I « 7 °
G me/. 17.
Gene/. 3$
B
m * 7
Aot'flim..
orr.par i ■
o uicar
nat onisi
Lut. i.
D
A d co | g r eg d tio n em $ or or urn
quàproptertibi refpondetur,num teipfum çreaftirNon.
Conüenienrius ergo eft, vt magis tibi feruias^quam illi,
qui te crcaüit ? Et quam mercedem tibi parare póteris,
cum teipfumnon fecifti ? Nullam, fedpben.am ignis. Sic
in duabuspartibusiftisAngeli & homines atque reliqnæ
creaturæ Dei diuifæ funt, ficut etiam ibifaâum eft,cum
Deus hominem in cirçùmcifîone fignauit. Quoniam
primus deceptorprimum hominem rallaciterillufit.ita
quod inobédiens Deo fa6lus, verbis illius confenfit, 8c
per inobedientiafecit,vt eiconfiiiacuserat. Sed eadem
inobedientia per circumcifionem in prarcepto Dei fcifla
eft, quando Abraham beneuolusDeo obediuit, ita fa-
ciens,ficuteipræcepit. Tuncidemdeceptorrjum dolo
firateinlefrëmuit, quibufdatùhominibusmàlum hoc
immittens, quod poffibile non effet, vt ilium D e v m
confiterentur, quem necvidere,necaudire, necpalpare
poften t. Et Hein populo, qui peróbedientiam ugnatus
erat, bacçhatus eft, atque meminit,quiaprimum hominem
deceperattVbi dixit,Eritis ficutDij,fciente$ bonum
! Dei oltendebanr, quemadmodum cüm feö manent'es
miracula eiusyiderant & coghouerant,,ficut Sol in fir-
mamento lucet. Hancitaque fidem innumerabiliturba
populoru fufcipiente,Eccleua ordinataeft.vcLuna cum
itellis in firmamentb conftitmaeft. Sed&ijdem populi
in;er fédiuerfos Magiftros & Ptaelatos, Spiritu S. ïnföirante,
coriftituebant,velutetiam firmament urn cumSole.
Luna &ftellisilluftratüefl>, qui totam Ecclefïaüi fuf-
.tentar^nt. 'Deinde tonituraSf fulguraperinfideleshó-
mines & per crudelesTiyrannos eleuabanrur,qui fidelès
Dbmimy(quiinfide a'rdebanr, ficutSolinyirtuté.fua
lucet)quafilupiinuaferuntj& fanguinem ipforümeffu
derunt,ita quod etiam non erat,qui eos fepeliret. Toni-
trus quoque,qui in primo cafu Sathanse,cum illc in in-
fernum dèmerfus eft,fopuerunt perinimicós Dei,qui in
pedcatispeccarenon ceftabant ,lurrcxerunt, dcfulgura
in plurimis Chriftianis, qui fidem in infidelitate diuide-
bantjapparuerun^&mnltos Catholicos comburebant:
fieuf per Atrium fa&um eft, quem Athanafiusomnino
conculcauit de IohanneEuangelifta confortatusiqui de
pedtore Iefuhocfuxic, quodin altumvolauit , cum in
myftico fpiramine de Diuinitate Ëuangelium edidit.
