A
Augufti-
Simile, vcl
collatio.
quod timeat. Qmnes au tern pr*di<5t * eonditiones iilius
viri mediocris, indicant.ipnus fufficientiam cum tran-
quillitate & fecuritate : Sc omnes eonditiones iilius ma-
gni Sc prtedicis, augent in eo infatiabilernconcupifcen-
tiam, & per confequens indigentiameumdolbvecon-
tinuo Sc timore. Ergo ill* faciuhtillüm mediocrem, fe-
■ licem & beatum: Sc ift*fiieiuntpr*diuitem iftum','infe-
Ucem & miferum. Etidcm eft accipere & videre conle- tAppliJ||
quCnter in rege, vel principe, habente in fe eonditiones jMenüs
iilius magni Sc prasdiuitis, vel alterius hominis medio-
cris. Ex hoc patet etiam vlteriuj, quod lola Vera & plena
libettaseft, fola vera Sc plenafel;citas: Sc per öppofitü,
vera & plena ftruitus eft, vera & plena infelicitas, Li-
bertas autem vera intelligitur, qu* eftlibertasanimia
v«aljb,
[malitia concupilcenti* infeftantc, & a dolore indigen-
ti* cruciante, Si dtimoreinfufficienti*contriftante.' Similiter
Ex quibus vero canflîs quilibethomo priuatus fit, 6c
dicatur fcclix homo in rebus fuis priuaiis, Auguftinus:
ibidem , fa&a pofitione per fimile déclarai: dicens ; Po-
namiis duos homines, vnum mediocrem ftatufuo, &
rebus: alium vero pr*diuitenr, & magnum ftatu& réb.
Et ponamus ilium mediocrem hominem ft&hiare&e
regentem 3c *ftimantem, fua fibi bene fufficcre, & pro
tanro luis elle contentum, &alienis rebus nonintentu,
mente quietura,fuischarumvicinis,gratumomnibus,
*quum&pJacidum,acnullimoleftum,&ficfemper liberum
& fecurum, ilium vero prædiuitem & magnum,
fe Sc fuanonredte regentem, fuis honeflecontenturo,&
per confequens aliisinuidentem,&alienis rebus & ho-'
-noribus inhiaiitem, & fic animo lumper tutbidum, mete
inquietum, laboribus &infidris plenum, occupa turn
corpora,.& animo vexatum,ftmper fotmidulofum, fuis
grauem » & extrancis inuifiim, Sc vtrifq; odiofum, acic-
circo rtunquam tuturo.&nulquamlecurum. I^emoa.
fan* mentis Sc rationis particeps ignorât vei dubitat,
veer horura duorumgaudeatfcelicitate', & vtercorum (
j . torqueaturmiferia&infoelicitate. Afimiliitaq-,illudre-
etium vl"e 8nUrn > principatus in veritate poterit dicifoelix,
cutps rex vel princeps fc & fiiof re<5fce regens, fuis hono-
ribus, iuribus, rebus ac terminis ell contentus, il lis bene
prouidens,&ipfisbene vtens, fuos infuisnonlædcns,
alienOsiniufte non inuadens, pacificus cum vicinis,gra-
tus&gratiofusfuis:quiperconfequens,fcmpereritani-
mofeçènus, mente tranquillus.vbiq; tutus,& femperfccurus,
yeraftruitus eft,qu*feruitinfatiabiliconcupi-
fcentiae,,vt expleatur: & timori iufufficienti*, vt repleä-
tur: Sc doiori indigenti*, vtimpleatur.
