17 s
vanitatis lenociriioexd£ecatum,in forties vitiorumim-
pellere &C praecipicationis abyflum Quid pdibilius
fraude & dolo, guofub imagine amoris & fide'i, in fim-
plicèm & credulum, & quod dete.ftabHius eft, amicum,
perfidis&inimicitiarum nequitia exercetur ? -Hoc fi-
quidem genus'hominum omnia loquentium ad volu-
ptatem.ad veritatem nihil. Verba oriseius iniquitas &
dolus, qui etiam errantibus amicis, ad eorum fubuerfio-
nemingeminat,euge,euge. Quos vt plenius noucris,
generationem apud Gomicura vide, & quid de fe fatca-
.turaufculta. _ . •
§ Negatqüis, nego, ait, aio. Denity imperaut egomet mint,
Omnia affentaft. >
Tota enim gnathonicorum fatftio, comcediaeft.
Rides,mater ts cachinno
Concutitur,flet,fi lathrymatconff exit amici,
Nee dolet, igniiutum f i brumattmporepofeas,
Accipitendromidm,fi dixeris afiup,fudat.
Vnde Vmbricius inquit,
Non fumus ergo parés tnelior qui femper & ornni
Nolle ditty poteft alitnum fumert vultum,
A facie iaftare manue.laudareparatus,
S i bene ruHauit, au tfi quid fecit amiius '
Quodproferre palam non pofit lingua modfici
crcdat habent,qui de le magis alicnxlingua:acquiefcat,
quam propria: iudicio confcientia: ,dum feipfumauili-
bet extra fc quçrit,& nolle dedignatur,quam fit fibi ctir-
ta fupplex. Nihil eft enim quod credere de fe non poffit
cum laudatur, hon modo dijs «qua poteftas fed qu*-
cunq; anima de fermento fuperbi*intumefeit.
Quod quidem non m'odoamico, fed ne Hberohomine
dignum eft,cum vera &vnicalibertasin virtutis (peciem
cadat,& turpitudo quos inficit,poftrema: fubijciat ferui-
tuti. Hiftrionem efle vel mimum, infamiam ingerir Hisi
quosàtantæ abieékionis ppprobrio naturae vel perfonae
dignitas videtuf excepifle.Porro qui vultutn induic alie-
■ 'num ,& varias affcdiuunj alternat facies »incolpmitati
frnfiium infidias parat
Sordidusauriculisalienis coü'git efcas,
& fi hiftripnem verbo diffiteaturfeum moribus & turpi-
tudine confitetur. Quod aflentatpris proprium eft qui
adalteriusviuit nutum,&antcquaro iuumproférâtiu-
dicium, de fingulis pxfpeftatalienum. Caeterum palpo,
qui-tamen aflentatoris vel adulatorisccnfetur riorniue,
quoniafn eadem res mûItisnotaturindicijs,hqminum
mentes explorât, praetentat voliintatem, vt cui rei Vo-
lueris fenfus accommodet, vtgraciam illius, cum quo a-
gitur, fraudulenter furripiat. Nouitenim Deus cur(u
fenfuum & voluntatum vnione, quafi riuulos fcaturite.
Idem fiquidem velle & nolle, ( vt ait hiftoricus) ea de-
mum firma amieitia eft. Quidni ?
Conftntirtfuufiuiiu qmiredidmt te, _
i) Fauter vtroty iuum laudabitpoUxeluium.
Cum veroprsfenfcritvoluntatem.fic palpât,ficdemul-
cet,tanta fuauitatis petuhgit gratia , vtvirtutifomnium
inducat, & rofam naoderatipnis, fine qua nunqUam re-
â e yiuittir,formam Lethæi flumiîiisinfufionefubuer-
tat. Magnas gratias agere^Thais mihrîTpcundus efte-
nimComicus, & aptusqui fe nugis-noftris frequenter
immifeeat, Jngentes inquit. Fuerat quidem fatis
gnas Ve(pon.uiflet,-,Se.d quia adulatoris fraus omnia ex;
tollitin maius,&de fuo aliquid adijeitvndefibi gratiam
cumulet,inventes inquit. Sed neemedadum erubefeit.
