# 14*. 14
Allegoria.
Ethttrij&Beatï
“ uangeïium ficeftde Lege,licut gtanarn tntici de palea.Ét:
, “ oliarn eranump oteftad mâturitatem vepire,titli in t» pa-
leam latitauerit. Hoc eft gcanutn iÿitici,^uod rp terrain cc-1
cidit.&nps multiplicauit. Ipfeeft Chfiftas, rpfe eft parus,.
quem nunc comedimus. Sed & ipfum gtanum meouUam;
habet: Pinjrucdinem habet: Adipem ftabeqvnde (amnmr,
feciindumProphetaidiaumtSf ad tp ifinm am fa tum 1 m-
-aedo in gtano eft,diuinitas gaedoingranoeft,dmmitains ic^at^meec, GGmrannuumm imn ppaalle»a eit.
Gum didmus lumen & lumen,quia aliüd èft'lümeninlu-
minans,aliudlumen inluminatum. Sicut aliud eft fol inlu-
minans,aliadocub.inlurninati.Qui oculi in tenebris non
vident, niii participentut iumiru, aut foli.autlupernis. qui
ipl Chriftus intelligitur. Ijicernæ veroPatre,i%ifti,id1eft,
Prophetï^VpoftoliatqiDoiSorès. Tenebt^ïStp jûnUri:
quibushômo nô patcipatluci,diabolus,&^ngçlieius,ho:-
mines maii,&peccata,qu* faeimus, pro quibu§£xcarnur,
,, rv , _ • j ___ ! Crrbmpnillf*femnerinlU'
mine eft,&nos videt. Et omncsian&i,qui in luroinemeo
lunt,& no-s putamus, q u ^ pemo nos videt, ^P}.;mklum;
cogitamus,aut&cirnus. Ijttunc no» fumu^aiipD^Q.: fed ^
Deus nobiicum eft>qui vbiq; lumcsftjicet i
fumus,qui tunc cum diabolo
nebrx fumus,cum operiU iUoruroparc^cip^mus. Sic tunc
nonfomuscUm Deo>&iilo,nobiIcinnpft:^cut^non yMet
lumen lolis:& tarnen lumen fgHi-totum qpijpus eiqs. iniu- j
minat,fedloHe non mutauit:&d qecus, f eW r i
pons perdiejir .Sic Deus fenunquaip mutat/sd-pos qui % |
menanimx.perdimuspetpecq^m. v |
HocWumquare diximus? Qniavnum. hpminem anima,
corpre,& fpiritu,id exemplo bibliothecxinfinuareyo-
luirpus. Quihomo tantumex duabus lubftantiis. c.oiiftat,
id eft,corpore & animal Corpus h a b e t ^ t b ^ n # 4iivl?-
deducit priginem. Anirpayero nonhabet originem, quia
fpiritus eft,& adimaginpm Dei fe&us eft: Quia exytroque
vnus homo compofitus eft.Etipiaanima ratipnalis eftmeutangelus>&
incelligit cum angelis ipfe.fpintuSj j jp f p
fupra diximusiip/eintelic<Stusanimae,hoceft,ftiperior mtelledus,
quod Graced icitur, a nagogefid eft,intelle<ftus angelicuSjperquemDeumyidet.
Etcum fupraten^i^t cum
Deo &angelisvnus fpiritu$.Et cumad eorppralia fle&itutj
& nimis pro corpore cogitatjfi.tmundiamatpr.
