Matth.iy
.Venio de-
I ferntmvtrofque appellat, vtpote qui fiifceperunt *cgnl
I pttedicationem. De quibus Dorainus parabolam le-
minis proponens ,diceaat : Bonum femen-yfilijfunt rap*>,
fed femen quod necdutn feminatutn esl*, vnde L X X . edide-
runt. Sçmen fatiuum quod feminabitur, id eft » quod
necdnm feminatum eft,feminandam autemeft,iuos>
qui necdutn baptizati furtt,baptizandi autem funt,rec*e
I appellauit, Taper hos fi quid prædi&orum morricino-
1 rutneadat, quianecdum cautelam myfteriotum acceperunt,
Comedcre,[
dcmorticiniscftpa
trocinan
fcclcribus.
Rcpere fu-
per terra.
Super pe-
&us.
necmtegramDeiagnitionemconquifiuerunt,quæ j
fmkuo? illos poffit remouete a fupetuenientibus ex neghgen-
iannam tia peccaris , nmndieiTe dicuntuc, propterprædittam
peccant, caufam venia digni» 'Super quos veto fula tuent a-
qua,videlicet baptifinâtis, ni neceftarroimmundinutit,
I fi vriumex his, quæ mortiçina funt ,fuper eos incident.
oportuerat quippe tanti participatione, dona ad eonirn
I pertinere cüftodiam. Terret igitutDens fpiritu'seos,qut
1 olimperceperunt baptifma,vtnonex negligentiapec-
I cantos immundi fiant»
I „ Si mortutimfuertt animal, quoi licet vobiscomedere, qutca
n daueremtetigeritjtmmunduseritvfqueadvejperam. Etquico
mederitexeoquippiam,atqueponaueritJaüabitvefi'mmtafuà^
j & immundus ent vfque ad vefperam.^
I Quemadmodum peccatores permanentes in pecca-
Mcrs,pec- ris,abominandifunt, nequaquamautemrecedentcs»ac
can iabem poenitentes i,ita iüftis omniftùdio concuirendumeft,
fignificar. .feientibus nobis quiaexeisfari&ificanrarS i aurem m-or-
1 tui fuerint graui peccati morte, non debemns tangere
illorum vitam, nee eorum cpnuerfationis efle participes,
feientes quod fiquis tetigerit> jmmundus çrit3vl-
que quo etfam iple pceniteat. S ed'&qui comededt de
morticinis eorurti, idelï ,qui eos defënderit, quafi ad-
uocatus peccatorum ipforum, vel auxiliator , & pro*
pterea illorum in fe peceata fofeipiens > necelle habet la-
uare veftimenta fua videlicet aftiones, quia & ipie vl-
que ad Vefper u m,id èft,yrquc dumpuenitcat,immundus
crit. ^ -j,
Oitinequodrepfatfuper terram,abominabik erit,nec affume-
turincibum. , QtricquitLquadritpeiis fuper peétus gradttur, &
multos habetpédeôfiuefuper humum trahitur,no comedetisyquia
abominabik ek.NolitetontaminaYe animas veftras,nectang*tis
quicquam eorüm ne immundi fitis.'] .
