F 'm li W a r t îe fr id i
t M
pore, AmbtidC Affi, VVa'ndaloru'm ducei, vlcinas quaf-
que prouincias bello premebatit. ^TÜ^iaiTi mùltis clati
viôoriis 5 nuncios ad VVinilos rnittünt, Vfaut tribu»
V Vàndatis perfbluerent, aut fe ad belli certâmina praepa-
rarent. Tunclbor & Ayo adnitente matre Gambara,délibérant
melius elle armis liberràtem tueri,quam tributo-
rum eandem folutione foedare, mandant per legates
Wandalis, pugnatutosfe porius ,quam feruituros. Erant
ïiàüidem ttfnc V Vinili vniuerfi, aêcate iutiëhili florentes,
fèd numero:e'xigui, quippe qui vniu s non ni rrinè ampiitu-
dinis irifulæ, terria folummodo parricùla foerint.
raretur ab altero, tiïnc fe Langobardis tranfitum per fines
proprios non vetituros. Cumque Langôbardi quem è fo_
ispotius aduerfus virum bellicoliflimum mitterenc, am-'
bjgerenr, quidam ex feruili conditione Iponte fe obtulit,,
promittitfèprouocanti hofti eongreflurum, earatione vt
fi de hollevidtoriam çapecet, :a-fe foaque piogenie fèmî-
tutis næuiun'aufertem. Quidpluraf graranter quæ poUu-
laiteraît eirefadluros.pollieencur. Aggtdfîis lioftero expu-
gnauit & vicit | Langobardis tranleundi fàcultatem$libi
luifquc, vt'optauerac, iura libertatis indept u s eft. >
G a p . X I I I .
G a p . V I I I .
liefert hoc locô antiquitas rididulà'm fabulam,qüod
accedentes VVaridali ad V Vodan, Viftoriam dfe V Vifiilis
poftulauerint, illeqüe rèlpbnderit, fèillis vi<âbriamdatu-
tum quos primunr oriente Sole conlpexilfetj tuncacceL
fiflèGambaramad Fream vxorem Wod an , & Winflts
vidtoriam poftulaffe,Freamque coo filium-dedjlfe>vt V Vi-
nilorum mulieres, folutos crines erga faciem,adbarbae
fimHitudift'erffcoriipOnej^ht, VnanëqUe ptirtiö Cum viris
i adeflènt, fefeqiïe d Wodan videndas pariter c regione,
quailieper feneftram, Ôriéntem verfus,erat lofitus ad—
(picere, collocarent : at que ira fa&um fuifle. Quas^tun^
yVodan conlpiceret oriente foie, dixille: Q ui font ifti i
’LangobardK? TuncFream fobiunxiflè., VtquitmS nbmeh
fribuerat, vi&oriam condbnarct fficqùe VVinilis VVo-
'danvictoriamconcéflilïè. Hæc rifo digna font, öf pro ni1-
tiilo habenda. Victoria enim non ppteftati eftadeributa
homirïum J fed è ccelo potiu s miniftratun
G a p . ÎX v
CertumtameneftLangobardos, ajb inta&æ rétro DaP-
bælongicudine, cum primitus VVinift d iâ i fuerint, ira
pûftmodùm appellatos. Nafoiuxta illorumlinguam, long
longam, Bâtit barbam fignïficat. V Vodanlàfie, qdem ad-,
îeftalittera Godan dixerunt,îplceft, quiapùd Röittanos
hiçrçurïus dicitùr, & abvniuërfis Germania; gëhfibüs vt
Deus adoratur vqui non circa hæctempôrafed longe àn-
terius, nec in Germania, fed in Græcia fiiiïïe pethibe-
tur,
G a p / ' X; ,
VVirtiii igittir, qhi & Langôbardi i eommilfo cum
Wandalis praelio, acriter vtpote pro libertatis gloria de-
tertantes, viéloriam capiunt; qui magnam poltmodum
famis penuriam, in eadem Scoringa prouincia perpeffi,
valde animo confternati fonti ~
C a p . X L
b e qüa egrêdientes, diim in Mâutiiigàm tranïîré dif-
ponerent, Aflipitti eoruhi iterimpediunt, deriegantés
eis omnimodis pCr foos terminos trànfitum. Porto Lan-
gobardi, cùm magnas holîîum copias cernereht, he^ue
çum e is, ob paùcitatera exercitus, cohgredi audferent,
idumque qüid agéré deberen t , decèrnere'nt, tandem ne-
ceffitaS confilium reperit. Simulan t fe in cafiris fois habere
cynocephalôs, idéft, canirii capitis holniries. Diuul- ^
aant apud nöfteshos peitinàciter bella gereré, humanum,
languinembibere, & (i lioftemallequi Aon poffinc , prô-
prium potare crûorem. Vtque huiç aïfertiôni fidem race-
rent, amp liant tentdria, plurimolïjuéin caftris ignés ac-
cendunt. His hoftes audicis, vififq; cieduli effedi, bellum
-quodmînabàntur,iàmtentàrenonaudeht..