Qui enim fini potuit-perfuadere,.vthoneftatem homi-
nistantae turpitudinis maculadccoloraret quacunq; de
caulk, vtiqi perfuadebit,vc quod appétit.faciat,fi poffit,
rede, fi non, quocunq; modorem. Verum qui fuo nomine,
vtproprie eloquamur, dicitur adulator, vitia cu-
i ufq,' dealb at,& ne fe ipfum videat. oculos col)oquentis
quadam nube vanitatis implet, &aurcs f^lis præconio-
rumtitulisreficit. Ait EthicUs,
Quid quodadtilandigensprudentijfma laudat
Semonem indoüi,faCtem déforma amici,
Ft ion gum inualidt collum ceruitibus aquat
Jierculu, Antaum protul a ttüuretentntis :
Mtraturvocemangufiam, qua deter tut nee
lilefonat.quo mordeturgallina marito.
Hocautemminime vidctur mirum,fi perditiffimi homines,&
qnibus hie grauis moribus,& fçculentus mun-
dusfordidarur.ad tanta turpitudinem poflunt impeUi.
G a p . V«
De eauteld adulator um & fraude multiplici, & comittbm
adulation», & fequela eorum.
SVnt tamen^qui vulgares & adulationes plebeiasnon
admittant.v-t qui nolunt vili vnguento.oleove corrupto,
qupdomnibusfoetet,inungi,cum amicorumdut
conuiuarum expetunt gratiam. Quidenimturpius eft,
quam ad ienocinia hifttionistransfigurare vultum, mu-
fare habitum, motumducere, & non tarn videre alium:
quam fe ipfum gerere hiftrionem ? Quid ineptius,quam
cum alius magno hiatu oris, ad te impellendum vanna-
tis fpiritum proférât, ii tu aurium vela,& latitudinc cordis
adtumorem * concupifcendum oppandas. Et quia
videntur kb omnibus, facilius hsecapletifq; vanis vanitatis
obfequia contemnuntur. Veruntamen ilia magis
timenda, quia magis perniciolkfunt, quaj quodam cau-
telç velamento ftudiofius pccultantut,& quafi fubima-
gine increpationis aut corre<ftionis,arteriusve officij.aut
virtutis jirrepunt. Quod nonnullosdum bcneuolentiä
moderatius captant,fecilfe reperies. Ait enimLælius,
non ille latonlegis amicitiae, fed luafot belli ciuüis,& furor
»« incentpr,qui & ab alijs Lentulus ap'pellatur:
£uod tarn lenta tuas tenaitpatitniia vires, ,
Can<iaerimur,dteratty tibifiducianoflri ?
Bum momt * baccahdrnßnrantid corpora fangais,
Et dum pila valent fortes tor quere lacer ti,
D generem pattern'togam, regnumty fiiidtus ?
Vjqueadtomiferumeftciuilivincertbelloï
Sic & in Comcçd i js feruotum calliditate, domini delu-
duntur, præmiffis increpationib. rationes fuas infirmari
permittunt, & tandem fe,vi&os fimuknt, vt & credulorum
fenum Conficroent ctrorcm,& de proditionis perfidia
gratiam auçupentur, magna fatagentes induftria, yt
ficfempcrdecipiant.vtnunquampolfmtarguifalfitatis.
Eorum namqi veritas mendâcio ferait. Quid quodau-
cupes nouitatumtumufeuios congerunt.eifdeniqicu-
rioforum auribus fatisfaciùnt, vt hac via compendiofius
ad id quod defideratur,accédant. Temporis quoq; dili-
gentiffimi obfcroatores funt.nequid intempeftiue ingérant,
fed inter prandendum,aut cum vinoquisexhila-
jatus fuctit, aut cUbïcuoqj compos voluptàtis. Huius
cautelæ meminit: Maroi, cum ad Æneam reiiocandu fo-
rorem à Didone miflkm àflèrit,quaefp'la'yiri moHes adi-
tus & tempera norat. Quis auté non ridcat, cum agafo
non treffis, titulotum fafçibqs pupuratur,&non fine
lanna&cachinnp âqdientiùmPama trahfitinMarcum:
Pape ! Marco Jpondente rteufas .
