Dcnugis curia/ium,
Etfinon Miqua nocuijfes, mortuus effet.
Quo nihil minus de cet Philofophum, aut virum autoritäre
vel moribusg\auem. Vnde Socrates, non Illeanri-
quus.fedquem autorem geftorumCafliodorusin tripartita
laudathiftoria j Quod,ihqüir,Iuliahustonlores Sc
coquospalatioexpulit , non modo Imperatoris,fed &
philofophi opus egit.Vtautem detraheret,arque dilaceraret,
nequc philolöphi, neque principis fuit .Cum eni m
ex quacunque caufa cedant opera, dccurdtur ad mali-
tiam detrahendi. Hseceftvtiqueindubitata'prolesinui-
diæ, & charitatem abcfle manifcfto indicio proreftatur.
Et nunc quidem bona aliéna prçuercit.nuncminuiruna
la autëm fingit quæ non funt; aut magnificat Si cxcollit,
fi qua funt. Chantas nonagit perperam, athzcfola per-
uerfitatelztatur. CumÂpoftolus vida gentium multa
cnumerct,nouiflîme,& quafi in culmine malorum, fiue
profundo reétius dixerim, pofuit detra£lores,eofque ta-
quam fingulari nota diui næ boni tat is holies exprime ns,.
quafi folosDeo odibiles effe,pronunciat. -Vz runtarnen
illos Deo odibiliores inter ceteros edè crediderim , qui
latentiodio , vtroagîsrioccantjeifqÜecredatùrfidelius,
laudesprzdi cant alienas^oeicitiam firaulant, fubiicien-
tes tarnen in calce ferraoi^^cl modicum, quod præce-
dentibus titulisaduerfetur :
felix& natOyftlix &coniugeProteus:
Et cuiji Amas iumlatt er mina Pboci,
Omni* tonùgerant.
Numquid tanti parricidii labes,omnesnon modofbr-
tunz dotes, fèd quamuis magnifiées virtutis titulos grades
non objitteratîTale eftillud OratorisduliumFortu-
natum fateor vir um forrem, & quem confiât ftrenue e-
gifle quam plurima: quo tarnen paâo iudicium repet û-
darùmapudiudicesiuftoseuaferit, mirarcrquidem , fi
I ! vis eloquiieiusmihi.efletincognita.Hoe nonne venenü
f a i Ipecic- eft,&quodammodof fpemboniûperis,&vtitadicam,
' virtutis vitamextinguif? Et quidem dc Gnatoniris, id
eft,adulatoribus multa fuperius dictated quos détériorés
dixerim,Gnatonicos an detraélorcs,non fatis liquet.
Vtrumque tarnen vitium apud antiquos inuenio morte
muIdlatum.Nam & AthenieniesTimagoram inter officia
falutationis , Dario Régi more gentis illius adulan-
tero, capital! fupplicio affcçerunt -,& Lacedæmoniprtun
fenatus, Cariftolum intérim i iuflît,e o quod magnorum
virorum carperefaâamaluit , quampalam conftantia
viriliarguere.Hocenim apud be ne compofitos Temper
licuit.vt quifque fuo iudicio vteretur, palamque repre-
henderer,quod nequaquam reéte factum videretur. Si
qujdem hancreprehendendilicentiam,charitate fubni-
xam , libertas approbat, tyrannica duntaxat rabies per-
horrefeit & impedit.Ceterum detraclores Sc inuidos fie
incuria videbisabundarej ac fi in earn totius orbis lènti-
nam cond.uxerint.Nop cft ccetus çonuiuentium, nifi re-
ligiofiflîmus fit,quem liuorisftimulus nonattingar. V-
bique amen qui illuftrioribus clarefcunt mentis, acrius
ihuidiæ toxicato de n te roduntur.
Vrïttnm fulgorefuo, quipragrauatartet
Infra (epofit<u,exi inclus amabitur idem.
