foedus inirë cum Italis : Accitiquc Confùles ciuitatum
'cum nunciiseiu's ineundæ paris in curia librant-, SC formant
arriculos, & vaUturas in pbftérum componunt
cautiones.Huius rei exitum ptxftolaturDoroinus Senor_
nenfis, quitàmen Pafchàlëm' fèléiftnitàtem dûini fùx
creditur & fperatur àdûrus; Réuerteri’rur cumêo vita
comité Cantuariêhfis Ecelëfîai Prbcùratores,qui D'omi-
no fuo fcripferunt petitiories fùàs bèhigniusquam fpe-
rauerunt exauditas, licet de fide 8c confiantia Dbihini
Pap* fîbianteavidërentüreflècemflîmi. Prxùeriéraht
Cos nuncij Domini Régis, Ràgift. Archid. Sarésber. M.
Rie. Barre, &Rad.Laiidauenfîs Archidiaconus. Sed
nulla inftâritiapotuerunt efficcre, vtèos liifi confiifos
dimitteret Dominus Papa, anfeqûâm faum reripèret
Gratianam , in cuius adûentu côtnua eorum réprëffa
funt,& retu&i&Ecciefue caufa,reuélatâ plèniüs vetita-
te, magis & magis inualuit. Nam 8c coniuratio, qux ad
inftar fcihfmatis fiéri cogebatur in Anglia, Ecclefix contra
qua ni parabatur profedibus milirabat. SecUti funt
fUam Cant. Ecclefiant iurare noluerinr. Vndique metus
&i anguftiæ vndique, longe necelfitatevitandorum in-
fiiâa. Melius eft incidere in manus hominum quàm de-
relinquere legem Dei. Altéfum enim (empérgébennam
ingerit. Altcrum via eft àdcoronam, & perpétuât glo-
riam. Nam quiperfecutionempropteriuftitiampatmn-
tur beati funt: qüoniam quos pugna purgat, probat &
illuftrat,finis pugnæ fine fine coronat. Sathanasautem
ampliusfseuit, cum exterminium (hum videt accelerari :
& ilia pars hyemis tetrior eft, quae veris imminentispræ-
ccdicamoenicatem. Hiftbriasreplica,Tyrannprumge-
fta reuolue, 8c plane reperies in prefluris lemper dilata-
tatn Ecclefiam: Etquodperfecutioqïianto atrocior e-
ratjtanto citius fedabatur.Regem autem tam ab amicis,
quamabaliisnunciisquipræmiferuntiftos,vt præmu-
niretur indubitanter fignificatum eft, quod nili citius
cum Ecclefiafeceritpacem, fecundumquodadpctitio-
nem fuam Dominus Papa praefcripfit, Sc hoc infra Cal.
Mai. ex.tunc nulla tatione differripoterit, quin inper-
fonameius Sc terramcifmarinam Sc tranfmatinam Ec-
clefiaftica feueritas exerceatur. Et hoe quidem arbitrer
huicéxacerbacioni quam Deus mature prout Ecclèfiae
nouit expedire, compefcar, dedifte originem procuran-
ribus fomitem ardoris &incendii, caufas iugiter fub-
rogancibus his qui odcrunt pacero: & fciunt fe cum per-
petuae nota infamiae futurös deceftandum fchifmatis &
apoftafiæ exemplum. Lator prasfentium, fi tibi vifum
fuéiit, vteUm admittas, pluta fupplebit, cumredierint,
quorüin breliifpetaturaduentusi, referendàquaeemer-
ierint tibiDeo pröpitiantc fcribëre non pigritabor;&
vtinamme de ftatu tuo ,quem Deus fucceflib us impleat,
mature certiorari contingat.
