A
Secundu
argumeu
turn.
ment urn.
■ B*
C
4 - * rg“r' mcatum.
D
ExtraEe-
clcfiam do
Vflj: pojfct
I Impéra'u.-^l
jj. Atgd-.
ijiDcqtiiirl’
Deortu&ßnf
& dominus omnium.Item, in onvniordinata mühjtùdi-*
lie pltirafubalternantutpauctoribus, donee vêniaturad
ioiùtâ, cui omnia; estera fubalternantur, ranquanvfuq
ptimo& prineipio.-: ficutpdçccin e^rçiribpsbynç ordiT
natis, vbi decent milites lubaiternantur viùdeçaho^Ôc
decern decani vni centurioni, & decem centutionesvni
chiliarchæ, ôedeeem chiliarchæ ipli regi', <jui.eft vnus
wnquam vUiTOtw &maxiirius ppioiuint iHt^iftaordin^
tip in omnibus,regumexerdribWf&in£urii$,ôcin
lis regalibus bene ordinatis eligitur ac tenetur quafi &
tanquam optima. Sjcutautemfe habet ratio in partibus
•fiç & in totd* JErgo'ilin/fingiilis rëgrtis höoeftitaeii-
gcndum»veluti optimum,iccirco & in cota multitudine
regum ÔC regnorum fie eirit optimplin i yc omnium fiat
fubalternatio, vfque ad vnum regem ôc dominum o-
mnium.. Item^boruim. commune melius é f tm a g i s
curandum bond fingiUorum, ÔC refpubliea plus quam
res priuata : quia bonum firigulorum i & rçs priuata,
quæritur ôc oedinatur ad bonum commune, ôc ad rcm-
publicam : fed bonum domus ad bonum ciu.caiis, &
bonum ciuitatis ôc populi ad bonum gencis de regni,
habet fe, ikut bonum minusadmaius,ôcbonum Ungulate
ad bonum-commune, Ôc rcs priuata ad fernpu-
bliçara.Cumeigo'inmuîcitudineordinaça non fitftatus
ôc finis ordinatioms in plucibus ôc.ad plura.icd invnd,
.& ad vnum : & in mundo fint mùltaregnaticdrcofi-.
eut multæ domus ordinantüràd vnàmciüitatem..& ad
boninti ipfius: ôc multæ ciuitaces, Ôc populi ciuicatum
ad vnam gentem ôc regnum^ ac.adbonitmipfim,ran_
quam bonum particulSre ÔC priuàtumadbçnum çom-
mune & publipum * ôc tanquarri bonum minus ad maius
, & naturàliter ranqüam pais ad totum : ficëciam
muha regnà mundi, & bpnum ipforumjôTdirtanturad
,ynui« nàturale-régnumÔCimperium^tanquani bôqurn.
partiçulare ad bonum comipune omniiim gentiiim ÔC
regnotum, ôc bonumpr;uatum ad pubiieum, ôcbor
nnm maius ad maximum, & nativradtçr tanquam partes
a d fuuvn totum. ïta feribi tA 11guftinusdecim on o n o
libro de Giüitate Dèi, ex verbis Ciceronis i n iib.dé Re-
publîca'f.qupdyej^MWy a eß rts populi j populus autem efi ntul-,
ntuào hrnnittuvi mnmunt lonfenfu dtuïnï & tournant turn fo-
ciata in 'vnum, &c. Ergo vbi eft vùùm iùs diuinum ôc
humanum, ôc vnusÔc concors conIfcnfiri populi in illud
vhpm ius’diuiniim Ôc hnmanun» :Tbi erit vrtuf populus
mqttf Ôc impctu'dcftrüercnr inferiora, ôc in ipfa ele-
roen tari region c à&iua.fuà vi rtuté vipcerent- ôccortum-
perçnt pafîîua, & maiora confumerenc minora' fi
qon effet àliqua v irtus o m ni potcbs, deparata ab ortini-
bus, quæ' omnia ad inuicem concordaret, Ôc eotum
concordiam coriferuaret. Sed ficur fuperius diceba-
tur , reguaP mundi funt diuetfa ad muiebm, Tecundùm
diuetfitatem vrinïicuîufque patriaè ôc lingus,^ m0.