Et dicitur iite Mundus^quia Chriftum habet. Si
fniffer cumDcp^erat Deus,non natura,fed gratia.Sedqui^
feruit mundo,ideft,corpbri,tunc no didturpnagoDei,fed
homojProphctaatteftanmjquiait: Et homoinhonprecumefi
fattus eft ill is. In honoreeft, quand o in fuperioriiptelle&u
cum angelis intelli gits Sc pro hp,c laborat, vt ad apgelorum
xqualitatem perueniar.&panem quotidianumjn nomipe
lelu Pattern dare iibi poftuUt,vt in *ternum cum illo viuat
äeternus. Cum vero pro * ea laborat,qua; xternano funt,&
terrena fun^& corporalia funt,&videntur5perdetimagifie
'&limilitpdinem Dei&(mparatuseStiumentü infyientibtu,
& firmln jaämeü Qu« totum vna animaagit,&ip<ä
c%qu« cceleftia concupücit *tema,&obh^iatu.btempo-
ralia. Et ipia eft,qu« tertena lucra remporalia cenquirit, &
caleftiaobÜuifcitur:& non poteft cpflum & terrain fimul
luccarimiTi vnum dimiferit. Et habetip^ anima multa no-
minaper adiönes quasdi(currit,cum ntfubftätiayna: qu«
dum conteplatur Deum,fpiritus eft. Dumfentit/enTuseft.
Dum fäpit,animus eft.Dumintelligk, mens eft. Dum dif-
cernit, ratio eft. Dum confentit »yoluntas eft. Dumrecor-
damr,memoria eft. Dum mebra vegeut,anima eft. E t h«c
quidem dummultipliciconftentappellatipne, non tarnen
ita diuiduntur in fubftatia, ficut in^omine.-quia ifta orhnia
vna eft anima. Et in parte,qua fe flexerit,ipfius partis nome
accipit, quia parte^.§ius.iuncifta,qu* dixi.,Hpc totum pro
fpiritu ifta diximiKi^:h*reticis calumniandi aflertiq^em
colleremus. Q id Ä um hominem integrum,atque perfe-
(äum fpiritu,anima 5ccorpore,lecundum Ap oftol um con-
ftare firmauimus* . i v'. •
Qtjo firmato,adbibliothecänoftram,peo inluminan-
teredeamus. Etlxcut vnum hominemintegrum ex tribus
conftace diximus: Sc a bibliotheca noftra vnum librum inr
tegrumex^tribus conftare expbnemus,i.e.li5era,Trppolo-
gia,& myfticaintelligetia. Litera eft,ficut corpus hominis.
Qu* hteraipla efbhiftoria. T r op ologia fic eft, ficut, anima
hominis. MyfticainteUigetiaficeft,ficut ipiritus hominis,
Corpus ergo S.Scripmr*,ficpt diximus,litera eU;.Et anima
in morali ftnfu qTropicusdiciturjlpititus vero infuperio-
re intelle&q angelico,qui Anagoge appellatqr*Cotpus eft
------- , ^
occultus Chriftus in liters. Eft &occultatadiiun.tas m car
ne, Legunt carnalesludoei Icgé,& non intelligunt Enange-
linm. Leguntcatnales Chtiftianiliterant,&non intteur-
cuntfpiritunr. ClamantCbriftiani.Chrrftuin,&nontnteL
neuntdiuinrtatem,Acperhoc.glorificantlelndoerdelege.
fed earn no habent: cam Eaangelium lion habentiqu^pa-
nem non habenn Glorificant fe,&carnales leâores de t
teta in Ecelcfia: fed cas non habent,quau do ftrnturnnom
habcnt.Glorificancfe Çhriftianide fide,fed Cfinftum non'
habent,qui diuinitatem nonhabent. t^iianrobrein miul
habetcxparte,quicotumnonhabet.Naiircum Lima ocaiatMritmauttm
vmfiett,necdïc eft ilia ipimaaliunr inte'
riocafetmonum,fpititnviuificance, penetrate. Vmuerlarp
porro feripruramtam veteris Teftamenci, quam nom, ad
rntelledum allegoricum elle fumendum. ] i
Nam ipla allegoria quatuor modis in lcripturis diuinis
eft requirenda.Primus eftiecundum translationem, vt eft
illud: Ifatus eft Dominos, & defiendit. Et fimilia, qu« ad inlj-
nuandas caufis,& hominum motus transferunturad Deb-
Alia eftlècûdüm imaginatiônem, vel hypotypoleosyvteft
Lue.ro.î» iüud:Homo quidamdefeendebat adlerufalem in Iericho. Et pa-
' rabola vine*,atqs agricolarum. Ordoenim eorum, quaea-
gebantur à Chrifto,yelut imaginem perfon*,& negotij al-
i terius refertur impletum. Tertiaeftlecudum comparatio-
nem,vel fimilitudinem, vteftiUud: Simk eîtregnum ndo-
i ram qjanofinapiStSce. Non enim narratio, ficut m fupenon
I*c.ij.iy. exemplo contexitur: fed caufarumfolummodo compara-
| tur eftedus. Quartus eft fecundum Prouerbialem modü,
Proa. 5. xy W eft illud Salomonis:Bibeaquam de tuis vtfis,& de tuisputeu.
