i,Cor. 4.
B
Magoï
J L X X .v e n .
; criloquos
: interprcî
Aci.16.
■ Vcnefici.
I VentrÜo-
■ qui quarc.
& corpus. Hoc enini terra, vtpotequod de terra ortum
eft,& in terram reuercetur,appellatür.
1 Etimpleaturpiitculo,velficutLXX.adulterio.]
Ebrioquippefeffore,equusdeférturinpræceps.ADeo
recedente anima,omnisiniquitàsdominatur incorpore.
Sabbata meacuftodïte, &faniïuarium meurn rnetuite. Ego
Dominus.]
Sieut vnoexiftente fpeciali fabhàto, feptimà videlicet
diè,omne aliud legiriiftumociumfabbatumappellatur,
fie quum generalis fît abftinentiad maloj Koc enim re'ueraftudec
legislator fabbatum, & per fingula quaequere-
cedere nobis à naalo pràecepit. Hoc cnim fulciés ,addidit.
; Sanäuarium meurn metutte.]
Ve^ficut LX’X.fanfifca mea timebitis:quia querhadmodu
eos, qui quo debent modo accedunt adea, fenôtificent^..
fie hi qui inique pfumühtïn eiS, & non prius fèmedpfos
for de maliriæ purgant, atq; fie %d munda accedunt, cor-
rumpunt, fîue diiperdunt, ficut Nadab, & Abiu, Sc filij.
Heli. Vnde & Paulus de his quiin circurrifpede myftica
percipiunt, fubdidit : Propterea multi in vobis infirmi, & im-
beciües,& dormiunt multi. Vnde Sc nunclegislator addidit:
Ego Dominus, id eft, fanófcus, & in fanâ:ishabitâps ,'&neceffarioexigensfanétorumvindiófcam.
Nec decltnetü ad magos, nec abariolis aliquid fcifcitemini,vt
polluatmnipcreos. ®
LXX. a. edunt :Non fequimini ÿentriloqüos,& vene-
ficis non adiungami ni, v t polluamini in eis.Egofum Dominus
Deus yeßer. Maxima diabolic! erroris, & fraùdis fpeci-
eSjVentriloquoru eft exquifitió. Vnde & Paulus pùellam
inuenie ns,fpirit um habèntem Py thonis,quis Dçmoniü
magna dé ipfo& Sila prædicaret,& diceret.Ht hominesfer-
ui Dei excelfij[tint,qui annum tant vobisvtam reritatis: malfi tarnen
rpiritùmincrepans,effugauit.Peflimum éft etiam Sc
venefîcis adhærere, quia Daemonum inimicorum nobis,
& peftilentium npminadicüt.Qmetfi adbreue tempus,
vt in errorem mittantj videntür.operari aliquid,quod ad
corporalem fanitatem vile&paruur»,quale etiam impe-
rîti medici operaripoflunt,veruntamennec hoc vt boni,
neq-, vtbene yolentes hominibuSopcrantur,fed infër-
Terram nobis d Deo datam, efTe cülturam vfitutum, I |
bonamqueeius doÄrinam , fuperius diximus. ' Siquis Adm0ls
autemad hancacceflerit aduena,videlicet volens con- human;,
uerri ad noftram fidem, & terra illiusciuis confcribi, de ,
qua Paulus ait : Accefiiftisad Sionmontem,&adciuitatem I
DeiviuentisHierufalem cultfiem,&mukorum millium Angelo- tl>
rumfrequentiam, & ecclefiamprimitiuorum, quiconfcriptifunt
in coelis: non affligamus eum f id eft, non grau emus contra
eunpiugum, vr modogenito.&nouitercredentigrauio-
ramandata imponamus, vtnon ficut pharifeidc feribae