G A P. i n .
Habebant.tamenapud fe virum fortiffimüm, de cuius
fidebant viribus, polie feproculdubio obtinerequod vel-
lent, hune lolum pr* omnibus pugnaturum obiiciunt.
Mandantque Langobardis VtVnüm quem vellent foorum
mitterent, qui cum eo ad linguiste cettainen exiretr, ea
videlicet conditione, vt fi fousjbellatorvi&oriam çaperer»
Langôbardi innere quovenerantabirent: fin veto fapeîgitur
Langôbardi tandem in Maurîngattl perüenien-
tes, vt beilatórum poflint ampliarc numéïüm , pllucsd
feruili iugoereptoS, ad libertatis liât um pérdueunt,vty
que rata eoram haberi pofiètlibertas, fenciuntnïore lb-> I
lito per làgitcam, immurtnurantes nihïlotninns, ob rei
firmiratem »quasdampatriaverba. Egreili itaqùe Lan^O-
bardi de Mauxinga,applicueruntin Golandd.vbi aliquant
to tempore commoratidicnricur. Poft h«c Anthabet, fia-
thaib -, pari modo & Vurgundaib, ^eranrios aliquotpof-.
fedifle: quîènôs arbicari polfomus elle vocabulabagotum, v
feu quorumeunque locorum.
G a p . X IV .
Mortuis interea ibor & Ayone ducibus, qui Langobat-,
dbsaScandinauïa éduxerànc, & vlqiie ad hæc tempora :
réxetarit, nolentesiam vitra Langôbardi dfe fob dUcibiisV
regem fibi ad ceteramm iriftar gentium ftatirérünt. Re-
gnauitigiturfqpereosprimUs Angeltnmidus/fiHâs Ayo- ^
nisi ex prolâpia dficens originem Gungincorum, qtræ t
ttpûd eôs generofior hâbebatur. Hicfiçu't à maibribustra-
ditur , tribus & triginta annis Langobardoium tenuit
regnumk
C a &. X V . r
Mis temporibus quædam meretrix, vno partu feptem^
puer u los enixa, beluis omnibus mater crudelioc, inpilci-
namproiecit necandos. Hoc ücui impoifibiie vidccur>
relegat hiftorias veter um, & inueniet non lolum feptem
infantulbs, federiam noüem vnam mulierem iimul pe-
perilfe.Et hoc certum eft maxime apud Ægyptio.s herik
Contigititaque vtrexAngelmundus, dumitet carperet,
ad eandem pifeinam deuènireri Qui cuih equo^retento
rhiferandosinfentuios mi raretur, haftaque qtiam manu
gerebar, hucillucque cos inuerteret, vnüs ex illis manu
mieâa haftatn regiam comprehendir. Rex milèricordia
motus, làxftumque altiusadmiratus, eum magnum futurum
pronuntiac. Moxqueeum è piieina leuari præcipic,
arque nutrici traditum, omni cum ftudio mandat aien-
dum. Ec quia cum depilcma, quæ éorum hngua Lama d i- i
citur, abftulir, Lamiffioeidem nomen impoluic. Q^ii cum
adoleuilîet,adeo ftrenuus iuuenis eftéblus eft, vc & bellid :
cofifllmus extireric, & poft Angelmundi funus, regni gu-
bernacula rexcrir. Ferunt hune, dum Langôbardi cum rege
foo.ireragentesj adquendam fluuium perucnilicnc,&
ab Amazonibûs elfenc prohibiri vitra permeare, eu m ea-
rum fotrilfima in lluuio natatu pugnaflê,eamque peremil-
lè, fibique laudis gloriam , Langobardis qüoque tranfi-
tum parauilfe : hoc liquiden\ inter vtralque acies prias
; conftitiflè, quatenus li Amazona eadem Lamiihonem
fop^arec, Langôbardi a fl u mine recçdercntjfin veroà
Lami ilîone, vc&faétum eft s iplà vineerecur, Langobardis
eadem permeandi fluenta copia præberecun Conftac