Iam&haec fupèrius legislator expofuit. Nunç au*^
tem ideô repetit , vt frequenti meditationc ad cufto-
diendam legem moueatauditorem. Quamobremôc
a nobis reçapitulanda funt, quia 86'quiddam noui ad-
didit pra’iènti ianóliórii, necellàriam eis adijciens aótio*
1 nem medkationis. Quæreptantergofiiperterram»hi
funt qui terrena iapiunti&qui lutulcntis, pafcuntur a*
, ótionibus : fuper peótus , fiue fuper ventrem fimilitcr i gradiuntur,gaftdmargiïB operamdantes» In quatuor
1 gradiutïtur luper terrain.» quip'rjedicationemeuahgeli*
éôtum librorüm,pro eo quod falus in eis peccatorum
prxdicatur, abutuntiir in liixuriolâm vitam : non intel*
figent es, qüiapeccatofes, non vt maneant peccatores,
; fed vt ceflent a peccatis» prpuocat prxdicatio» Sed eis
qi-ii in quatuor ambulant, addidit, & multos habent pedes
, oftèndens , quia licet fi non folum ex euangelicis
libris, fed ex alijs fcripturis, atque ex varia, ficut ipfis vi-
detur doârina ho« confirmare cupiunt ,erunt & ficim-
mundi. Et vt breuiter dicatüf ,pmne quod reptat luper
terram, id eft, qui terrena làpiuntjdeclinare nos o-
pprtet j&refügcré : fcientes^quia eorum communicatio
polluit,& fimiliter immundus eft agens, agenv que con-,
currens. . a
Ego ettim fum Doming Deus vejler. Sanfyi eftote, quantum
& egoftnftusfum. Ne poüuatis animasvejtras in omni
reprits, quod tnouètur fuper terram. EgoDomiiiusquieduxivos
de terra AEgypri, vtéjfèm vobis Deus. Sanfti eritù, quia & ego
ftnftusfumf]
' Omnino prohiber elle nosfocios eorum qu^terrena
fapiunt, nec iipotentes quidam finr,ffec fi iultitiam ,aut|
fapientiam fingant, ne u forte facerdotio , vel aliqua-
ïibet amiciantur dignitate. Vnde brpujter omnium re-
pentium, qux fuper terram moucntur,mentio.nem re-
•VE
Rëperefug
ccmmhomilitati
noiircpu.
gaat.
Pollutie,
nes ver*
vnde ori.
antui»
Ægyptui
comcncbratio.
èit,non fuhpliciter hoc quod eft repere refpuen^Tcd fuper
terram reperc, nam humiliari quidem bonumeft, vit
autemad terrenam declinetur fapientiam , non eft borium
,n e c vtilis eft atiimabus talis humilitas, % qua libe-
rarevolens'. ' ' '
Egofufthinquït, DominusDeUs vejler]
Id eft,ad cuius irïiaginem fe£tieftis, vt ccelcftia làpk-
tis,eümqaiin ccelis-habitat imitâtes, propter qüodiub-
j diditr .
Qqi non hoe adderec ,neqj duplïcaret in nobis ian-
•£h1kario'nem»nifieiuseflemus participes & confortes e-
ius ian&iftcatiohis effe<fti, euftodire earn per philöfpphiam,
1&fan6bam,conuerfationëmopushaberemus,vnde
ait'.
N e p ö Ü u a t U u n i i t i j s n f t r a s ^ ^
Prïmum quidem, quia donatum eft aninwe, effe ad
imagirvem Dcir & maxime in ea efle fandificationem
vu lt, vtpotcqpac principatum fuper omïie animal tenet
» ' Deinde oftëndit pollùtionem quam odiohabet,
nofieïlè de mortuis eorporibus,aut cibis imundis»cor-
poribusficut quidam putant fadam, fed earn, quæ ani-
mabusex adionibusmaliseucttit. -Dicensautém,non
oporterein cundis reptilibus, quje modéntur fuper terram
, animas noftras pollui, omnino competenter addi-
d iti . . .
Ego Dominas qm eduxi pos de tm a AEgypri , t t ejfcm vobis in
Deunu\ \ ■ ' ; ' ; ' ■./ .
per Ægyptum, Ægypti demonftrans mal>a, & omnia
opera tenëbrarum. Ægyptiis enrm,contehebratio inter*
pretatur» 'Quibus fi quis v ete carere voluerit, Sc eum qui
vete eft Deus, hab ere fuum Deum, non folum idolola-
triam cauere debetïlèd fi vëre ei adhxrere defidérat,quia
illefanduscft>ipfequoque fandimoniam ftudeat, line
qua nemo vidèb it D eum.