peccemus,quqsaccufansDominusdicebat: Aüiganto* Matth,j
neragrauia &impori'abilia'> &ponuntfttper humeros horn intim,
ipjiautemdigitofuo non voluntea mouere. Non ergo ei.q.ui
accedit ad fidem jjboc facicntes, & quxd&m legalia ab
eo exigentes, affligamus eum. Sit autem nobis ficut in-
digehaquihutrituseftmfidey&creuitinpietate. ynde
Sc Petrus hoc euidenter iänciens, ad eps qui volebant
circumcidere de gentib us credendb fis dicebat: Qjydten1* Ati. u,
tatis Dominum, imponere iugUmfuper cerukes difcipuloru, quod
necpatris veflri, nec nospotuimusportare l fed per gratiam le*
fuOhrifti credimusfäluari,ficut illi. In hoc ergo vnum-
quemque aduenain,fiue Vt LXX. dicunt,profelytum,fi- ^
cutnofmetipfos diligamus, vtilla prxeipiamus eistan-
tUm, per quos nofmetipfos, fi ea gerimus, faluari credi-
mus.‘ Nametfiamplius temporis ab his qui nunc ad fi« '
fdem accedunt, nos in fide pia habemus ,verumtarnen
& nos exinfidelibus fumus, au^t nos ipfi prius infidelibiis
exiftentes, aut detalibus geniti patrib.iis j&omnesad^-
uenae fuimnsin terra iLgypti, ideft, in diabolico etro^.
re,& doftrina tenebrarum. iEgyptusenim tenebrae,
vel obfeuritas interpretatur.Ergo nimis fecundum tem^ :
^us addidit: . Vr*
Ego Dominus Deüsveßer.“] %
Ideft, qui & vos ab errore fufeepi, de quo Paulus di- '
x it : ConclufitDeusomnia fubincredulitate,vt omnibus mifere- Rom. u /
retur. ' % , .. 1
D
Cani q
icclligan-
or.
Deut.jz.
uitutem illos|edigere & aDeqfeparare ciipientes. Séd
nec ventriloquds, id eftjfalfos Prophetas fequamur,qui
nomine Dei alienàâ Deo docentj&prophetànt : qui vc'“
trilbqui iüfte'dicütur,qùâû intelligibili ventrefui cordis,
fabulas quafdam, id eft,falias doCtrinas,& prophetiaSjp-
ferénteSjde quibus pèr EzechilemDominüs di^it:F<ePrö-
pbetis infiptentibus, qüïfequunturßiritumfuum. Hi Sc venefi-
ci,vtqui cum blandimento quodarn ,&fraude domos
ingtedientes ,&captiuas ducentes mulierculàs oneratas
peccatis , ficut ait Paulus, reâ:e appellantur : in his ergo
præcepit pon pollui. Polluunt énim fermones éorum
eosquieisobediunt. Vnde Sc addidit: ÉgofumDominus
Deusvefier. PerèuangelicamdoCtrinamdicens. Attendue
his qui veniuntad vos in veßimentis ouium , intrinfecus autem
funtlupirapkces. V
Córam cano capiteconfurge, & honoraperfonam fertjt & time
Dominum Deum tutim.Ego [um Dominus.] -
Bonum eft quidem,&éum qui iam ad canitiem perue-
nithonorare, habet enim tempus aliquid amplius pro-
culdubio ad prudgntiam, fed & honorem quemproue-
dtioribus impendimus, nos quoq-, aminoribUsmerebi-
mu r, atq; ex hoc ordo bonus vitam noftram in honeftate
cuftodiens, nobis profligatur. Ganum autem, vere felt
era, id eft,eumintellige, de quo ait bAoyCes.Interrogapa-
trem tuum,&annunciabittibiftnWtestuos, &dicenttibi. Sed