Quemadmodum idem Athanafiuspoftea de ynitatc diuinitatis,
& malum: &eis peffimum fufflatum immifit,dicens,
quod nullo mpdo nifi inaliqua formatione Deum co-
gnofeerepoff ent :Quia& homoforma effet, & ft Deus
hominem creaftèt,curfeitaab(conderet,vt homo ilium
nc,c videre,necaudire,neccomprehendère valeret. Sed
tota vetus lex 8t yere fignatuspopuliis, antiquum hunc
decepcorem & errantes hommes iftos opprimere non
potuit, nec adhuepoterit, fed Deus ante nouiffimuro
diem illos opprimet, 8c Cprani omni populo vinçet: I _ _ Hj|
tàli modo vetus lex cum omnibus his ,* videlicet cum il—f riosè honoranda lit,line vlla conlufione diuifionis vni-
Ecclefiam muniendo,fcripfi.t,vidèlicet vtom
nis homo qui voluerit faluari, teneat fidem integram &
inuiólatam,in Deum perfedte credens, neingehennam
demerfuSjgehennalisfiat.Sedfides veraeft.vtvnusDeus
in Trinitate perfoDarum,eadéTrinitasin vnó’Deojglo-
Jis,qui circumcifionem obfèruabant, & etiam cum eis,
qui in pnedidto errore erant,vfque ad natiuitatemChri-
fti cucurrit, vbiipfeverus Sol iuftitisin vgritate appa-
ruit. Etidem Sol magnum fplendoremper doókrinam
füam dedit,in humanitatelua vi(us6Cauditus,quoniam
Prophetse ipfum'præcucurrerant, Quemadmodum quidam
Planetaefupra Solem funt, quod Deus præuiderat,
quando firmamentum cüm omnibus ornamentis fuis
tatis, quia vnus Deus in vnafubftantia* diuinitatisinfe-
parabilitereft. Nonenim aliud eft pater in lubftantia,
nec aliud filius, nec aliud Spiritus fandtus , necabinui-
cem in fubftantia diuinitatis fegregatifunt: fed in Patre
& Filio & Spiritü fan dio, vna diui nitas vnius fubftantia
in gloria maieftatis eft. Attameh aliaeft perfona Patris,
quat necFiliji necSpirituslandfcieft.-AliaFilij, qua?nec
Patris, nec Spiritus faridfci eft : Alia Spiritus fandki, quae
conftituit : Soli vero cum Luna & ftellis, Deus aquam I nec Patris,neê Filij eft : & perlonarum iftarun? vna djuiadiunxit
,& nubès cum tempeftate pofuit, quas ful-
gura perforant, & quaéperfonitum to ni trui interdum
fciridunturiita vtmoueantur. Sicut enim Deus creatu-
ram iftam ad feruitutem hominis conftituit, ita etiam &
Filium fuum per earn praefignauït, quem ProphetaÈ pras-
dixerunt, & cuius humanitatem cum feruitutè prophétie
tétigerunt, velut planere folum ipfi feruiendo fu-
ftentaht. Prophetia hamquè que dixit, Ecce virgö con-
Cipiet , hümariitatém ipfius terigit, quia integtitaSvir-
ginis de calorèSpiritusfandti, & nonjle cal ore éarnis,
concepit: Quemadmodum Solrem aliquam radijs fuis,
itättansfigit, v t ex ardore ipfius tota caleat, nec taméri
confiimatur, Quoniam Sol iuftitie de illibata yirgine
proceffit, Scrotummundumilluminauit, velut etiam
Sol per firmamentum totutii mundum illuminât, Quod
tame ihtègrüm perm anet, fie Virgo peperit filium,cuius
nomenEmanüel*quiâ in integritateipmm concepir,qui
etiam in eadem integritate exipfa proceffit, vt Sol pet
firmamentû fulminâtneûtro diuilo ? & ideo nobifciitn
Deus, quoniam in eadem incamatione, que de obum-
bratione Spiritus fandti in vtero virginis orra eft, làntftà
diuinitas integra tota fuit, ficutSol in firmamento,atq;