Tfla eft lex anrmanrimt&voluctütn, &omnis anima viuèn*
‘tis,quAmoueturinaqua,& reptatin terra,vtdifferentias noueri-
tis mundr&immundi &fiïatiSi quidcomedereaut quidrejpuert
debearis."] - ' ' * _ ^
;> Recapitulatione more fuö fiuncetiam legislator vti-
tut, vtnöriatlegèntes, de quibus iâttl lex dixit, ÔC faci-
leeapérfcrutentur. Quodautemnunc addidit ,admi-
rabile omnisque plenum iuuaminis, notandumque eft î
prolatam quippe dixit legem dinumerfitis animaÜbus :
rîecfolumvt iepararet inter mundaÔC immunda,fedvt
ïdantfilij IfraeL, vel cognofcant inter viuificantes ea,
quæcomeduntur. Ergo non cibinos mundos reddujir Nos poï*
nec polluunr, fed nos éos, fiquidem nos viuificamui, luimusci-
ea, quæcomeduntur» Et quemadmodum omnis ci- ;b.ofs,ns0I14
bus bonus, & nihil reijciendumefti quodtumgtatiatum^ -
etione percipitur > fanttifitatur enim per verbum Dei > ficut ait
Paulus > ôc orationem :fic ea quæ comeduntur, ea videlicet,
quae nutriunt animam, id eft, b onàs adio nes, nos
viuificamus ,fi bene eis vtamur.Sin autem male, non Vi- i
uificamusjled mortificamus. Qjuienim ex iniquitate facit
elcemofynam > mórtiftcat çius virtutem, fiüë pôteii-
dam. Et quia cibis àbftinent > per fihguam vero fratri* J
b lis detrahunt, de quibus Dauid dicit : deuorantple* J ‘ ’ 1
bemmeam,ficutefeam pants', mortificant niabftinentiàm, I
propter quod beatitudinis eft, nolle difeernere inter vi- j
uificântiaea, quæ comeduntur aïiimalia, & ea quæ non j
comeduntur, id eft, inter eos qui bene bona agunt ,Sc
malas adioneS.Hæcfimt cnim animalia,quæ non comeduntur
, & difcetait non folum feiens i fea qui feienriam
confirmât operibus» Quodpauci in hoc ftudent fcculo-
lo, multis eam per dolos inficientibus, muitisqyadulte-
ran tib us per hypocrifin, vt quidam iam dubiteiiti e tiam
in veris boriis1, quæ fint cotiiedenda, quæ non comeden-
da,propter quod ait
lfiaeftiex.} .
Non folum difcërnendi, fed fciertdifiliös îfrael. Co*
gnoicuntur autem, vel fciunturea' de quibus dubitatur,
r .quorum dubitationem docendo compêlcimus,
quandolègis doóttnxe conuenientia
• docemus.
H
t innucu
bruin crcà
puifl; ma
a I f
IC
Bi, 10.;
. G A P V T X I I . ~
Ï Öquutuséft Dominus ad Moyfén dicens: Loquerefilijslfrael,.
_j & dices ad eos, Muiterfifufcepto feminepepererit mafculum,
V/umimU critfcotem diebjts,ïi<xta dies fejnirattouis nimflnu.'Die
oïlauo rircumcidetur infant ulus. Ip fa verb triginta tribus diebas
kndnebitififanguinèptirificariottisftu. Omnefanäum non tan-
get, &nec ïngrèdieturfdnBuanum,donee ïmpleamurdieipurga-
tioniseius. Sin autem foeminampepererii, impiundae.ritduabusj
hehdomadibus ,iuxrantumflüxusmenßrui. Etfexaginta drfex
diebusmanebitinfanguine pütificafionisfua.| ^
Manifcfta éft legislatoris intentiÖ, antiquum generis
humani fignificantis excpflTum, atque ideo- ex^omnibus
hisconferre nóbisdèfideratiVC'tuitemus fecula'rés tes,;
Scadiones carnis: vtpote nobisnöbenevalentibuspro-
fïigare fandimonil, fine qua nëmib vicfcbit Deum. Nam
mundus quidem per Jeipfum bonus eft, ortum folis eer-
ner^jlunam, ftellafijiccelum coronantes, terram dillen-
tam, diffufiim mare,vtèx his omnibus lapientiacöUigäi
tur,&.conijciatur èpificis.Similiter Sc corpus bonum d l,
Sc nimis bonum quod nobis in virtutibus cónlaborat.
47
Dieoftauo rircumcidetur inf ant ulus.']
E .
