Hf
il
I j l ,
HB 1
■111
Dirotheus,
in lynopfi. .
f i
\Amfs y.
A3or. iy. ,,
i f f
t i l l Aäor. ly.Vi
H
»efte.
1
c
1 «
I I I
i f
A fa ttb .i.
y1ij1gl1 s C*P- 7- '
aduenram,quali cum angelorum certans officio, pratcur-
rct. Deo gratülemur gloriam, qui tanta tum mortalibus
beneficia communicauit. '
- IN Ö S E AM P R O P H E T A M .
Salùator.
Hic Qfee ex X I I. prophccis primus boe digriatus honoré
eft* vti de Domino noftro Chriftö vaticinafetut in
hùnc modum.Cumtribulabuntur manicabunt ad me dicentes.
Ventte reuertamurad Dóminum Deum noftrum: quuipferapu-
it>& fanabit no; j. oft duos dïesmdie tertia refurgenscoram eo &
cognofcemus.V.xhoeoraculo dixicPaulus Corinçhiis : Tra-
didtenim vol is inprimis,({Uod&accept: chriftummortuum ejfe
pro peccatis noftns fecund ion fcripturas &fepultum ,& refurre-
xijfe tertia die ficuudSfcripturas, quod nufquam alias reperitur.
Rurfum dicit prophecaad Chrifturaalludens. Caromea ex
ipfis&tKcrmwCtrcumdedcruritmein mendacio Ephraim»&
in impietate domus Jfraei& Iuda>nunc cognouit eos Deus,&po-
pitlus fanäus vecahitur Dei. Ex tribu nempe propter often -
fiim èx eafècundum carnepi Dbminqm Ghriftum populism
fandfcum Dei nominan's Iudam.Rurfum prophètes;
ex manu inferiliberabo illos. Vbi caujfa tua morsfvbt eftftimulus
tum inferne ? Hoc vaticinio vfiis ëft D. Pàulus adteftan-
dam re furie ólionem.
HicOfeë eracdeBelemon ex tribuIfachar,& fèpultus
eft in terra fiia in pace.
D E AM Ô S t Firmamentüm.
Hic Amos alter ex X II. & ipfè dignus habitus, qui de
aduentu Chrifti Domini ita caneret. Quiaeçce ego firmans
tonitruumy& cream]ptr;tum,& annunctans in homines Chri-
fiumy«tfw,Prætcre.i diçic : In ilia die fufcitaho tabernaculum
Dauidi quodcecïdit,& infiaurabo illudficutdiesfitculi. Vt requérant
reliquia hominumDominum.Et omnesgentes fuper quas
inmeatum eft,nomcn rneum fuper eas, dich Dominus faciensbaç.
Hancprophetiam memorat lacobus Apoftolus in Aétis
Apoft. .
A mos Thecuanus erat patria, frequenter ab Amafia
ege fuftibus çæfus,quem pofteafilius eins* clauo fccun-
D E . A B D IA . (emusDomini.
Quintus hic eft è X II. & ipfè afflatus Deo de myftério
Chriftün hæc verba varicinatus. Quia iuxta dies Domini fuper
omnesgentes. Diâum quidem eft hoc- veliit cü'rfim, de
Scythis, hoceft, Gog & Magog:fedpenitiofe germàniô-
reque intelleôlu de Chrifto Domin o.Paulo poft enim in-
fert. In monte Sion eritfalus. A bdias ex agio Sichcm, quieft
in terraBetacharam.Ifte erat Heliæ dilcipulus ciiius cauf-
fà multa pertulit,euafittarnen faluus. Hic illè tertius erat
penricontarchüs,fiue quinquagenarius princeps, cui pe-
percit Helias, & defeendit ad Ochoztàm.Defèrta hic poftea
regis aula coépit vaticinari,& fèpultusquieuit cum
patribus fuis.
D E IO N A . Prceatio Domini& hic idemba-
ptiftes.
Hiclonas fextus eft è XII. qui non verbo,fed reipfâ per
figuram, Chrifti refiirreétion em declaràuit. Quemadmodü,
inquit Dominlis, lonas manfit in ventre ceti tribus diebus&
tribus noiïibw, quemadmodum enim cetus illafum reddidit louant,
itaquoquefipulcrum reddiditDominut» meliori vita.
Ionas eratè Cariathmauntheiuxta Azotum genticam
vrbem ad mare fitam. Qui à cëto eie&us Niniuen eft in-
greffùs,regreffusque poftea in patria nô manfit, fed adfci-
ta matre in regionemSur, quæ inter gentes eft, habirauit.'