vis diuinitatis, coelos, abyftôS,& omnes creaturas tranf-
feendit : 8c tarnen Filius Dei per fandtam humani täte m
fuam tune iiobifcüm erat.Sed & per oblationem corporis
fui, & per dodtrinam fuam nunc hobifeum eft &-erit$
donee ipfummanifeftè videamüs. Eidem quoque Soli
iüftitiæ cumLunâôc ftcllis aqiuèaffunt,fçilicètvtdifd-
pulos fuÔsinvniuérîùmOrbémittêretprxdicare Euan-
gelium omni creaturæ.Nam quæ Prophetæ de ipfo praë-
dixetantj in lemêtipfo Cômpleuit, ficut étiàm iridié fe-
ptimaàcreatione mùndi, Deus ab ömni opéré fiio re-
quieui t. Et vt Dêusômnëdi tùnc creatùratnàd lèrüiert- i
dûm ilôminifübiecit, fic & niincFilius Déi poft afeen-
fionerü fuam operaincarnationis fuæ difeipulis commi
fit , cum ex præceptoipfius Euangelium Omni eréaturae
nitas infeparabilis, aequus honof & ftabiljsà çpæterna
potentia & inuincibilis. Nam qualis eft Patètindiùini-
tatc, 8c nonin perfona, talis. eft Piliusin diuinitate, &
non in perfona i talis quoque eftSpiricus fandtusin diui-
nitate, & non in perfona : Quoniam alius Pate;, alius
Filius i aliusSpiritus fandküs in perfonarum diftii^Jio-
ne eft : non tamen aliud Pâter,aliudFiliuS,aliud Spiritus
fànâus in diuinitatis fubftantiaj Èè quotnodo perfonæ
iftæ intelligendæ funt ? Deus vtiqiiè in verbofuo ratio-
naliseft,& viuit, EtDeüscreauitmundum ,fcihcetho-;
minerii cüm omni gloria fuàj quod ita debëre éflè,Deüs
fèmper in æternitatc habuif.. Hoc Déus folus fecit. * fine
quo nullus eft.. Et quis eum; don èxtant.em fierffeceret.î
^ullüs dmnino. Deusomniàinverbpfüofeckt,ytIo-
hannes, qui-fuprape&üs Chrifti recubuit, affirmât. Sed
Deiiâ ignis eft, ôc in igné hoc flàtiima later, & flammà
hæcin vita mobilis eft. in igné autemifto nulla diuifio
eft.nifi diftindtio perfonatum.Ighis autem materialis 8c
vifibiliSjüürei coloris ëftj&in igné fuo flamma corüfcatj
quæ in valido venfo fiâgirat. Ignis quidem hic non coru-
fearet, riifi flam mens effet : & mobilis non eflet, nifi per
VentùmfVhde&ttiavôcâbulaih igné ifto funt. Flamma
hamqüe de igheeft, &i gnis de flath ma cotuféat, 8c fidri
nifi per validüm véntum mobilii eft;Ignis quoque cùm
flamma ardet, & ardor iftè integer ignem 8c flaromâm
æqualitèr perfandit & iriflat y 8c fiârdor in fghé hoh
cffet,ighiS non effet,fiée tonitrum flâtataæ haberèt.Scd
& anima ignis eft* & ignis eiustdtùm corpus, in qüo eft,’
perfùndït, venas fcilicéf eufn fafiguinêiofla cum mèdùl-
liS#& carnem cùm liüdtè-ÿ-& inèXtitiguibllrs èfi.Etfgûis
animXârdorèm intationafitate habet i qüa vèrbum fo-
nat. Quod fiâtiitnaignea honefïèt, frigidam cbagulâ-
tiOnem non perürèrétj nec fànguineiS yçnis corpus xdi
near et. Quiaâütemattimaiü rationâlitâtëVehtpia eft,
per omnia loca corporis càldcem fuüm redle diuidïr,'ne
corpus eXurat.' Gfiin veto anima de cotporc fe ejtotie-
«Ecclcfia.
r,s S.iûâij
* 'ljHs,nôJ
dÇ Satan,
intCy :
dafuDt.
J5- I
Diuiojus,
Vnitas
uimtacis.
T r «
on * diui-
nitans.
prædicabant.lpfinamqvhoiftinib.fid&mredtam^e jfallo^f rit , corpüs déficit: qü^madmödfim ligna,pon^rdent'
Ichàb. !•
^■Xohàn. Ijl
P g j
perüenu?
