A
Gen. i.
Iei.40.
Pfal.ft'.
B
!•*•£■ 5'
c
Auguft.
ConfclT.
o a«. 1 <Si
i.Coï.ij:1
:.0/m
j f e i t *
D
708 Vr.Guilbtrt.TornacenJis
ta 'boni Angeli expauerunt. Qùotun^cafus cofdcm
tcrruit & purgauit. Tcfrùft ne . çfçatore.ni fuum
defpiceren t . : Purgauit ,. ,vd cle<Sti fpli ardentibu* re-
pfôbis remarièrent , & diuidente Domino lucem
a tcnebris, illi funt per fuperbiam pertinaciter obdurati,
fed iili per humilicatem diuinitus in gratia confirmati,
Dtjpergù enim Domine fuperbos in fut ore tuo& bümil/àsdho-
gantes. Rejpictcunftosfuperbos, & confonde eos fé v context eos
inlocofuo. , ' "
Impiorum locus fuperbia eft. Impius 'ergo
loco'rgip conteritur , quia fuperbia qua eieuatur
opprimitur. *Vnde CU.m. effercfldo ;fe in cogitationi-
bus fuis Lucifer ere'xit Lumen gloriæ , quod inuenire
potuilîèt , abfcondit. Dtieciftt tjtm.tum cum aliénantur
lnferioi a fuperbi petunt dum fuperbierido altiora ap-
petunr, & quo magisfe éxtqllendo crigunt, eo màgis
ruendo infevius ceiidunt. Foris ergo , foris , im-
pudiciffimicanes , reliquiftis proprium domicilhim
vobis prxparatx funt in fedibüs infcrnalibus perpétuas
roanfioncs , iudicium vobis feueriffimumprefto-
lantes. Boni vero veftri conclues Angeli mine in
clauftro beatitudinis pacifice congtegati quieti ftu-
dent , fedent & filerit » & officia fibi competentia
fetundum diffetehtias fux dilcretionis exercent : Et
quia non eft inter eos Sathan ., nec occurfus malus,
iugiter pacem fouent. Sedenc enim , vt loquamur
metaphorice,quoniam à laboribus rcquiefcunr. Student
iriTibro vitae D e r magnalia contemplantes :
Jbi leguht Schauriunt .quod nec< fie eft eis , contemplantes
facicm creatoris.•" Vident enim faciem tuam,
Domine , fcmper. Ibi legunt fine libris tcmporum,
quid yelit *terna voluntas tua : legunt, cligunt, &
diliguw femper. Legunt 8c non preterit. Eligendo
enim 8c diltgendo ipfam legunt incommutabi ica-
tem confilii tui. Non clauditur codex eorum , ne-
que plicatür ; quia tu ipfehoc es illis , 8c es in sternum
: quia fuper hoc firmamentum ordinafti eos
quod frrmafti fuper mfirmicatem inferiorem populo»
rum , vbi fufeiperent 8c cognofceient mifericordiam
tuam temporaliter enuntiantem te , qui fecifti tem-
pora.
Sic dicit in libro confeffionum B. A V à v s t i-
nvs» Ad hanc fapientiam fponfa defiderans perue-
nire ait , ibi me docebis, vt iciiicet cog^ofcam verum
D E F M , & quel» mtfifii /E SV M. CHR I S T FM.
nec cognefcam ex parte , fed fient cognita fitrn , vbi node
meum non habebic errôrem ficut nec elfe mortem,
hëe velle offenfionem | & iuxta illud Propheticum
v uernus in conjpittu tiuifcttmm.fequmurqucvt cagnoftamm
Dominant , illuceigoproperet , qui doceii defiderat.
Ilium dodfcotem apprehendere (tu de at , qui reddet
omnes difcipulos luos Dei docibiles. Silent & ibi-
dem Angeli, quia nihil eft vltta quod de fiderent , vn-
de inquietudinem mentis fentiant. Silent , quia to-
tum eft gratuitüm’qUod habent, non inuenientes ali-
quid condignum in quo pro beneficiis collatis refpon-1
deant. Silçnt , quia D e 6 obediunt « & in nulio contra
dicunt.