T 7 If©igitur,&habitofermoneexpratdidis, deregno
’ felici, Sc infelici: confequenter dicendum eft de re- TDe
gno iufto, vel iniufto. Sciendum igitur, quod duabus
de cauffis folcat diciiex v^l piinceps, aut dominusiuftus
vel iniiiftus: videlicet, velexadeptione, vt fiiuftb veliu-
iufte regnum, vclprincipatum ieu dominium eft ade-
ptus:velex adminiftratione,vtfilufteveliniufteregk, Sc
adminiftrat tegnumj vel principatum, leu dominium
vitaincolumis,famalaudabilis&laudatus,&in .... . ... H R I_ ______________ . ^
! Iba gloriadeledabilis&iucundus.E contra veto, infos- j adeptum Et circa hoc inueniuntur quatuor differentiæ,
! lixdicipoteririlludfegnum&iileptincipatusjcuiusrex ; feudiuerfitates. Poteft enim aliquisregnum &domi-
St infelix. vel princeps Cede fuos non reifte regens.&fimnon rede nium iufte adipifei, & iuftq adminiftrara: aliquis vero
prouidens, Sc iplis male vtens, eogente necelGtate fuis iniufte adipifei, & iniulle adminilhaie : alter autem in-
nop eft contentus, & aliorum rebusrapiendisintentUs, iufte adipiici, & iufte adminiftraretalips quoq; iufte adi-
liios opprimens, vfeinosinuadens,cum nullo pacificus, pifei, &miufte adminillrare. , -Primo igitur dicendum
amicis ingratus, exterisodiofus, omnibus formidabilis eftdeadeprione. Adeptio regni, vel principatus fit tri-
& formidulofus, mente turbidus, animo inquietus, in busmodis: videlicet velperele6tioncm,velpcrfuceeT
femetipfum fremens, in alios àmàrus, fpirituvexatus,' fionem, velperoccupationem. Per eledionem adipi*
Quod
Qijid fell-'
cem faciac
h omin em,
autcScra.
Quisfélix,
aucinfecorpore
tribuiatus, timoribusanxius,foilicitudinedu-
bius, infidiis perplexus, aliisgrauis, fibionerofus, Sc o-
mnibus terribilis, nulli amabilis, nec iucundus.
y C ap v t IX . .
Q
Vod autem pradid* eonditiones iilius hominis
medioeris,fintpàrces conftituentes & integrantes
feücitatem ipfius, & his contrari* conditiones alterius j filiiSc nepotes per fucecifionem. Per fucceflipnem ve- regno;
Iufto, rel
;iniufto.
'Duaous
Sàullis did
regem
vel
iniußum
fcitur quis regnüm, vno duorum modorüm: lei lieer
aut fine fucceffione , ficut fit in regibus Rqmams,
quibus eledis, in regnum filii vel hsredes eorum de
iure non fuccedunt, nifi eiigantur: aut cum fuccclïïone,
jficut fit in aliis regtiis, Sc regibus multis, vt'in JFrancia, &
Hifpania, & conlimilibus illorum.in quibus primus rex
- , . . » ; . ------- o------- lolus per cledionem peruenil ad regnum,&demeeps
ptioncKgni
G
Eledio.
hominis prasdiuitis & m^gni caulenrurinfelicitatem &
miferiam iilius : fie pater, quiaficutfecuhdum Philb-
fophum in primo Ethicorum jtresfuntcohdiciones, vt
partes felicitatis, quasfaciunrhominémfelicem ac beatum
, videlicet fiifficien,tia nullo indigçns, & tranquilli
tas nihil dolens, 8c fecuritas nîhil timens: ita per oppofî-
eum très funt perturbationes mentis, quas faciunt homi-
nem miferum &ir'feHccm,fcilicetconcupifcentiafem-
per indigens, & qui eam conftquitur dolor lempervr-
gens, & timorlemperpremensjquod fic oftendirur. Si
enim félicitas eftfufficientiabonorum, quxiam vtpr*-
fentia & exiftentia ab homine pofttdentur,&quibus homo
iam fruitur cum delcdationè infallibili, vtpr*di-
dum eft: deledatio verdinfallibilis. ineoquodeftde-
ledatio, caret dolôrc,& in eo quod infallibiJis, caret timoré
: patet, quod ind’gentia f qu* can lacur ex infatia-
bili concupifcentia, & opponitur fufficienti*; Sc dolor
ipfam confequens (.qui contrariatur dcledationi ) Si timor
(qui daufatur ex rerum inftabilirate, qu* opponitur
infallibilitati & fecuritati) erunt caufa miferiæ & inFeli-
citatis.Si enim ïoelixeft, qui habet fufficientiam, iedreo
quod nihil eo quod habet, ampliusconcupifcat,& qui
in feipfo dcledatur & quiefeit, eo quod nihit habet
qupd doleat; & qui lècurus.eftinleiplo,eoquodnihil
expedar quod timeat : Per oppolîtdm infelix Sc milêr !
eru,*qùi femper inâiget, exeoq;uodfempercireftat,ali-
quid, quod concupifcat : & nuncpiam eft in le quietus,
ro adipileuntur regnum, primogenitiregum,&lèftio-1 1
respergradum.-ita quod priroogenito mortuo finehæ-
rede, femper lenior inter reliquos fucçedar. Per I
occupationem vero adipifeitur quis regnum,fimiliter Occupt
vno duorum modorum. Aut quando aliquisregum ïio* I
aliquam gentem non habentem tegem, & non rebel- I
Iem, fed Ipontaneam fibCfubiecit: vcl rebcllem bello.