Quoniam inquit.itamaculam delebo,quam contraxi fal-
fo prædicendo de Niniue ciuitate magna,quam tune Helias
reprehendetatvna cuni domo Àcnab,fame voCata fuper
terram fugcratjveneratq; ad viduam & filium eius, &
manferatcum eis(nec enim poterat apud incircumcifos
manere)beneque precatus eft viduæ.Mortuum Ionamin
vitara reuocauit Deus per Helidm, volebatenimilüo-
ftendere , Deumeuitari fuga non pofte. Ionas autem
poft&mem depulfàmvenir inludæam, mortuamque in
itinere matrem fuira iuXta monrem Libani tumulauit.
Mortu.us eft autem 8c ipfe in regione Saar, & conditus
in fpelunca Cerizei, qui fuit iudex vnius tribus., cum'
non effet princeps in Ifraele. Et prædixit Hietofolymis
& totiludææedito prodigio, turn finem fore cum vide-
Videatur
Synopfis
fiorothei.
dumtempora percuftumîuftulit. qüiadhucfpiransyen't rent lapidèm lamentabiliter clamantem, & cum vide-
npatriamfuam, ac póftbiduum ibidemextinétuseft ac rent onines gentes Hierofblyiiiis, tune ciuitatemdele-
èpultus. 1, turn iri.
IN M IC H Æ AM . D ux. . . I R N A VM ; Confolatio.
Hic Miclweas tertius exXn.&ipièdeleétusquiadué- HicN aum fèptimusex XII.& ipfc qui de refurreôHotum
Chtifti nüciaret cum dixit:EftuBetbleemdomus Ephra- neChriftiDomini vaticinareturdefignatus:célébraIuda
tha minima es j/tfis in millibus Iuda. Ex te mihi egredietur vtfit >. fefti uitates tüas,rédde vota tua, quia non vitra apponenr
thproicipeminlfrael, & egrejfus eius ab initio ex diebusjkçuli., vt pertranièant vettaftatem completum eft. Afcendit
Hoc oiaçulum vfurparunt pontificcs & feribæludæorum ■ iniuftlans infaciem tuam, eruens te de tribulatione. Nau
eunvabHerode interrogaténtur,vbi Chriftusnafceretur ■ eratab ^ Elcefe vitra Betabaren ex tribu Simeon. Hic
dixeruntinBcthlehemjquàre&tresmagos in Bethleem J poft Ionam î^niuitis portenditfuturum 3 vt dulcibusa-
mifit. Diçitprætcrea Vatçs, 'ipfeconuertetur& miferebitur i quis.Sc ignç fùbterraneo périrent, quod & faftum eft.
mj}ri,demerge- vùquitates noftras,&proqcietinprofundamaris j Nam palus , qua: vrbem cingebat, interraî tnotu vrbem
D
oinniapeccatanoflra. Dabitveritatem lacobymifericordiam A
br alum,fie ut titrant t patribus noftris iuxta diespriores.-
P EratMichæaspatria^Morafthitesex tribu Ephrâim,
qui cum multa feciffet Achab,à Ioram filio eius.c rupe,in
Ét cum mui. qua repertus eft, pràeceps eft aâus quod ab eo effet repre
henfus ob impieratem parrum eius,&iêpultus eft in terra
ftia io!us,& ièparatus>prope ccemcterium in * Acim.
D E lO E L E . fuaptevifortis.
j Hiclcël quartu s Ôcipfe defti natus, qui facram en ta Domini
prxdiçeretoé myfteria,fic enim loquîtur. Et eritpoft
bac effundam defpiritümeofuper omnem cartrem, &propbaa -
buntfiiityejlri, (fafilia vefira, & feniores vefirifomma fomnia-
buntf& iuuençsVefiri yifiones videbunt, &fuperferuos me os ér-
; iincïifas nüasin diebustllis effundam de fpiritümeo, & dabo pro-
digiain coelofuffum, & in terra deorfumftnguinem,& igné y ya-
porémfiiiihï. Solcohuerieturin tenebras, & luna infanguinem >
an'teqiiam vèniat dies Dqm'wi magna & manifefia.Lt erit,omit U
qui inuocauent u omenDomini faluus erit,
j Hulus vâticiniiinèrni'nit.beatiis Pétnis in AÔis.'Appr
jpmiicau nï tunamplelaicumandie peiTOty ^ s dfit iéus S.
