A
Matth-19
Matth, j.
Regnum
dei,quâd<
venue d i
l-CotM.
Efhtf.4.
B
Pulcherrim
a im erpretacio.
H om o
q u om o d o
eoe lum &
terra dicatui.
ï i ÿ t
c
Panem du-
plice'm perilous.
;
Deut. 8.
Matth. 4 .
lohan. if. .]
Matth.f.
I .Cor./.
minene*
ceü aria de
figpa'ntüÉi
Pànss no
ftcr quarc
dicacor.
D
Matth.i&i
E ut. z i .
Cclejfy
Uyb, I.
Richard. Eremit.
A ineni.it regnum ttmm. ] Regnum Dei temper eft. Scd eft.
veniac, id e ft, mapifeftetijr hominibus, qui b us vtlux
c*cis non videcur quod nullusignorare poterit, cum f i lm
Dei mite are v merit, in.qtto regnabunt &farifti, quia ipftsde-
betur. Hic fpiritus incelligentix peticur, quo mundatur
cor vt Deus videacurPeciturctiam virtus fpei 8c pùma-
tis mentis, per quam.côncemnimus rëgbtym mundï &
defideràmus regnum jcoeli. Vnde aramusvtiiicregnetm
nobis per graciait*}>& no£ cuiri illoin doelo pçr gloriam.
Vente, etgo regnum Dei, dum yitîa ôcpoçcftàs diaboli
exeluduntur, & ïn futiiro perfcaiùs, cûm cuacuauerit
omnem principatum & .poteftatem, & tradiderit regnum
Dm & patri. Spirituitàque intel ïgentix regnum futurum
dcclaratur& cordls munditia tribuitur, pet quarn Deus
ibidem regnans ficut eft videbicür, vt curranitis omîtes in
vtrum ptifeftum : ôc iirnobis in eo qt^etechtibustenÔtifi-
càturipte, dum nos.in ipfo fan&iftcâmur. In qua fan&i-
ficatiône pax beatitd Jinis finnabitur ôc plena fapientia
donatur. Sed quia ad tUilluro donum vel yir'tùtem atrin-
geré potètimus nîïi fuæ voluntati nosin omnibus.con-1
formemus,re6teconfcqujenterpetimus:. ;
t u t voluntas tua fuut in c<elo&in terra. ] id eft,ftcut in
bcatisàngelis&in animabusfanftis §ft plena conftmni-
tas diuirix volunta tis : itafiac & in h<j>n^mbuS|ytnilap-
petamiis contra voiuntatem Dei. Pccicut enim Hic vir-j
tus chatitatis, qux confifti,tin plena co,çfQrmitâtd,diui-
n x voluntatis. Petituretiara fpiritus confilii, per (fiiern
voluntas inquiritürivc^hobisimplear.ir. VôluntâsDéi
abfoluta temper fir, orarpus ergo y c hbfcrtàs nófti i arb i
ttü fôcietur per gratiàm ftiæ vdlu nq»ti,qux eft faridüfica-
1 tiô noftra ôc vira æcerna. Voluntas£>ei eftpKççeptorum
eiuseuftodia. Secundum fpiritumeo2i.i,fecündumcarnem
terra fiimus-Qramus ergo, vcficutinecclo, id c filin'
fpiiirii : in terra, id eft, came',fiat voluntas pei': vt ca'ro
& fpiritus fit homo fpirîtualis,d e quo dicitur cCor»«««*
& cato mat exu/taueruntin Deum tmum. Sed quia:,y//w«e Dei
mndumjrumur,xibnii!ivjanobis petóftariusèft, vtquâ-
doqûe ad patriam petùeniamus. Vnbéperimus: ",
Panem noftrum quùtidtânum dt&nobûbodie TCinficjvioù-
: motiemur. Petimus no&vjatores duplicem panem^
fcili<tet ^aterialem quô, irf^get fiagilitas noftra corporalis.
Hié panis corpus Chrhii eft, vel verbum p e i , v d
ipte Öeii^Vquo qqo|idieegemu?.Hicqùc»tidianuseft,iri
pa tria «e ce r n us i quf hune allid ue per ftdém öe.charitatem
irtterius dcbetxjàcere vquia fine eo nemo poteft viuere;
Vel panis di'ciair fpiritUalia præcepra. qui*temperfunt
êxeicenda: Hc:pec:tdçfpiritusrôrtitudinis,&vri;tüs
diia iuftitia efuritur*jittt'qufbus neinovenit ad pattern icele-
fiem.