deuicit, Ô4 ipfam vcl regno fuo adieci t, vcl regnum per
fe ( conftituto fe ibirege ). fecit : ficiit fecerunt olim
Longobardi de prouincia Ligurum,quam bello fubege-
runt , & fibi regnumexeaconftituerunt. Et ficut fcce-,
runt Gothi in Hifpania, cuius quandam pattern bello
obtinuerunt, & in ea fibi regnum Arragoniæ çonftitue-
runr. Vnde dida eft Amgonia, quafi arra Gothorum : quia
àprincipio dixcrunc, fe illam partemHifpaniae,depo-
teftatc Imperii Romani, pignons nomine occupare,
quafi An Am quandam, id eft partem fuorum ftipendto-
rum, ab Imperio fibi promiflorum. Aut quando rex
regem iufto bello vidum interfecit in bello cum filiis
& hæredîbus fuis, Sc regnum ipfius îurc belli polled je: .
ficut imerfedo Sardanapalo, vlcirao Aflyriorum rege, 'Annal- A
translatum fuit Aflyriorum regnüm ad Medos & Per- 'ra^oa
fas : Sc interfedo Datio cum fuis filiis ab Alexandp
Magno, translatum fuit regnum, Perfarum ac Medorum
ad Græcos. Ifti autem mpdi adipilcendi regnum, patent
ex primo Officiorum Ciceronis, ybi dicic cloquen-
ti* Roman* parens, quod cum antiquis teiüporibus,
I H
BLÔeobatJi
(ex Liguria
îfecere re-
Ignuro.
guothi in
IHifpanij
(Federn fibij
;& regnum
lecerunt.
ïArragontt
Indediâ»
j&lirerHi^
' i. Suii»
pr< rn.i.
edquodfemperhabetaliquidquoddolcatî&nunquam I fubrudibus adhuc popülts, client omnia çomftiuni-
iojeraietiploiecurus, go qiiod fenipcrexpeaatalicjUid I tec adfauc omnium . fiaa .füht pbfttModum (rftgula
—i-------- ------—-_______^ " " ' r , fingulo-
[mpftiam
Rom. non
I füciuftu.
D
I Romanu
Fpaium
p.modis
Pbiccitfi.
3 ' cattera
Nndire,
gaa.
bus vidis dominarentur : quod non potuit fierUine
magna cæde fuorum. Secundo adeptum eft Romanum
Imperium alia mundidominia per dilpoficionëm telby
mentariam : ficut in Ôriente , ex teftamentô Nico-
medis rçgis, tota-Bithynia & Paphlagonia : & in Àfric^
to ta Numidia Sc Mauritania, ex teftamentô Mafiniflæ
regis acceflït Imperio Romanotum. . Quod etiam de
plutibus aliis regnis ita.fadum elle, in Chronicis Eu-
ttopii, Saluftii, & aliorum pïurimorum inuenitur
quia cum Romani antiquitus inceperunt eflè potentes,
multi reges ac duces focietatieorùm fe contra vici-
norum fiiorum înfultus Sc moleftias conmnxcrunt i
quibus ipfi Romani focietatis pada& foedera fideliter
Sc fortiter leruaùeruntv Unde ipfî réges.yel duces mo-
rientes, ac bcneficiorum fibi collatorum memores
fingulorum : aut vererum occupatio ne, quia quod nul-.
lias erat, concedebatur occùpanti: aut iure belli, aut
fortt ,'aut fuecclfione. Et quia eadem eft cauflàde ratio
in toto, qu* in partibus .-proinde ficut finguliin regno
À principio adepti lunt fingula fua, ita Sç Reges a
principio adeptifunt ipfa regna j vt pradi6lum eft.
Caput XJ.
a Voniam ergo inter prædidtas quatuor differentias
regnotumlèu regum,iuftorum vel iniuftorum, de
ilia prima differentia nullum çft dubium ; nififimplici-
tcr dicatur, & fît,rex iuftus, Sc regnum iuftum, quando
quis regnum jùfteadeptus eft,-.& iufte etiam adminiftrat
Sc régitxlpfum regnum. Similiter Sc de fequnda
non eft dubium, nifi iimpliciter fit & dicatur Rex in-
iuïîus, Sç cegüum inlüftum, quando qpis regnum iniufte
, T. HR , .ipfos Romanos fuorum reehorum&tcrrarumh*redes
‘T T I « teftamentô inftimetunt, qoafi magis potentes ilU
miniftrar. De alm duaW diffetent.1Svidendumeft: [ régna & terras defeodere iootta viçioos. Eit qna*.