Non fimiles Lucifero , qui (oluit ibidem, filen-
tium dicens : lti cAum confondant , fuper afira cal
exaltabü folium meum. Angêio fiquidem 8c homini
vt natur* lùx mutabilitas monftraretur , neeeffe fuit
vt vtetque tentaretur , tentatus probaretur , probàtus
conftrmatetur-, quatenus in his qui viüerenc j comme
ndarérùrDei mifericordi*, fed in eis qui vineexen-
tü r propriaqj in i qui tare delinqueren t , appa teret Dei
iuftitia. Exercent & offii ia propria, ficut eis Sâluator
indixit. , 8c in fuis cordibus eofdem diftinxit. Ad
hqc enim diùinæ difpèniationis prouifio gradus diuer-
fos conftitdit , 8c ordines eflediftindionisroluic, vt
dum reucrentiam minorés maioribus cxérccrent.ma-
iores minoiibus dîledlionem impenderent , 8C vna
concordia fieret ex diuerfitateconncxorum , ÔCreâe
gcrerctur adminiftratio fingolorum. Nec ènim vni-
uerfitas alia porcrac ratione fubfiftcre , nifi huius magnus
earn differentia; ordo feruaret. Caleftium ergo
militiarum exemplar nos inftruit , vt çonforraemur
ad pacem. Qtiia cum fint ordines diftinéh in Ange-
lis y liquet quia non xquales func , fed in porefta.
te & ordine differunr. Hinc fe pax, & charitas
vice mu tua com'pleâunrur , 8c concordi* manet
vnanimiras , 8c in D e o bqneplacita diledione
ir^tetnitas.
C a p v t V I I I .
De ordinibtu Angelorum , & fuprtma torum
Hieràrchia.
p d x multa , Domine, diligéntibuslegem, tuam, & non eft
a 1 llu fund alum. Cum etiim fis imperturbata mente
tranquillus , imo tranquilliras ipfa venus, tu* pacis
gaudia conceduntur tcgulam caritatis tu* diligenti-
bus. Pax enim es , litigate non nofti, confentien-
tibus affidés , refugis litigantes. Scandalum autem
pari, hoc eft ab ele&is tuis perd ifeordiam feparari.Huius
autem fcandala fpiritibus teprobis contigcrunt
qui (e à bonorum confortio fuis fadionibus abfcide-
runt. Pax autem fuper Iftael Angelos bonos , D e i .
faciem Contemplantes , & in vnum connexos menti-
bus, licet diftindis cordibus , officia fua fâlubriter
8c humilitér exequentes. Scd quid de Angélicis fpiritibus
8c beads viles vermiculi loquiraur 1 cæcu-
délites in tcnebris , quos habitare feimus & credi-
mus in miféris miferiis. Preeminent enim intelledi-
bus & cogitationi bus , vt digne de eis loquj nonpoi-
fimus , quia eos non cognofcimus. Ipfi funt do-
mefticiDEi, cxliconciues,principesParadifi , gem-
m* funt pretiofiffimæ , in luis ordinibus collocat*.
quibus cxlefte paladum adornatnr. Qui vero, qua-
)es, 8c quanti funt ab humano fenfu nullatenus pe-
netratur. Quales autem eos .fecit \ 8c qualiter ordi-
nauit « ibla D e 1 perfeâe fapienda comprehendit, nec
de ipfis nouimus aliquid ,, nifi. quod nos Deus per
eo(dem do cuir , fciunt enim £ua minifteria & myftc-
ria quantum fufficit ad noftram conditionem , 8c
quantum luffiiit ad eorum beacam comprehcnfiorn.
Docemur autem ab.eis , qui (ëipfos làndis re-
uelauere Thcologis. Nouem ordines Angelorum.