Iiipfe Àpoftolt^i defeendit. |
] |I n d e terra khuben agri Bcthomo'tbn oriundus ifii-
.de ni éxtinàus eft Hl humatus.
inundauit & oppieffit,flamma dein è folitudine órta, ex-
celfiore s v rbis ædes ac partes correptas exuffit. Beata po-
titus pace quieuit,& in patria (epultus eft.
D E A B A C V C. ; Comprehenfio. Aflumtio.
Oâtauus hic eft &ip(è iufliis à Deo de Chrifti refùrrédionefieproloqui:
Videte contemtores&refpicite & admi-
raminiy & difperdimini , quia opus ego operor in diebus vefiris,
quod non iredetu.fiquis enanauerit. Hoc vaticinio commode
Paulus,vfùs eft de refiirreétione Domini nöftri. Anti-
ochi* Pifiaiæ. . ■ .
Abacuc erat de tribu Simeon, è terraBethi-Char.Hic
prxuidityrbis;ditept.ionem,& feruitutem Babylonicam,
aedefleuit. Qu^ndo Nabuchodonpior Hierofoiymam
venitjfugit hic in * Oftracinam, vbi inquilinus vixit apud
Ifinaelitas. Poftquam vero Chaldæi rçgrefli func, & reli-
quiilûdaeorumin Ægyptum profogerunt, patri urn hic
habi tau i tagr um,& raeffbiibus fuis miniftrauit.Qui fu rato
prandio dixit fuis. in terram longinqufm,& confieftim
redibo f i autem cuyftatus fuero fierté cibos mefforibus. Et latus in
ß^bjilonmporrexitpanieliprandiumy&refiitutus adftititpra-
denttbw mefforibus, nec quicquam eorum qua contigerant, ape-
ruft. pogiioyij præterea celçrem populi ex Babylonerç.-
dUmn, Biennio.anre ludæorum reditionem diem fuuni
■ ' ,J~ . obiir^l
£ ,
1“ fynopfi,
Ionas filin ,|
vidux ad
quant Elias U
Ionas abEj |
liait
excitatus.
Jdefidera-
pitvôx1&
Hic lapis
Chrîftus eft ;;
iliperciui-
: tCG
Niniue ir
teritus.
NaumHci- ‘
ccfæus.
Bithicuchatj
H
■ f i
I Bock binde. i
A. LO E tl
» te Leide|ta| i! ï
A
Stempli . tubiiciëdiï
, «I»
iftinlxx.
cicute.
, ‘Mth.x6.
Alcxemdrinnm.
obiitjin fundo fiio, qui in Iuda» eft,cöndituÄ. Prædixit de '
populi vltimaclaaegentibusoccidentis^feruituri, tüc-
velum,inquit,Dabir, Stcapitella columnaium duarum
auferéntùr. Et nemo feiet vbi finti Deferuhtiir autem' in
defertumab Angelo,vbi primum tabernaculum teftimo-
niifaâum eft. Et in illis cogiiofceturDomihUs in fine, &
illuminabicà ferpentç oppughatos, in tenebris, ficut à
principio.
D E SO PH O N IA * Speculator.
Hiceftnonus, cui de Chtjfto Domino vaticinandum
fuit in haeeverba. Apparebit Dominusfuper eos y& difperdet o-
nines deosgentium terra & adorabunt ipfum finguli de loco fuo 6-
mnes infulagenium. Dein dicit: Quia conuertamfuper populos
linguam in generational! eiusyVt innocent omnes nomtn Domini,
vt fermant eifub iugo vno. DcfmbusfluminÜ Ætbiopia adfertiit
vihimasmibï. Et rurfum : Gaude v aide fi lia Hierufalem, exulta
& deleâare ex ioto corde tuo filià Hierufalem, abfiulit Dominus
iniquitatestuas,redemittede manu inimicorttm tuorutn rex lf-
raely in medio tui non videbitismala vitra. Quae omnia melius
in ipfum Chriftum Dominunî conueniunt.
Sophonias erat ex tr:bu S’mepn è regione Sabnrthata.
Hic va ticinatn s eft de ciuitate St fi ne Ifraeli s,8t ignomin ia
impiorum. Mortuus eft in prxdio fup & humatus.
Î>Ë A G C ä Ö . l Ctiebritasfeftum.
AggÄUsexXII. decimus & ipfo vaticinio donatus vt
prædiceret de ChriftoDomino quäfiin perföna Zoro-
babel,quæ de Chriftofunt,his veibis.Ponam tefignaculum,
quiaelegite,dicitDominus omnipotent Quemadmodum &
loannes Euangelifta: Hunc enim paterfignauit Deus.