.heinanx
deferipri®
f t n c i i A th flnafii,
Hçcadmp
|â a b ftif
p 1
Superbis;'
G
Immenf
D
Atiguft.
JjititusS
Oonsv'.
cum ardore ignii caruerint. Homo namque fecundum
Deùm, rationalis eft : 8c ratio naliras hominis eu m igné
in vento fbnat.Rationalitas enim, magna vis eft ,1gnéa,
SC nondiuiia: & fition eflçt ignea, non eflèt ventofk
fi ventofa non eflèt, non fonatet. D Ev s itaque omnia
creauit y&præteripfiim folum nüllus vnqu4m ràliqùod,
vitale fecit; qnamuis homo arte fua quzque fingat,quæ
tamén viuerc non facit, quoniam homo initiüm habet.
Ecqui omniacreamt, creatus none ft-,quia nulliim ini-
tium anteipfum fuit,fedipfèfinemitio çft, 8c omnia in
ipfo funt, quoniam peripium omnia faâafunt. Per ilia
aiitem , quæ homo propter timorem fugit, ne eum 1*-
dant, fidu.ciam ad Dominum habet.', elamatido, vt ipfi
fuccarrat, &eum in requie pacis conferuet.- Per hæe veto
qùæ propter hominem funt, & quæ iù ipfo exiftunt,
ôccümqüipus ipfe operatur, & quæeisex hisplacidç ac
conüenienter adfunt, charitatem ad Deum habere di-
feit. Sienim homo nihïl fciret,nifi quod fibi lené & fua-
ueeflèr,nefcir et „quid idem effet^iSc quid voeàretur :vn-
de de pondéré duritiænociuorum iummam feientiam
habet, 8c quid bonum Sémaluni fit,cognofcit,& ea (vt
Adam)nominarefcit, Nam fi vnum in rébus tantum fei-
retjopus Dei inillaperfedfcum non éflèt : & rem , quam
Videret, non cognofceret, & quamaùdiret,quæ&qua-
lis eflet, feire non poffet i-quapropter vacuus eflet &ex-
tindkus, quemadmodum hqc, quod per ignem çombu-
ftum in carbbnem conuertitur. Iraque vt prædiâum eft,
increatus Pater eft , Filius'etiam increatus ,;fic & Spiri-
tus fândfcus increatus, quoniam hæ très -p-erfonæ vnns
Deuseft, &omnes cfeàcuræ pereundém Deum creatæ
funt : fèd fine ipfo fadbû eftnihil. fnitium quippe, quod
in initio creationis fàdkutn eft, fimilicudinem illius qui
fine A i o eft, hàbere voluit, quod.nullo modo fieri de-
buit,quja.mhilumFuit»quonianiin Qeo vitaÔCveritas
eft,in perdito yero angelo&in homine vanitas eft,quant
fuperbiainflauit, quætanquam ventus pertranfijt. - Et
quod per Deum&in Dëofadkum eft, vita in ipfo eft, &
Deus caput illius contriuit, qui præditka mala primum
arripujt, aceum qui fine vita êft,in infernüprpieeit. Ira-
menfus etiam patereft,quinulla capacitate comprehen-
di née numéro finiri poteft, vt ilia poflunt, quæinprina
cipio faéka fiinr. Omnia enim Deus in præfentia fua ha-
buic,fed tamc fubito ilia non crcauit j vnde etiam quod*
dam ihterualluni in creaturis eft,ficut in hpminé,qui infans,
puer, iuuenis, fenex, ac decrepims efficitnr, quod
quidem comprehendipoteft<Scd 8cin Filio 8c SpititnS.
in tel ligendum e ft, quod i mm enfi nec capacitate bec nu
mero cômptehehdi poflunt. Æternus quoque Patet eft
in ilia fciiicet æternitate, quæ nunquam incepir,&infi-
miiiiudine circumeantis rotæ, inquJhec) principiura,
nee finis confpicitur. Deus n.fpiritus eft. Ornais quippe
fpiritus, incomprehenfibilis&indiuiflbilis eft. Æternji-
tas nàmqv fine omni commutatione hac, quod dicitur,
fuit & eft,æterna manet,nec ih ea v lias D eo âffimilatur.