rum Ôc legiim. Hçcàütem diuerfitasgentiumôc regno-
rum, vbrnpn eff litbinata ôç féparata magnis montibus
,Ôc fluminibiisî l'ocifiiè aliis inüiis ae defertis, vt vnius
gentis ad aliam non facilis fit aççëffusïeftcauflà & oc*
cafio adueriitatis ôc difëbrdis, geneïs- CQntra gentefn 3
ôc regniadûèrfusregnum. Êrgo déneceffîtàce edt àliqua
poteftas maior ac fuperior, qui habêat aüthôtitatem
ôc Virtiuem concb dandi,& cPncptdiam ordinandi
Ôc confe'ruandi interregna ôcgébtés diuerfasadinùi-
ccm, Ôc ajluerfàs : aut pçouidentia diuina fùper ordi-
nando Ôc cbn'fëruando ffatu regnorum mundi erit in-
iufficie .s ôc incompleca. Hoc aiitêm eft inebbue-
niens didM|vcl fentirei contra illudElâltisdiôierium,
Qttû fhutTwtiintis DEVS hofter^ qUÏ inaltù-habitatydrhu-
mhd rejpicifw coelo & >n terra, &c 'PrOptcr quod, fi-
eut dicitur in alib loeo, Inwamt tmfunt omnesfines terra,
& a ltitu iïn e sn io n tium tpfeionjp\cit ', ià tÇ i i Ç x c ç \\tm c s p o -
teftates, ôc-dignitates reguiii ôc principum terræ.- Ex
quo fequicut, quod ireriim alibi dicitut : Dominusdifipàt
couftto*gentium'^ reprobat çogititionts populorum, &'ton-
Jiltfhprhütpum, &ç. go ex diurnæ prouidêririsordi-
naiip. ie cric c'ë neceffitatcaliqu'a vnàp'otèftas.ôc digni-
càs îuprêma ô^yniderfo|is in Aï^àndb, cùtdbîüre fübcr-
(è debent ômnia régna, ôc ômries1 g’eùtés mundi,ad fàl
ciendam &^contèriiandara con'coi-diam gentium& reJ
gnoium pertotüm hiundum. Praètèrfea éà quaefiin'r,&
fiünyin mundo, non rafo vdifemel, (èdiæpé ôc fieqûcn-
ter, non fiünt nèque fini t à ea(u Vèl fômina,red;vel à na.
tura » vel âb aite ôc. râtipne humana, vèla proüideritia
diuina -: Sed monarbhià per edeummundum jvelnaa
fbrem partem mundi ribn Vxritfçlémdl àutraro,fedfarpë^
Ôccontinubô. Frequenter, v t parc t, qui a p rim Q ôcà b
ipitioluit monarchia regni Aflyriorum in oriente, quæ
fecundum ^ ugù'ftinaïfi quinco libro de Ciuitàcc Dei J
du ra û iVa te m pore Nïni, primi règis Àflyriorum per mille
du'cenfos an nos, v/tjùe ad interfëétipncmSàrdana1
Ôc vna rèlpublica... Vbi aucëm eff vhus p'opulus ôc vha p j j^qui iùit vltiriiüs rbonareha Affÿribru, per cuius in-
lefpub’ica, ibide htcefiità'te erit Ôc vnus iex ,ôc vnpm tcrfeélionemtp nsLîtafiiit mpharchïa m un di abAffv-
regnum. • Sed eft vnum folum iri tbto miindo yei um riis j'primo ad Ch^ldaeos fiue-Bâbyloriios , deindi?per
iusdiuinum,videlicecvpusi'ultusyerbsveriDei; ôcfo- Darium & Gyrum in fvlc dos 'ôc Perlas : deinde àcem-