làne quia huius alfertipuis feries,, minus veritaccriti bnixa
eft. Omnibus etenim, quibusyetereshiftoriæ hotæfont,
patet, gentéçn Amazonum j longe antea, quam hu.*c iieri
potuerunCie(Iedeletam;niiî forte quialoca eadem vbi h arc
.gefta ferunturi.non.làtis h:ftoriographis nota iueruiic, &
vix ab aliqno eorum vulgata lii.nt ,lîeri potucrit, vc vtque
ad id tempus, hutulconodünibi mulierum> genus habe-
recur. Nam & ego referri à quibnfdam audiui>vlque ho
diein intimL'Gernraniæ- finibus genteen harum e.xiftere
feminarum.
\ C ap
1
A
X I.
C
X II,
X I I I .
tite r trimus. m
C A P . X V I .
jrtimüi adToendit ad regnumi Ëgrcffi qüoque Langôbardi
de Rugiland, habirauemiit iii Sfiipispatintibds i qui fer-
Igitur tranfmeato Lapgobardi j dequodixeramüs i fld- 1 teoneWbaricb|iMat>peUitotiKi^ointó
mine, cum ad vltenores Krras pemeniiTent, illic per tem^ annorum'fpaciamorarentm^itamexortumeftmfeTa-
pus aljquod commoiabantut. Interea cum nihil aduetfi ! tonerhatque Rbdnlfiim, MötolbiumRegem.
niipicamncur,ôcclientqnictiilbnganimis iècuritas, qüoe ; p ä m K a . ^ i i e a T O t ^ T O e ^ d f f i ^
ferapet demmentomm mater eft, eis non modicanlper- Germanus Rodulphi Regis, ad-Tatoné ferenda: pacts grâ.
niciem peperit. Note deniqne com négligentia iefoluti ■ tiavencrat,quicum-«pretadeginone patmmtepèttret,
quieicerent ctinbti, fnbito fiper eos-BnVes irrnentes, ] cbntigitVwnteRegtsfifted^Um.quaeRumciTUdàdice-
nlures exiis fauc.ant, multos profternunc Sun tantum pet bamt, tranflm haberet.llla mült.tudincm Vircitbm, & nb-
eorum r oaftra « debacchati . i i font, vt ipfom __a__Agelmundum i___nil»* rnmirarum reOuïs
aloicies. întetropaBat lire elle point,
gem interficerént,eiufque vnicamhliam forte captiuitatis
auferrent.
C A P . X V IL
, , Refomptis tarnen poll hæc incômoda Langôbardi viri-
buL Lamiflioné, de qfio foperius dixeramus fibi rege con-
ftitüernnt. Quivt erat iuuenili ætate feruidus,&adbelli
certaminafàtis promptus.nonaliudnili Ageluiundine-^
cem vlcifci cupiens, in Bulgares arma conuertit. Primoqj
prælio mox comifïo, Langôbardi hoftibiis te r^ dantes ad
caftra refugiun t. T une rex Lamiflio iftaconlpiciens,eleua-
taaltius voce omni cxercituiclamare cæpit, vt opprobrio-
rum, quæ pertulerant, reminilcerentur, reuocatentque
ante oculos dedecus, quomodo eorü regem hoftes iugu-
lauerint, quam miferaoiliter eius natam, quam fibi reginâ
optauerntjcaptiuam abduxerinc. Poftreroo horcatur,vt fe
foolqi armis defendereftt, melius elfe dicens in bello ani-
mam ponere.quam vt vilia macipia, hoftium ludibriis fob-
iacere. Hæc & huiufcemodi vociferans cum dicerec, &
nunc minis, nunc promilfionibus, ad toleranda eorum
animos belli certamina roboraretrfi quem etia feruilis con-
ditionis pugnantem vidilïct, liber täte eum fitnul cum præ-
qiiis donaret.Tandem hortatu exemploque principis, qui
primus ad bellum profilierat,accenfi,foper hoftes irruunt,
pugnancatrociter, & magnaaduerlàrios clade profternüt.