Nofandùm Vero q^iod ms veibis petimù* pâném non
carnes^non pifees, nqn délicaca cibaria, non adiuper-
fluumj{c d „tant u ^ a u o a e (cnc ceflàt ium. Et cum ,di clin us
noftrum q ôn njram ,tdefigi>arur quod b om quàe Dèùs
tribuit g indigëntibus iuntxominunicanda ^ o i^ n o b is
appropriandà. Damnatur ergo auaritiæ teriacirais, qua
Bómolibi rëtinet ea qua habet. Dieftürcridm quqjidîa-'
nus, quia quotidie,indgemus rgfeélione Cojpbràli &
mentali : fed quia, ad gforiam àwrniratis nonperuenic-
mus, dum in peccato conuftimus, neceflàrium eft vt pe-
ramus; ■,. ^
Et dîmitte nobis débita noftra ficut & nos dimittimus debtto-
nbusnoft/is.3 Cohuecfis, aliter nulluseft fruótus totius o-
rationis. Et vtl:beriad patriarn redeamus, culpæyeniam
flegarc non debemus. Cum enim.diçimusdioaittenô-
bis débita noftrâ, fpititum teientiae rogamus,quo debi•
ta , id dfc,dclicla noftra intclligamus j qytae fthefpiritu
fanâqppnlnrelliguntur.R.eâe poftpbum petit vetiiam
peccati, vtqui àDeopateicùr in Deo viuat, & ad Deum
pcrueniac. Paruin et go illis prodeffëvldeturhxc oratio
qui rancorem contra alios tenent in çord.é;. Qmnes-
ergoerancotem tenentur deponere, ted perfc.dÿi etiam
non rogati debent omnibus mudis indulgere«
Et ne ribs indue tu in tentationtifi&t ftyhon nos déférés; teta-
tionc vinciftnas,&fi finis tenratifinfe quo tfüllüi probatus
Petimus ergo vc tentatibni non cbnlentiamus,
quia in tentationem inducitur qui tentatione fupefj-
tiir; * . . . .
Sed hbera nos d malo. ] fcilicet, a malo innato quod
contrakimus, a malo addi|;o quod commifiinus; & a
malo infli&o quod nietuimus: Primum eft originate.
Secfidum aduale.Tertium poenale. Haec liberatio quo-
tidie eft neceftaria, dum line malo ahima: & corporis
non viultor fed in fine complebitur qUandoimpaifibiles
£i innnorcales erimus.
Satis compdndioie tradidit Chriftus non (blum difei-
plinam mandatorum, fed dc precum & donotum, ySc
paucic verbis res mulciplices 8c neceftarias commen-
daret., l :
[Amen.’] eft quafi fignaculum DominicaOrationis,
quo oftenduntur om nia fuperiora di<5ta vera 8c ineffrin-
gibilia 8c inuiolabilia e fle con fir ma ta in veritate.
F I N I S .
S Y M B O L I APOs
r o L I C I G L A R IS SIM A Et I
A D M O D V M G A T B O L I G A È N A R-
Di
A quibui
malislib
tar* peu.
axis.
nCw.if
lohan, il.
Annum.
Deus 0:
nipotcas
ratio au t ho. D. Aichardo Panpoli-
tano Eremita. '
Ecimo die poft àfccnfionem Domini, difei-
pu lis præ ti m ore Iudæorum in vnura congre-
gatis, promifium paractetum Deus eismifir.
Qu o veniente difeipuli inflammaci & omnm
linguarum fapientia repleti fymbolum compofuetunt,
& antequam difeederent ad Euangelizandum in genti-
bus, hoc iibi prasdicationisfignum vel indicium pofue-
tunt. Hæe Ifidôrus Eywiib.Jixtocäfittevltimoi Petrus
dixiti
Credo in Deumpatrem omnipotentem creatorem coeli & ter.
r<f:}Qupniâfides Chtiftiana intrepida méte f atetur vni-
tatem fubftantiæ & trinitatem perionarum. In principio
iftius operis de ôtçhipo&enti.a Patris & Filii & Spiritus
fanâi aliquid oftendatur. Q u x licet fit communis tribus
perfonisftamen per appropriationem ait hic : Credo;
inbeum patrem omnipotente. Et hoc quialpaterànulioeft
& omniaaliaabipfo func. Filius per generatio nem, fpi-
ritus fanctus, perfpiraeiöhem,cieaturæpercreationem.