Vult feriptura carnalem concupifcentiam monere rerre-
nâdam eflè intra iugalem licentiam. Has noftras ailegorias
Iudæi non recipiunt: CarnalesiChriftianinon intelligunt,
&indeChriftum hominem, eflè Deum non confitentur.
Deniqi veiauit Moyfesfaciemfuam.&ficeft populolocu-
t us: Velata fuit Moy fi vfqs ad Chriftu bibliothec* fecies:&
in fine huius bibliotheca reuelata efc. Et inde fic incipitur
reuelatioChrifti,quamdcditilliDeus palamfacere teruis
4poe. 1 1.6 litis, qua oportetfieri cito. Hxc Iohanni reuelata eft: qü* rota
bibliotheca vnus liber eft,in capite velatus, in fine mani-
feftus.Quiliber duo teftamentadicuntur,vctus & nouum.
Etvnuro eft tanquam Vnus gladius ex. vtraqs parte acurus.
jip0e.j9.ts Et hineinde, id eft,inLege & Euangelio'acuitur,vt fideles
armetj&interficiatinfidêlës: ficut idemin Apocalypfi,de
ore Domini gladium ex vtraque parte acutum egrediteftar
tur, id eft,verbum eius. Qushbet bibliotheca totuxficeft
intelligendus, tanquam vnus homo. m . : 4 i f
Deniq;homoperfe6lus ex tribus conftar, id eft anima,
i.Tbef.r.ti corpore,& fpiritu: ficut Apoftoluis diciv. Dettspacisfatiftifi-
cetvos adperfecium: & integerfpirittuvejler, anima & corpus,
fine querela in aduentum Domini nofifi Iefu Chrifii iudicium%
referuetur. Non quod altera fit anima in lubftantia, & alter
i Ipiritus, ficutalteralhbftantiaefta’nima,& altera carojfed>
pfi anima vnus eft idem fpiritus.Seddumexceriorem ear-
nem affligit homo per pcenitentiam^iècundum A poftolu:
interior anima renouatur de die in diem in cognitione Dei. Et poftz.
Çtr.4,16 qüamC0gn0ueritDeum,dicitur Ipiritus,ideftjCÔtemplariuus
feruus Dei^quiaDeum contemplatur:per vitam con-
templatiuam videt Deum,non in corpore,fed mente.Quç
mens fic eft ina<ftioneanim*,ficut caput incorpore. Qui
ipiritus fic eft inailione mentis,ficucoculi in_capite.Ec ficut
homo videt per oculos*& diiçernit lucem ktenebris, &
in,die ambulat,aut operatur, quiàparticipât lumen oculo-
rum fuorum,cum lumehiblisj&vtrumq-, vnum lumen eft.
•Sic iUe Ipiritus,qui lumeu eft,patticipat-cuClirifto., qifl &>1
e!l,& fit you lumen vtrorumq;,ideft>vnus ipiritus:fednon
elh&fitvaulümenvtrorumq;,ideft,vnuslplritusitednon Ö Ä Ä Ä Ä l i Ä
-fti»fefpiritus,qjiemdicimnscurnD.ei fpftita vmnatuta..
