5 7 8 _____ ■ . ./ - / , ■ . Um . Sa re s k
nis iam adueniffelvt & vos qu'i gladium Dei videtisedu*
<ftum in capita tyrannorum, ineos Petrigladiurn exera-
tisjfatifquc quod conftituti eftis , coadiutoresDeiinex-
terminio eorum,qui vt ftabiliant iniquas hominum tra-
ditiones,verbum Dei moliunturextinguere. Sic vtique
man us veftras confecrabitis in extermi nio idoli,Lcui re-
ftitueturvtgaudeat benedi<ftionepatri$,& facerdotium
vcftrum plufquam Phinees reddetur omnibus fecifiis
gioriofum.
RobeftofiliojEgidit. E ‘P 1 s t. C C X X I . -
A Rtior nexus eft caricatis quam fanguinis: de vbi c o
•^^■ gnatiö diftrahitur animorum,carui coniun £ta caro
non prodeft.quicquam. Ex quo fit vt inter ipfos.fratres-
fit aims getmäniqtalio, dum pro cotiförmitate moiuor»-
pro diie&ionis augmen to vera cognatio fuum recipic m-
creroentum.Nam qü® carnis duneaxat eft,non magis eft
hominum quam brutorum. Quequiarationisexpertia
fünt,ßevircutisigoara , non reminifeuntur quod mala
funtjlegitimos obliuifcunturaffe&uSj&quo proue&ior
fuerit ®tas,eo longius recedunt a natura, & inutiles carnis
fequuntur appeticus.Expercus.expcrco lojquor > qui
veram cognationem acarne defertus fit.fanguine inter
alienigenasreperi. Tuergocum mihifangume( quod
facies ipfa conui ncit) iundlus fis , Sf catitate quidem,
|um multa,tum inauratus hyacintus cotidie probat,alipS
aptecedas , quem ptasferam tibi? feioenim quod &cu
paucos admodutn pneferas mihi, nifi forte nepoiulus
meus, adeotransfundicin {epatrisaffedtionemvvtnihil;
cafjtatis autfolico minus reliquerit pacruo.. Scd certe
hoemihi perfuaderi non poteft. Nec du bi to quin inpe
- Cärdinalium aut ign orauir.aut ratam habendam efle n5
credidic. Et quo mimlscredam quod Epifcopus ante re-
ditum nuntiojrunrfuorum his litcerisnö vtetüt : vel quia
hæc forma negotii Regi difplicebiç.‘velqmaArchi3iaco-
. ni eonfilio plenius defiderat informa» , fi tarnen eis yfus
fuerit,credo indubitancer, quod vosæxpeâabitis reditü
nuntiorum veftrorum , Sc ab ipfis arinuentç Domino
àudiétis quid poffitis aut quid expédiât.- Cæteranoftis
'me Domini Sansberiiëfled multö. tempore debitqrem;
ScDeiis nouit quantum iufoitunio eiüs compatiar.Idco-
que quod femper feci ficäü&ore Domino faduriisfum,
omAidettotionefupplico, vtipfiusquanrumïaliiaho-
neftate Ecdefiæ & veftfavpoterids, mifereamibi :• -nec a
ipe vn quam,aliud confiiium audietis^Cutn illi redierint
qui bine indeRomam prbfe&i func,confido qupd caufa
noftva pleniüs elucefcet, & Dèo propitiah te refoïfnabi-
turin ftatum meliorem. Precpr autem vt quam,cito redierint,
mihi per vos qua: referenda attulerint, innotef-
feant,
Guillelmo Papienß. E p i s ,t . CCXXIII.
f^Ama-vulgante didicimüs vos ficDominumOttonem
F fand® Romanas Ecdefia? Diaconum Cardinalem ad
precesilluftris Domini noftriRegis Anglorüex mandato
DomihiPapaeinpartes Aquitani®defcendifle,vtau6fco-
reDeoyfi fieri poteft, Anglican® Ecdefiæ debitam red-
datislibërtatem : Et inter Dominum Regem & Canrua-
rienfem Archiepifcopum pacem & concordiam refor-
metis. Amagnisetiam ficà venerabilibus viris auditum
eft,qnodpræfotusDominusnPfter Rex adço deamorc
veftro confidit, vtcohfilioveftroin omnibus obtempeüore
nip mihi referuatus fit ampliffimus locus. Si $cin [ rare decreuerit:vnde vehementerexbilaratus confiiium
domo tua mihi locum optimum deftinàfti,&iocundilfi- veftrum & auxilium mihi cepfuiimplorandum, vöbis in
omnibus parituruslalua indemnitate confcienti®,&ho-
neftàte. perfofn®. Cpnfido enfin in Domino quod tan»
noncric-apad vosacceptioperfonarum& miiuerum vt
aliquid cömmittatis vnde latdaturEcclefia, fcä'ndalüni
gene.retur in tnundo ,.obfufcetur ciatitas noroihis veftri.