ScV&nlm. ‘Presbyteri duplici honoredigni habeantjg, maxime
qui laborant in verbo, & doctrina. Sed &Daniel quum effet
puer,Sc iudices atq; prfsbyteros populicriminantesSu-
f aîmam argueretimeebant ali j presby teri Vent fede its medio
nofirum -, & annuncia nobis,quia tibiDeusdedithonoremfe-
neäutisivtoftehderetiit fquiaiSpienthe magis quamæta-
tiseft presbyteri j digniças., , 5 i h a b it m e r i t a duett a in t e r r a v e ß r a , & m o r a t u i fu e r i t in t e r v o s,
I exprabretis. Ä,fed fit inter vos quafi indigena, &diligetis eum
Nolitefacere iniquum aliquid, in iudtcio, ïn régula, in pondéré
, in menfura. Statera iufia, & äquafint pondéra. ïuftus mo-
dius,&quuf(fefextarius. Ego Dominus Deusvefter,qiii eduxivosde
terra AEgypti. Cuftoditeçmniapràcepta mea,& vniuerfa iudi-
cia,&fa^eA:EgoDominus^MyA
Similis eft etiam h sc fanóHo præcedentibus, quandç
poftluçrum literas eius etiam fpiritum pnefcrutati ftfëri-
mus. Non ergo fieri oportere iniuftum in iudicio,in præ-
cedentibus praecepit,riunc autem nee in menfuris iniufte
.agere',neoin pondéré^ e c in ftaterispræcepit,nèfofte
hisipfîs,quæ quafîterminifuntiuftitiæ,ad iniuftitiam v-
tamur.Proterminisenimiuftitiç,véndentibus,&emen-
tibus, aut alio quolibet modo contrahentibus menfuræ
dantur & pondera, quemadmodum leges iûdicântibus:
vnde de?ri.ofaciendo iniuftum iudicio ,etia denonimu-.
tandis ftate|is,8cpon<leribus,fed & de fextario,modioüe
habendbiufto, id eft, de Omni menfura viniaut olèi àd-
didit. Ab omni vtiq; iniuftitia,quæ ergo proximum geri-
tur-,tam in maioïibus,quam inminoribus^prçcepitabftin*
endum,quiacpiniuftum,eft,vbiq;abominabilecft:placèVautem
Deofemper q> iuftùm'eft. Præterea quoddiui-
Stateru
trâfïlimus
indicantet
iliteracq;
litécdea-
(iis acqut
aliif.
Malach.i.
H
ti poflcflîo agri, & domus eft,^hocpauperi menfura vini,
&tritiei,âcpanis pondus eft^Sc alia ex quibus vita quoti-
• dîanamducit. Sed neciniiiftum in iudicio mentisfaeia-
musipec menfùras & ftateraseiüs, quæ naturaliter nobis
infita eft iuftitiæ ,corrumpamus aliternoftra,&proximi
peccata iudicatttes, aitenim Dominüs : In quo iudicio iudi-
’caueritis,iudicàbimini : & in qua mefura menfifueritis,metietur
yofc« : quod ipfe interpretans, quemaçlmodü deberetin-
télligijfubdidit : Quidautemvidesfeftücam inoculofratris tut,
trabem autem,qua in oculo tuo efi,nonvides.Sed nec in pondê-
ribus, & ftateris& mènfuris diüinis noceamus, fed iuftas
ftaterasjSç menfuras,&pondcra,id eft,legesfcripturæ di- i
liinæcuftvjdiamus, nullatcnus eis ftateram, aut pondus
füperimponétes proprium, & neq; höc, quöd Pharifæi,
patiamur,de quibusin.Eu5geliisDominus dicebat: Qua- 1
re tranfgreditnini mandata Dei,prêter traditionesveftras î l f