— -— — ----------------------------------------------— ■-----------------ö H Sc tot.
A
datât.
•Quod
pyitf.48.XJ.
B
Lhon.j.16
G
P
& tota hiftoria,qua:legitur,&auditur, & (yllabis compre-
henditur;& literis ¥emendatur:& catterahuiiifinodi ifimi-
lia,quxadexteriorem auditum pertinent,cam legentibus,
quam audientibus communiter, totum corpus ieft liter*
exterioris,ficut corpus eft homini's exterioris/Qu^ fi om-
nia, qua? leguntur,{ecundum literam.id e ft , corpus literis
iexterioris,ficut ad aurespublicas ionat, ficea voluerimus
inrelligere,tales erimus,ficut&ille, quicsleftia obliuifci-
r,& cerrcna lucra ie&atur,& tan turn corpus iuum'»
tur. Nam ficuc fpiricualis.nomen trahit à fpiritu : fic anima-
malis ibitiimiuEianimalisbomonopercipttea quafuntjpïfttiu
D«,vtait Apoftolus. Sicetiam carnalis nomen trahità carne,
lècud'dum Apoftoji di&\im:Cumaü(liojixas ïntir ros.tft-
ne cam'ales eft it,&fécundü heminèambulant ? Nihil prodeft le-
ftoiij fi totam bibliothecam m emori ter recite t,& morn liter
inreiprecetur;fi non përiieneritad ipiricu. QuarefQuia
non eft iritegerhonio,id cft,fpiritualisded tatum animalis,
i&carnalis eft. Ad hunc fpiritum nemo poceft venire,nifi ab
animam diligit, Et tamen vtrique comparati fumus iùmentü | atftione exteriorivacauerir. & vitâ côtemplariuam tota mé-
infipientibus.Vnam compàrationem habemus,& vita fumus ris fu* intentione lecutus fuerit.Nam quilibet carnalis po-
diflimilesrquiaille eft iecularis,qui niundumamat, & ego teftoem bibliothecam legere,& recitare^poteft eriâeam &
religiofus,quiliteras.Sedabvnacomparatione,idefl,ab v- morahcerinterprecari,&dicere:EccequidfignificauicNoe,
nalanceaoccidimrir,quiavtriq;corpora amamus,& vtriq; quiarcamindiluuioerexit. QuidAbiaham»ifitac,& Iacob.
corpora videmus.Quæ & in ipfahiftoria eft aliquid, quod Quid lofèph venditus inÆgypco.Quid Moyfes,qui eduxit
ficutaudiuimus.dc tencmus,&ficintelligantur, ficut audi- populumde terraÆgypti.Quid loliie, qui eis terra repro-
untur.Etficdiligimusea,&obferuamus. Quodfi&illaad miffionisdiuific.QuidDauidrex, ëcPropheta.QuidP10-
Allegoriam reduxerimus,& volumusea mutare,tale eft,tâ- phet* fignificauerunc,mfihi omnes Cbrifiumi Poteft & di-
quam ficorpus noftrum omnino ocddimus,&non dainus cere:Ecce quid fignificant fol,luna,& ftell*. Quid mare &
ei,quæ neceflariafimt,fine quis corpus viuere nô poteft,id pifccs.Qvjid flumina, Sc fonces. Quid montes & colles.
eft,cibo,potu,fbmno,&veftimento.Sihçcfàcimus,iam nô Quid her b*,&arbufta?
eric corpus,quod currar pro animadam non erit anima fal- Et quia pleraque,liuein bonampartem, fiueinmalam,
ua,qus corpus fiiumocciditcontranaturam. • duobus modis intelligence funtjecundum feripturas po-
Qu* font ifta,qu* diximus ? S unt hærerici,nomine Cir- teft facere rarionem.Atramen cum venerit,& de animalib.