HtfCehim funt opera eorum,quiaut legem nefciunt.aut
legis Dominum non verentur.Vps autem non fic, cuius
& prudentram adeö Dominus approbauit.vt vos in ca-
pitemundi fupeTcandelabrum aureum vii.Lampadarü'
tanquamlucernameximiamcpllocàrec » vtquiingre.
diuntur lumen videant. In vos ergo omnium ocfili diri-
guntur timentque plurimi ne Iucifér denuo tentatus ex-
tinguatür &corruat,veritine familiäritas quamcumRc-
ge,vcdicitur,ylterius contraxiftis, vobis firoccafiode-
linquendi. Et profecto omne animi vitium tantocon- ’
fpediusin p crimenhabet,quanfo maior qui peceät ha^
betur. Gcterumegö.interim ipero quod hæc vefttiôc^
Domini régis familiaritas quæ multis adeo fulpedaeft,
fruduolaerit Ecdefiæ , neceflària nobis)(âlubrisilli>&
yobisgloiiofâ.Sienim vos'audierit, in eo quod iuris ne-
ceflitaacogif;& quod fine falùtis fuæ tfifpcndio vitare nô
poteft,prootildubiopoenitebit,confitebiturculpam, &
humiliter fatisfaciens,Éccléfiæ pacem & libertärem nobis
omnibus ablata cum integritate reftituet, & fraternü
odium.de cordeproriusauelfet. Alioquin quiseumeri-
perepotëftd laqùeô mortis/Scio vtiquë quoniamindu-
bitanterverümeft3c noriffimum quod necPetrusipfè
hancaccepitàDominopotcftatem , vt impoénirentes
poflît abfoluere.&proculdubio confiât,quia fi rès ablata
red^ipoteft, & nonredditur.non agitur poenitentia,
fed fingitur. Vbi autem principis Apoftolorum cohibe-
turamftoritas , nulla ratione credidcrim conualelcere
poftè cuiufquam hominispoteftàtem. Fareorautem &
verum effë Domino Régi, ytpotegloriofiflîmo principi
quamplurimum deferenduhi, (èd itay tDeus nec in mir
nimooffendatur. Alioqn fpeciésidololatriæ eft fub cu-
iulcumque vtilitatis prætextu creaturam creatori præ-
poncrejicut beatus docet ApoftolUs.Malaenim facienda
non fantjVtprouenjambona, nec licet alicui dilpen-
fare contra præceptum Domini, quod inlege vel Euan-
gelio perpetuam habet càufam. ‘V t autem mihi poffitis !
mum poftillum quemoccupabitarea, quæfpeciesrëtu.
continet perùtiles ad omnem medicinam> -r- Quæ fi ex-
hauftæautimminutæfùnr,arftateprætAita, nexurberis
quia in eifdem fuccrefcuht hortis, vbi eas coUigere con-
fueueras:Ec fi radices abdiderinr in profundum.eas pro-
fundiusfodito:quia odor earum fuauiflïmus eft, & vlus
maximus: eo quod oibnidie& horalolatium 6c compé'
diumaftertur. Hoc eftfortaflelignum fcientiæ fingula
risy ■ & vnicæfapientiæ, pulchrum.vifit,&ad vçfceruium
fuaue,quod pattibus quidem prohibitum," noftriscoæ-
taneis eft conceffum. Valctc.
Domino Gantumerifi quanâo Reginuldus fuit Rorna.
' E p 1 s t . C Ç X X I I.