Tum fiçut parer eft omnipotensj&itaitlius, icaSpiritus
fanélusi quilibet eniffi poteft facecequicquid vulcfine
adminiculo àlicuiùs alterius rei necab aliquo extrapo
te(k impediri. Hæc omnipotentia intelligiturin compa-
racione ad créa tu ras, quia maxime apparet i n creatione,
ideo addit : Creatorem coeli & terræ. Deus enim perte
créâtres & ducitintjftqudprmnonerant. Et non folum o-
mnes fubllantiæ,vt coe'ü & terra&omnia quæineisfunt,
à Deo fuhr creata : fed eriam accidentia à Deo funt'îfîcut
fciétia,gratia,&gloria.Dc primo Ecd.i.Omnisfapicntiiü
Domino Deo eft. De fecundo Pfal. Cor mundum erea in me
Deus.-Et Apoft.Petrus;Deus omnugratia. De tertio Bébl.35
Boha bonis creata funt ab initia. Et ideo dicitur: Omnuper i-
pfiim fxüa funt. -Ptopeer hoc très puer-iinuitabant omnts
credturas ad btnedicendum Deum. 1 fteDeus quia æternus eft,
poteftdicijràufa temporaliiim 8c tempiternorum. Gau-
faenitr. abundat à fuo effedtu, vnde cum creaturxaiiquç
fine temporales, vt illx qiix in expiant 8c definun tialiquç v ref‘“'*
veroperpetuæ, vt qux lucipiunt&nunquarndefinunt, Yunc diffe
oportet quod câùfaeorum nee incipiat nee definat. rencia-
Andreas ait: Et in lefumChnfium fi hum tius vnicum Dominum
noftrum ] Qijidâm dieuftt : Ëri» lefum Clwfiumfiüutti
ffal. 10.
W
Hlohan.
IDaniil•
)•
etus vnicum Q u :dam vero vnicum ad Dominium referut;
ted fine fic,fiue ficjvtrumque benedicitur. Nam 6c vni- J j
eus Dei filins eft,, & vnicûs Dominusnoftëtrediilîme
aici poteft. Quia ipte cum pâtre 8c fpiritd fanóto nos
creaui 18c recreauit, émit 8c redemi t. Vnde & ipte air. £-
go in px(ür& Dater in me eft. Ergo in ipfó eftSpiriruS fanôlus,
vt dicitur; lefus dutem plenusfpifttufaniïoi
loChiifto
dup/ex nalohan.
i*
Lus-
Maria Dei
ithominis
J War- . . J Conceptio
I çhiifti in
ibotanca.
C
blan. n.
Uban.f.
m t e
Chriftus
quatre ve,
nitadnos
inmundû.
Giiuf.). ",
Mip.i.
Angelus
iproipecca-
tohumani
is fa*
tisfàcerc
»6 pocuir.
D
^Angeli
lBllntutio J
‘ 00 terni
I
Pw-Ûlt«
iWuoftt*
Chiiftaj,
^siuseftjV
em ç.;
* »oft,. ,
Symb. Äpoß. Enarw 82,7
Iohanhes ait, Quiconceptuseft de Jpmtufdnflo, natus ex
■Maria virgine."] Et eft fehfus, lefus Chriftus filiüs Dei vni-
cus Domihös nofter conceptus eltin vrerobearxvirgi-
nis d»(piricufandtohon deiubftati'a fpititus fandi, quia
tunc^flècfilius eius •• fed poténtia& óperatione fpiritus
fanrfti* Nam fpiritus fanékus cum patre& filiö feparauit
a beara virgine quandam patticülam dé fanguinibus
eius,quampurificauitabommfomite, Sc deeaforma-
uit corpus & ineodem inftant^animam creauicac gratia
perfeéfcam ei infudit cui corpori formato ineodemin-
ftanti animam creatamindidir. Et has d uas naturas corpus.&
animam deitati vniuit in filtoiitaquod perfpna fill
i Deihaberduas naturasdiuinam &humanam.Natura
autem diUinarëmanfitficurerac.,&naturahurnanama-
net difcreta a nattira diuina; 8c ira Deusfattus eft homo, 8c
jilla pcrfonafih'ieftDeus & homo:&pofteanönomenfe
a conccptione peperiteum virgo manens virgo:&itafa-
fka eft mater Dei & hominjs. Ilia conceptiofuitfaéla
fubito, cum conceptionésaliorumhominumfiantfuc-
cefliue. Nam inconceptipneaiiorunTfenaen homïnis
fex dièbus habet fimilitudincmiadiis, & qouemdic^jis
fequeritibus conhertirur i»fanguinem, vndecim diebus
tequentibus folidarur, orftodecim diebus fequ'entibus
inrormatur vfque ad perftóla membforumlincamenta,
qua.fqrm.acione cópleca anima d Deocreatur & corpori
coniungitur, & fir.nomo ia^rterö,matris viuens pérte.