Dies enim odauus, quoniam fcpcimx diei, quxirna-
Septimus
goyft praefentis v,it£c, fuccedit .figuraro gerit fiiturifecu-
•lies. Oâa-
J|I in quo carnem prxputij eircuraëidimus, opera carnis
uus dies.
omnia deponentes:tunc quippe non Iblum peccaturi,
fed dec co m mefturi, Su t b i b i aui .dutnnptuci fumus. E-
rvmus autem proculdubio, ficut ait Domi nus,e.v com/pn-
bilibusmcorrupribiles, ficut Angeli: Scmundi modis omni- |
bus,ex immundis efticimur. SemmaturimurMtV'*txlk<?\
incorruptione: fiigitnrinincomipcioue (emi naait corpus i.Ctr.it.
animale, fiugitcorpusfpiiiralc.Ergolliceftmodusqno- trrWcifio
pter quein,infantemodauö die iubet cira imc idU ïn | pcccatum
circumci(um autem petite de populo1'u.o tiftendit, quia briginale [
ante ciicumcilionem, abominabilem habet carnem Sc c9llcb::t-.
inimunddnqpropcer caufas videlicet quayfuperiUsdixi- ^ t5umw*
miis.: Mundaturautem pet circunicilionem, qnximagi- refurrc^°
iieqi gerit refurcediöuis:ihbttuorüm»lllüd autem nirni^/tioms.
quxrcdum eft, quamobtem piierum circumcidi lexprx-
cipiens, ipfiüs' quidem im mwnditiativtacef, matrem aii-
teminimundam elTe dicit, vfque addiemin quoinfims
Habet enim iriftruiqentum ad gl o ti fican d n m D e u m, li n- citcumciditut: oclauo quippe praecep.it die circumcidi F
guam,aliofquCyquiin-hobistant,'fenfasp£rqitos-re5i- fepcemaaccm aiebbsaitmatreincflemiiniljrdamAut Ouattfc- j
aentts.creatuiam;miindi,omnequcemsfalaiium,pct : for«quiainob,cdientiicaufaEuafeduäaextitit,'tranA p S a i e f
hïcaliudintuenteSjCÓxidmms&exhisquaBfiidtarubt.ea'., gre(Tio aüceni-, üüc inobedientia immundiciam nobis i “xnmunda
qua:dintinuiiibilia. Scdquia&fcculoV&carncm^'efi. •otdcmqueconaaxit.ideQhocquodeftimplins
mUlvitfqnms.itiïcDommusdcmnniIodicMct: ittii- kcorinmulicremconuemt. Sed&qüjerend'umèft cur ,I“ S'
dusinm^Ugnilpfitme». Paulusautem, Video d im hgitnin huiüs rd gratia,-in fanguine purificationis fu* manére
rnimbmrneis.refHsnantemtcgimtntismit. K tiu rT iO ^W - I Anliercmpracepit.nonfanguinefordidä Ädinfaneui- 1
ItmurnaUsfim.vmmdatusfübpÜcato, EtottfitóiAWgf* • nemundo.idett.parificationisciusficurihhis qulfe - i
MtemfimtOptra carnis yuflintJomicMo idulteria.imnmi- ' qtiüutuf oftendimr
d i r « , (•: ...i::,':.. li../:, .il. In; lex nos libèrare -.u- ! k ic omtleßmäuinmnungit ,&m hnltuimnoninmdi •
tuif.&dehacremnita tcribëré non.ccffat icnigmata,fi. ' * i
cut^uanc.communii.&fpedaliaJntendeqnibiisv'er- j . S ia g a in ünguinemundo triginta rresdies& om n e i
bis ad Moyicn Dominus loquurns cft;-vt ille filiis Hirael i.i,id..üni.:n i.t.,»,i ..e ,,, i,u„;i ,Tj; ,v
eademverte rhmiftrarcr. Faciebaf aurem hoc nonfru- j 4cbuiui'modicaufam,nifi exdieWm peifautatione r e i !
lira, fedpalam dempnftrahs,quc>d ipfe quidam Klbyli. |
loquerccur, vradinteUigendamvircureni legi'$idoneo\
Moylcsautem populo ,Vcqoiauon to.tu'm capie b at, nec
fpiritale fufeipete rnantlatum, nec.Deo loqaeiitc audi-
redegem, fiiblimioia nar tan tem. Hi’ncemmquodipfd
maoere ia
Deo legem dantc, diccbatit ad Moyfén : Loqueretuno-
Dorninui, nè forte möria-
mur. Sed Sc Iiumilicct eama^queiëcundum humanam
pöffibilitatem, hoiriinc videl'rce't tiadcnté, fuftipiunt,:
vfradfpirirum paul ati m-afcendatu q Per literafii igitür
fernen fufeip i enSe il müfier., qiix viri epneipit ex iêmine.
