IJ /fh ÿ Preshy tm
■ ■ I
'peut.,
P luira fuo
itépote ae-
cipere,1>'o
nitatisD*
I/4.J.
Philip. 3.
Joan.6,
Adlàtiera.
tcmccmc
dcrc pané.
Galat. 3.
lacob. 4.
P
Ecclef. j.
Dormitio
pro morte
Videlicet Dæmones.Beftiç enim funt ex fimilimalitia, 1 E
ptimum ficut latentes,deinde vt venenum importable, taéc
mortiferumhabentes. ^ ^m<
Profequmïniinimicos veftrosï]
Non poffunt enim ante faciem eorum, qui fecundum
îegém viuunt ftarc.
■ EtcorruentcoramvobisX . - vt . I
Quamorte? Quæ eft vtiq*, per ieiuniu, & orationem. Morsho.
Hoc éhim modi noftri ïntelligibiles inimici Dæmonçs fawn*
interimuntur , vt nequaquam'vitra corrtri nos poflînt !
leuittifcere. Vnde & Dominus Apoftolisinquirentibus,
curmutum&fùrdumDçmonium eijcere mmimepotuif-
fènt,refpondit. Hocenimgenus non eijcitur, niu per ie-
iunium& orationem.
Terfequenturquiiufedevubis centiim alienos.]
Siue vt LXX.expellent quinquaginta centum quin-
quaginta.Dicim9 eflè fpiritalem hominényquia die Pen-
tecoftes fpiritus de coelo defcendit. Ergo fpiritalis ille
qualis fit, Paulus dicebat. Spirit alis autem iaâicat omnia,&
ipfe à nemine iudicatur : id eft, qui fcientiam p a ie dam habet,
ad fiibtilem eorum, quæ agenda fiint dilcretionçm,
hic quamuis validura Dæmonem verbi gràtia, qui ex eis
fiipra centum,de quilegio appcllatur propter multitudi-
nem obedientinmei malorum fpirituum, & cooperaq-
tium,valet fiiperare atq*, vincere.
Et centum ex vobùdecemmiüïa.]
Qui enfin non folum fcientiam habet fubtilem,fed 8c
vitam perfe£tam,atqhe confum matam, hic duplex quo-
dammodo fpiritalis cft, & propterea centenario numéro
honoranaus eft* ficut dttpliceih fru&um feien s in fpi-
iitu,atque perfe&um, 8c quo maiorem C hriftus non dich,
fed frequenter bonam terram infînuans dicebat : Aftempus
ta élus, prædicare euangelium eoepit : in q u ° ° -
mniWs-eftvitae 6edoiiationisplenitudo,& conuerfatio-
oisjTetribütionifquc. Quæbic fignifieauit, aitenirm
Et dabo vobispluuiafnin tempor ibus fuis.']
Dicit autem verbum Dei> vtpote defeendentem de
coelograti*,de quoMoyfesficdixit*. Attendecalum,&lo-
quar,&audiat terraverba exoremeo,expeäeturficut pluuia elo-
quiummeum. Hocnon quàlecunquëbonumeftdntem-
pore fuo percipere,fed man ifc'fta eft Dei bonitatis often-
fio , queraadmodumnon àccipere auerfatiottis eft. Pro-
tjterquodDeus iràfcenspopulo Iudæorum,perEfaiam
Prophetam minatuseft, dicens. Et relinquamvineumm-
am,&nonputabitur,necfodietur,&afcendent ineam,ficut in a-
gro inculto,Jpina, & nubibusmandabo, nepluantfuper eamplu-
uiam. Quid enimnobisexaccipiendapluuiaintempore
fuopi'oficit.
EtterragignetfruBumfuum^]
Id eft, corpus noftrum, huius enim donifru&usfunt,
caftitàs,fobrietas,abftinentia.
Etpomisarboresreplebuntur.]
Siue vt LXX.Ligna campi dabttnt fruâuum fuum .Ligna
autem campi, fimt animas motus,vtpote qui fiint
motibus intelligibili noftræ terræ, videlicet carne fubli-
miores. Horumergo fruiftus, veritas,iuftitia,manfuetu-
do ,compaffio, 8c his fimilia, propter quod confequen-
ter fubiungens,addidit.
Apprehendetmefiium trituravindemiam, & vindemiaoccu*
pabitfementem.]