alii nuncii ex parte Régis. Egidius Rothom'agenfis SC
Iohanncs Sagicnfis Archidiaconi, 8c famofus ille iura-
tor Decanus Sar. retraçantes priofum petitiories,& di-
centes, Dominum Regem caufam, qux inter ipfum 8c
Gantuar. ArcHiepifcopum vertitur, & forma parisinter
eos reformandaî prorfus in Domini Papx conferre arbi-
trium,& fuper hoc ipfius Regis bullatas literas protule-
runt. Quod Dominus Papa benignius audiens Régi
gratulatoriasfcripfîtliteras, quarumtibi rcfcriptü mic-^
to. Interim Rex cum alioRegerh'ediahtëTyrehen.- Ar-
chiepifcopo,de tollenda cruceriradabar, eigueperfua-
feratinterpofitis eaurionibus(quas exprimi pro perfo-
j nae reuerentia non oportët) quod-à proximo Pafcha iu
ànhUmarripieridoitineriaccingetur. Etquidëmfub eo
praètextu Chriftjianiflimum Principém in com jwjnendis
fînib. fuis hgbëbat adiutorem, donee cdllufio in ira cum
HeruaeodemotttemirabiliiiUumcxcaufà probabili fë - 1
cit effe fufpedum : (ûfpeÇiorém vero quôd colloquium
8c concordiam Regis-Francorum &Gomitis Flaridr.ftu-'
duit impedire. Vt taroen deuotionem tollendx crUcis
probabilius aftrueret, per vitos magn os & rcligiofos &
perfamiliaresfUos,(ficut exliteris eorum vide bis) cum
Ecclefia de pace tradabat, vtens Domini Tyrenen.offi-
cio inhaccaufâ, cui etiam praefentibus Archiepifcopis,
Epifcopis, Abbatibus, & multis Ptoceribus coniiotatisj
primo Dcüm&(vt did folet) Chriftianitatem fuamob-
fidem dabar, Deinde patrium fiium Regem lerofoly-
rhorum, & omnes qui conuenérant, conftituebarfidc-
iufFores: Qupdex animoin fide& finceritate Cantuar.
Archiepifcopo remiferat ornnes querelas, & iram, & a-
nimi rancorem, Sc omnibus fuis petens vcréditent, fua
omnia in pace 8c fecuritatc recèpturi : nec aliquid exi-
gebat, nifi vt eifaciat Archiepifcopus, quod Regi debe-
tur:& ipfe vicifïïm illi quod Rex debéat Archiepifcopo.
Mifit autemAbbatemCifterc. Sc fratrem G. Fulcherij
Magiftrum templi, & G. Antifliodorenf. Senonas, vt
prxfàtum Cantuar. ad ipfum cum Epifcopo Sàgienfi in;
hzc verba addueerent. Sedcumfidem eorum fecutus
Archiepifcopus PontiflarS vcnifTet, denunciauit eiDo-
minusRothomagen. neprocédéret, quia Rex erat in
Angliam tranfiturus fub omni celeritate pace infeÇa.
Rcceperatautemduos denunciis (pis M. Ric. Barrei &
Landaucn. Archid, in quotum reditu paximpedita eft,
machinatione fvtaiunt) G. Cantuar. Archid. cui Deus
quandoque refpondebit ad mérita. Iaftitabatur tunc
Regis nuncios abfolutione Epiftopi Lund.& omnium
aliorum obtinuiffe , & qubd Archiepifcopo fubrraÇa
eratpoteftas animâduertendi m Regem & terram fuam
fiueregni pCrfonas, led mendacia illico defeÇa funt,(u-
peruenientibus literis Domini Papas etiam antequàm
Londonenf. Epifcôpus ad curiam iter arriperct : qui
procul dubio labori peperciffct & fiimpribus, fi(yt qüi-
dam menciti funtj fine tanta difficultate abfolui potuil-
fet.Fama Celebris eft,quod mcmoratusOantuar;Archid.
Regi periuafitin Angliam tratisfretâreytEpifcopos tor-
queat Sc clerum, qui côntra DotflmuPapam Sc matrem |
idem Roberto Sacrifia. E p i s t . G C L X X V I .
DEuotionem quam habes ad me nuncius vefter diligenter
expofuit, Sc me non mediocriteradreferen-
das gratias quantum verbis potuic.obligauit.Cum enim
me tanto exilii tempore veteresamict prorfus omiferint
Sc coBtempierinc, illis quifajtcm bona verba fub hac
tempeftace profcriptis communicant his quosalii con-
tempferunt,praefertim cum facultas non (uppetat,vt eos
opereconfolentur, amicitiam pront pöflunt, videntur
colore,& vlteriorem gratiam ptomercritfiquidem ratio,
non minus animorum quam return penfar imdennia.