Cnàtntunummos'i biarcofubiudicepaüesi
Marcus dixit : it a tff, aàfignaMarce tabellas.
Eft quidem omnium captanda beneuolentia.quâefons
amiciiiç,& primus charitatis progrelTus eftjfed höijefta-
te mcplumi, officiotum ftudijs, virtutis via\ obfequio-
rumfru<ftu,integritatefermonis. Adfit & fides ,.dj<fto-
rum feilicet faâorumqs conftantia, & veritas-: qu« offi-
cioram & bonorum omnium èft fundamemü. Gratiàm
bOnotumi fed & omnium, fi fieri poffet, virtus appétit,
Jedadeâ dedignaturperfordesaccederé. Nobilisvtiq;
res eft & delicata, & qu« omne, quod dedecer,afperna-
tum, Orànis etiatn fpecies, qua: ex feiplk nonlucèt, ei
lufpe&a eft.Numquid igitur mentitur,vt placeat? Nun-
,quid bonum dicit malum,<8c malum bonum.?Numquid
amicum, qui parum (anus eft, inftigar, vr amplius faciat
infanire ? Pôtro cum omnis alTentatio turpis fie ,-perni-
ciofior eft cum ad fubornaùdum vitium petfonae,vel navel
dignitatis accedit authoritas. Nempe philo-
F
al. concs*
pifcendi
.apponii
aus]uiuiuï[ut,au lauu lutunuumeui jiuu».— *'—r ™ " —b ------ - -■ t * -17 1 1
Scd h je pond, duco mirabü- .qtiad popaliam qui fibi fophi probabilidicuiit,qaod vidcatur vcl omoibiis vel
Püü— •. i; ‘r\- ' ' ’ • • ' plutï-
genda, pecinramiam oc uuu**u* uumu y ? 3
geatiæ follicitator inceftus, vt cum: amicum blan^ftijs
præcorruperit, more meretricantis forranam furripiat,
«xtenuet facultates, aliéna in fc cbngerat fpolia,& luum
omnia conuerrat ad lucrum. Efficitur ergo vt nulla fit ei
molefta feruilis obfecundatro ynullu iridecens videatur
obfequiùm j omnium pfficiorùm perfonas induit, dum
præiUià omnium fraudulenter prieripiat. Qui luntenim
qui veftibus nitenr, qui faftigiatiihcedunt, qui fequipe»
datum ftipantûrcomitatu,comipilitohumô£ çontuber-
nalium dealbaritur ob fequio, qui primis la^utationib us
iriforo gloriantur,qui primos recubitushabentin coe-
nls,quorum'aures mulcentuc îomento prç notninum,&
quibus riobilium molles referentur auricuîæ.Qups for-
cunægratia alarum fuaru remigio ad fiiblimia lubuehit
& extollic, & à quibus quariibet,magna domus,difpofi-
'tionis fuæ fotmulam trahit,& habitumutiiatur? Nempe
adulatoces alienum viuunt ad nutum , dum eosftaudu-
"lentetémungant. Veritasalperaeft,& plerumq-, paole-
ftiam parit,dum aliquèrto palp^re dedignatùr. Vetum a-
m aritudo eius vtiliot èft.ôfi intègris fenfibüs gratior, quâ,
rneretricautislingu* diftillansfauus. Melfora fiquidem
funt (S.Salomone teftante) amici verberai quàm frau-
dulcntaofcula blandientis. Quidni? Fidesenimp.ern-
diæfemper antefertur. Non manet fides incolumis,ybi
àliud agicur, &aliudfimulatur, præfertim animo & vo-
luntate nocédi. Dicitur enim fides, fifeqüimurStoicoS,
eo quod fiat quod di&um eft. Lux mea,falus mea, refu-
gium-meumjcor meum,& vita mea, dux inui6ke, viuen-
tium fapientiffime, omnium largiffime & benigniffime,
viuendi forma, virtutis fpeculum ,& estera huiufmpdi