Qmaenim tritura terras colligit fru&us, vindemia ar-
borum.fre£te ffudtus corporis aut ffuófcus animas com-
prchendere,fiue .occupare dicimus,quiahoc quidé ma-
ximæ b enedittionis eft, vno eodemq} tempore ftabilem ,
& foecundum corpus,atqueanimaminvirtutibuspof- fertfruâumtricefimum,& fexagefimum,6ccécefimum.
fidere. Comprehend« autem, fiueoccupauit vindemia
fementem: congregans enimanimavirtutes fuas,mox
alias defidcrat, vfque dum illas attigerit diuit ias,ad quas
Paulus feftinauit, 8c propterea dicebat: Tratres,ego me non
arbitror comprebendtjfe, vnum autem, quae quidem retro
fur« o blit us, in his autem, quas prior a funt extentus, fe-
cundum intentionemfequorad palmam fupernas voca-
tionis Chrifti. Propter quod & b onum fequitur femen,'
plenum falutaribus adlionibus, vt bene conueniat quod
fequitur. V
Etcomedetispanemvefiruminfaturitate.']
Sienimpanis noftervinus eft, dequaDominus dicebat:
Operamini non cibum quiperitfedquipermanet in vitam <e-
ternam: hie ilium ad fatietatem comedet,id eft,operatur,
qui in perpetuo eius appetitum habet. ^
Etabfifcpauore babitabttis in terra vefira. Dabopaceminfini-
busvefiris. ]
Velfecundum L X X . &bellumnonpertranfibitter-
ram ,quod noftra t ranslatio paulo poft dicit.
' Gladibus non tranfibit terminos veftros, & dabopacem in ttr-
ra vefira."] ■
Sienim corpus ftabile foerit, 8c animafrucftificat, fe-
curi in terra noftra habitabimus ,quia caronon concupifcit
contra jpiritum: vnde nec bellum per terram tranfibit.Ne-
que enim habebit tempus in refurreCtione concupifcem
tiarumde quibus-ait Iacobus: Vnde bella, &litesin vobisl
Nonne bine ex concupifcentijs vefiris,qtu militant in membris ve-
firis ? Quibus deftrudis pax in terra veftra lege Deirefre-
nataprofligatur.
Et dormietis inquitJ] ' . 1
In retributionis aute fpecie, etiam hoc feriptura facra
pofuit. Dormitio enim vtpote requies, mors (andorum
didtur, iniquorum an tem non eft ita, cui teftis eft Eccle-
^AHes.Saturitoi autem diuitis nonfinit dormtre earn. Propter
quod nunc confequenter addidic.
Et non eft qui ext err eat.
Qui enim fic vixit,quemadmodum in fuperioribus
didum eft, no habebit qui eum terreat tempore mortis,
quas nobis dormitio eft, propter fpemmortuorum refur-
redionis. N on habebit autem qui exterreat, nihil fibi
propter re- confcius,de quo terreatur.
furccftio- I Auf er am malos beftias.}
Mille hoHicergomilliahoftium
fubi jeere, omnes videlicet con ltes.
traxias virtutes, vtpote qui virtutum habet perfedio-
nem,poteft. Quomodo autem,fubijeit. Invcrbo vtique
Dei,ait enim. Et cadent inimici vefiri in coJpeftuj>eftrogladio.~\
Ilium dicens,quemPaulum fic icribens,expofuit.Quum
enim priusdixiiTetinimicorum millia, id eft. Noneslvobis i
tonluäat'to aduerfus carnem&fanguinem,fed aduerfus principes
&potefiates,aduerfus mundi restores tenebrarum barum, aduerfusJpiritalia
nequit'u in cceleftibusfubinfet t: Propterea accipite
armaturam Dei, quam fingulati m dinumerans, ait. Etgla-
dium fiiirttus,quod eft verbum Dei.
Rejpiciamvos.]
Quid eft enim melius, quara re/pici a Deo,cuius refpe-
dusfalus eft,auerfatioautem mors eft?
L Et crefcerefaciam,& multiplicabimirii.]
Auget nos quidem, quum paruabona, quas agimus,
maxima facit apparere. Mültiplicat autem,pauca crefce-
re faciens in multis. An non augens noftras virtutes, 8c
magniüczm3dicebat.Quandiufeciftisvnideminimishis,mibi
feciftis ? Et multiplieans rurfus,Paulum feribere facie bat.
Non enim occtdes, tion adulterabis, non concupifces, & ft quod ell
aliud mandatum, hoeverboreftauratur. Diligesproximum
tuumficut teipfum, multa mandataefheiens hoc vnüman-
datum, vt nos alTequentesillud, diuites efficiamur. Ni-
mis ergo opportu nata fu n t ,quas fequunt ur.
Eirmabopattum meum vobifeum.]
P Eaqdidem funt prasdida, per retributionesautem illud
Ephef. 6.