Nam ætérnitasvnicaeft, omnefque efts creatmæper i-
pfamiaéfcæ funt. Et coietèrnus Patti in diuinitate Filiusy
à creatura indumentum, quod homo eft, induit: quod
indumentum diuinitas ita declarauit-, velut Soli radius
(uns infixus eft.Sol autem lumen fuum in terrain em ittit
nec tamén propter hoc àügeturautminuitur:neb Filius
Deiin mundum veniéns,auékas,necminutus in diuinitate
eft, quoniam indumentum fuum ficinduit, quem-
admodumDeasAdam defragilicreatura veftmit,nc nu-
dusvidéretur. Homo quippeæcernitatemnifi in• huma- '
nitate nequaqùam videre pofler,quiadiuinitasin huma
nitate latum,ica quod perindùmentuhùmànif&tis filius
cognitüs eft. vtètiam per arma veftitus homo cognofcitur,
qüamuis in^is latens non videatur. Sed & æcernus'
eft Spiritus S. Pa tri ôc Fiîi'o coæternus,qui in initio oipnh,
crcaturæaffuit,&iaminfpirandomocabiléfecit.Ernqn
ttesariernicâtes in Deo fünr/ed vnaæterriitas inipfo eft,
&,non ;res,-veinr Aftiüs particulaSin illafëeit,quemad-'
mqdum membra hominis in âbfciffione truncarttüü;fed
æterhitas Vnadiüiniras eft quaratiônâlitas hominis,,pro-
pter foteifiima operaillius, nominevhbnp minaré non
poteft.Sed & quoniam homo initiü habens, in cinerem
yertitnr,ideo ctiam h'aec, qu« afite prïneipium Sc po A fi»
nem fünt,enarrare nonvalét: Sed in an'ima fuavnarh fi -
dem tenens,de fubftannabei,què fpiritalis èffdoqaifüri
Ammaenim fpiraculüm d Deo eft,vnde & multa muifi-
bilia capic , & vnitaté diuinitatis in refta fide fentit, quia
non tres mcreatiDij, nec trésïmmënft^fedVnus Deus
nec in tres partës diuifus. Omnipotens etiam Pater eft,
quiper verbum fuum, quod omnipotens Filiusëius eft,
omrna creauit,Quae ómnipotens Spïritüs fanóküs,qui vita
eft,ita pertranfir.vt etiam calorignis 8c flararox ardet’,
fic tarnen non tres ómnipotenfés, fe'd Deus in trib.per-
fonis, vnus Deus omnipotens eft.Et vt iuconuëniëns èf-
let,quod homo;quicum r ariönali anima vlius h omo eft
in tres diui deretur,quoniam tiinc Integra vita non efleti
fed mortalé cadauer, quomqdo poflèt vn ic"a Vi ta,iii qui
nul) a mortalitas initij & mutacióüis eft, dfliidi ? Séd &
Deus eft Pater,qui potens eft: Deus eft Filius;qui poten -
tia Patriseft:DeuséftSpiritusS.Qüivitaeft, per quarti
omnis vita procedit. Non autem tres Dij funt, fed abfq;
, omni diuifione vriica deltas e ftcuius forti flfnia yis fih -
guliSnominibusnomihatur. Itaëtiam dómïnafidóDé-
minus eft Pater jOperandö Dominus eft Filius,yiuificad-
do Dominus eft Spiritusfandtus: Ethffunt iütegra diuinitas
trium nominum, ficut Deus omne opus fiiumiü
vna vi diuinitatis fignificauif. Nec dominifünt fingula-
ricerdominances, fcdplena integritatevrtadiuinitasin
tribus virib. trium peribharum eft, fcilicecdbminarido,
operandojviüificando quoq; omnesJcteaturas,& eas ad
officium fuum mpuendo: 8c fic vnus Dominus eft. Et
Dominusifte duo operafecit,Angelumvidclicet 8C hominem
cüm omni creatura. Angelus autem fpiricuseft.