Sed prz ceteris ferai dominos,przlatos fubditiinfeqùü-
tur. Namficutfertioram , ita Sc ^bditorum genus ple-
rumque querulum eft , & aut fe iniuftè premi,aut indigne
remunerari ffudia,aut officia male aaminiftrare cau-
fatur.Raroque inuenies,qui in aliquo non detrahat prz-
fi de n ti.etfi inter dum omnia rede geran tur. C o m i cos re -
lege,reuoluetragicos, familiamrerefemperpatrifanfi-
lias videbisingratam.At non modo in curia, fed in feho-
la,fëdra clauftro, fed in f Capitolio morem hune,fi tarnen
domeffica vicia funt moribusaggreganda, mirabe-
ris obtinerc. Venerabiüs pàter Gilberras Herëfordenfis
Epifcopus,mihi referre cônfûeuit clauftraliunv morem,
quem in fèipfif fe' fatebarar expertum. Cura enim mo-
nafterinm ingrefliiseflèr,fe'ruensadhucigné, quem de
nouo cÄKperat.magifträtuumfuorum ignauiam argue-
bat. I^rmora,proihptus inmodico miferacione com-
plicium motus eft. Nondumtamen pepercii maioribus.
Paulo poft.ad priores afeendit; prioribus çompatiens,
fal.capiwlo.
cârperc non cçffauit Abbates.Fa£lus eff Sc ipfe Àbbas, &
propitiusin co.abbates,Epifcoporumcoepitvitiaintueri.
Tandem Sc ipfe Epifçopus »coepifeopi? pareil Née ta-
men ipfum inuidiz vitjo arbitror laborafle : fcd.virpru-1
dens, quôdhominibu^qnpdammodo ingenitum cft,e-
legan ter expielfit.Et forte ho'c libiprzfatuspater impo-
fuitsvt fie laborantium turbzfponte cofcrtljs,benignius
audire tur.San e IuliUs Czfar,auditaCatonis morte;, tandem
compaflus eft labor jbus&zrumnis çxtin^i.&cgre-
gium ciuem rebus humanis dçfleuit cxemptum.Piibliee,
ramen cp.nfeflus eft,quod & Çato virtuticiusinuidcrat,
.& quod ipfe Çatonis gfofiz inuidc(îat.Qi^ yëro ad gra-
tiam fine inuidia via expeditiffima fi t,fc nex do ce t jnAn-
dria,dumfiliumomnibusobfequi,nemincmlaederere-
■ fert. Ait quoque fêquendzbeatitudihis pater Augufti
nus,quia dencem caninû vcl eujrabit cautiflimahumili-
tas,vel ret u n det fol i d i flï ma, ver i tas. Aliafiquidem yirtu-
tc,nemo detraâionisdéclinât aculeos, liberz tamen re-
prehenfionis medelam , fana mensmïnjme.afRÇtnatur.
Licet iure.connitiapuniantur,famofique libclli.. Nam
S i m a l a t o n i i d t r i t i n q u e m q u i t c a m i n a > M e f t
I u d i c i u m q u e ■
eft,& aduerfus conuitiatores iam pridem lex eft accepta,
chorufquedeirieptalicentia,przfumcntium,&abutcnum,
; .. V . ; v .';
Turpiterobticuit,fùbUtoiurtnocendi.
C A P. X X V,
De libtjrtatis amore & fauore', & dé hit qualtbtre àiftapa-
iienti animo matorestulerint : & de diffèrent: | *-
tia loedoria&fiommatû.