■ G
Refpiccre
quandodi-
firmat,quod manifeftant,qute fequuntur,
Comedetisvetuftifiimaveterum.~\
Siue vtLXX.veterayererum, ideft, quas vobis per le-
ur nos
Deus.
Auget bo-
• gem)&Prophctas promiflafunt, & quas per Patriarchas, cerum,
in eorum' benedidionibus promifit.
Et vetera nouisfupeyuenientibusproijcietis. ]
Qux funt noua ? Euangelia videlicet, nam quum ma-
xima funt ea,quas funt per Patriarchas,legem 8c Prophe-
tas pollicita,.tarnen per euangeliu pro miifa maiora funt,
propter quod, horum co mparatione ilia nobis fuperflua
iudicantur. Ecce ergo capitulum, quod totam benedi-
dionem confirmat,infert, id eft,quasper euangelicam a-
dafun t,& im pie ta gratiam.
Ponamtabernaculum meum in medio vefiri.
Vel ficut L X X. Conftituam teftamentum meum vo-
nqßra
Deus.
Matth.
Mulcipli ;
care.
Gd.y
H
Comcderc
vetera vcÀ
UitremM
Angelus it
Ëxodo fi-
; Ilium Dei
i figuraçÆ?
; M B
In L èü it. L ib . r i t . g ____ gg | W
bifeum. .Quodefthocî Inftüô.AoùaprômificvÇÙiûsfic
PróphetaHÏercriiias liièinöriim facit : it emftitttathvobii
tÀmeiitm ncumh, nbnfàuh'iumttfiimntuiii, qMfojpofiti
pittibmbtjlrk. His enim cóniuri&a fuftt, &: quifë^uUrttürmaxime.
; , . . . ; \.
Ét nonabdminabiiur anima meqvos. Ambulabo inter vosy&
xrovéfter Dèiu vof% eHtispopulus meus.'] , , > ■ .
Aperte etiam nàsc àprxdido Propheta, ficut LXX . e-
ditio cohtihet.fcripra lutlc. HicDeusveftèrsnön reput^-
bitùraliiis ad èüm.Pqfthièc interris vifus eft, Óccum ho-
minib us cónuer fatus eft: quod hpnegiftetj.fi hpsauerla-
tetUr. Noh ergo nos àbôminàtus eft » fed 8c inambülàre
innóbis pér car hem voluit fierihoftér D éus, <ihunï
effet priusi,fed ighótüs : qüia hos efröri aohiundi êra-
mus. Ex quoautemnósproprió emir lahguiheiDèus ho-
fter fadus eft, & hos plcbem fuaftifecit. Etquiseftquï
hâecfèçit? ^ . - -
Ego Dominus Deus vefier,qui eduxi vos de terra AEgypii,nè
feruiretiseis.f
Quodfi vis côgnofcere, hæc Ëxodi verba per Ëüah^
geilj ordinem difcutei Dixit ergo Dominüs ad Möy-
teh : Vidiajfiillionèm popuïimei iViAEgjptot clabtotem eiusóu-
'diui, propter duritiànt eorum, quiprafunt ôpèribus:ô‘ fciensdo-
lurem eius , defcèndi liberdre eos dè manibits AEgjptiorum, &
duceŸèieierraiüàinterrambonâm&Jpeciofamiquà fluitlàête
^ meüé. Et quis fifcqüi intrödUcit in ptómiiËóóis tèrrami
ipfe Dé us, qui hast Moyfi oftendit : ECcè ego 'mitïo Angelum
meum quèftaeèfttt te &cuftodiàtte in via^ & intro ducat ad lo-
'cum quempàraui. Angelum filiüth appellahs j qiiia völun-
tàtemhobis patris anhuntiâüii: ', de quö ait Efaias : Puer
nàtuseU nobis,films datus etl nobis,cuiusprincipati& fuper hu-
‘meroséius ^^pefkbitur«óm^èiülmaj^iïo^lq.Mgelus^a^
mirabilis, confilidrius,Deus fortis. Quöihodo enim quum
bromiferit Deus perisàj qüaà fuperius didafunt,ihtrodu-
ccré populüm intetràm, Angelus hoc-facerej& nön ipfe
qüi prqihifit,poterat ? Qhis àutem,& qui defc'endit,ipfe
nobis dicens hæçâîd Nicodemum oftehdit: Nempofcfndïi
inccdum,nifiquidefcenditde'ccelo,filmsbominisqtaincàlo. At-