Matth.*
quafi vofmetipfosîFuiftisertim & vos aduenainterra AEgypti. lum enimad memôrfàm noftram, quihæc loquutuseft
■DominusDeus vèfler.f ''flexreuqcansjfubdidit :
■..■»■i ~ ------— -----------------B i ---------------- ----------!---- :_______________ - . . : . ' ^£0
üangeliû;
i cli facrifi
ww. 4. '
^°Uuçje »dabei
^ ï g o DomtnusDm véftèr, qui eduxivosde terra AEgypti.'Cu- ] i^ g i^ m D e i pêr d^tejiis hcipiq f a n ^ ^ * n f a n â » r é ^
fiûditeothhiapraceptkmeajô’ vhiuerfaiudictayétfueiteea^ ^ • fcëntis,|Kn£tas m^é^fahéiifiçatus nfi,cuius habetitna-
' LXX.aùtèmedùnt: OmnemlègemméamiÔcqmnia
'priéèpta mèaVEgo Dóminüs.T) uplicaht, ego Dominus:
;cogtiofcères,qüia qüinosde terra^gypti fe hfibilfs édü-
xit,tdnéle^em'dans,ipfe;McdèintelligiW^^
angeliümpr^dicans lib eraüit. Vnde'poftquam dixit fécundumL^
X‘.Cüftoditcomnèmmèam,bpbrtcba.tfuffider'c,
ömhiaehimlexcbmplciftitür,dddiditautêm: 'Et
omriiapriceptamea, non iudicia,aut iuftificktióhes,ant
télHm‘óii'ia,iqu«^^freappèllari^^përlëgèmMb^fiéd^^
runt, fed pricèpta ’rriea , éuatigélica mandata qépion-
ftrans,qüa; ex autqricdt&Domrnus préeéepit.
- C A P ■ V T X X .
C'oquütuscfa
lfrael: Homodefilijslfraet, &de aduenis,quï\fabiiant inlf-
raeiyfi quis dederïtde feminefuo idolo lkoloch ',morte moridtur.
Populus terra lapïdabit eum, érégo portam faciein mam coiitrd
iUumfuCeiditmcfoèum demediopoptififuïiep q uóddeaerit deferhi-
nèfiioMoloch:,‘&xontdminaucntfanUuariummeum
rtt nomenfahelum mèum.Quïdfinegtigehspopulus terra',& qua-
fif'aruipendens imperium mèurh •,
defetmnè fuo Wolóch ,nec völuerit iUumbccidere ■ ,poriamfaciem
meantfupér hominem idum,&cojmaïibnemeiite, füccïdamque
pfum'&bmrièsquÏÏóhfehferunièiïvtforniM
déniedio'pópuiifui'^, . . .
Cuiüs rei gratia dé ijfde bis, & ter aliquando lex prjece-
pit, freqüèntetin prxcedciitibus ■ diximus,qtiia ptqpter'
mémötiam legéntiüm ho'cfaciaï; Vnde etiam recapit'u-
lans mafiddtanoua qüaèdam eis iütérfërit ■, vtnón fupér-,
fluavi(iéaturlegumrëjpétitïó;&inquifitiönenóüOrÖ,et*-
iam anterióribüi ftudi'bfiüsirlrchdamusiHuiuSjréi gtatfa
aétibnes quafdam in praetèf itis prÖhibênis; pasnas earum
tacuit, vt qu®fit haëc, vel q dalis quxr'é tes; èa quaé infer ius
fancir, fcrütëmur:in his enirhpcEhas iriferuit icjuastunc
pritéj;mifit: Ölimergo pröhibSsdeferriine fiioMbldch;
liüefecundumLXX.Principidari.Erat autémhoéidoli
tüiüfdam vëlDaemoriiS nomen, fecuduniquodStepha-
flits Amös.tritfoduxit didëhtem. EiretfyifiUtabeirnïiculum
■Qlolochïdr ffdüï DeivefihRempham;figuras quasfecifiis;vtadö-'
réiëém • .Niiiicërgó idipfunifdrfUsconteftansj quibus
verbisörfdsfitëxórdiahuidslègisaudiftis. ƒ
Löctltustfe efiDoniinus ad M.ójfen dïcens: Hac loquerèfiliis lfrael.