AggaeusiuuénisvenitexBabylone Hierofolyrftàîn>&
aperte de reditiöne populi prædixit. Vidit eriam tem-
plum ex parte reftitutum. Mortuus iuxta fàcerdotum fè-
pulturamhonorifice,vtipfi,tumulatuseft. ,
t )È Z ^ A C H A k lA . MemoriaDei.
Vndecimus éft Zacharias,qui patiter eft vocatus, Vt de
aduentu Domini ficpræcinerct; Gaude valde filid Sion, pra-
dicafiliaHierufalem; eccerèxtuus venit tibi iuftus & faluans»
ipfe manfuetusy&afcendens fuperfisbiugalem & pullum nouum.
Quod oraculum figuräte quidem de Zorobabel intel-
ligitur, fed proprie fignificatio eius de Chrifto aCcipien-
daeft. Deinde fubiungit: Et dt cam ad eum | Quid plage
ifla in medio manuum tuamm?Et dicet: bispercujfusfirn in domo
dileftimei. Et paulo infra: perctitiam pqfioremy&difpergentur
ouesgregis. Hoc vaticinio vfiis eft Chriftus in paffionej tra-
dendu s enim à Iuda dé fèipfohoc pronunciauic.
Zacharias à Chaldæis iam natu grandis rOiertit, &ibi
funt h*e etiam (alio tamen (enfilade Ioaune a'ccipi: ipfe ef£
Eliasqui venturus e>i.
Hu: MalacKias poft reditum ^ BabylonC deffitns lajii-
entix admodum adhucadolefcen^.prieclarim vitam cgit,
quandoillu Sc tptds poptilus prb'fah‘<ftd manfuttodj c6¥
luit,vnde 8c appellatus eft Makcffias,quod iderfi vaie't ic
Angelus. Eratenirii 8t forma liberali. Qui in
pr'xdix't'Vaticiraandi'niodo, ilia ipfadie vifus angClus ilium
.populö'multaprædixit,&ffgnaad confirmanda oracula
fuaedidic,vti dixit Iofèdeci, qui Hiero/blymis pontifica-
tum geflit. HicSalathieliquQq;in filio beneprecatus eft,
& Zorbbabeli nomen impofuitfCyro qüoque vidoriam
portendit)&de minifterioeiusHierofolyrnis (ln templo
tettitueridb)praedixit,denique fauftis eum votis.eft profe-
cutus. Refponfà porro vaticinii,quæ Hierofblymis dedit,'
fuere de fine gentium, & terapli, de ceffàtione propheta-
rum Sc facerdotum.dedupliciiudicio. In vltimafèneâa
extinblusiuxta Aggæum humatus eft,
D E M A L A C H IA . Angelus.
Hic Malachias duodecimus Sc ipfe hoc dignatus à
Deohonpre, vti de ftatu Chriftipræcineret. Qui in hæc
vèrba eftlocütüs . Quia a folis ofiuvfqueadoccafum nomen me-
umglorificatum ell in gent thus,& in omni loci incenfum offertur
fiomini meo, & facrificium mundum, quia magnum nomen meu
ingentibtu,dicit Dominus omnipotent. Et rurfum': Ecce ego mit-
tamangelum meum,quiprouidebit viamantefaciem tuam.Hoc
oraculümDomtnus de fe interpretatuseft,8c deIoanne
Bàptifta. Porrb dicit Prophètes. Et orietur vobis quitimetit
nomen meumfo(iufiitia:&fanitas inpennis eius,&egredieminiy
&fahet is fiait vituli de vinculii relaxati. Et conculcabitis int-
qttos>quia erunt c'tnisfubpedibus veflris in die quam egofictffidi-
cit Dominus omnipotent . Et ecce egorhitto vobis Heliam prophe-
tamTbesbitem priufquam veniat dies Domini magnus3& mani-
fefius valde. Quemadmodum dixit Dominus IudæiSjpoP
edocuifemyfteru, quern ad moduni tetiiponlius Iudi-
cum acCidiijVt eft in iudieitini hiftorla. riiiienisadhilc pa^
truiri viam ingrefuis bbiir in agi o fuo ^pultus.
D E C ^VATVOR. M A G fU S PR-0 ‘
Sphèictel-
*• iibcï ■
ludicum.
P H É T I S .