importune ingefta,nonne plenafunt ,.nô tam adulatio*
nis vitio, quam venenô f Sunt enim qui née feurrantis
1 fpeciem vitant.cumamicitiarn profitentur. Venena,in-
quit fapiens,non dantur,iiifi melle circumlita. Nullæq;
occultiores funt infidis, quam hæ quæ latent infimula-
tiôrie officij, autaliquo neceffitudihis non^ne.Tu ob-
fequiumputas, amicitiamfufpicaris, metiris aftedtum,
infidiæiunt. Nec.vteftin fabulis, ( quoniam & mehdacia
1 ntSoc^ates»Ariftoteles acumeningenij-ïC icerodieen-. genda, pecinfamiam& bonaip & m a m , a u c c p s ,
aut Socrates» wutqtciç» acumen xngcuij -----------------
dicopiam ,Mathcmatica:ftudium Pythagoras ,metro-
rum varietates Maccus , Nalo leuitatem^yerftficandi -,
quidhi credàÉ î<j§ubeunt enim citius & fortius fingulos
fomenta viriorutÇ,
J fW Î tE S f r ir .m ïc rA à à ù à * * » * * > » ' Ü t v t om am.cuii bland.tii!
magnit
Cumfubeuntammosautoribus. ..
His tamenfui compos animusfnon feducitur, certe quia
nem o nouit , quid fi t i n h d mine, præte’r fpiritum hpmi-
nisquiinipfoeït Vnde apud Virgiliufti comppHuipa-
ftor ,& fapientibüs Sc magnis vins noftrl|eroporis do-
-dior,ait,
Mtquoquedicunt
Vatmpaftms : fed non ego credulus illis.
Tuquoqqe prauifofi pâUesimp robenummo,
Si facts, inpenemquicquidf tibi venit * amorum.
-Licet te totàvicptia modcftumdicatiacpudicqrrbmmimeveliurantibusctedas.
Memôritet teneguodpamulusdidiçifti,
. . . .
- Pim dits de te, quam tu ttbt credere, nolu
Non facile diaètim, vtetfitpriotin vitio, qui huguatp
adulationibus pollnït i tut ctuna eûièx e.t fe B B S
(efoluit. In hoceiiim elation!? çæatas ; m tUq. hanaeictecandidamnatut.
cïcitas, que i fepet b™ia e (‘ït nBnfqnpam abKfpluifturl. EHftp g,
adulatotfitneqniot,:ifte non minus conten.t.btliseft.
'bieccaperetutbognaetendiculisahenæ.bnonblandiretutipfefib'i.
^ditaqiaiiumaignitelatlonis,qm riblmetadnlafniHnqnoenimaliutpiaccufat/
ejpfumçondetilnat.
Eadem enim fa'cit.qn* îudicat. Vainquit Dominus,
qui cbnfaunt puluiliosOib omni cubito manus,
ScpondhtcetuicaUatobcapitevniuetfeitatis. Vtiqne
pulniilos confnunt.qui autibus parant infidia$,qui,vana
Stmollia congérunt, quibus fehfus demulceant, qui opetâcommenda(
ithominnm,«eosfamæpracom)S>S£
quadam fuauuucundit»te fanotis .ipducâtadqnietem.
'Vfùsenira pnluinaris« ceruicalis ,eft moUrcies qnietts.
PuluinàrergolùbomnicüBitomnnnsponitur.quando
non modo opetatio,fed quicquideiadiaçet commeda-
tnt. Caputvniuerfæaïtatiscêruiaalt fuperpomtnr.dnm
quisadulantinmvetbism-totius'vitÇopenb.delectatur.
Et alibi : Ipfeædificabatpatietem, ilii autem Imiebant
eùm.Pâtietsm sdificat.nori do'mum.qnilquis indnrat*
mentisvùibjpràuitatemcSgçbtoperum.Q^ibpanete
folooWnmftcit,qaoGunqiingtedtatutforiseit,_t4 aictmqi'inprauitate
ope'ris,indurata meute connerUtur,a
fanâotum fonitate (einngitut,}Ædifieatu ergo panetem
linit.qnifquis pram's opetrb. alicnius adnlantcr applaudit.