QupdtXXkdiderunty&filqslftuèilöquerè:fv ’
Non heic didlüm eft, quafi alij füifleh'c, quibus pfaece1
dentia fanxera t jfed Öftendëns, qula hóe per fotialeman-
datum proptérea cöntraöm nes dilatauic^qdiapeccacum
coritrd quo d cbmrhiriatibnèm prxfentemprötdlit ,tan-
turnaliis execrabiliuseft, vt alia qüldé pëtcdèa fÖlös pët-
cabfês rcos p'cenis effieëret, hocau tè m & c os, qu I hèglc-
xeruntpëccantèni iiudicèmq;éiifedècvltÖfem,riqn fo-
lum P nricipès popdlij fed éctótam fynagogam,&popu-
lum facit. Populus enim,inquit, terra: lapidabiéëüm.
Nee his cóhtëntuSjaddidit: ; *?
EtégOponamfdciem meant contra ilium, fuccidaniquèeum dé
mediopopuli
, Pér hoe omnes ërigéns, &proubcans contra ëum,qiïi
fafiacbmmifit: fèd & terfbrëm indieëns, fi hegléxerint,'
Sc non cum ftüdio prteceptam pmhamfuis in eainexër-1
cüëfint mahibus, vtpotë in tantum ifatb Deo, vtipfe a>-
pérté prtedidam fentehtiam contra! eum ferret ,-Cur au-
temï
Qfiia defeminefuo dedit Moloch, vt contaminant fanttuari-
unt nteum,&pollüeret nomenfqnftum meuni.’] •
Quicunqyenim filium aut cognatum,autdifcipulum,
aut amicum, aut quemcuq; de fuofèminë, vél cogn‘ati’0-\
ne,autdodtrina,Principi fèculihuius, qüinunc operatür
in filijs diffidentixdederit, vduens eü' Sc confecfatis Daè-
monibus ,hic quidëmad facraDasmonum, alter autem
mixtavirili muiiebriqj vira,ytrumqueb'nim erat pa'ganis
confuetudo, &his qui in erf ore illprum labebantut ,3dè
quibus Deus per Ofearn■ didt'S Q^afiicuhifirAuA0 ior'^
rumpêbantur, &cum èffeeminatis facfifitabaTit,poüuii'Deifan-
^^Q^omodoPquiapöllüit ridm'ënTantqüeids. V'felii m |
Bibli'ótlkVetfPaïrSom .7
ginè^,bicftür.'Çohfàmin^
quieidëditimagihemV&perhancipfumoüifandtifipa-
uir,qui&Tpiritum Vif^ ei ex fiiagratia i nfufhauit,quia fpi-
. 'fitu maló,&aduetfo Deo éof rum pitu r,‘6c dóminicam imargantàm'àporCrspetmittitpollui.
ldcméft&q^
fie'cbgnatió"ne,&dedo6trina iuaauàTitiæ pfTeft, & ada-
uarinam o'petibüsaut yëf bis confùcfaçitëum Vqiii qiió-
cunqj inododifcïpulus eius,vel cognacus ëft;, feriitim eu 1
Dæmônum ,'deüo'tumidolis fiue tóiecratum militem'rf; i,
inalighi Principishuiusfeculi cfflcien|. Ritdixenim öntriiu
h o c ïpfum & co n tra eosqui adultenum docent, fugge-
fentës neFanasë.a;iönës ,füadentesturpicndinem poilu-
enfesf^néta pci,idefti.fi|patórumÖëó/cqrpora,qu9ru
de öcpallueEeteiftehpmënfaiViftumdibühcufyfiueft
dum LXXvfaniftifiqstbrh^ vno,au't|fubbus,aut:
p liirib usfóffitn âbbminabilibus;o mnium fanâoruDei;
■ quiïneo crëdidefunc;Scfidëlium*,manifeftîfflrny-àbb^
'nuriabilebömëri & contaminatuminterhóminesëfHci- J
tur J taliaSc dè cætens comjcientibdshisquifdns fuht,ih Lapidacio-
qualià qdbfdàm Videf libt^lvUxuri4qtóisVi?tól)%eae^ quf nera cuiutf
fie mala&'abomihabilia pperibds, aut verbi^ócent,no'! “ 10^' ^cc I
vnius piæcepit, fed omnium pùriirimânibufi vtp'ote o- lcra aic'
mnîuininimicus'& âduerianüs&'ôm'nidmgloriæ,fîcüt ratrInc*
pr'aediókilm eftjiiocëntés'. . - . , {
um meurn dïniijerït hominem, ViVÿî'w'i;/f ÿ//ô Mü/çc/;: |
«et voilier itiïltim oàïdeYe.f.,
Idëft,fihi,quieniiëritiiuntiufcientia,neglexennteumi
qui tali'a do,Cet:h£ec ëft enimyërâ Sc rc<fta terra,de qüâaic |
Dàuid: Spiritus tuas bonus dedüçef'me in térrani reffam.