tres Hierarchias conftitucrc , quod nos fanftos Prim
cipatus Latine poftumus appeJLm. l a primo fiquidem
principatu tres funt ordines P a 0 propin-
quiores , 8c fubiedis ordinibus excclfiôres ;
tes autem funt in dilpofidon^ vnaidiftindi finguîari
gratia , & ex eo aliqui aequales, exiftunt qui omnes
immediate D s v m . refpiciunr. Ardent ibi Seraphim
> dileâionç fulgenr Cherubim , cognitione
eminent T.hroni , iudicii diferetione. Déclarât au-
terh ordinis vniufcuiufque cognominatio , quod lingular
e eftilli & proprium , 8c per excellentiam do-
ni in Dciformitate colla turn. Quod enim datum qft:
eisin munere , difeernendum erat & nomine. Deus
ergo nofter ignis ardéns , imo caritas fuperfetuens,
fanàa Seraphim agmina ficattraxit, 8c in confimilem
charitatis ardorém in fe rapuit 8c abforbuit ,. vt V-
nus cum D e o Qliritus videantur ÿ ficut ferrum can-
deus calorcm & colorem ignis induens , non igni-
tum , fed ignis Vél igneum eftè cernitur. Hos bonos
Spiritus Ifaias in Spirit u fubleuatus fi antes , volantes
» vêlantes 8c clamantes indiicit Seraphim , in-
qüit , ftabant fupir illud : fex aid vni t& ftx ala alter», due-
but vtlabant fatum tint , & duabw veldbantpedes,&dua-
biet voUbatit & tlamdbdnt alter ad alteruni. Lucifer ce*
ddic de cxlo , fed Seraphim ftabdnt fupér Ulud. Interpréta
tur autem ardehtes vel fuccendentts. Ardent au«
tern in feipfis , & fucCcndunt alios igné diuinx-dilc-
âionis , ftant per arnorem in D l o fixum , in-1
flexibilem : quoniam ab amato diiielli non poffunt.
ffolni
Angelori
r.Oidioc
Séraphin
rherubin,
jTrattat, de Pace& Trant] militate animi. _
Volant peritrfpetùffiàrnofis iucefl&bilem ,quia in aqjà-
rùm trànfeùht, Volant per aifeétum circùmcirça inccflà-
bilem,quan t um ad ea qu* eis deDeo reuelata fiint.Hæç
funt caput 8c pedestaltiffima fcilicèt, 8ç profundiffiraa
qu*dam mÿfteria, & quantum ad hoe,intuitu Dcifunr,
quàe ab eis comprehendi non pôffimt. H * autem funt
principium mundi,& finis, qu* Deus rcuelaflè non le-
gitur creaturis.Glamançautem per gtatiafum aâionèm
continuam & infatigabilem, excitantes eos per gratiam,
qui in amore Dei torpelcunt : 8c tu b one Iefu, co nfideli
tu* renelas dulcediné tuam. Introducis earn in cellam vint-
nam çharitate fobriam,&inebriata habes inea.Seraphin
volantes, quia introdu&aeft per cognitionem : ftantes,
quiainefiriataeft &: mente êxcedens per dileâ:ioné.Vo-
lantes,quiaebnetasifta fobria eft per difcrecionem^ clamantes
per dccretionë.Secundus eft ordo bonoru fpiri-
tuü,quôsCherubinnominamüs>qui poft Seraphim im
mediate plus c*teris (ubditis diuina my fteria penetrànt,
8c lufeeptum diuin* fapienciæ lumen cæteris copiofius
adminiftrant. V nd tCherubin incerpretatur plenitudofc ten-
tia.Suam notitiamôc iapientiaquam acceperuntàDeo
fignantes hoc nomine.Nam in eo quod habent,fignatur
eorum recep tio; in eo quod plenitudihé h aben t n. tatur
perféâio. Nifin.acccepiffenc,continuo habere nô po-
tuiflènt.Primumigitur lumen fapientiç diuinitus datum
accipiunt, illuftrati ho.c munere luminis datorc cogno-
feune, diuinam pulchri tudin c contemplantes,per qua m
&cxqua,&in qua tam pulchrc ôcrationabilicerordina-
ta cuntftaleguntur, 8c perfpiritus iftps aliis ièriatim lu-
mina diuina traduntur.Diuina liquide bonicasprimo&
principaliter, & per le in eos,qui proximi fuïit,operatur,
& per illos in alios qui lèquuntur. De ijs au tem fpiritibus
beatus Ezechiel loquitur,diclfis : quod Cherubim alas
eléuabanttexpandebant,alis,tinnitum faciébanr, & ve-
labànt.. Quid in aiis, nifi ocium contemplationis ? Ala
enim lurfum ferëns auem, ôc acuta exiftens in fummita-
teëam in aere fulpendit, & d terra diüidit : quia per con-
templationem furfum agimur, 8c occulte lecreta rima-
mur. Sufpenfi defiderioin fupernis, donee feparetur
apex mentis ab omnifçculentia rei fenfibilis. Audiamus 1
alarum eleuationem :Eleuantia, inquit Prop he ta, Chérubin
altufuas, txalcattfunt à terra. H*c eft ergo prima fpe-
cies contemplationis. Elëüatio mentis cum anima,
volens Deum contemplariper amèrem, le diuidit d ter-
renis, quxpenitusoculum nonexcæcant, cum fob rie 1
poffidentur : Tamen frequenter exeis'quxdath caligo
fumofa per affcébionem nimiam refoluitur,per quam o-
culusintelligenciçtenebratur.Diuinæliquidemincom-
prchenfibiliratisradio, lippientem oculum vuiri poffe
non video.