In Chrifti vero conception^ vireus diuinarépente 6-
perabatur: ficut lubitö fecit Corpus Adx de terra 8c in
corpóteanimam pofiiit. Similiterfubito& in inftanti
fecit corpus fceminx & iliud animauit anima rationali.
Ifta cönceprio fuit'nunriata per angelum ^Gabfielem
fummum angelorüm vt dicic0rcgoriqs, Vhde isucY
Ecce concipies & paries filiuin. Q u e an nfibriatio congrua
fuiti vt nonignoraretquemfcbneiperer. Secundo, vc
confen tiret 8c fic fieret vdluncarie non coaéte. Tertio vt
reét ffime poffer teftificari defiiaedheeptioned'ëvifu&
audituageli. Quarto quia virginitascognata eft angeiis,
Chriltus fapiens & mifericors adnos venitvtnosia-
pientes.& iuftos feceret, & niiferiam ab homine tolleret
dandó beafitudin^m. V ndcaife^E^e lux vent in mundumt
verbum per quod faita funt omnta efifuclum caro, v: re fit er et 0-
mnia. A poftolus: Inflaurauit qua in cults & qua in terris funt.
Immortalis. 6c irnpafiibilisTifcepit'nacuram mortalem
& paflibilem, vt ipfam perduceret adfmmortalitatem
6c impafiibilitacgln. Eda vpluit fieri ficut Dëus,quare
poftulabat fatisfaPtioqüod Deus veilepfieri ficut homo.
m habitu imentus èft vt homOi Itifque Dèusfa^ius eft h o mo
vt fatisfaceret pfo pecckco Adx &'Eux, quo non fo-
lutn ipfi fed etiam tota nacura hnmana corruptaerac 6c
priuata gloria, pro quo non debebatangeluslatisface-
re, quia non peccaüetat: hoitiq vero qpia peccatorerat
non pöterat. Velpotius fic: Ift nullo angelo 6cin nullo
homine puro tanta bonitas inuenicur quanta erat in tota
natura Humana, quia bonitas vhius hominis vel vnius
angeli'finitaeft. Bonitas vero naturx humanx relpeótu
fubie«3ioruiü|eft quafi infirfita. >Vn^e congruum fiiic
quod Deus fierethomp cuius bonitas prxponderetbo-
nitatttptiusnaturx humana? 8c (acrificaretur pro pepea-
to primo. Hxc incarnatie faéti eft menfc Martio-quö
mundus fafkuseft, 6c feria texta, qua homo fadus eft, ad
ofkendendum, quod veniebac rnundum 8c hominem
redimere.
Quare poft peccatum t ardamt v/que ad vltimamatatém vent-
rtti Refpondet Auguft.dicens, qupdideofadumcfhvc
homo quipeccauerat per fuperbiam, cogoofcerct fuum
defedum 6c fic humiliaretur. Cognouit autem quod
tempore tegis namralis telugri non pptuic, nee tempore
tegis teriptx, quare pofthxccemppfafiliusDsivenicin
mundum, vt fichomo.humiliacüsinfoloDcoincatna-
tofpenvfalutis fuxponerer. I
Natus eft.Ghriftusin ménfc De'cémbri temporehye-
nns, ad oftendendum quod veniebat calefacpre ftigi-
dos,, vc amore {éterniratis ardeant» 6c ipfunifoipmpro
p i natum tota cordis diledip^è iugiter cpncjiimfca.nt.
Natus éft n o d e , ad oftendendum quod venic tenebras
cftqgare ôc lumine fui amoris mentes noftrasclaréteere.
Vride Pfalm. Exor turn eft in tenebris lumen redis,Vnde 8c n os
debemus virils furgere ôc lumen nobis ortum toto defi-
derio noftro haurire. Alioquin lumen illad videre non
pofîumus, quia a tenebris ctilpxdefeendere noncura-
mus. Vndelfà. Surge iUuminare lerufàlem, quia venir lumen
euum. Natus eft die E^minicà (vtdicuntfandi;quadie
Deus fecit eoelum 6c terram aclucetr., Sc qua pluit manna
filiis Ifrael in deferto. Natus eft Chriftus ad docen-
dum in d o d o s, ad iuftifieandum iniuftos, ad redimén-
dum captiuos.
Iacobus maior : Paffiss fub Pontio Pilato , crucifi-
xus, mortuus, dyfepultus.] Cruci fixus, id eft, cru ci affixus,
quod erat vilîffimum génus tormentotum. lohan. 19.