iohl vnum verpm Jus humânurn v^cüiëet CanonesÔc poië Darii primi Ôc Gyti, regum Perfidisôc Mèdorum;,
leges cpnfonæiùri diuinQ: qiiiaius humanum fi;mitauW ruit'moi-atchia apud Perias Ôc Meuos per ducentosac
thoritatem ôc princjpiëm à iure diuïno, Ôc ndn è con- j tfignta très annos, vfque ad intérfctftioriëm bârii Vl-
trârio. Ef eft:v|ms {pîùs canfeprus pbpuli in illud ius^i- tlmi, pérqpâfiib Alexah^
uinUm ÔC ;hitmïpum, vc lit et fidés Çfiriftiana : ôc vnus narchia/a ^erFis ôc Médis ad Græcos , quæifub régibus
Volospopnluis, fèilicçtrChriftianus populùsr fidc.Vèh-- Grscorüm ,-(ircçeffbribus Alexandri MagnîVdiuifisad
.iéntiëns in illùd ius diuinum^ humanum : Ôcpercon-Meridiëm, ôc ad Aquilônem,ÔcièmpéfHuftuanshinc
ieqîiens, vna {ora rëfpublica totius populi Chtiffiâni. &|ndeJ, non ftetit, led in modum rapidi Hurftinisdc-
Efgo de necclfitate erit & vnus/blus princeps ôc rexlM ciirrit per tiecentps annos i vfque ad Clëopattam ôc
lius Rcipublicæy ftatutüs Ôc ftabfiitus ad iptiiis fideiôc Antonium ,.fiib quibus regnum Gwecorüm céflauit in
populi Çhriftianî dilafàtionëm Ôc dcfènfionëm.'‘ Ex totum* fub beilo Adiaco deüolutûm ad OiSaùiànum,
qua ratione conëludit etiàm Aoguflinus decimbnpho primum monarcham Romanorum, ^ui regnis fify"
liBrb dc Ciüirate Dèi.quotf’extràEççlefiamhdnqifam riorum ÔC Pçrfàrum ôc Græcorumfuntadoccidèhtem.
fuit, nec potuit, neepotetit cfleyeiüm imperium:ctfi EtgoconftitptioôcFuccelfioÔccontinuatio monarchia-
fuerunc lmperatores qualiterçunquë . , ôc fecundum rum in munao , ab oriente incipient, ôc per meridiem
ljuid » non fimplicitci|ftjuifuerùnt extrifidem Chriftia- Ôcfeptentribriem tendéhsinbccidentem, non eft faôta,
nam ÔC Ecclefiam. Item, tbta mundana conftitutio, I neque fit-à cafu vel fortuna, fedabipfa Prouidëntiadi
quæ eft ex diuerfis, dÿ9 B|bus ôc conttariis, non ftac j Uina. cui fubiàcet Ôc obëdit rerum mundi curfusôc ria-
hîfi.per cohcoidiam ditreHorum, & difllmilium ac con- turâv ÔC omnis ars Ôcratibhumana, quæ imftatur natu-
ttariorUm; . Cohirordia Vëro non fit neque ftat per ràtpi , ôc fubftquicur Prouidcntiam diuinam, vndëre&e
tçonëbrdantia, fed per coricbrdaritëm , qui de hecçmta- [ Àüguftinds libro fexto fiipér Gencfinad literam, diflin*
fe^ëft ynuS tantum ,'Ôc alius ab ipfis concordantibüs: j^Uit duos rtrodos fiuë efFe<ftus diüinæPro'ùidentiæ,br“
fcilicet ipre Deus author ÔCprinceps vniuérfitatis, iùxta I dinantis è'a quæ fufic ôcfiunririmuridOj videlicet ferum
iudloD. Ï ; j ‘ , i^at facit cencordutH th fubümibut &c.
