiurc te lu ï
;geta<fîu-
‘aicium: •:
lohan. f l .j
'Matth, i f .
Äcpar^ji-.
tu r ita tus
Hoqùnis
in vita * -
ftrn a.
W*Wh .