qui heedüm in ccelu m Cumcame àfcëndétatj hécdiim ë-
nirii aftuihpthS ëra^-fèd dëfcéhfidhém & âfèéhfîbhëni
ptiftinànidiçit ,dë qiià, ficut diXihïlis, Möyfi löqüutüs
eft: Vidiaffliiïioriempópulimei y&dèfcenai liber hrè èos de ma-
hibus AEgjptiorum. Hicergo nobis & ea3 qüæ fequiuitur,
dëditi ^
^fuconfiegicatenMceruicumvefirarum^
Tam peccati quam legis liters :
. Vtib‘ceierètisehÜ;ïi\
ïd ëftjCUth (iötifidehtia,quia Virtütés ïföpfè fiiiè àliqüà
h^éfitàtiotib ôpëfàri dediti
Qtibdfi non audieritis me-, becfeceritis madatàineAfijpreüeritis
legés meai,& ïudiciàmeaco)itempferitis,vt nonfaciàtis eu, quà à
me conftituidfunt, & dd irnttim perducàtis pattutfijméum ,'cgo
quoq^bacfàcidni vobis.Vpfitûbo vósielodkrin egefiàiè& àrdore-,
qui conficiàt óculo$véftros,&confumat animas.Fruftraferetisfe-
metiiquodab boftibusdeuorabitur. PonÀrH.fàüemme4m cbntrd
Vos,&ïorruetisçoram hofiibus vefiris-, & fubijciemitii ijsquiode-
rUnt vos.Fügitiis nèniïiie perfequentè.]
QuæbônaeôsjqüiôbediùiitDçimàridàtisîiêxpë-
dâiit j fufficienter leX Itiptiritis dixit; Qüæ autem éuë-
riitetrârifgrëdiéntibus^ômmihatà eft j ëa qutfe rtuhc fàri-
ciüritiiti oftendühti Qijorprii quâhdo àd litefàihfirigu-
la difcutiriiusjintiëhimus pdpnlüih ItidiorUhi 3 HorUrri
paffum quidam fècündiim licefârhiô rhüia aütèhi fèçun-
dümfpititurh;
Ouodfinon audieritis me, necfeccntts matlat à meà,fijpre-
ucritis legés nieâs i & iudicta mea contempferitis, vt non faciatis
èd i qua à me conftitutà fùrtti& dd irriturti pérducatis pàftuiH
meunl.f , , _ _
Qmriôfiaüdidhtniahdathrri Dféi $ 8c qui iuaiciacon-
téitlnunt ? nifi qui traditidnes fënidrumïntendehtes, ôç
lëgislatoris iütetltidriém trahfgrédièriteà *àd hdc.qudcl
éis vidéb atur legém ëxpdnèb&nt i qui dicebant 3 ficut ait
. Dorhinus. Ouicutique dixeritpatri aul màtrt,dotiuTtt)quod-
cunque ek me tibipfoderit; &rtoii bonorificabitpdtrerii fuum, &
matremfuam i ideft^quicuhqué dixetitparerttibusiyô-
fiint D ’ëô ëa q u i habeô ,ipfi ënimëa mùhus& pblà-
Matth.iy
tionem ôbtuli •, éd ^ qui génèràuetünt>, honotare noh
cogi'tUr.Qüi fùnt,qui non éius omniafaciunt mandata
? ûifi qui itneturh & cymitium décimant-, & mentham, relitH
quünt autem iÜdicium,&thifiiricordiam3&fidem,ci\i\irà Deuÿ
ëis perPiophetam dïc^ttïndicabôtibiohomo,fkid Dominus,
qu£rat dte,vtïquefacere mdtcïuin,&'diligef,em f f i
pr folicitum dmbulare cutft Deo tuo. Proprer quöd Dominus
adëos, vtpoce non dmhia implëhtéslëgis pr^ece-
ptajfedquæ eihs funt grauià telinqùentës , 8c q u i mi-
himaagentes i diçcbar.. !.. Hscpportebacfacere , & ilia
hoh ômiçrete. Sed & mandata D efitli piqptie trànf-
grediuhtur, ficéis maxime inobediençes fùht, qüïaéxte-
riorem facierh eprum, hon autem inrehcioheni Dei con-
fèrüant. Planius ergoAqüila& Theodotion,&Sym-
’màchus êdidifle inue ni u n cur. Nam il|equidemàit. Si
vcotiftitutâ hicà reprobahéfitis : illi autem. ?Si ïubtilftàtës
meâS)ideft,àgri viarn Venuètitîs. Dpgmàtâ àutemDeiiôc