ROmanos amicis verba dare iam nemomiratur,quia‘
percelebre eft, innorpic vnluërfis quod apud eos
quantum quifque nummorum habeun area , tantum
habet fi: fidëi: ficplerumque obliquatamentc legum &
canonum qui munere potior eft potentioreft iure. Si er-
goibi duplicitasreperitur, nihilacdditinopinaturncü
freqùensfîtvcdiuinalex difpendium patiatur,vbïdilpê-:,
fandi neccfficatem fihgitauaritia ; eum tamen æquitatis
euerfionëm,fi£honeftatis ludibrium numquam ratio in-
troducàt.-Veruntamen vndegraciasago Dco&Domino
Papæ , adhuGbenenobffcumagicenieoquodaàtotôc
tanta tonitrua comminationum,ad tot fictantarum pro
mfifionùm blandiciaSiad machinas Balaamitarum.quas
fu^ornatisôjexquifitismundanisab oriente vfqueinSi-
ciliam dolo multiplici erexerunt, non omninofraëtus
é(ï,fedvtarbitror,artem eorum arte conatur eluderc, 6c.
furqris impetum frangere ratione,&fapientiadcclinare:
landestameaciusproutmeruetjtinfinecapatn; necin
inchoatæ virtütis aufpiciis exultabo ni fi perfeuerantia
merirorum finemdeduxerit ad triqmphuuj.Interim ve-
roin partem meliorem interpretancla funt oronia præ-
fertim opera Pàtris 6c Domini quæïion confiât inper-
uerfitate criminis contineri. Hic autem puto.Regi & illî
prpquo intercedit , verbapotiusefle data qudhi vobis,
cum in litteris ad vos dëftinatispoft confiiium, pôft pi;c-
ces rei fummajq yeftræ dilcretionis arbitrium conféra-
Et cum pro relaxando Domino Saresberio adhue
, .... ... coramoaiusptouiderë,. vt clamor pauperis introeatin!
prçces vobisporrigat, peripicuumeft quodfèntentiaro | aüres veftras, quartusexilfi mihi annus elapfuseftpüm
EfiflaU. 5 7 P
tamenöomino Régi per me &per alios læpe obtuleri m,
quod licet çonfçientia tefte?npn me rue ri m i ta m ei us, ta- i
nlen pro recuperanda gratia eius, liben tet ficercm quiç-
quid ei pjacejEet , falu.a confeiencia fie famæ integritate. |
pçr.qttofdfm.o»cdift°rs:s , Vt j
refiederem à fidelitate,& obfequio Domini Cantuarien-
i ty;ar cm fidel i tatem Regi.ficofiferuantiam confiië-j
t udi num regni.Quod qui^ fa cere neqheo nec voio,q.uo
niafl}çontraçonf.iecciameft&Kon.eftatem,profcri.pcusj
exulojôf exulabp libentcr,dum Dëo piaçiîerit. Nqm-
quid cnim edjendine.çciticatem rumpens in peticulo !
Eçciefiæ, in càulàDei Patrem fit Dominumdclëram,ôc ;
in conjfuetudines iurabo quas laçri canones reprobant ?,
6f Dpitr.iriusPapade conulio fratrumapud Senonas yo-.j
fits ipfis ( vtopinor ) aqdientib.us cpppcmnauit^Gerte !
obferuantiam canonum autetiam ipfiusÊuangelii non
iurawm,quam vt Apoftolus ingëmilcic,inmulj:is oifen- !
dimus otpnes.Et nimis rn^lum eft fimplicicet pcæuarica-
ri.quampræuaticgitionem cumuUre p.eriùrio. S.cio ^uj é
quod peçiutiiaut inobedientiæ aut cuiufquam turpi tu-
dinis nèmo vos habebit auë^p^cs, Sedqqia ti.me.o ne yds
tæde^t verbofitatis mea,,vcrbihunc faciofine.m, ^fpppli-
cans vt vo vEccleiîæ di uti fis naufragan t is. ftu deatis fimre.
mileriam.i^qdængb^iugiterinferdn'turprppuifarein*
iutiaÿ.Yâkat femper Dominus meus., fif proÇcriptorum |
Chrifti mifereatur. Intçrçedp enim vjee om ni um cpexu- '
lantium: Ècfi mihi npn fiierif exhibira cqnTplatio,raihi
tarnen reputabo impe.nfum qujcquid aliis proferiptis
Chrifti per vos nouero elle exhibitum.
D om m P iftm en fi. Êp i s tv CÇXXIV.