Homoautemadïmaginem&fimilitudinemDeifadfcus
eft, vt quinque fenfibus corporis fiiioperetur, per qdos
etiam diuifus non eft, fëd pér eos èft fapiens 8c fciens 8c
intelligens opéra fua adimplere. Has tres vires Deus in
hominelrgnauit, per hoe fcilicet,qüodanimahominis
rationalis eft.quz corpus ad operaüdü rüouet, 8c in qüa
quinque fenfus corpbris-hominis pleniter perficiuntüri
Pervilum enim homo creaturas cognofcit,peraüditum
vero rationalitas ei narrat, quid hoc fit quod audit. Per
odoratum auté, quid fibi conueniens vël inconueniens
ad vtendum fit,dilcërriit.Perguftum etiam,qüib.&qüa-
lbus pafcatur, cognQfcit,& per ta&um bona&malaq-
peratur, & omnia opera fua cum prxdi<ftis quinq-Jfenfi-
büsregit. Hi qüinq;fenfiisin homine,itairivnutn cön-
iungiintur, quod alius alio nequaquam carerëpoteft,&
in vno homine funt, quitamennonin duos, nec in tres
hominesdiuiditur: Sed bnfniaopera fua aim his quirr-*
que fenfibus perficit, 8c vnus homo eft. Sèd &per hoe
qüodhoayo fapiens, fciens & intelligens eft, creaturas
cognofcit, itemque per creaturas, &per magna.bpèra
füa, quae etiam quinque fèüfibuS fuis vix comprehëndit,
Devm cognofcit; q u f nifi in fide videré non valët.Ho-
mo itaque pét quinqüë fèiifüs flips in cteatüris omn'ia
compréhendit & cognofck, qaiapcr vifürütmat, per
guftum fapit,pér auditum d ffcerhi t,pdorahdö fibicon-
ueniëns eligit, & per ta«ftum id quod fibi placet; opéra-
tur: & in hoe Deum;qui ömnc's crcaturas ereaUit,exem-
platur. Sic quoque homo per HoeIquod Êpïehs eft ,
quid fibiplacikü fèü nociuum ftt,fnpit: 8c perhoequod
fciens eft,creacuramiubendo coüftrirtgit,qüod ei mini-
ftrando fubiaceat, 8c quod vult, fibiattrahit : 8c quod
noffvult;dfèfugar:&pérhoC.quöd intelligens^exiftit,
quid vnieuiqjcreatufz in'offició coriueniat,noüic.Cum
his enim tribus viribus 8c appendiciis earum, hbmo ra-'
ti 9 n alis in anima: eft,qus nequaquam diuiditur, ita etiam,
vt frper fuafionemDiabulimeffibrnm'aliqüod ho-
minisabfcinditur.rationalis anmiaprbpterho'cnulld
módb:diuiditur. 'Corpus vercx, aedificium anima: eft,s
qübd; cüm illa: fecundüm fènfibilitatemfüam óperatur,
qtrcmathnodüm mbledin&aqtiiscircumfercür^ Q'mnéS1
èrgopopuli chrifmatë vn^r, rièï përfönasln'vnitate e flë’
confitëanëur: fed quod tres pèrfbnz,vna vèra'firmaquë
Paiera cSparatio
v.
nitans di-
uinitatis.
Potétiadiuinitatis.
Qjüncjüe
fenlus ho‘
G
yifus.
Auditus.
Odoratus
Gallus. '
Tallus.
Fide Deus
cognofti
poteft.