naturam, ôc attem ac voluntatem humanam : quibus
Qoiæ ratio fecundum D'ama'fcèri’iim * eft quaffnccelîà-
duobus mëdiahtibus Dcüs bmnia
tiâ probatio & dëmbnftratio, quodDttu fit .- quia Videlicet
ôc omnibus prouidet in
i t^cbnuitutiohc mundanæ machluæ fugëriôrà luo
mundbi
I Adu:d’u*
s Mon«*
I ciiiani-
I Iacommo
^daMonat-
'ebiarargomen
;
tum Mo- v,
narchiç ob
jitftum. '
Tettmnil
“lumen-i
C A P V T' X VI.
Difingulit rignit,fine Mtnanha.
IM contrarium quoque videri poffèt, quod vtilius effet
omnia régna pef le ft are fine monarch a, quam fub-
effè Vni, ficut Romano régi, vellmpetatori. Dicite-
nim Auguftinus quinto libro de Ciuicatc Dei i quod fe-
liciores eftent res humans, fi fingula régna per fe effènt,
non fubic&a vni monarchs, ita quod régna fingula pa-
cifica vipinitate fibi inuicem congaudereht :Tîcut in
muftis lo cis funt mults domus à (è inuicem diftantes » &
in Ce quiets, & pacifies, qus non faciunt vnum vicum :
ôc multi vicidie diftantes, ÔCpacifici,acquietiy qui non
faciunt vnam ciuitatem. Ergo eodem modo fingula
régna poffènr per fc ftarepacifice,&quiete,abfqueeo
quod fubeflène vni imperio. E r g o , Itemdicitibi-
dem, quod regnurh Monarchiæ, exëoquodomnibus
regnis aliis prslatum éft, oportet etiam omnibus aliis
regnis fibi fubieâis effè plus drlatarum : quanto autein
plus aliis dilatatum, tanto plus aliis etiam inquietum :
quia, ficut dicit philofophus feptimo l'oliticorum, fo-
lius diuinævirtutiseft, immania ôc enormia pofte regere.
Ergo ficut quilibet fans mentis magis ciigeret habere
corpus patuum, ôc fanumacquieium, quam corpus
magnum , morbidum ôc inquietum ica etiam
magis eligendum effet quodlibet regnum in muhdo,
per fe paruum eftè, ôc quietum,quam Vnum maius o-
mnibus ôc in fe magis omnibusfempertutbidumôcin-
quietum , qua'e nunc eft ôc {emperfuictegnum Ro
manorum. Item fecundum Philorophuni lëcundo Phy-
ficorum, fruftra eft, quod non confeqüitur finem fu-
um : finis àutem propter quem Monàtchia eft confti-
tuta, eft y vt mbnarcha ille estera régna fibifubie&a de-
beat adinuieem aduetlà pacificare, ôc difeordantia con-
cordate, Ôc concotdiam confirm are, ôcrëftftentcs paci
ac concordis coercere ôc comprimere, ôcobferuantes
pacem & concordiam, fi bique obedientës ôc fideles
in tranquillo ÔC lecuro ftatu conieruarë ^ ôc fouere.