Cum veto fit tutpc omnibfis àdulàri, longe tnipius
eft-,fimptæcipu*amotitatisiautotdinis,vifos,addlatio
cadat. Adeq quidem vt factotum canonum mftitutis
cautumfitjclencosirtëftagabüitetdepqnedos, quinofcunmt
adulationibus inferuire-Rsae quidem, quia o-
mnisadulatio comités habecdplum & fraudemVptoditionemq;
8edotam.mendacij.Sçquélamquoq-,ignominiamferuitutfs^
xcïcationemproicimls&eïtermimum
totiushoneftatis. Annonefttalisnonmodoeljciendus
:ciero,fcd àtpco fidëlium coetu?.
clarà domibus honefloi
- -, ' fu i txpiüunt.
T TÆctamen peftis,iam intautn.Domino
rJ»d. lJtLetqe*ninu.aulapmitu>,yytt ufi yyeèntum forte fuerit ad.eqnfliâùïti
VcretOruemodeftosAcbonosvirospoffintfaciliusexpeUere,
quàtft cxp.çlli. Scrpicenim Hluuio^da, & morbus
cancefp(usindmnes,vt nullusauçrarus uc>qucm’i5'
ftes i^a non machtet. Omnese qirnkffeftant beneuol e
tiâftieorftm,çulm qjaibus viuitur.Qüod quidemuo mo-
ftQlicituuxçÂ.fed-honeftum;, vtppteomnia, quæ natura
..i ......_ . o- xx. vinatvli tliiv nnrima.Pisnit. bed
poetarum feruiunr veritati)Juno Seipelendeceptavn
inlncendium impdiiflet, fi non eflèt nutria's indutafa-
ciem, & mentira affrétum,' Tibi çredis impendifamu-
latüm > extrems & miferritmç fubijeeris feraituti. Nam
• / cumfacilem diftillat in aurem
-Exigüum,denaturavitqtyveneno. .
difpéream niû fubmoueat dmnes qui vera loquuntur,
dedignati aflentationis fubire qotami^ Luroine fiibrnO-r
üeturî& bene fi ndniudicatur inimieus, qui potentis
micivoluptatibus,etiamturpioribusnômodocontradicit,
fed etiam non confentit. Equidem vcrocoqfcnfus
aderatiamfuffieit,approbare,cómmendare,applaude-
rè, infanienti neceflè eft : euro omnia malefeccnt.Iau-
dandus eftquafirebene gefta. Sicutenim identitas voluntatum,
amorisindiciumèftjfic ex diflenfi?îmmicipa^-
rum quifque reüs arguitut.‘ Proinde Satyricusinquit,
. 'outdRontifMiam ?mentirinefcioilibrum
•\ sïtnaluseft,nequeo laudare&fofcère: motus
k ■ Aftrorumignoro,f*nuspromitterepatrie
c v fN(C volo,r.ec pofftm, ranarum vifeera tiunqum
•' injpexi : ferre àd mptam ma mittitadulter.
Qua mandater tint ali), me nemo minifiro
Fur erit,atque ideo nuüi cornes exeo,tanquam
É&I» Mancus,& extinltacorpus non vide dextra. - -
lEngio ergo vtbcm tantis obfcinitatibus pleoam.adalatotumvenéfiçiorèxicatatn,
fttiiadulatorib.detebBquo.
.V itw it* ATtuTiusiJÜC,
E: Çttuluï,muntitnt qui nigrum in candid* vtrtunt.
Nec tamen vniittvtbis tantum yitiadepingi ctedas.iam
%finsotbisfutó^oadiftqd,orbcmRomaniimctede.
Meroini me audiffe Romanüm Eontifieem,folitum de-
• tidetèEombardos,dicens, eos pilenm ommbttscollo-
'qaéfitibàs 6cete,eo qnôdin exotdio diflioms beneuo-
_i . i n » » Fs eorum cum auibus asitur, capita
al. limine.
«/.Artcrias