f Ibertas ergo de fingulis pro arbicrio iudicat, Sc quæ
-—’fànisvider moribusobuiarc # reprèhenderenon ve-
retur.Nihil autem gloriofîùs liberate, prêter wirtutem,
fi tamen libertas re&e à virtute feiungitur. Omnibus e-
nimreâte fapientibus liquet, quialiberÉas vçra aliunde
non prdueriit. Vnde quia fumraum bo.nuih iri Vita confiât
efle vircutem,& quæfolagrauc » & pdiqfumfçruitu-
tis excuti t iugum.pro virtute quæ fingularls viuendi çau-
faeft,moriendum,fiingruitneceflitas, philofophi cen-
fuerunti Ad hzc perfeéfcè fine libertate non proucnir^li-
bertatifque difpendium,perfeâ:am cpuincit non adeflfe
virtutem. Ergo Sc pro virtutum habitu quilibet & liber
eft,& qua tenus eft liber,eatenus virtutibuspolkt.Eèon-
xra y itia fola feruitutem inducunr, hominernqwç perfo-
nis Sc rebus indebito farpulatu fubiieinfit : &liçec ferui-
tus perfonz quandoque mifçrahilioïparcat , vftiprum
fëruitùs longe fempermiferipr eft.Quidcftitaqueama-
bilius libertate ? Quid fauorabilius ei,qui vjrtutisaliqua
reuerentiam habet ? Eam promouifle omnes egregios
principes legimus;nec vnquam calcafle|ibeffatcro, .nifi
manifeftos virtutis hpftes.Qnçfauorelibcrtatis funt introdu6la,
noueruntiurifperiti, Sc quæ obilliusamorem
magnifiéegeftafunt, hiftoricorü teftimoniopercelebre
eft.Catovenenum bibit,afciuit gladium, Si ne quamp-
raprotenderetvitam ignobilem.iniedta manu dilacatlic
vulnus.fanguinem generofum effudit,ne regnantem vi-
deret Cælarem. Brutus arma m oui t ciuilia, vt vrbem exi-
meret feruituti. Ipfaque fedes imperii mifeabili maluit
bello temper affligi, quam dominum licet mitiffinmm
fuftinere. Tranieo ad infitmiorem fexum. Coniugcs
Teutonorum ,ob amorem pudiciti* rogantes viâorcm
Marium.vt dono mitterentur Veftzvirginibus, fi;quoque
promit ten tes cpneubitus futuras expertes; cum minim
è audirétur, proxima noéle laqueis fibi fpiri turn eri-
pueruntelifogutture,ne feruirent, autpudiczdifpen-
diumpaterentur. Sifingulahuiufmodireferre voluero,
tempus antequam exempladeficiet.Libertatis itaq; vfus
eximius eft.eique foli dilplice t , qui moribus fëruilib. vi-
uit.Qipe libéré dicuntur aut Hunt, ficuttimoris.ita&tc-
meritatisexpertafuit,ôcdumredlaviainceditur , lau-
dcmmcrcntur&gratiam. Atcum fub imagine liberta-
»
f al pr°*
uiin^aj
s.temeritasfpiritusfui f profudit vehcmentiam,repre- tertulit iniuriam,&laudabiliusfiiam. Idem à Thfafip"
helionem incurrit ; vulgi quidem auribus gracior,quam po amico conuiciis in coena fine fine laceratus, & animü
fapieciffimi cuiufque animo probabilipr, vtpote frequé- & voccm ab ira cohibuit, Sc licet eum Thrafippus im'pe-,
tiustutaveniaaliéna,quam prouidentia fua. Viri tamen tutemulenrizfputoin osciusinicâo refpcrfcrir,filios&
optimi Sc fapientiflimieff, habenas laxarc libertati, & familiamab vl donc retraxit, pofteroque die fhpplrcem,
quzlibet di^caeius patienter excipere. Sed ncc operibus & voluntariam de fe mortem exigentem^daca nde in pri-
(eopponit/dum virtutis iaâuràm f non incurrat. Cum ftinægradum amicitiz recepit.Nobiliflimis ciuibus for-
enim pcrfcipfain virtus quzquerefplcndeat, patientiæ. tunætamendifparis^fenatuHifpaniaprouinciaaelega
titulus gloriofiori fulgoreclarefcit. Priuernatium qui- batur,audienteSefuioSulpinonumi]livito, iedlibern-
dam ,cum interrogate c u r quale m pace m h abi turi effent ' mi fpiritos. Cum ergo fènatui etiam populos pra.fti tiffèt
captiuiPriuernates , fibiimpunitatedonata refpondit aflënfum,neutrummittimihiplacet, inquit Sulpitius,
confuli Romanorum, fi honam dedcritis,perpetuam:fi, qu oniam alter nihil h abet,alteriuihil eft fàtis;zquèma-
malam,non diuturnam.Qui voce libeiratis,non modo lam.licentis imperiimagiflramiudfcânsinopiamacque
veniam rebellionis obrinuerur.tPriuernates, fedetiam auaritiam.R.omauumquoque confulcm.Brutum,Lufi-
beneficiumciuitaris R-omanac, quia ficinfênatujoqui taniçimperatorcm,legatusCinniorum,aducrfasR.oma-
Priucrnas aufus eft.Philippus quidam aduerfirsordinem num imperiumarmatraâantium, verbi grauitatemo-
Senatorumlibertatemcxercuit, fegnitiem.ji proroltris uiffepotuerat,nifiRomanuseffet,quoniamhuicpopu-
exprobrans,alio fibi fenatu opus efle dixitincc tamen fe- lp prz ceteris moderatio temper arnica fuit. "Cum enim
natbria grauitas moueri potui t , fl eu t nee prul en tia Phi- Cinnii adredempnonem libertatis inuitarentur, legates
lippiconfulis.cum ei à reo dicerctur, cu.i hdoris pratee- -ferrum fibiàmaioribuS,qno vrbem tuerentur ,relidlum
perat iniiçi manum:Non es,inquit,, Philippe mifii con efle refpondit,non aurum, quoabimperatoreauaroe
fui,quia nec ego tibi fenator fum. Ma-ni Pompeii inter merentlibertatem.Pa^cheliusItfnius,vir fumma liberta
czteros'in hac parte virtus enituit. Cun> enim G neius te multaquefcientia,«domi forifqueclarus, fed in (bld
j al. pw-
des. i
■ J'ptxdes.;;
‘fai. exer-
cijatuium.