Ccnfetqucpræponderave lancem quæfolidata charita-
te repletur : & quae rerum leuitatem prseferc, & fiÇaedi-
leââonis vmbtatilcs ofteutatimagines, fufpenditin auras.
Perfcuerate ergo in eo, quod.fidcliter inCepiftis, Sc
deuotionem, quam patri veftro debetis, & Eecleftae la-
boranti continua charitatis exhibitione quo tiens fuerit
opottunum proferte inlucemsvc tam à Deo quam ab
ip(o Archiepifcopo vobisinretributioneverbirefpon^
dcatur pró meritis.; 1 Quod Deo propitiante futurum
fperatut in breui : quia non creditUr apud nos quod pax
EcclefiædiudifFerripofiîr.Sed& bancad honorem Dei
Sc Ecclefi* vtilitatc creditur prouen turam, non vt quidam
mentiti funtin confufionem Domini Cantuar. Sc
eotum, qui pro iuftiria decreuerunt ponere, fi opus fue-
rit animas fuas. Nec doleatis fi Rothomagenfis Archiepifcopus
Sc Epifcopus Niucrnenfis in Angliam vene*
rint : quos ficut pro Ecclefia plurimum, ita contra Dominum
Cantuar. aut fiios nihil omnino pofte certifti-
mumeft. Sedneceosveilenocerecredimus: quin po-
tius quod ad honeftam pacehi &: vtilem tocis viyjms la-
börabunt. Hocfcripfi,nenunciiveftrividearcontem-
pfifte fermon em ,qui ad obfequium veftrum vbi facultàs
affueritjfum paratus in Domino. Valete,
idem ConutntUi Cantuar 'mfi.
E p i s t . C C L X X V I I .
Dlledliflimis fratribus, & amicis chariflimis, qui in
fanóta Cantuariehfi Ecclefia congregati funt, Sc
piam fapiunt vnitatem profcriptorum minimusl.de Sa-
resb.fern per coram facie fua féliciter ambulare.Æquum
eft dileâiftimime de vcftris gaudere profçÇibus,anxiari
pericUSjidamnis Sc iniarijs compati,&quantum Chri-
ftiänO licet, fi forte quod äbfitimmineat exanimati de-
fedu. LügCrefiquidemparum eft,quodeciam in hoftiu
occafuiuftos piefecifle rccolimus,cum charitatis vittus
cxtin&aSpiritus fiindi proteftetur occafum. Cuius fu-
nusperfundorijs lachrymisnon eft,aut dolore mome-
taueoperfcquendum : fed vita per pcenitenciam & fru-
&um bonorum operum inftantius reparanda. Nec rao-
ueat fi Spiritü S. qui proculdubio immortalis eft,& bea-
ta vita iu.ftorum didum eft in aliquibus interire, cum
Paulum audieritis dice ntem, Spiritum nolice extingue-
re,Prbphetias nolite fpetnere.Etvtinam efficialiterau-
di fleti s,qu o d vt Sapiens roeminit, non auditore^ yerbi,
"fedfadores'iufti funt apud Deum. Neq-, hxc infuggjl-r
latione omnium veftru dida credantur, quia Spiritus S.;
teftis eft, quod ex caritatc potius quam ille folus infpirat
quicatitäseft,prolata funtj quam in alieuius iniuriam
Chriftiani.Licet aliquos de numero veftrum pro iniuria
Spiritus Sc fraternx charitatis extermihio iure & merito
ne pereant,fed falubricer confundantur, ctediderim ar-
guendos. Euoluat vnufquifq; &-relegatpropriae con fei -
pntiäelibrum :in ambiguis fi qua funt interpretem quae-
rat&inuocct SpiritumS. quidocethomine feientiam,
8c abfeonditam teuelat veri tatem, vt eo docente fibi fi-
delius dcfamiliatius innotefeat: 8c vt aibitrocplane Sc
plenedeprehisridetquid abacccnfa velincenfa,quid a
tepida vel remifta,quid ab extinda vel fugata & perdita
fibi prouencrit Cantate. Abfit tarnen vt per blafphemiä
aut obftinatiönem aut defperationemautimpeeniten-
tiam peccatum irremiflibiie commifcrit quis in vobis,
quia licet in ramis debilitata öc.frada fit caritas, fpes tarnen
eft quod maheat in radice. EtrigattaSc perfufac^.