Vtmn. ytdel.cet dtc. po(Bt luftos tea, qu, regnnmiamcauffalegimtludas Maccabxns fedqs focieiatis&
rafte ädeptus eft, etfi bene .dipfnm tegat, ac landab;- j Roraani contra maiitias &rao:
liter admin.ftret .• vel qm mfte q«dea adeptnseft.fed ; fcfti« Antiqchi tegis,ladieosinnefoniteropptimentis.
noniene, npqne et.am.nfereg«&adm,mftrat. Ad Vndeetiam rvthfbetu;mblftotus) M.PnÉlids miffns
hoe autem folnendnm & fctendum. eft confidetan- mdæisinaudlinmà Romanis, aim denauiadlitusap.
dum, quod cum ceflante fine, ceffent etiam ea qu*
funt propter finem; Sc regni feu principatus adeptio,
fit propter ipfius regni', vcl principatus regimen^ Sc ad-
miniftrationem, vt propter'finem. Ergo ceflante rc-
gimlne, & adminiftratione, nihil faciec adeptio, tan-
quam vacua Sc inanis, carenfque fuó fruéïu, Sc effedu.
Regnum veto malum Sc nullum , & adminiftratio mala
& nulla, *quipollent. Ergo quamuis iufte aliquisfit
adeptus regnum , Vel principatum;fi tamen vtiturma-
lorcgiminc Sc iniqua adminiftratione regni, non eric
plieuiflet, & exiuiffet, Aritiöchus cidem, ad lâlucan-
dum & excipiendum eum, occurrit: cui cum PubliuS
Romanorum nomine dicerer, vt ab oBfidioneludæo-
rum recederet : Antiochus deliberaturiim fe priusid
refpondit. Statim itaque Marcus conlul cum virga
( quam manu tenebat ) circulum in fabulo faciens
& eidem circulo Antiochum quafi conçludens, ait :
Hoc ibi Antioche Senatus ac populus Romanusdicit,
vt hün'c circulum, quo tein puluere circumfcriptum vi
des, non ■ : - - .... . • ‘ n s—, 1 ■ - - • *1 u va , « v u wexAevaius ,, unmtfi pp ruiuu s, srbeficpfouniiduevrui,s... iRvebfsppounudu venu as
nsque d.cctot mftas. Q u o d p r a t « e o , quod icaque Antiochus.- « ficv lfum c ft (in q a it)SA u n i. ec
qus.uu.Ssl.quis mftc sdepeus fit regnum,:fiMon bcue Po’ ulo n.oraano> eg0 etiam ab o bÖ io„e reCeden-
« g .t, aur.nrolcrab.l.seftu.regendo uyalma.pf.us.u- i j a J , cenfco; obfid6joncm jgltut &OJ Uiico
fte de. icier, ör de regno depomtur, Reftar ergo v.dere • iaiEt. Tertio. coafe uutum cft Ro'mautim Jmpetiurn
de quarra.d.fferenna,,, vtdebcct vtrum d.c. p o% r e x lia muÄdi ■ ac3 DMinia,p t t fubieaiobcmrT0lan.
iuftus, qui i n iufte adeptus eft regnum, licet iufte vel bene
regat, & principatum adminiftret.' Et videtur,
quod non : quia dicitlex, quod id quod a principio
non v&luit, ex tempore non conualefeit. Ergoquiin-
iufte a principio adeptus eft. regnum, extempore non
conualefeit , vc poftmodum fit Sc dicatur rex velprin-
ceps/iuftus. Sed in contrarium eft , quod feilieet hoc
tariam: quia ficut aliquis etiam folo animo poflidendi.