cmn cellionesjquiamore martyrum fometipfosinterficiuc. | difputarecoeperit,quidfignificentvolatilia, quid reptilia,
Tales font &illiledores,qui omninoanimiliter*àcorpo- qmdquadrupedia,quid animalia munda, quid inununda;
quid befti*,id eft,leones,vrfi,lupi, vel vulpecul*.quid gregesQuium,
vel vaccaium, auccolumb*, velgallin* ? Iam
quxcunc. Nam ficut corpus ftatpro fc, & recipic
aórionis fox vicem:fic ÔC hiftoria aliquando per fe, vt aliud
non mcelligatur per fignificationes, f imili t udines, Sc figuria
w nicnon difcermr.quidfitlupus,aut quid ouis,cum forraflè
ras,nifi tantum fecundum corpus literç ficut auditur Hifto-1 & ipfe lupus eft,&folus in cenebris ambular,vlulando,& orenudare
eft Chriftus Dei filius,natus de Virgine Maria, crucifi-
xus fob Pontio Pilalato. Mortuus, & fepultus. Defcendic
ad inferos. Tertia die refurrexit viuusamortuis. Afccndit
ad cxlos.Sedetad dexteram DeiPatris omnipotentis Hxc
pro fc ftat,ficut audit ur. Non eft Allegoria.*Non fignificauit
alteram Chriftum,ficut Patriarch*,;&prophetx, hunefi-
gnificaueruntj&prxdicaueruntefleventurum.Illipr^dica-
uerunc.nonfe, fed Chriftum. Chriftus prxdicauit femeti-
pfom, mifliim a Patre dicensiSicdilexit Deus mundum3vtfili~
um fuum vnigenitum daret in mundo-,vtomrn, qui credit in turn,
nonpereat:Jed babeat vitam aternam. Nos veto cum Apofto-
lis, Sc doeftoribus prxdicamus eumiamveniflehumilem,
vtnosqualiterviueremusdocerec.Et fecundo eum expe-
&amus in gloria maieftatis fo^ redire:®ulam,qua pofo-
it requirere:& vnicuique fecundum opera fua reddere.Hqc
hiftoria,ficut auditur,itaab Omni Eccl efia creditur,& tene-
tur.Sicetiam decern prxeeptaL eg is, qux in duas tabulas
icriptafont,fiue decimxjficut audiuntur,ita intelliguntur,
& tenentur.Hoc totum corpus liter* eft, tanquam corpus
hominis.
Veniamus ad interioris liter* moralem ienforn, quern
Tropicum diximus:quem etiam in exemplo knim* pofui-
mus, qualiterde exterioris liter* corpore, adinteriorem
intelledum, tanquam adinteriorem animam rationalem
aCcendere valeamus. Omnis enim lector,qui de hiftoriaad
ues,qu* ingrefl* font fob paftorc,* dcfoiac,&ipargic.Nam
lupus,aut vrfos,autquxlioetbeftia,quz carne vdcitur,no
eft fob p^ftore,ncc in domo creatur j nac in lege ambulant>
nec munda font, nec cibo hominum apta font. Animalia
veto quxlibet munda in grege ambulant, & fp b paftore
funt:Includuntur,&a beftiisdefenduntur, & ad ciboshominum
apta font.ln hoccognoicinius hunc interpretem,
fi lupus,an ouis fic.Namfi ouis eft, in grege eft.in mulritu-
dine eft,in fimplicicateeft, fob paftore eft.Includitur in o-
uile,herbas feripturaram manducat,n6carnem fratrisfoi.
Cibus Domini foi eft,a quo regitur,&cuftoditur.Illius,qui
dixit:Mm ethos eftiVtfaciam volant ateeius,qui mifit me, vt perfi-
ciam opus eius.Nam fi in grege non ambjilat ouium, id eft,in
mulricudine moeachorum,licet totam bibliothecam red-
tet,& fecundum mores interprecetur,non eft ouis; fed lupus
folicarius.Beftia eft.poras domum eft.Qucs Dominicas
inucnit-Non interpretatur feripturas,quod audicisifedvlu-
lat,quia non ttadac.Quid fecit ? Non eum videmus aliquid
mali fecere?Non credatis.Hyppcrita eftPellem ouinam in
foperfide geftat. Nam fob pellelupus eft, id^eft, fob litera.