Tandemquede vùStoribus vidtoriam capientes, tam regis
funus, quam proprias iniurias vlcifeuntur. T une magna de
hoftium exuuis præda potiti, ex iUo iam tempore, ad ex-
petendos belli labores, audaces effeffci fonc.
C A P . X V I I I .
Defonâo poft hæcLâmiflione, quifecun<Jus regnaue-
rat, tertitts ad regni gubernacula Let hu afeenditl Q ui cum
quadragintaferme annosregnailet, Hildehocfilium ,qui
quartusfoitin numéro regni, focceftbrem reliquit. Hoc
quoque defonfto, quintus Gudehoc regnum fofeepit.
C A P . X IX ,
His teporibus inter Odoachàr, qui in Italia per aliquot
iam annos regnabat, & Feletheum, qui & Feua di&ùs eft,
Rugorum regem , magnarum inimicitiarum fomes exar-
fit. QjliFeletneUs illis diebus vlteriorem Danubij ripa in-
colebat, quam à Norici finibus idem Danubius feparat.In
hlsNoricotumfinibus,Beati tune erat Seuerinicænobi-
um, qui omni abftinentiæ lànéfcitate præditus mulris ia erat
virtutibus clariis. Qui cum hiflem in locis, ad vitæ vlque
rtietas habitaflèt,nunc tarnen eius corpus Neapolis rèti-
fnet. Hic læpius hune de quo dixirpus Feletheum, eiulque
Coniügem,cuius vocabulu Gila fuit, vt ab iniquitate quiel-
cerent, verbiscîelfcftibus monuit. Qu'bus pia verba Ipcr-
nentibus, hoc quod çis poftmodum contigit, longe ancea
futurum prædixit. Adûnatis ergo Odoachargentibus quæ
eius dition ipar ebanty ideft, Turcilingis & Herulis,Rugo-
rumq-, parte, quosia dudum polled erat, nec nô etia Italiæ
populis, venit in Rugiland,pugnauitque cumRugis, vlti-
maq; eos clàde confwiens, Feletheum infoper eorum rçgé
éxtinxif. Vaftataque omni prouincia, Italiam repetens, co-
piofem fèçucaptiuôrum multitudinemabduxit. T üc Langôbardi
de fois regioriibus egreflit, venerunt in Rugiland,
quæ Latino éloquioRugorum patria dicitur, atque in ea,
quia erat fblo ffertilis, aliquantis cûmmorati foritannfe.