T Nfcriptionis mutatæ caufàs. feddere fuperH uum puto,
A cum perfpicuum fit præfertim fapienti, quoniamma-
lftia temporis, fie infiaiantium y.igilap.tia præccr morem
fçriberecpgahtjÔccpnçcarationem.Ihdulgendumelfter-
go ncce.flitàtijfi non defertûr hpnori : Nec habere debec
fufpicionem iniuri.æ cui confpicua fuffraga.tijcapprobatg
ratio caûfa?* Vndë vero præfumptio videçur oniciiattu-i
lifië difpendium, indecaptas neceflitatisartataftimulo
fufci pit 1 ncrcmcntuW. Nârn&fprnacis auger, tur incendia,
fi in flammaserumpereprohibentur. Et vtexpetto
credaturau,ftp|i, quatb plqs.tegitur, teélus magjs æftuat
ignis, Eïfiçuthtciemperin mptt» yerfâtui;,Ôe impatiens
eft quie,tiîî»ita cari tas ocii nefeia iugi ter officiofa fe ipfum
femper aliqup pr’odit indiçib: fi non coliç o.bfequiis,fi o-
portunitates non expédie > fi prohibetur vtilitatibus de-
lëruire,certe quin votis adiuuet, quin defidetiis ubfèqua
tur, quin preetbus nëcçflana.fic obedientiaproùurëtb-
mnino præpediri nonopteft, Huius itaque purgetur officio
fi quid temejçicas inferiptionis vide tun n li mine p t ç
fqmpfifte. Et quia memipi me promififie nouorum qui
emergerent apud nos commnmcationem,pauca , quæ
Ppftquamyobisfcripfinbuiifi,nieper^ruienteifiM»Re-
ginaldi innpfiatafuntiadhibitaceleritate fegtegare cuta-
ui.Innotuit vobis præfaci ferujentis minifterio quid fi”
fit in cplloquio Gardinalium Se Dpmipi Çant.^nter Gi-
fofeium&Tfiatfiv Idis aqtem ab inuieçmdi|ccdentibus
Gardinalésadeo tmbatum regeminuençrunt.vtpalam
quereretur fè proditpm elle à Domino Papa & minatc-
tur fe ab co reçeflururn., bifide Cant.Arçhicp.iuftitiam
facer,çtexhiberi. Dein.de multis copfiliisvitro citroque
habitis,Se régenunc ptoce.res, nunc Epifcoposfie Abba-
tes.nunc familiäres fuos,nuncCardinales fimiil,Duncal-
terum fine alterb con'fi|lcnte, tandem fc ad iufticiam ob-
tulit, dicensfeparatum efiè peromniailare id^jciofiç
mandato eorum fuper omnibus querelis quæ vertun tur
inter ipfurn&PpminumCaJxt.adiiciçnsfepræftatqrura.
in initib omnèm caut ionem tamiuratoriam -quanj fide-
Cârd,inalesvellent quod fie
verbiseorum nec iota nec apieçm prçteriretinoblerua-
tumidummodp illiquod.minirng debetur hômini id eft
iuftiriam exhib ent. C f i i .C a r d in a le s refpQdifiènt,
quofinon acceperant ppçeftftepifiiper Cànt. iudicandi
fcdcomppncndijRexabeispetiic&pbtinuic,, vthanc
hurafiitatemeipsfcribçrenc Dominp Papæ & firicerita-
tëm caufieeius ficut difiieerant àfâpientibfis Sc feligipfi.s
VirtóEboracenfiArchiepifcpppSeEpifcopisLupdoniénfi
fic Ciceftrenfi & V vigornenfi panfmarinis, 6c item cif-
marinis Rothomagenfi, Lcxouienfi ße Baiocenfir Poft
nroccffit Epifcopus Lundonienfis fie cum in Ärchiepi-
fcopum fuumveneni multum euomuiflcr, obtulit causa
fuam & aliorum Epifcoporum qüi contrainempratum
CanruarientappeUaiierantfinftans nomine Regni fie facerdotii
vtaudiretur8efiniretur: legatis verpdicemibus
itifiem fe non poflè compellece Cantuar. 6c ilium m ile
contendere., prorupit Epiftopus 8c aiiiquiaderancnomine
Regni öe facerdotii in appellatiorSem, in (nfeentes
ne Cantuarienfis qoncra alterutrum aliquid innou.irct,
ponences verumque fub proteÄione Domini Pap® vfeu
ad dfem appellationis quam prorogaueruiK in annum
alterum (. igilicpt^ ad feftum laniftiMartini. Eüdbnien
fis tarnen fpeciales caufas pro fe ppfuit impughans fiber-1
tatem Ecclefiaru.m quas Cantnartenfis Archiepilcpous
habet in Epifcppatu liiius. Quofaóto direxerunt Caro1; •
nalcs duos nuncios ad Gantuarienfero , quiei prox/mu
diepoft feftum fanótaeLuci® porrexéruntlitceras qu:o us
,pbntinefiatur ex parte feriès: honim Scidem Archiepir
Icopus prohibebatur ex parte Domini Pap® fi^legatorfi
aliquid.facere contrahäcappcllatibncm.ancequauiad-
eatitr Dominus Papa , Epimopi quoqa.e duäs nuncips
miferuntGalterum CantoremSaresberi®&M ivcelirtü
CancellariumCiceftrenfèm,vtfaélamdenuuciareucap-l
pellationem, 6c eam coram Archiepifcopo ipnouarenc.
Sed ArchiepifcopusEpifcoporum nuncios ad cpliöqyiu
non admifibeo quod in ter alios Epifcopi Lundop.queca
Auhiepiftopusexcommunicacum habet, ficCardinali^
bus denuhtiauerat legatione fungebatur. Et quia com-
municauerantexcommunicatiseius,ßc fiinfraudem A-
pöftolicimandati viderentur minus prudentibus abfb--
luti. Hocenim tandem 8c tantum indujferat Dominus
Papa, vc fi elTent in periculo mpttis abfoluerentur,pr®-
ftito ante iuratnento, quod ftarent Domini Pap® man-
dato fi conualcfcecent.llliauterafimulanteslein mortis
perieuio conftitutos , quia oportebat cos ex mandato
DomijUiRegisnunc transftecare,nun(:in<3 ^aliam ptofir
cifci.a quodam Epifcopo Gualenli vtriufque iuris, pror-
fijsautfiereignaro.LaneulenfifciliceCjqui mpnaftciium
Abendonenfem ycppte qu®(luofius,pro Epifcopatu ie-
ceperacde manuRegis,abfplutionem impe.trau.crunt.Et
ne de mandato Domini Pap® pofiit ambigi, Itcreras Ä
poftolicas mifit Ar^hicptfcopusfiegati?, quibusdiftri^è
pr®cipiunturiilos ficabfolutos reponere in anteriorem
excommunicatipnis fententiam , nifi poflèfiiones Ar-
chiepifcopi 6c (ubrfim & omnia ablata cum integritate
refticuant,nullius appellationis obftaculo ApoftplicuiÄ
hoc impediente mandatum. Receperant&aliaslitferas
ante,, quibusiuiEfuncopecam.darcvtpaxfi'cre.fortüc-
enr inter Reges,ne de eisalteruter queri pofiit,
bentur Angliam ingredi, yel feintromitcere de negptiis
Regni,nifi prips pax pleniflimaCät. ArchiepifcQpo fiie-
rit rerormata. Cum ye,ro Epifc.fuo&Regninornineap-
pefiaflcntj.quidätn clericus GaufiediGancorisArchidv
vice Domini fuiappellauit: Et vnus monaehorum,canr
tor non ad hoc tarnenmilFusafrattibusfuis, fifivtregis
clcmentiam implorarec.ne fcelerofus iiieRanulphus de
Brocin res monachorum mortuoPriore manum.poilet
extendere. Arch, aufem referipfit Cardinalibusfefcire
& illos non ignorarequatenus eis obed re tenefetur, fit
fai3:ürum>U(äompeo,quodEcclefi®Deinpuericexpe-
di re.Nunciis quoque eorum fiefuo plura verbis exponfi-
da commifitjincrepans eos in pluribusexiuftis ficeuide-
tibus caufis: rogauitetiam attentius vtiuxta mandatum.
'DominiPap* exeommunicatos fuosvrgerentad fatisfa-
iSionem,vel in fententiam anathematis leuocarct.: Nec
äntea credi poflet quodPapienf.facundia colleg® lui fi-
demfubisertere valeret: nifi nunc arundinealeuitateßc
concauitate fleiäeretur ad auram ventinon increben ris,
fed comminantis.-fonum ex citantis, non plagam inferé-
tisaut iAum.Fortafle ficut fiaäenus credebäcur Spiricus
hpminis prompeus ejSè:fed deprehênfum eft.carnem ef-
fe infirmam. Nam de Guillelmo quod ab initio efeditfl