Audiamus alarum expanfionem & inueniemus me-
ditationis imaginem. Tertio libro Regum verbà iftà
funt : Expandebant Chérubin alas fuas fuper locum area. Sicut
enim *aues immobiliter fc habentes in aeie^ dicuntur
alasexpandere, & attente qùodammodo trèmulis'o-
culisalpicere, quodebeant poftmodum volare. Sic
anima contemplatiua iam à tetreftribus eleuatà, cum
timoré per medicationém diligenter attendit locum, 8c
patriam, ad quam tendit> hoc eft extettdere aias fuper
locum arc*, id eft , primam animx. Aüdfamiis alarum
tfnnitionem. vEzeehicl ait : Sottie# alarum Chérubin du-
diebatur, quafi vox D e i omnipotentiti Hxcseft ilia con-
templationis Ipecies, qu* dicitur eUüdtio tuent n : quân-
do icihect anima fatigata defiderijs iiitimis 8c ctëbrié
7 * 9
enim tegitur, occultatur. Quantum enim mens in
cpntempladohe pr oficiat, cumdiuin* piétatis j m mén-
firatem comprehendere, vel perferutan non fufteiat;
neceffe eft, quod ibi deficiat.
Tertius eft ordo beatiffimorum Thronoturn , qui
pacefruunrùr ftabili inter D e vm alciffi mum incon cufle,
ÔC firmitet cûllocati. Nomen etenim lèffionis, quod
literaliter thronum dicimus, in ligne eft pads. Sedenc
enim iùdices iri tbrônis , 8c jfediUbus ’fuis , vt eorum
ïêffio ferenitatem indicéepàcis, ne tnôùeantur ex ira vël
odio, vcl ex impetu proprix voluntatis : immoad muh-
dum iudicaturis feriptum eft; Sedebttu, iudicàniés duode-
cim Ifratl. Scdent enim homines', dum'in fuis aïfeâiohi-
bus conquiefcunt , dum folidiuK animæ difeurfibus
varijs agitata cordis fui ferëhitàtem charitàte fuccenfi;
ad D e v m vertunt. Regum Vero fedillà dicimus theo-
nos, quos videmus c*tcros emihentius ëleüatos. Sic
decoris ornatu legithus ïftosfpiritus âliis prxeminere;
in quibus Ipeçiâli quodam munere dighiàtionis admi-f
rabilis diuina Maicftas elégit pacifice refidé’re. Hôs fpï-
ritus tanquam fedém propriàm principalius per fuani
illuftrarprxfentiam. . . ,
Vnde tanquam de folenniauditoriô docét bornînem
& Angelum leientiam. Sedeienmfupertbronos, qutiudicat
iujhtiam, de cuius vultu prodit iudicium : cum trahqùillitale
iudicans pneter errprem, & turbationém f&c odium , 8c
aliquem malignitatis affeâiim. Hosénim thrOnbsbea-
tus Dionyfius nominat altos fedes, propter dignitatis
authôriratem , comparas propter veritàtis foîiditàterii,
familiariter deiferas ,id eft; iliumferentés; quiiudicat
pertranqüillitatem, collo'catias per immutabilitàtem;
Sed.y* ripbis, qui non cohformamur his Angelis, fed
iu noftris fafiimus aut fallirniir iudicijs. Non finit in-
formata iudicia noftra, qiiiàhbn habentauthbritatem;
Sic enim febtidtans, iüdicare non poteft de falubrita-
te& fuauitate ciborum. Sic necpeccator dé conüetla-
done fanâorum. Si enim àliquein religiofuiti lalci-
uum vel lubticum, vel male videnmiisordinaturà, hoti
in ipfum culpâm refundimus, ftd totum collegium noftris
iriceftâmùs détra&idnibüs, vjdemus infepibus ati-
ditatem fpiriarumj &in hdrlovel^ccacliilfa non cre-
dimus frudum elle. . Non habent per îüdida rioftrl
ferenitatem 5 quia quandoque ex pértürbatiône rdtîd-
nis exfürgit iudiciùm tetaerari* fiilpicibnis, & cum 3é;
béret precedere cari ta dus ad m o n itioncs.fiü n t public*
diffamationes. Non habent edani immütabilitâtcm ;
qùia fréquentée moüèmur ex odio vel ambre i & fié in
n oftris iudicijs deli quimüs ^ quiordinem coelcftiumiii-
diciorum nefcimus v .