leftisgratis imbribus poterit reuirelcere i & ver* com-
paftionis Sc iuftiria; facere frudus, fi cor pofueritanima
fuper vias fuas.fi pcenituerit,fi culpam fateatur,fi pro fa-
cultatefatisfaciendoredimatquodcommilic. Sed for--
taffe dicetis: Tu quises,autquxeftdomu$ Patristui in
Ifrael,vt,religiofos arguas viros, piaefercim in Ecclefiatü,
Bricannix cardine conftitutos ? Aue nos quid commifi-
mus,vnde charicatcm probes extindam aut temiflam l
Ego quidem pro me relpondco,quod prxmifi,quia pro-
feriptorum Chtifti minimus fum, & quod ex confcien-
tialoquorquemzelusdomusDei,ytalcerius parcamiu
dicio velerrori, iam multo tempore fecit exulare pro-
feriptum: & qui vt propriam fatearinfipientiam,fcan-
dalafratrum patienti animofine ferupulo nequeo tole-
rare. An non licet mihi pr^fertim Apoftolo docente propriam
vftionemdeplorare in fcandalis ? Non licet cox-
grotantes quibus coinfirmor inuitare vt pariter^cutra-
musadmedicum? Ptofedo cuilibet difupulo Chtifti
etiam mihimoliberumeftipfbinfpirante dare teftimo-
nium veritati: quam quifquisex Deo eft,nonmodo pa-
tienter,fedlibpnter audit. Audite eego 8c vos,animo patienti
quam ego reputem culpam veftram,quo.d difpen-
dium eharitatis:quod quxfö vbi apparuerit, nolite vanis
verborum folijsadumbrate, fed opere potius expurge-
tur Sc veritate. Sex anni fere euoluti funt, ex quo pro m-
ftitia pröferiptusexulat Pater vefter multis& magnisar-
tatusanguftijs.multis vtriufq; fexus cuiufcunque xtatis
coexulibus C hrifti pauperib us o neratus. Ec quid ei vel
coexulantibus fibi canto tempore iropenderitr$,fi quid
tantum a memoria veftra elapfum efle non arbitroi ? Vbi
interirpfqnsfp) caritas ? vbiamor ? vbiaffediofilialis?
Nam vt aitper organumfuum Spiritus S. probatio dile-
dionis.exhibitio operiseft: &eodem conftataudore,a-
moremrionpofleociari. Sed prxtendrtis publics pote-
ftatis vires, fatellitum infidfas,& metum iuftum, ne locum
perderetis Sc gentem. Plane magnx funt,& vtinam
fint femper in Domino vires R egix poceftatis: fed non
tantx vt omnes veftras cohiberet impenfas: quas vbi fx-
pius fccerint ,qui poteranc quifquis diffitcacur veritas
nouit, Scfortafte etiam antediem Domini quancloque
faltem pro parte reuelabitur. Hoc indubitanter dixe*
nm,Chriftum nfiquam puni turum.nec homines culpa-
mtos,fialiquid fuhtraxifleris neceflitativeftrx nedum
Bibliot b.Vet.Pat.Tem.if.
dclicijs, quod poflet Chrifti pauperibus proiuftitia&
libertateEcclefix exulantibüserogari : nifi forte qüifpi-
am credatDeum inextfemoexamineglorificaturumil- |
los qui duplicibus induti funt, & epulantur quotidie
fplendide. Sathanasvotiubpietätisaffedui fatellitum
minifteriomultas retenditinfidias: fed eas aliquorum
fides&diligentia licet paucorum euafit. Quod vos fa-
ciliuspotuifte conijcio, fi quando fuififet atcemnatum.