f al.'Heli»
no.
falHeli»
fai. Del-,
philns. :
t noftta,
a
tdiCafhi
z v
PifojMillium Crifpuiti reum agerer,eumque euidcnterl
nocentem,Pompeii gratia eripi vide et, iuuenili impetu
ac ftudio adaccufationemprouedus , multa Sc grauia
crimioa prspotenci defenfori obiecit. Interrogatus de-
indeabeocurfc f przfesquoquenonaccufaret: da,inquit,&
tu przfesReipublicz.tefipoftulatusfueris,ci-
uile bellum non f cxcitaturam , Sc ego etiam de tuo
priufquam de Mallii capite in confilium iudices mittaro.
Itaeodcm iudicio duos fuflinuitreos,accufatione Mal-
Iium, liberface Pompeiu m, 8c eoruro alcerum lege pere-
git,a!terum profcflione,quafolum potcrat. Cn.Lentu-
Marcellinus conful,cum in "f contehtione de Magni
Pompeii uimia potentia querere tur, affenlu fque ei clara
voce popuïus«flet;Acelamate,inquit, Quirites accla-
mate,dum licet, iam enim vobis intumefcentePömpc-
io idfacetënon licebic, impune tamen tunceximiiciuis
pulfata potentia eft.hinc inuidiofa querela, hinclamen-
tatione miferabili. Eidem Candida fafcia crusalligatum
habend ; Fauonius, non refert,inquit, qua in parte corporis
fit diadema. Reseiusregias exprobranscauillatio*
ne panni exigui. Sed is neutram parte mutatovultu,v-
trumquecauit | ne aut hilari from eb ben ter agnofcere
potentiam,aut trifti iram profiteri vidererur. Idem cum
t I^eluio Formianolibertinifi'ioimproperans , qüod
redierat ab infer is, ytLncium Libonem, amicumPom-
peii.accufaret;Ab inferis,inquir, t Heluius in Libonem
venio aecufator; fed dum illiqmoratus fum , vidi quam
plurimosin diuerfaztate,& fexu innocences, ibidem de
tegrauiffime conquetentes,qnos ipfos per hancimpor-
tabilem bonis potentiam tuam nequitcr condemnaue-
ris;8t omnia Pompeii peruerfa & reprehendenda,audic-
tibus cun&is ex pofuit. leaque codetn tempore & f. rtifli-
müm erat Pompei© malediccre,& tuti (Ti mum. V nde Sc
t DciphilusTragcedus inter agendum popul. >,dire<5fa in
Pompeinm mzna,Mi/iria,inquittf veßra Magnus feß.hem
C. Carbone confüle iubentèobndcsdariaPlaccntinis,.
Mdrcus f Caftutius libertatc inflammatus, nec minis,
nec viribus cefflr,imo confuli dicend fc habere gladios,
rcfpondir,&ego f annos. SeruiusGalba proPompeio
obligatus,cumin foroconucnirctur ; C.mquit.Czfar,
pró Pompeio genero quodam tuo,tertio eius confulatu
pecuniam fpopondi.quo nomine nunc appellor. Quid
agam ? An dependam^Palam atque aperte ei bonorum
Pompeii venditionem exprobrando,vr a tubnnali fum-
moueretur meruerat,fedillud ipfamanliietudine mitius
pedlus zs alienutn Pompeii, ex luo fifcofblui iuffic. Pifi-
ftratus Athenienfium tyrannus, cumeum vxurhoctare-
tur,vt capitale fupplicium fumerct de adoiefcentc, .qui
filizeius amore fuccenfus , earn in via publica obuiam
fueratofculatus,refpondit iSieos qui nos aroaiuintern-
cimus, quidfaciemusbis,quibusodic fumus/Voxquidem
ciue dignior.quam tyränno, quzSi hliat laudabili-