fit 8c eft dominus ac poflèflbr rei alicuius, quam diu
habet, & non deponit animum poflidendi: ita etiam
aliquis, animo ft fubiiciendi, fit po ffelTio alterius, in eo
quod vel aflutnic, vel aflumptum non depofuit animum,
vt fit poflèflio alterius. Et per hanc cauflam, Sc
modum, illis quid principio vi bellica(tjnt fubaéli
, vel imperium Romanum non fit. needici [poft ’ fenfa] ant Romanum ImperiuÉ,1bper fetonm
poffit, efle regnum vel imperium iuftum: quiacertifli
mum eft ex hiftoriis, quod Romanum. regnum & i mperium
ii t.'e H f i rffcrmirn vH im n e r iiim iti ltiim :n iiT a r r rm ii. I 0 , n ' 1 rl , . n- lcrabue, Sc modeltum, 8c *quum, neceflitas lubieCcio-
, ab initio condit* vtbis, non creuit neque per-
uenit ad fuum ftatum : nifi; yicinos primo Sc deinde
remotos, ac remotiflimos vfquead fines orbis inuaden-
do, expugnahda ac fubiiciendo, & interfeófcis, vel reregnum
nis conuerfa eft in voluntatem: ita quod non iam coa-
Tli,fedvoluntariifa<ftifuncobcdientes & fubieifti, Sc
Romanasleges fibi impofitasfpontefiifceperunt, quas
fufceptas.de iure tenebantur m reliquum obferuarc,
. - . . . ïcc,s»veij-c~ propter quod etiam Dominus inÈuaneelïoiuftamlumor.|
r5g.bus, eorum regna m proumcus reddendo, S ^ M l S ^ ^ h W m attendens, dixd e is: Reddite
& fub fuum ïugum Sc rmpenqm coercebdo. . Tah qlM fuM C ï( ir js _ C lfa d . & qnia „ibutum numifma-
autem.modoj.er violentiam, non per iuftittan.,j .d»; ^ Voiuntatie recepri d Cifaris poteftate, de iure red-
p.feeturqu.sregnum,6edommmn,. CircahuTUsdubu dcre.ttne-bantmCr fatij, orQ*umnumjf[naa a..
folunonem, fcreudum eft .quod regnum Rouiauorum i bcrant> & in vfu hafeebanf... Pater ergo ex pradiftis,
ab mitio &demcepynpl.ci .U«uiaadeptumeftdom.- ■qdod| dofant q’u|I.facianriattü(nr &<fomjnanl>
niun.,&,mpermmal.orumregn0rumfibirubieaorum.^;uftutnre gbll5 ,&dominium:videlicetjUft apolTeffio,
Pnmoper.iuft,tiambell,cam! qu,a.Uategna,qUie,ufto ;& jufta adnlidiRratioregni v^l dominif alicuiusr Ër
bello deuitfta fibi fubiecir, iufte fub ipfius imperio 8c j quod regoum & Imperium Romanum fiper regna Sc
dom.mo permanferunt : 8t. per huuc modum ac cauf-, | pt0Umcias , aliter fibi fiibieftas eft mftum,.in quantum
lam primo M K fuper Ppntüm Sc Afiam bello i f ^ ac prouincias taliter fibrfubie&as eft idftum , ïb
Mithr.dat.co Romani iuftum imperium funt adept*. • q^ h tam régna ac probinciastaliter.vtprïdiaumefti
Quid faà
H uftfi
Similiter Macedonia, G a o s Sc Epitusnifto belloha- . i epta, & fdbica i s incepemnt iuftepdffidcre, 8tiufte
biro cum Pyrrho 8c Philippo regitnri iliorum regno-! J dminiftrare ipfas. Videlicet non tyrafinicis moribus ac
rum , Romano . Imperio infte acceflerunr. Codran L o d f i^ 'W M a b S ^ i^ b n .g a b e n u m w .
modo in Metidie, iufto bello habtto cum Hanmbaley |
Sc Hafdrubale, AtIugurtha, Carthago8C Africa : & in j Caput X11.
Occidcnte, Hifpania tota ex bello habito cum Han- j CImilitef quoq; videndumeftde regno magno &par-
nibalc, Romano imperio eft ad*c<fta. Etfic deuidtorum | Mqp, videlicet qualiter fitiSc dicatur regnum magnum Sc
tftonim iniquitas, 6cRoman^rum viheentiumiuftida, j paruum. Sciendum ergo, quod ficutftcundumPhi-
luftum fuper eos Imperium eis fccit, licet, ftcundum ilofophum in libro de Motu animalium, aliquid ma-
Auguftinum, melius fuifletRomanis,haboiflevicinb$ gnum Sc paruum didmus duobus modis, fciliccc vcl
'Concordes , quibus coll*tarentur,quam re belles, qui- > m ole, vel yirtuteyita Sc in propofito, rCgni vel domi-*
'' Mhv /r hiialit)
e regno
m a g n o£
paiQO«