B.eii(|utih) eft poft expeditos.adiuùanté'Dëb, dubdö-
Çim prophetas, vt dé quatüpr ägamus.OmUes diuini vàtes
çêcinere deDèi promiffipneludæisfàbta, quam illis afli-
duèoccinUere,quaiii Déus pattibusr-illoriim fànxërat,qüo
paÜo pôllicitus fit le in ïemihe Abrahaini omnibus geii-
tibus petChrifti Domini nbfti î vitäm ac mortem ? gratia
impertitufümjqüofhödo prius illpsÇeus èx Ægyptiôrô
fèruitute in li beträte aflerueiil.iilis^i tcrtàm promiffip-
nisaflignarit; Quàitén\rStioiie elfe rit in Baby Ibhèhl ca-
ptiüi abdu cendi, rurfiisque curil glofia rcuerfu ri. Déindé,
quompdo pafluri pfleâit ingentia malàab Aritipçho Sc cir-
‘cùrniaCëritibus|popùIis, rnr fiimqriè ex illoruin tÿraririid e
çedeftiopedeuincendorum éripiéndi, actumdemuntëx
fttrpë A braham i expédiât us ad tutiris mundi iàluté,prout
omnibus ante fæculis pr'o'mifërat,eflët ventünîs.Hoc egë-
re prophecæ. Quidam pptro ex illis,fua oraculalibris fuis
compfexi fdnt,vti Dâuid, quiPfâlmorum volorilen cori-
fcripfît. Et Daniel in Babylonicàfèruitute iulfus èa literis
confîgnarè,quæ përcceleftesilluftrationes didicerat, 8c
alii n onnulli. R-eliqiii vero non ipfi (uâ confçripfetunt,fed
feribæ eraritin templo, qüivniufcuiufcjüe prophetæ verba,
yelut in faftisaiit diario hotàüerë. Et qtiaido mitté-
baturàDeo prophètes, vtvel.dè Hierufalem aliquid an-
huriCiaret* quod capienda effet ab hoftibus, aut de Samaria,
àuc de aliis locis, aut de reditu è Babylon é, au t de Aiî-
tiocho, aut de adfiîis gentibus.aut dp Chriflo domino
quo die quid vaticinatifiinc', figrtaüere iri bratiorië pro-
phèfæilliùsquoddeâliqriareprædiXerat, Rurftimalid
tempore , qtiando de alia quapiam re vatieinabatur, 0-
mnia fhb èiüfdem illins propHeræ fefmonem fubiieien-
tes, velut noinim caput prædiçando inchoarunt. Atque
hune iri modùm totum volurrien illius compofüerunt/
Vnde eft reperirein illorum 1 i bris 3 modo càput,quod Babylonicam
fèrüitütem indicat, àiit quod dé reditu,& mox
aliu'ddeChrifto, rurfumquede Babylbriicis vincülis, 8ç
liberatione loquatur. Atquevtvno verbodïçam,fi noti
ofeitanter legèris.omnia confufà reperies. Quin & lib'ri
Regum éadem rat ion e fùnt cofl feripti in templo paulatim
per partes,Saule çegnante.ea quæàd Saulem pertinebantj
Dauidequæad euridem fpeëîabant pariqüe ratiofie nn-
gulorum regum aâàfüpquæque temporéfîmtiri 1 itéra à
miflà Simili quo'qüé modo notaruntea, qu^ ex Regu ni
lçtiniis8ccartophylaciis funtdeptomta,:quai pâfalypo-
menaappèllitamus. Pentateuchum veto Moyfès ipfc Ccrfu
pfit,hiftoriam'nempe rerum præteritarum, prælèntiutri
& futurarum^Iefusporro fèulofuè fingplarem 8c ipfè li-
brum confecitludfcës rurfiim in templo feu tabernaculo
feu ftribæpofteritati tradidernnt,vti SélibrrimRiith. Solomon
verb rurfum fiia fçripfit prouërbiâ, Cantica,Eccle-
fiaften. Donatus ehfm à Deo fapientix grariaunortales ad
vitam hanc præfentem fapienter inftituendam adhoita-
tuseft j nam vaticiriandi munus à Deo non aeceperat<
Quotquotigi ur vates vt de Chrifto Domino futura præ-
dicerent,dignatosinrienimus executi fùmus,dicämus eriam
de aliis quatuor propheçis :quæcunqj ilftsDeus fug-
gëffit, vt dé Chrifti Domini Vita Sc ceconomia prædiceJ
rent,ad quam veliifäd metain, omnia facratum litterä-
rum oracula collineanr. Primum ergo ilium grande fa-
naritem produc. inus Ifaiam,qui diguatùs à Deo tamo eft
honore, vt 8c per fortnam quandam 8f figiiram videret, 8c
quod vidbrat oratione exprimeret myfteriun»' Chrifti iri
humano corpore vérfàtu^i. .______
ü