Biblitth. Vtt. Pair.Tem.sy
philofophandi ftudio. in terroga tus quid fibi tantam da-
ret,quz vellet dicendi beentiain,duo refpondir.qu^ homines
horrent fe ne efface m & orbiratem. Qjpd enim ti-
mebic fenex or busPyrrhus pcrcuniftatus c:t cos, qui in
conuiuio Tarencinorum parans bonoratum fermonem
de fë habucranr, an quz 2udierac vera eflènt.Tum ex bis
vnus,nifi,inquit , vinumnobisdeftciflcr,iftaquz tibi
relatafunt , prz his quz diifturi eramus, ludus ac iocus
fuiflent.Tamvrbanacrapulzexcufatiojtamqucfimplcx
confeffio veritatis.iram t y rauni coftuertit in rifum.Inß-
rit fe iuris liberi fpiritus.m u lier barbad fängoinis, quz a
Philippo rege tumultui meerens da mnata,prouocarcm.
inquit,ad Pbilippuro,fed fobrium. Sic ergo excufli t era-
pidamofeitanti, 8cprzfenrisanimiebriumrefipifceie,
caufaque d iligentius in fpe <fta,coegic in (Hörem ferre fen*
ten t iam .Sy racufana quidam fo !a quo tidie tempore ma«
tutino, votisexpeÄanribusaDiisfalutera grauiffimi Sc
imporcabilis tyranni Dionyfii deaoti.fflme exorabat.
Quod vt is cogn ouit,non debiram fibi admiratus bene-
uoletiam,adfe yocatam, cur,aut quo (bo memo hoc fä-
ccrct,intcrrogauit. Tum il)a:CertaeftratiOjinquir,pro-
pofitimei. Puella enim cum grauem tyrannum habere-
m us.carerc eo cupiebam. Quo i n terfc Äo, aliquanto te-
triorarcem occüpauit: eius quoque finiddominatione,
gni zftimabä.Tcrtium fe fuperionbUs importunioic
ccepi mus habere redlorenxTimens iraque ne fi & tu ab-
fumtus fueris,etiam tibi fuccedac deterior, caput meum
pro faluce tua deuoueo.Tam face tarn audadam Diory-
lius etfi tecerrimus,tarnen punire erabuit.Quidcnim fc1
curum etit.fi etiam vir (Utes, inrer quas prxcipuum kre
locum libertas obtinec,puniuntur.? Romani ei go,Geut
aliis przftantiores,ira & teprehenfionis patientiores ex-
riterunqadeqquidem.vt dummodo ih conüiuiis oclods
minus iobdiscaueatur, quifquis eam iuftam tarbén horree
ac refugiqfobrietatis videa tur ignarus. Nam etfi conto
melia m habe at euidentem, vel ab fconditam,padenm
reptebec. fionis apud fapientes löge glorioflorcft, quam
pq?na. Inde loedoriarum & fcodimatam edara aduerfus
viros furtvmapoteftare prediccs,exerdtium,licentiofum
magisquamlicitümeft. Eftautcm,vtmlibroSaturna-
li ot u m Eu ftac hiu s do ce t,l ofed o r i a ,q uz e x p ro bracion em
Sc direÄam contumcliam continet. Scomuiaquidem
morfus eft figucatus.quiafzpe vcl fraude, vel vrbaöitatè
tegirur-yt aliud foriec,aliud iofëlligas;nec tarnen fern per
ad amaritudinem pergit, fed nonnunquam hit,in quos
iacitut, & dulce' cft; Quod genus maxime Vel fäpiens,
velalius vrbanusexercct, prZdg.ucinter men fas & po*
cula.vbifrdüscftadiracundiam prouocado.Nam ficut
in przdpitiftantenS, vëlküistaäus impellic; tea vine
vcl kfufbm,vel afperfum; parans quoque dolor incitat
in fiirorcm. Ergo cautios in conuiuio abftinendum
fëötnmate,qüódte£bun intrlfe habet iniuriant; Tanto