Vtinàm pietatë vefttam faltem voluifte curufcuqj ope-
mteftimonio conuinci potuiflèt l'Supcreft vt de timoré
^ b i s Apoftolus Chrifti refpondeat,quoniam timorifte
non eft in charicace.ludxi ne locü8c gentem perderenc,
Chriftum, vtrecölitis, oceiderunt, Sc eoipfo quod ma-
xime volebancinuitari de merito.', amiferunt locum Sc
genté.Nam fere queriens ex aliqua paufa cohfulto Deus
offendicur,res in contrarium votopergit eucncum.Si tarnen
illi longo tempore ëxpedati poenitëriara egiflent,
potuiflènt loci & gentis retinuifte primatum.qui illis in-
duratis genti traditus eft facienti frudiim eius. Vos itaq*
diledifH quoniaadhuc tempus cftpropitiarioriis & mc-
riti, accelerate ad veniam per dignos pcfenitêcix fiudus,
Sc prxoccupatc faciem iudicis iriconfeffione, 8c fatisfa -
dionis diligentia redimite moram, Sc lapfam etîgite Cä-
ritatem. Facilis&gloriofäfi vetafimtquxdicüturapud
nos,facisfaciendi& redimendifamam vobis offertüroc-?.
cafio.cum Dommus Rex (vtaiunt) in iniuriam Ecclefix
veftrx filium fuum per manü Archiepifcopi Eboracenf
aut aiterius Epifcopi velit inungi&confecrari in Rege.
Prohibet hoc Dominus Papa mandaco i terato, & funt
ptohibitorix eius in regno,Quas fi porrigere ceflauerint
alij,& ad vosperuenerint.induanrur qifo aliqui veftrum
virtute ex alto vt eas porrigär, Dei & fummi Pon t.audor
ritate prohibetes,etiam incerpofica appellarione fi opus
fuerit ne tantum prxfudicium fandx Cantuar. Ecclefix
inferatur :prxfertim cum is adquemfpedat Dominus
Cantuar.paratus fit hociroplere. Nihiiominus fi.easin
fraudem Ecclefix fupprefleric aliquisvtad vosperueni.
re non valeant,vos tarnen dé diuina mifèricordia confidentes
ptohibitionem &appellatioqem ad propulfan-
dam iniuriam imminentem interponere non difteratis,
8c omnibusEcclefix veftra fuftragancis audoritate fedis
Apoftolicx prxcipere, vt prxfcntiam fuam huic operi
fubtrahantj& prxiudicio matris fbx nulla prorfus ratio*
ne communiccnc.Qupd fi vobis^tacentibus prsfumptu
fuerit, quis deextero poterit perfuaderizelum nonpe-
riifTe,&caricatcm hon efle extinda ? fic enim eft in vobis
aliquiS quihon faciacpretiofiorem momentaneäyitam,
quamfalu céEcclcliç fùx 8ç coronäiuftitix.Non .n.nunc
a vobis veftra q.uçruntur,fed vt vos doceatis eflc Dci cui.
cores & Ecclefix filios.Hac virruteprocedentes rcdimc.
tis offenfàs, & tampeifpicua cadras multitudinem quae
prxceflerunt operiet peccacorum.Eis tarnen qui infpirä-
re Chrifto armaturam zeli aflumpferint, induci pro thorace
iuftitiam,&pro galea iudiciumccrcum.dux&cuftos
aderir fidelis Deus?qui eos fuper vires ten tari hon pacie-
tur.fed ea qux nunc videntur imminere pericula in verä
pacem.plenam fccuricatem &perpetuam gloriam com.
mutabitl. NamDoroihusRexquicquid loquantur homines,
fe meminit efle Chriftum Domini, & pro debito
officij,progeneris npbilitate,pro clariflimi viriure animi
nonmodoiuftapetentibus nonirrogabic iniuriam, fed
alios ne irrogenc cöhibebit. Seit enim quia Regis honor
judicium diligir. Videor mihi vider^plüres in vobis qui
prxelari huiüs meriti coronam affe dent,&dicantfingu-
li cum Propheta in auribus Ecclefix,Ecce ego, mitte me:
Conahtes exteris prxripere titulum quo fama redime-
tur vniuerfitatis , Sc priuilegium Ecclefiae ftabili vigore
perpetuabitur.' ,
Idem Thoma Cantuar. Archiepifcopo,à Carnoto.
E p is t .-C G L X X V I I I . .
COhfilium Domini Sei^nenfisöc nofttumeft,fivo-
tjs melius noi) occurrit,yt literx vtgentiores quas
habetis penés vos deiuftitia excrcenda fi pax non fuerit,
celetiusRothomagcn. & Thronen. Archiepifcopis o-
ftehdantur.-faltcm vtaudia« hofpesöc tcrrcatur.Phetcrea
Eee defidje