Hxrericuseft. Homo integer i!bneft. Anima tantum, &
corpus eft.Spiritus nonefttabfoiritu feparatus eft. Omnes
ita feparare valtjdiuidcre vult, ficut ille di uifos eft. Scindere
vult,ficutillefeilfus eft. Spargere vult,ficut ille fparfos eft.
Et ideo deforis venit,& de domo vult rapere,quia no eft omoralem
feientiam afcendit,& non peruenitad fpiritum li- | uis,fed lupus. Nam cum leguntur in feripturis animalia flue
- « r Η-I. - HHI mûda,fiueimmunda,Allegoricc moreshominuintelligcr
._____2 / 1 ____ S r i____ . ,■ , . . °
te r*,talis eft, ficut quodlibet animal:tantum conftanS
corpore.Moralisfcientiadicitur,ideft, fecundum mores:
Vtcumnominatferiptura,vcputa hominem,intelleguntur
eius moresjquia fenfum habet, & rationalised:. Ctimno-
mfoatanimaljVtputa bouemjintelligitiir.quia vngulam di-
üidit , &raminat, & fob ictgo eft. Cum vero nominat afi-
num,velquodlibetiumentum, intelliguntur eorum mores,
quia ruminant,nec vngulam diuidunr.Cum nominatur
Catrie|us,intelligiturruminare,&vngulas nondiuidir. Cü
nominaturpótcus,inteUigiturvngula diuidi,&non rumi-
hare. Cum nominatur leo,intelligitor omnium fortiflimü
eflè beftiaram.Sic &vrfus,lupus,aut yulpecula,fecundum
fo * naturxadionis vniufcuiufque, intelliguntur mores.Sic
etiam de csteris animalibus reptilibus, fiue volatilibus,
quxfcripturafecra commemorarefolet.Quq omnia mores
hominum funtinteUigendi,vM»er ipfeledöragnofcat vita,
vel móres hominü intra EcCleham. ftdiftos mores nopo -
teft difeemere,nifi integer horno;id eft,ipiritus,anima, &
torpas.Spir'ttualts homo omnia iudicarjtpfcauted nemine iuiica-
Biblioth. Vef.Patr.Tom.8.
d* font,no fecund ü corpus liter*,vt audiuntur. Na fi oues
no eflent,& lupi in Efclefia,nö diceret Dominus difeipulis
fui siEcee ego mitto vo ficut oues in medio luporu. Efiote ergoprude-
tes ficutferpentes,&fiimplicesfiicuteolith*. Prxcepit nobis Do-
minus,vt habeamus fimplidtate columb*:&in vnaambu-
lemus clafletne cuiufquam fraudibus^ madnemu$.Habea-
mus & ferpfris aftutiam,nealicuius fopplantemur infidiis.
Hoc totum quare diximus? Quia vnum hominem integrum,
tanquam vnam bibliotheca exponere inchoauimus:
& in ipiam bibliothecam,qu* ficut vnus homo ita eft :quo
fecilius intelligatur, more hominis exponendaeft. Nam
ilia integraeftj& homo fine illaintegcrnon eft Et nemo ad
Chriftum fine ilia petuenirepoteft, quia ipfe liber perfe-
«ftuseft.Diximus de corpore lite r*, tanquam de corpore
hominis.Diximus de morali fcienria,ideft,rariones moru,
deinterioriratione liter*, per quod cognoicuntur mores
hominum.
Dicamus de fpiritu liter*, vbi i mien i tur Deus,ficut Sc fic
Hh fpiritu
E
L Cor. 1.14
i.O r .j.4
loh»». 4.J4
G
M/ftt. xo.
I
Ibid
H
F.machinemut
pro.decipiamui.