c a p . x x . ' :
bilé comitatum afpiciës, iritefcrogaBat qiiis ifte eflè pdffît,
qui tam fublime obfequiüm haberet. Didumqüe eft illh
Rodulphi regis germanu légàtione perfun^a pâtriam rë-
gredi. Mittit paella quieutn inüitaret, vt vini pôcüluin di-
gnareturaccipere. IUe corde fimplici, vt inUitatus foerat,
venit.Et quia erat ftatura pufilluS,éum fàftu foperbife paella
delpexit, verbaque aduerfos eürn irrilbtia ptotulit. At il- ;
le verecundia pariter & indignaribne perfùfus,^ià;ttif&s
verba re/pondit* quæ àmpUorenl puellie côtomÏÏbheihld-
ferrdht. Tune ilia fiirorê roemineofoccenfe,dôlbiremcôf-
discohibere nonValens, fcelüs quod rheritë coheëpèrat,
explerécontenditi Sifoulac parientiam, vükurri'exhilàràt,
cumque verbis iocundionbüs demülëenô, ad ftdèndutn
inuitar.Talique eum in loëo federe coriftituit,quo parieris
feneftramad fcapulas haberet. Qijam feheftram (quafi ob
holpitis honorem, reàuteril vera, ne eumaliquapMlàret,
: fofpicio,velamine tçxèrat preciofb, præcipienÿ atrocifli-;
ma beluapropriis pueris? ytciim ip(à quan ad piticërnam
loquens, mifee dixilfet, illi eum à tergo lanceis proforarét,
faflumque eft. Mox cradclis fæminafignum dedîc, iüiqua
mandata perficiujjtur. Ipfeqi vulneribus transfixus in ter-
ram corruens expirauic. Ea cum Rodulfo regi nunciara’
fuiftènt, tam crudelè germani fonus ingemuit, dolorifouc
impatiens, ad vlcifcehdum fratris morté exarfit, foedukp,
quod cum Tacone pepigerat irrumpens,eidem bellum in-
dixit. Quid plura.? Cônuenerunt vtrorunqueiin campis
patentibus acies. Rodulfos foos in pugnam dirigit, ipfe in
caftris refidens, de ipe viétoriænihil ambigeris, ad tabu-
lam ludit. Erant fiquidem tune Heruli bellorum vfibus ex-
ercitati, multorumqueiam ftragenotiffimi.Quifiue vtex-
peditius bella gererent, fiue vtinlarum àb hbfte vùlnus
concemnçrent, nudi pugnabanr, operientes foluhuhodo
corporis verebunda. Horion itaque vfi ibus Rex indubita -
terhdensjdum ipfe fecurusadtabulam ludertt, vnû è fuis
in arborem quæ forte aderat zfeendere iubet, quatenus ei
liiorum vidlori^m celerius referret.commmatus eius fe caput
abfcilfurum, fi>Hçrul,orum aciem fogerenunciarct. Is
cum Herulôrum fleâi acies, & à Langobardis eos oppri-
mi conipiçeret, interrogatus à.rege læpius quid Heruli ge-
retét, eos oprime pugnare relpôdft. Nec prias malu quod
cernebat loqui audens aperuit, quam vniuerlæacies hôfti-
bus terga præberent. Qui licet le ro tandem in voce etum-
pens, ve tibi,inquit, milera Herolia i quæcccleftis domini
flederisira. Ad hæc verba comrnotus R éxaît,Nunquid
fugiünt Fleruli mei?At ille,Nbn inquit>hoc ego,fedtu Rex
ipledixifti. Tunc vt in talibus fieri aflblet, rex ipfe &om-
nesperturbati,dum quid agerent hæfitarent,foperucni-
entibùs,Langobardis, gfauiter cæduntur.Rex quoque ipfe
nequiçquam fortiter fàciens, exrindtus ëft. Herulorum ve-
roexercitus dum hac illacque diffugeret, tanta foper eos
cælitüs ira relpexit,vt viridantia camporum linaternentes,
natatiles aquas elfe putareht. Diimque quafinataturi brachia
exrenderent.crudeliter hoftium feriebantur à gladiis.
Tune Langôbardi patrata viâoria, ingentem q u am É fc^
ftris repererant inter feprædamdiuidunt. T à c o v e ro ^ ^
ditlfi vexillum,quodBandurh appellant, eiufquegaleam,
quam in bello geftare conlueùerat, abftujit» atque iain ex
illo tempore, itâ omnis Hérulbrum viftus cbncidic, vtvl-
trafupcrferegém ©mnino nonhaberent. Iam hinc Langôbardi
diriores elFeifti, audio de diuerfis genritus, quas
foperaUerant?cxercitu, vitro cæperuntbella expetere,&
vimitis gloriam circumquaque protelare.
C A P . "X X I .
Atvero Tato poft hæc de belli triumpho non diu læ
Interhséc möritür Gudehoc,çüifocceffit ClafFofilius . -, _ > ..
fous.DefunaoquoqucClafFone,Tatoeiufdemfiüus,fe- l » t y eft. Irrmtnamqueflipereum W ho fihusgfermam
' : : " Bibliath.Vet.Patr.Tom.Üs _________ -, ■_______ _ r _______ '. i P „ ,