Hune autem finem raro legemus in hiftbriis, ôc nun-
quara audiuimus temporibus modernis,aliquem Ro-
manorum regum ôc Imperatorum pcrfcôte pro fuo terri-
pore affequucum, fed cos potins quotidianis ôc inceffa-
bilibus ciuitatum Ôc populorum, principurh.genriuro,
ôc regnorum rebelliobihus ad bella continua prouo-
catos i ita quod cxcepto Nutria Pompilio (qui fuie fe-
cuiîdul pqft Romulum primum regent Romanum )
& Oârauiano ( qui fuit primus Romandrum Imperator/
ports Iani lub nullis aliorum regibuy, velimperd-
toribus diu clàuls fuerunt, quàrum claui'ura fignum
fuit pacàti ôc qüieti totius orbis RomaniIthperii,tem-
pore conclufiönis earuni. Imo à temporë Oâauiani
ptirtii Augüftt vfque ad Henricum huius ndm.inisfepti-
miim, qui noftro tempore ad imperii clauumfedit Imperator
97. ab ipfo Augufto, maior regumÓclunpCra-
torum Romanorum numerus vel iri bdlis funt occifi,
vel pet irifidias ferrö àüt veneno cxritnSti. Vivdetur
ergo j quod imperium liuë regnum Romanorum.. ab
initio fui vfque in hodiernum diera frequentiusful'rit
toti orbi terrarum i magis cauffa turbatiönis 6c bëllo-
hitti', cjüam pacis Ôc quiëcis.; libiipfi 6c aliitprinëipxtf-
bus,- atqüe regriisperniciofum. Et fiefruftta cft regnurh
ôc Imperium Romdnum, quod nunquam conicquu-
tüm ëft, hec forte vnquam in futurum confequètur fi-
nerh fiiurn, qui ëft, Omnia régna pacifice óc ëöncordicer |
ad inuieem iè habentia à fub iui impcriiobedienria gu- |
bèmare; Iterh de limilibus limite eft iudieiäm: Sed I
videmus alia régna i quæ non fublunt Romano regno !
leu im peri o, bene 6c ConcÖrditerin maiori patte ÔC tem- |
pore fe atf i nuieem habuiffe, Ôc cum aliis rcgrrii Rômar 1
no Imperio fubieëèis, yel non fubièdtis. Ergo qhöd pof- 1
fibitc cônuëniens eft in illis, ôc non inutile, n’éé iniu- 1
ftùtri,lèilicrcquödnorilubfuntRomaho Imperio, ali- j
roiiieftpciflibile ôc cônuëniens in omriibus ab ii tegnii
ôc principatibus ôc non inutile hec iniuftum. ï?rsterea
vt dicit Philofophus quarto Politicoruro, rexeftlexa-
nimata.ôcc. Exindefumitur differentia inter regnum
régis, & regnum policicum : quia politia régie popu-
lum fecundum legem feriptam : rex vero régi t regnurh
fecundum vtramque legem, fcilicet feriptam, ôc non
fcriptàm : quia, vt dicit Philolophusibidem,non eft
fimpliciter rex dicendus» qui non regit nili fecundum
lëgem Icrjptâm, ôc nihil lëcundum voluntatem Ôc rà-
tionem p ropriam. Sed lexfiuë fcripta, fine non'feriprä,
non poteft cfle vna diuerfisgentibus, fecundum diuer-
làs linguas Ôc patrias, ôc patrios mores ÔCritus : Ergo
necvnuj rex vèl Impcratorpotcfteffe diuerfis gentibus,
lëcundum linguas vel patrios mores ac rirus patrios,
ad inuicem diuerfificatos. Item vidëtür, quod noH
debeat etiam efle, nec peffit eftè vnüs Monarchà o-
mnium gentium Ôc regnotum per mundum p quia vbi
non poteft elle Vna Rëlpublica omnium,ibi.hec effè
potelt monarcha omnium. Sed IudièorUm Ôc genti-
iium ôc Chriftianorum non eft, neqttc poteft eiïè vnâ
refpubliea ; ergp nec vnus Monarcha. Mivior patec1,
quia vbi non poteft effè vnus populus. ibi non poteft ef-
lè vna re^ublica, cum refpubliea nihil fit nifi comma*
nis res totius populi. Sed ex ludæ's ôc gentilibus Ôc
Chriftianis non. poteft effè vnus populüï i ergo net
vna refpubliea : Ôc fie per confequèns, nec vnus èd-
rum Monarcha. Minor huius fieprobatur : quiapo-
pulus eft muititudo fub commun! ôc concôrdi cohfen-
fu diuini ôc humàni iuris in vnum foçiata : lcd îudæ.