.mâliim ëft maxime talëpeccacurri nôn ëxpquil 0ui'd eft
quod fëqu itut ? Etfuper cogii'àftonem étus. \ Eqs qiiiftudent
YidelicetfimiUaaqüicogaiatifinitptopterfimtfieudineni
â(5Hdnis,S<: db"6ti'jn æ.
■ SUccidamçjgipfiim &o)nnes qui çôtifinferunt èi,vtfornicaren-
tur cum MoMfifie )nedïopopuüfii.]„
Nortfôrumminatuseftpünireéps,qiiidictint,yéifàci-
urit hbe., & pEojitbrea eognatos^r eftëÆpmhiatps jfe.d&
corifentiëttt'eseï ,id eftVcohcordafitesäut cpiicürientesi
auc communicantes operibus e.onkn.'infc^â:Uofis, ficut
Paulus dixit: Malum eftçninvpermîttérëaut cpnfentire
etiam èbs,qiiiLoi|siunt^fqrnicai;id
telli^bili Prih cipLmul?Ómaglsautemdèaicdippbóuli
Hoc eft énim tot'üm giegem lupis : Sc bmnes br
ües feris tradere : iiquidçm de. medio popbliipimids ra-
perepërmittimusiautfimàiiumporrigiuiusrapiëci.
eniin
céfle ëft vel adraödërè vel increpare: hic npnfugiecdiiti-
hiitniüdicium;:: Poiiitautem faciem|uàmfupeteû Deus
illdfit de quaDaiiid dicebat: Vulmautem ïiomïnifuper.fa-
ctèntéi hiala ; vtifipepdat dé. ter fa memortam eorum,. _ N on k>-
ltini ergo qui tauadaciprit, fed <Sëqui cóhfctïtiuntfdcipn-
tibusficutRomanosPauIusféribensieprehendcbaciab
pcëna, quæ nunc di<ftaeft-alëgi$!ato¥e_emckmtur. '
• Animd quà detlinduerttiafimagosé^afafiûlosx^fûrnicata
fuerit, cum ets ponamfacim meant contra eam ÿ&tnierficmm
tllam de
Dominus Deus Zefier. Cu fto^tepracep ta meaj& fdette ed’,ego £>o-;
minus quifiüiiïiftióv óff] ■ .->v
: Non. qualecniiïqï pecëatum efle dëclinare ad magos,,.
fîuéytLXX.ventiiloqu'o^velve^eficôspi'ædiximns:ini
vtrpque ëiiimi'Deq recèdicuf,fiue;lenfibiles Pythbnt-
co's dcVèneffcps, fiueinteiligibiles^dicas ,idëftseosqui
nbininc Dei fälfa, prophetantj^ieceptoteSjSc adulatoLfes,
q&yënèfiëis fetmombus aüdifus multorüiffi'eprrutu-
purif j Vtà vëntace quideni auditus auerca.nt ,ad fabulas
Sé ërfpVémcônuççf lintur, &• propterea pbiiére picieni,
fua'm iudex , & diipërdïrë eosde populo tup comniina-
tus eft. Addidic autem :
San^\piçàmïni;ééefiote^âif\
— H ï