T»«c iradidit Pilât us lefum tllis vt cruàfigerttur. Pfàlm. foie-
rmt manus meat & pedes meos. Clauis criici fuit affixUs in
manibus, ôc in pedibus, vc peecâtiim Adxdeleret, quod
habuit eundo ad aéborem cauia coroedendi: ôc fub Pon-
tio P ilato, qui erat viliffimuspe^râtor. Paffuseftetiàm
in manibus, conya peccatum Adx quod fecit exten-
dendo manusadppmùm Vfdtûm. Confraautem dele-
d a t io n em quam habuit Adam in guftkndo, potatus eft
Ghri ftus telle 6c aceto ôcVinpsmÿrrhato.
Cruci affigi volùit, y t ficut diabélus vieerat per lîgni
teudum ? fie peréructfixiodçm fadam in crucë yineere-
» vt ait Gregorius in piàfatione. Crucifixus hora
lexta, qua hora Adam guftaucrat de porno. Fuit autem
in cruce tribus horis cruciatus, C ab hora tertia,vfque ad
horarnnpnam^çonrratriplçxpç^catum Adx, voluntatis,
& operis, Ôc exeufatibnis. Dein^ejmortuus.idefR
priuatus naturali vita per fepara doné animxà corpore : j
dv tepiihus, fcilicet, in hora vefpertina. Matçhæus : Cum !
autem(etofaftum effet, &c. Inqu o p a te r^q u o d fe icin etu -1
ce ab hora fexta, ff%e adh6|am(erpdnam. Mottaus
ab hora n a n a , quem ab.ÀmmatÉiqtepéliuic, qui
erat nobilis decurio, ôc vnusde ord|ne èunx. Iohann*
Rogauit Pilatum Igfèpff, yttotteVii corpus ltfu,&tnuoluitiii fin-
done munda, & cum aromatibus myrrbà&/floes, quibas ar-
centur vermes ne concingerent corpus Iefufîigut eft Iu-
dxis m os fepelire. Ètpofuit illud in monument0 fuo nouo quod
exciderat ïn petra. Ifaias dicit: EritfepuUbrum erngloriofum,
quia gloriole in eo refurrexic 8c ciaufo fe^uichrb exi-
uit.
Thomas\Defcendïtad inferna.] Hicprimonotandum
eft, tecundum quid deteendit-^d interos, quia tecun-
dum animam ramen coniandam diuinitati. Nam fë-
cundum diuiniracém lo’caîiter noS poteft defeendere,
quia vbique eft.
Secundo videndum eft,quis fit file intern us,ad quem
defcendic. Ad huius cuidcntiam norandum cfti quod
quadruplex eft infernus, Prftnus^eft dartmarorum, in
quo funt tcnebrx corporales ÔÊçàrentiSgloriaÔc gratix
&poenâ ten fibilis,prop ter peecatum àduale&morta le;
Secundüs internas fupra ifnim in quo funt tenebræ6c
caren tia'glptiæ &grariæ:fed non eft ib^poena fenübilis,
qui dicicitriumbus puerbruni non bapt îzacotum in pec-
càco originaH rtorruotUm. Tertius irdernus fupra hune
eft, in qiiblùnt tènèbræ 6c carencia ^ o tix ô c poena fen-
-fibilis propeccato veniali : féd non câïentiagratix, quia
hahëncgïatiam qualiberabunturà prrniV, 8c perducen-
tu ràd vifionem Dei : qui dicitur locus purgatorius.
Qüartùsinfernusfupra iftumeft, in q u o font tenebre
ôc carencia diâinx viftonis, fed non poena fehfibÎKs, &
e ftib i gracia, ôc huiuftnodi intern us teu limbus fàndo-
rum patrum dicitur. Ad hune locum Chriftusdefeen-
d it, neque verppafïiis eft tenebras, imo corum loaim
lum illuminauit. Vnde DamaCcenasiDefcenditadinfermm
anima déifie ata, vt quemadmoium bis qui m terrafunt, on us eft
fol iuJHtia : ita bis qui in inferno fedent, in tenebris faperluiüt.
.Ambrofius d icit: quod intnfernofidgtbatlumenautoavita.
In inferno igiturdamnatorum pro peccato adualiChri-
ftus non fuit, quia vt ip te dicjç : inter vos & ms Cbaes magnum
ftxtutum eft, &c. Sicutenim eoelum empyréumeft
locus glorix, ita infernuscftlocmgcernxpoenx. Sicuc
Ifaiaéo.
Dominica
pàtus eft
CH iiflu s.
[Tribus ho
ris C h u -
ftusi.cru
M a t t h , i j
l f k i i i .
Quadruplex
eft
iufemus.
PJht.ni.
AmhioL
ta*. t6.
Io intèrad
SûIIarèdempctc
e rg o