fubtifitftterh, quæ in fpititali mandatorum ihtélledu
'rat,tràhfgtediimturVqhiànouoteftâmento cöncófdati
infirmàre eüangelicam gràtiampér hop volëntcs iqudd
epsarguensait.f -v.« -f p • ’
j ÈtadirHfu^perducàtis^dâummeumj] ;,
Quid ergo pro hoc minatus eft ? Niihis 'éhim fuhÜis
^(EnaéftpræuaricâtiôniëQrumi L
. £goqUo^bacfdciâm vobïs.j ;
Qupmodo ?. ,
Vifitabo vos Velociter in egefiaièf\ \ . y
. Nimisenim egenteseos Dômïhùsper vérbùm fùüm ■ 1
fecitjih tantumyt adinuicem dicereh t : Durits eftfermô
httiquisfoiéiïeum uüdire ? Sicütèrgbfpônte itegisihtél- Vtibi!,,r< y
leûumtrahfgredieba-ntur,vteùangelicuihrcftamentunl loan. s. ï
ih irtitürti deductreht ,quod illinc habebat eXordiumi
ficfetódsipfedbfcma Verba dicébat,&difficilem fuorum
dogfhâtum faciebat cóni^rèfhènfiöhehi.Sed iàm quæfe-
quuhturagriofçfei ,\
Et drdore qui confinât o'culos veftrôs.f -
'. Siuefecundum L X X . Scabièmi & mofbum tegiuih
fcohfiiméntë|ôeülôs Vcftrtis, obfirimbo fupërvPs. Sca-;
bies àütfem moifbus ëft corpbris j ftd lhanftéftüs jinfu-
^érficiet cafnis & eorib éius deeiirrens. Morbus autem
fegius iideft fitqhidëmraàccèhfîoriëi M'aiiife^
ftus àhtëih liic eft ,fh füpërficie carnis, pèilis dècür-;
lens 3 8c mülto magis bculis infidehs.Late rt auteiii mob]
borüm nëuterpoceftyTâleSeràht animatuhi ludaica-
tümmöibiinianifefti 8cmàli,& nequaqüâm vltrà Uten-,
tes: Æmulànt'ésh; Domirii V|rbàStniiracula , hbri iàm :
hiorbos fubs âbfcondeië poterant,fèd clâmàbâht pàlàlh '
âtqj .ptidicabàht: ^ùtdfacièmus, quiahubomornttltafigrra
faciti Siàmittinius euinfic -, ventent Romani, & toüent noftrum
& locum &0 ntem. Ergo tibaquià legi àuc Prophetis cpn-1
trariadocebàt j hanihimis eis, confond ddciiitij fed fui â-
inbris caufa, fuiquë Caiifa negöci j 3 ferhidhibüs.eiuà non
bbediëbaht.Hpc ergo pëfCùlfiriiorbö, oculós^(uds cdh
ficiebantj& animas confuo^baiif, non îblum eXàrde-
fceritësfurore, ôcihuidia cÆüpri, fed vtfehiél iriftrmà^
ti'mehte 3 Ôt cogiraüônës non himis fatiâÿ àd tlifcretio-
hemfatftorumidiiftorümuçhaBentèsvefbjàj&miracu-
lis i iriteriores fuds ôcüldscônfiçiebârit, & aniihâm edri-
fumebâht |ita vtad eüm çlamarent: l{jquequo àniniàm no-
firam toüis | Situ es Chrifttepfiißobispalam: Qüod vtrqiie
animiinfidelicatisçônfumptidnifubiâcehrèsèraht.Sed
& Idànheshicdeeisdicit' PrdprereahQripdteraritcre-
dere. QuiaruifusdicicE^ias. G&càxorpopulibuiüs,B‘àu-
reseiusaggraun,nc qtniMo^oculis fins vuie7tt,&iiuribus audiant,
& cordetnnâigant.Qcims^ma. qùemadmodüm feceriint
ipfi j Gc8c G hriftus eisfecic. . C^ùia eniiii.eius irrituun
fâcere partum, fitte teftamentum ftttduëfttrit, rede èd -
Am oculos&côrexcæcâuit,&ârdôrëmfiuë/jctâfi^cdh-
ficientemqeuloseoruihjôéâniqias döfifdmentehi ëiS dè-
ditiSed quid iis'âddidit? .■/
Erufirafementem fetitis', qua ab hqßii>ustku^ai»auif\
Fruftra éttim illis Prophetarum 8c legis proferurtt fe-
minai&dodo talcs illincfemiriancfermonesjrió habeii-
tes terram fertilem ad intelligibilium dogmarutn fru-
Efa. 0.
BibliotbiVet;Pdif;Tom.7i