ÔC gentiles Ôc Chriftiani non confentitinc in vnum iiis
dtuinum : quia ius diuinum eft verafides>Ôc vëruscuh
tus diuinitatis, in quibus dupbus Iudæi ôc gentiles ôc
Chriftiani ab inuicem diftèntiunt ôc difcôtdant ; Ergo
Iudæi, ôc gentiles Ôc Chriftiani non pbffünt kçëte
vnum populum : ergo nec facient vnam rempubli-
cam, necvnumregem,necvnumrcgtrum: Item vide
tur, quod rëgnum ôc Imperium Romanum liettë &m-
fte polfit tolli in totum : quia eifiem tfâuffisèxiftën
tibus, poffibilisôc conueniens eft idem ëffeâus, fed Irri -
periüm Romanum teroporibus antiquis quàtî licite Ôc
iufte dua bus de câulfis ëft detru ncatum, ÔC dim 1 nu tu m :
videlicet primo ab Adriano, quiimperauitcirCaànubs
Domini C XXIII. qui cauffa commoditatis fines Romani
Imperii ffätuit * vfque ad fines regni Pèrfarum :
quia non videbatùr commodum, neque poftîbile, Per-
fas etiam deuii^os fub iugo Romani Imperii i manutç-
i nerë aut deferidere, propter iliius regni diftanriam Ôc
inacCelfibilitatcm : licet alii hiftoriographi dicant.
! qüod fecerit hoc Adrianus j eo quod inu.derct viâotiæ
& glorias Traiàni, optimi iliius imperatoris, qui Perlas
debellando adiecerat Romaiio Impërio. Secundo
vero; à .Iouiniario, qui rcgnauit circa annos Domini
C C G L X 11 1. ÔC ex temeritaté Iuliâni antecefforis
lui; Romanum exerdcum Circa fines Periidisindelpe-j
rati bëlli anguftiis dfcrèliiStam, liberäuit per paftum ;
quo ex catifla necelfitatis Perfis ceffit, ôc fines Romani
Imperii vfque id Euphrarem cohftituit. . Ergo vidc-
rur, qUod à firaili adhuc vlterius iex cauffa commoditatis,
yel necelfitatis( quæ funt câüffæiüftæ) poffent fines
Romini Imperii diminué ôedetruncari i maxime
exquo iftis temporibus ipfuni Imperium làtisèftin lütè
viribus ôc iuribui debilicatùm: Quod autem poteft
fenlper plus ÔC plus minai, poteft ad vltirhumi in totum
deftrui, Ôc iuferri: Efgo fi imperium poteft ex aliqqi-
bus caufli* iufté diminui, poterit ëtiam êilderti cèulfii
inualefceritibusin totiim acfttui.ÔCaufèrri: , Iqëttiie-/
gna Hifpàniæ, & rcgnUm FrànciàÈ,regnum Ângliè; 5C
regiium Hungariæ, eurii tegnis Sfliùbriim ; Bulgarie,
ÔC Grætjü(qdæ olim fiiberint Rbmano Im pci 10 i iri
ftdtu proUinciafarii, vel tegrtotum ) mbdddëiurènbfi
fub funt imperio' : iri Aftici veto Ôc in Afia^ltfimarif
iam imperium hihi 1 hab'ct.Ergo ficut illâ ex èaùlfis ( qüæ
iuffæ & licitæ videbaritut)funt ab imperio abalienataii tâ
ex éildèm Cauffîs adhuc poflènr ëtiam illâ (quæ adhuc
ci filbfürit ) alienâri; fiüc fin t regni, fine priiieipâcus.
rM
Quartum
argumentum.
Quîntuat
gumcncû..
Rom de-
tr u nirai u.
pedimi.
Duciooe St
dcftruébio'
ncimperii: