U4
loan An-
nius Viter
bicnfis. ,.
Qui fal(b.
tulo dcce
V a rw ij Cenfura
decorum i'lud, quod inomni rerum aétoo.ne verlatur,
praecëifmififîè ? Quod autem Nabuchdónoiör Ba
bylonem ædificiorum fplendorc - illuftraucrit , n t
Bërofus alTeruic , tcftantur quoque diuins liter*
ipud Danielem Prophetam. Cqm enim Daniel
joli régi prædixlflèt , qu* ci iarb iamque impen-
derent mala, refpondit Danicli > Nonne h*c eft Baby- ;
Ion ciuitàlinagna,quam egoçdificaui in domumxegni,
in roborcfottitudinis mcx,&ingloria decoris met? nec
enim oranes hiftprici dicunt, Reginam Scroiramim
hancvrbem vel*dificalTe,vel magnificisoperibus no-
bilitaflc. Nam Gurciusi;in eius mentionem incidens,in-
quit ; Semiramis cam condiderar, vel ,vt plerique cre-
didercyBeluS jCuius Regia oftenditnr, Nam de hor*:
is penfilibus cadem narrat, qu* Berofiis. Sic ehim
ait » Syria Regem yBabylonid regnantem y hoc opus ejfe moli-
twn y mono: 'to prodit um eft > ttmore coniugit viftunt, qua deft*
derto nonorum ,filuarumque,incdntpeftnbus locis virum compute
amanitatem natura gentre bum optris imitari, Hxe
ideo commemorate volui , ne aduerlarius jpfilo-
(epho, vel Berofo obiicere yanitâtem pofler. Mit»*
quod Berofum, ea modo narrantem de Rege Nabu-
laflaro, deque fiiióéius Nabüchdónolbro, & vvtriu(quc
geftis audiuimus , qu* apud iumorera Berofum nön ‘
hint : quoniam de iis aliös erit diflercndi locus. Sed
ad illud nutte pro (è qaifquë diligenter aduerrat ani-
nrnra', quam vim habeat femel concepts , & penitus
infita opinio. Cum celebre nomen Berofi ï Sc alio-
rum trium au dorum, Manethonis, Fabii Pi&oris, &
Porcii Catonis vfque ad noftram*tatem benefiçio hi-
ftori* viguiflet, propter fingularem doétrinx prxftan-
tiam, qu* maxime Horuiflentj multi, non Vftra tftif
lum mentis aciem intendehtes , Irbrorum ihdicibus
decepti funt , ^præicrtim cum nulla adhuc orta eflèt
fufpicio falfitatis ? A cce ffi t ad h*c iudiciu'm Ioàri-
nis Annii Viterbienfis , qui primus horum au&orum
cömprobator, ip (os non modo in caelum extulit, ve-
rum, licet adumbratis interpretation.bus , vreuroque
tarnen illuftrauit, oorumque icripta teftimoniirpoc-
tarura, hiftoricprùm; gecgraphorum, & philofopho-
•rum, fitte re â e , fiueperperara inteileiSkis, çohfirmàré»'
fumraa contentioné labóraüit. Quibus rebus effc-
âum eft, y t jam non mtdiocrem vulgo auéfcoritatcm
confequercntur adeo , vt multos , quamquam
doârina prsftantes, viros falleret h*c communis per-
fuafio, & late peruagata , àtque penitus ihfita opinio ;
omnefque ycluf aditus illis interclüderet j & ido-
neam occationem tolléret inquirendi in aurores,
qui has fecHTent! fabulas. Qmrmquarn iam inde ab
initié minime plàcttiftent aljquibus viris doâris , qui,
iudicium interponentes fuum hos duos auâores,
Berofum , & Catonem , falfitatis condcmnarunt :
quo in nnmero fuere M. Antônius Sabelli'cûs , Ra*
phael Volatérranus , Jacobus Faber Stapuienfis , Lu-
douicus Viues Valèntinus , & Beatus Rhenanus.
Cum igitur pro veris Sc germanis haberi coeptiéfiènt,
Sc màior in dies illis auftoritas accederet ,&fidesad-
iungeretttr i fit » vt , ‘ qui (èmel in eorum v e r b a l
rarunt , autnullatenus , autdifi.illimeafièntiantur
veritati. Nam , cum fatis multa à Fiauio Iofepho,
à Do ft. Hieronymo, Sc non n u 1 la à Plinié » & Agathio
ex hiftoria fenioris Berofi decerpta commemérari
docttérimus , quz apud iuniorem Berofum minus'
reperirentur, tune hue, & illttc tergiuerfantùr aduer-
farii. Ac , poftquam ipfa yi argumentorum adftrin-
guiitur , atque manifefto ténentur, ftatim, anguil.
larutn more, èmanibus elapfi, àd fragmentorum nomen;
taro quam ad. arçem muni ri fli m am, confugiunt.
Dicunt enim , vtiam figntâcaui, hos quinque libros
fragmenta quzdam elle , non iufta volumina « Berofi.
Cum verb in ipfis fuis; y t vpeant, fragmetttis, de •
prehenderimus, iuniorem Berofum aliqua narrafiè,
qu* fuperior Berolus apud loièphüm fiiâia , & com-
mentitia efle dixerit, aie propterea Groecos hiftoricos
reprehenderir, quod talia fcripfecint , tune éiufde.m
loiephi auôluriracem làbefnftare , Sc conuellere ni-
tttneur. Qüp quidimportiinius, aut puenlius,ieuquid
magis ridiculum fingi poteft î nonne fua ipfpium
tergi uerfatio clariorem facit veritatem, quan dp , fra-
â i , Scdebilitati, totifque viribûs ^eftituti, tarnen ni-
mium pertinaciter caullam iniuftiffimam defendere
nituntur ? Qttamquaro ego fatis intelligere non
poftum, quid in Joicpho contemnendum putent,;Vt
eius auâpritàti fic derogate aùdéanti - Quem, pinni
difeiplinarum généré excultum , Sc G :* jslitteris in
primis eruditum fuifie , teftentur doôfcifiima , qu*
Græce fcripfit; volumina; multarum rerum doârrna,
Sc vatietate diftindla • : qu* volumina Vefpafio-
nus imperator propterea in püblica bibliotheca re-
ponenda, ipfique IpXèpho ftatoam faciendàm , Sc pp-
blicelocandam eurauerit, vt autftor eftDpifti Hieronymus
; quique àdco leges hiftpri® coluit, y t , quamquam
genere Judæus eilet , Sc idëP a Qhriftiana telt-
gione abhorreret, clariifim tirtt tarnen, & grauiifiroum
deChrifto D EO , deque Joanne Baptifta dédetit te-
ftimonium , ne veritat'em occultàre., & hiftpri* fines
trânfire videtetur. Quos enim i Deus bonè ,Gr*cos
autftores cuiufcumque facultaris,.fiue poetas ,fiue ora-
roVes, fiue hiftoricos,fitte philofophps non diligenter
euoluit ? vt fatis oftendunt opufiula , in Appionem
Alexandrinuw édita, Sc biflorin btüorum , & antiquitatum
ludaicarum, tam do&e, tara ornate, & tam eleganter
feript*^ y De quo pr*clarum exfiat Doft-Hieronymi
elogium ,in eo libcllo, quem de feriptoribus iUuftri-
bus çpmpôfttiti Photiüs quoque in- Bibliotheca co-
piofe. Sed de his haétettus.1 Ad vlteriora vero tepf
dentes y oftendamus , fijperiorcm Berofum muleis
*tatibus præcutriiïe iuniorem, vt ea, qu* hic litters
mahdaüerit ville nullatenus (cire potuiflèt. Expiota-
tum eniméft, Sc muleis nobilium içriptorum teftimo-
niiscomprobatum, Lugdunenfcm Galliam,.qtt* pti.us
Celticâ vocarètur y fie appellàri coeptam à Lugduno,
ampliffima, SccopiofiifimaGalliarum vrbe,Sc ciuium
Romanorum Colonia.Ôt omnium-Lugdunenfis pto-
uinciæ vrbium omnino principe : quam, tefte .Plu-
tarcho, L.Munatius, Plancus,imperator, & vit çon-
fularis, condidit ^ait enim : laque, hör um confites per-
fua fus, Hannibal uftra motiit, '& per ripant Rbodani.aduerfo
fium ne yprofeilus,paucü dttbus peruenitadlocum,, quem Infu-,
lam Gallt appellant. Harte A rar , & Rhodantu amnis, exdiuer-
fis montibus confluentes, efficiunfyibique nunc Lugdunum eft,
celebtrnma G allia vrb>, quam longit poftta ttmporibus a Plan-
co Munatio condnam ftojft > accepimus. Hxc Plutarchus.
Huric Gicercflis fuifie difcipulum , feribit Eufcbius,
C*iarienfis epifçôpus; iri Çhronicis, Sc candemvrbem
condidifté : MunatituJniqiXit.PlanctisyCiceronudifcipu-
lus, orator habetur infïgnu, qui, cum Gallium Comatam regeret,
Lugdunum condidit. Ilium nos fuiiïè cenfemus, ad quem
mult* füntCiceronisy& eius ad Ciccronem cpiftol*,
cum Plancus ipfc fufceptisaduerfusAntonium Reipùb.
partibUsjGalliâm prouinciam cum impcrioobtinuiflêr.
Qupd veto Lugduncnfis Gallia nomen inuenerit ab
iplä'vrbe Lugduno,auâoreftStephanusrnlibris,quos
dd Vrbibus feripfirî dicit. namque : Lugdunum tmpo-
Ÿumefttotm GallutCtlticalongeceltberrimum., à quo tapars
GAl.a Ligdunenfisdtâa tftk L. Munatio Plana?, dum G alita
Comata praejft, tondit um, in coüe,fupra confinement Rbo-
dani, & Araris imminente, vbi et ium ho die non obfcura dnti-
qua vt bis exilant vefiigia. Hoc Stephanus. Sed hodie in
locp olarip fua eft vrbs hxc nobihifima , quam magna
H a a r te circumfiuunt Rhodanus i SC Araris
amnes. ^Adiccit etiam Strabo, Cxfarcm Auguftum
voluifle y vt h*c vrbs totius efiet prouinci* Lug-
dunenfis primaria. At tnini , in quit , Cafar Augufitu
quadnfuriam parttens, Ctltet qutdem Narbongnfis ptouincia définit,
Aquitanos vero,quoi& iüefane extoüens.infuper deem ad-
ïtcitgentesytxiU, qua inter Garuthnam, & Ligermfiuuium co-
Junr.Re’iquam dupliciter partiuir, Vndm quidern Lugdunoappli-
cans,vfque adfupenorem Rbem plagam,alteramBelgis. Et altbi :
PofiAquitanicam vers partem,aC8 arbownftmyalta deinetps eft
ab
^ofephi
aus,
Lugdu-
uum, Gai*
lis vrbs-
Gjtllia
Lugdunenûs.
areas
o falfo
feriptus.
rdiola»
lin, : ;
'ab Ltgeri fluuio,ac Rbo lano vfque ad Rb-num ,to delattts à fonte,
ad Lugdunum Rhodanus Ltgéri çoniungitur, H vus autem regio-
ùupartes fuperna ad Rlseni, acRbodani fontes vfque ad medium
fere canipofuïnLUgdunenfi diiioni addïufunt. NH*c Strabo.
mam quidem fignificatipnem fecere.nam , fialiquam
non tiam ha b aillent, vecumque cétte figrii fi ca fleht, v t
auâores fplent varias de rebus controuerfis opiniones
proferre, actum vel rationesptôbabilipreiexquirere,
Qttirenemim mirum videri debet,C.Ççfatet»,nullam i vel iudicium leâoris intégrum relinquere. quid igicur
huiusnominis mentionem in Galli* diuifione feciff?. | caufl* fuifie cenfebimus, curneçStrabo* ' ne£Stepha-
qfiippequod nee dum id temporis vrbs Lugdun um cô-'l nus,nec Plutarchus,nec Eufebius Ça:(âricrnfi^ née alii,
ditafuerat.: à quapofteris temporibus nomen traxiffe
Lugdunenlèm Gàiiiam,auâ:ôres, quos modo nomina-
uijprodidere. Expofuimus , ynde Sc quo tempore ini-
tium hui,us nomiuis ortum fit : videamus nunc,qui fieri
poterat,vcBerofus, quiPlkhcumipfüm,Lùgduni.con-
ditorem ., multis anteceHerat *tatibus , hoc nomine,
quod nnüquam erat id temporis, vteréturîfi nec Cxfar,
qui p roximus ante Lugdunum conditam fuit, inÇom-
mentariisbelli Gallici hoc vocabulo Prouinciam nomi-
nattit ? Quodfi tempeftatc ilia,nomen hoc omninoinr'
quos longum elTèt recenfere, doéHfTimi rerum fcripco-
res,longeque diligentiflîmi antiquitatis inueftigatores,
qui pcft.Berofiith fioruerunt^ ' nec Plinins.y qui de eius
hiftoria nonnullaretulic,de hoc Lugdo, à quo Lugduntnfis
Gaüia nomen habuiflet, quidquam meminerint ? nifi
quod hicauâor ppft tantorum virorum fæculâ , hanc
ineptilfimarnhiftoriarncompofuit. Quare iamfatisar-
bitrorconftarcjvelcx hoefoloargumento, non modo
hune verum non eflè Berofuha., (èd etiam obfcurum,i-
gnobilem,ineptum,ac nullius ponderis, vel àuâoritaaudi
tum,& inçognitum, nec propterea huic prouinci* ( tis fenp torem.E x fta t prætereà locus Âgathij, Qrxci au
impofituift fuerat, intelligitut, auâorem hune, ,qui: <ftoris,per (èfe clarus, Sc aperttts,quibeneindkat, àu
qucndamL«g(/«»icommemuseft,àqiioLugdunepfcm ' dorernhunc non efle Berolum Çhaldxum, vtque re-'i
Galliam nomen traxiftèafièrit, non eftè Berofum Chai- ' élius id ipfum diiudicari poftît , yerba ipfiusAgathi)
dxum.ficcnim narrat : Duodecimo vero anno Mtncaleiapud | prius fubiieienda exftimauimus.Scribit itaque : Sidhu-
lanigenae régnât Kitim, relift oin CeltiberkregefihoSicoro. E- tus temporis Per fa prifeos mores o mntsfere omifirunt, &.perinde
infdem Mancalei temporibus apud TuifcoÀes régnât Hercules A- 1 iam euemrümyalicnüquelegibus,tamqHam ddulurinis,vtuntur,
lemanusyapud CeltasLugdus ; àquoprouincia &, homines cogno- j exZoroafrü defumpris orifmadai difeiplinis.Is autem Zoroafier,
mentajùmpferunt. Hxc ille. Vidimus hunemulgent.em fiuèZarades (namdupluivociiaturcognonline) quo tempaôin
hircum. Intueamur nunc Annium , eius interpiretem, ! pripttpatuflmerit, & tuleritltges,fatis dare inter nofi non po-
cribrum illifirpponentem ; (v t in vtrum que feite dixit i teft.Perft namque noilra huius at at is, idaftis temppribiufimply
Beatus Rhenanus : ) lugdtu eft, in quit, qui incoluit Lugdu- ' citer tarnen huncfuijfe affirmant.,tta,vt in ambïgupftt, nec fatis
nenfim prouinciam,vt nomen eftargument o. Quod veroait ab eo
dignofei queat,vtrum Datif pater, analius quijptahi isfue ■
cognominatamfuijfeprouinciam , dr homines, ita intelligendum
rit idajpes. Sed, quouit illeflorturii tempore, magifter tarnen &
ejféexiftimo, vt prouinciam intelligat totam partem Lugdunen-
Perfisfutt,& mag ci fielet is adïnuentor.quiyprifofjcro?unïittu
fem-,homines autem LugdoVtcos dittos,quoipoftea,g<ablata Ludo-
mutato,pràmifcuas quafdam,& varias opiniones induxit. Stqûir
uicos dixerunt. Hxc Annius.Atqui opetæprcciûeftànim-
dem vttufti-nesillt louemySatùrnum,^ huiufmodt cet er os, apud
aduerterefingularem hominis leuitatem , Sc infignern
Grtcosqùofdampercelebges?vtdeos,vtnerabantur j cum altoqùi.
temporum ignorantiam, £ui nonACCurteriht tqtiàccu-
cognomenta feruarent. nam lottern Belum die chant -, Her etilem
lorum states,quot in ter Berofum , & Francorum reges
Sandern , Anaitida Venerem ; & altos ttçm aliter vocitabant;
Ludouicos fuerint interieâ:* ? qui temporum ordines,
quetnadntqdum Berofst Babyloniw y & A’henOcles Sjntmachus,
eorumqùe deçurius & variétateskdi ftingueré nefçiuerit,
qui AJfimium.Medortimqueresanbq'tißifftos conferipfrunt in
rerttm hiïmanarum commutatione$,ac difiimilitudines
hißdriaproiunt. Hxc Agarhiüs. ls autem ranior Berofus
non videcit, hiftoriastam turpicerignoraucrir, Sedad
dieityjGham.um}Nocmrfilittm , fuifiè ZoroaftrcmBa-,
fuppofititium Berofum rcuertamui. Ego certe adduci,
<ftriahorumregem,quemomnesniftoridipria'cipem,ißc
nonpofium,vt crëdam>e(Te aliquem in tan ta mentis cç-
inuentpremmagic* artis exftitifie, çonfifmant.atqùç
citate dcpreflum,qui ex hoc man ifc fti (fi m o, & ape tti jïïv-;
fabul* adiieit quxdam , poerärüm portehds fimilia;
mp loco, ( etiam fi veritas ip(a,cuius magna vis èft:, fir-
quodjcumebriushurriiiaceret Noemus,Chamumpa-
miorahuiecaulTxnonfubminiftrafietargumentaJnon
tris vitiliamanibusfacrilegidùrpicerattreélar3?illivifn
intelligat, hune auâorem infinitis prope f*A iis poft
generandi magicis carmimbùs peqitussbftriliflè ; eo?
Berofum Çhaldxum , Sc multis annis ppft Lugdunum
quod Noemüspluris, quam jpftimGhamum.ceterosfi/
conditam vixiflc.SimtlifigmentolufitadulierinusCato
Los feci.ftet* Sedip(um..iam h*c narrantem audiamus;
deOriginibus /qui quendam nobis Medum principem In-
Erat llliiVtdiximuSjfilitts ex tnbusprimis adolefcentior
(ubrium coftmentuS eft,à quo,quod ip(e,
Champa uiifehipermagic*;&veh,efic®ftudens,Zoro-'
confirmauit, inftaurandum curafièc , pomen inuenifie.
aft nomeri conficütus erar.ts p'atrem Noam'odiôhàbe-
hancvrbem fcripfit:quam remfierinon potui(Tc,ytGa-
bat,quid alios v!timô geoitoS ardèntius amabar;(e verb
toPortius feriberet, pftendimus in quadam cenfuraj
delpici videbat. Potilfime verqidcmin.fefifus.eratpatti
quam in ilium: commenticiurri Catpnem iampridem
ob vitià,itaqùe,nâ£kus opportunitatein.ciim Noa ^ater
edidimus. Mitto, quod Berofus in ea vixit state,in eâqÿ
madidüsiacçret,illiüsyirrlia côrhpréheddens, taciteq;
orbis tetrarum parte, in quibus homines,vtmôx ddee-
.fübmürmurdn^, carminé hiagiep patri illhfir ; fithül & i
bimus , nullam, aut perexiguam tegionumfcientiam,
ilium fte/ilèm perindé.atquècdftrammcfteciry née dè- j
Hifpanixprxfertlm,fuerant confecuti. Qüod (ihicau r
ineeps;Noafemeriâmaliqudmfeeuhdare potuit. H*C,
«ftor,poftquam pars ilUTranfalpinx Galli* ; notlo tûr
illeiif libro Ilf.Âc verb ih.V;5r^r<«,airj BàbjlotitàiexArius
gdunenfis nomine appellari çceptaeft, hiftorum fcripfic;
reghduii dnnii.XxXi qui ddiecnmipcribomhesBaitTianoSybäni
vt fatis conftat : quo modo huius öomihis aliahi ptodi-j
paiiHo ante môrttni Nmi,Càmè(inusypülfus ab omitifinie orbef
dit origînem,acceteri auâores peödidere , Sc de ^ua
tn Bàclrianàsfeficontulerat
nullus,pr*ter ipfum,quidquamrétulkîàh qttia^twg^«-
xerat\àdeo,vtapüd itlos maxitnisvinbiu tmperartt. Coaad àuf
no duétum id nomen penitUs ignof auerit ? néc àu<3Eôres
ietpÇtmèftnwmaxirhopppUlofùmexèr^
diligenter euoluerit ? ait hocipfum fàtiS b’fté'ndjflèt ho-
traquon Nfoui âimicansfupèrtoffuity & Cmefenum cbtturi*
mincmindô<ftumi&ferum; ad hiftoriampeftinétiumV
camc.ihdepaulopoft ipfeobijt.quare Arm, cottjü'oiîercitu fpoß
fatisimperitum^ Antjuia^eriorcm alteiam opiriiôrîèrh
p at r is È nit obit um, BdUrtdnos, gromiei Cäßiosfubtech: Haéleriüsillç.
iudidaüérat f. qüP modo érgo', fiépntro'uerlum id éfiè.
Nunc alurem ddigentervë^mdcMor éxpé'fl/
fcicbat.fileritio prxteriuit ? ac ratiönib us,.&fcnptpi um
d'a’tjfi Agath’iûs,qui Berofum ChaldæQmiteftem cirauç4 ;
reft imo'niis minuiîententia iti an i rrii (ü i co îfirrhaùü^aut:
rii.vt pauloantè vidimus,apud eûnrlcgiltétyÇh'fmûm/
quo modo ali| hifto'ricijtatri Gr*ci,quam Latin! ; quo/
Noemi filium^ui^Zprbaftrëmî^'ui; cam ob: fcc lerujtfiy:
rum nioddmehÜonemfeci,quiillifmlorige y multum-'
dSfligitibtum curpitudiâem , apatrefaiflèt ablegatus^:
que doÂnhaiiérüditiane,éccloquenfiàfup;crarurit,tt
adB’aéïrianpÿ(efe Cbntuhffet pofteayèrôqudmcos
lam omninohuïus Lugdi mentionem ; föd fie tenùiffîplane
irfagiérÿartibàïdàfnuilTèr; coaîfo tobtiftiffîmo exctci^
ic - 4 1 i . iv j
Agathiat
hutoricuj.
Zoroafter,
M l illi