Et quantum,ex libris beatiDionÿfij poffiim intellige-
re, ordo ifte eft inflexibilis à iudiciiveritâte, aur perlo»
narum acceppion e* aut rem^fla iroihpaffidnë, adt aliqtio
impullxuo interiori vef exrêridri j quod poteft iudicii
réditûdiném violâre incorrigibiliter ; & immaterialitèr
fe furfum fer'ens& diüinoiudicio nitensfein omnibus
ôc per omnia conformaré; éèduriiiilpirituè Deoiri^re-
dicüdirtem iüdiûiiscprifdrmantur, ipfi in véritaüs plëlii-
tudinécon firman tur. Érgonèc detlmantàreditudiriè
iudicii propter caülàm exteriusimpulfiuàm, quod dicimus
perfonarumacctpttohim : nec proptèr çatifam ihteniiS
dr fediuam, quod ditimusprà^ièpufillanimiaéis remif-
fiônenii Si èrgo repleti iuftiiudicii liimiùe, defecérüntad
lubditôs,adliim diüiriæ fciéhdæ, quihdnfolüm lufei.
piünt eis infufqsfàdios luminis iufti iudicii, 'fed vt èo's
inundàtâ fülpirijs infe a.ilditper reuelacionem , vocem j fulcipiant, aperiunc & dilatant fe véHemériti èxpànfio-
De i loqüends,Cuménirhàtetreiiisabftrahuiir,&irife né fèriiettàs defidérit, y t ex dôriis fâfcéptisD —
tocacolligitur voxin èa P'ETloquentis auditur, 8c dilçi:L
plinis coeleftibus diuiditur. Hic eft file tremor fiué
lecretus (Ulurrus, fccundum lo b , in vifione noôturna,
quando irruitfopor fuper homines,& dormiücin-ieétu.-
lo ,,tunc eos eruidît difciplina, & apetit aures virbrum.
Audiamus velationem. In Exodo legitûr ; Expanden-
ttsaloi Chérubin tggtbantpropitïatorium. Locum ilium, fei-
hcetmquofc Dominus oftendébatpropitmm. Hæçeft
dla quarta Ipecies, qu*dicitur mentis defei^io. Qu*
BibliotkFet.Patr.Tom. :
doriisfùfceptis Domino fa-
mülehtur ih executiorie lui miriifterii. Dico autem .ed-
rum miniiftefium iuftunî &re£lurri iùdicium; Ergo ficut
in eorum' coriuérfiohc primâriàfëlêétis inferioribtis oC :
creaturis omnibus j Hi beati Ipiritus mentis fimplifican-
tes oculum, primùmad fe lumen pro viribüsconuerte-
terunt, 8c in ipfius condeleiftatiiiiftitiaiudieem rèétutii
in luis iudiciisintelligibiliter laudauerunt. Vnde & radium
luminisiufti iudicii récepcrdnc, Ôc in réifticuditie
iudicii confirniatifurit. Sic omnis, qiii iudicat,' nëcefle
O o o , eftjVt,