Hanclèptetndiebuseffe immitudärh dicït, Sc'qüampb-
rem ï. videlicét qüia lator immundus éft, vtpote hasres
Adara^qui pertranlgtê (fiönëm immun dusfaëlus, atque
ica-Euse mixtus , omn e genus h umanum fecit immun-
dum. I Aperte autem hocin facra fcriptura legitur, quod
poftquam exiit.de paradifp, tnulierem fuara A d a m co-.
ghóuit, atqueiila deduci cxpit humanum genus. > Septem
autem dies ideo müliefem eflë prcécepit immun-
dam, qnia Adam , pér .cuius lemen fufcepi,t i.mmundi-
tiamjcumgenqrc vitam nöftmm polluit. Septem die-
ru.nr numetus, figntfica't pet quèru tempora réupiuun-
tut.. Pfopter quod etiam eius' tequiés lèptimad.ies ,id.
eftj intelligibile. Iperatur fabbatum. Quomodoautem,
npftram polluit vitam ? InduCens ei qialeifi^ibncmöc
trahsferens ad miferiam, earn q u a m förtiti fueramüs ab
initio beatitudinëm. Quodmanifdlumeftexhis,qux
Deus ad Adam | | t\%'.Maledtäa terra in operibus tuis,ß>ina(,&
tribuloSgerminabii tibi, Proptetea S&finnd legislator dixit:
Secundum dies fépafationismenftru&i] , •’ ,vv . 1 ,
Vel ficut EXX.Secundum dies purgationis menftrux
immun daerit. Quid autem hoc fit, alii inter pretes pla-
niusediderunt. Simmachus quidem dicens »fecuncwm
dies feparätiönis, affli&iohis: Aqüilafeparatio'nis,mife-
riae: Thèo'dotion, feparätioniNs,dolpris eins, Milena autem,
8c aftliélio, 8c dolor tuncefïè caspit, pbftquamic-
peratus i a paradifo Adam >.noftrain focricus eft vitam,
quiä in fudote yult.üs comederc paneni .cbndemnati fu--
miis; Huipfeufui planioreniSc ihdubitabÜcm,addidit
p t o b a t i p n e m , q u a n i - d i c i t S - ''
p e n e m u s ? T t i g i n r a q u i p p c & e r e s d i e s i d e o t t a d i d i t , v t
adieiäls legteni,cuncli qtedraginta fiant. Aliud ergo per G
hoc legislator fighificat.QeUaergoindiebus'quadragin- iTrrgia
tamalculusdiciturinfäns for(nari,dubh^cperaa,quæ
diaafuntprotentur:ïdeft,quiaipfequ!deÛbtenriageneris
humani imindaêft,ficut à Deo.crcarai Öninia enirn,
qti£ fei it Dens, er aut valdc boiia, & multo màgis liomo. Proprer
quodaic: ln languine inndojIiLiepunficadonis mulicrem
federe. Qdia arftein perlacceffioncm'Äditranfi
gredientis læfus éfl, ^ecelTaiié quæ lemen fulcepit, Si; có.
cèpit.pmne lànaunr non M o g ê ,# infaoauarip n on in-
gredlemr, vlq; dum eqinpleâtur Iles purificanonis élus:
id eft,vfque dum compleintupdies quadragitita, in
buspuei'fonuaiur.IpianuippeimagoDci.mundaaoeft
natura; iioftræ.quamiitsruentfordidata.Eigo nenuaqui
ingiediinlanffcuario, necomnc fanétum tâgere præccpli
fiaera;m\nifiimagop^meldàteranoftrôgenéi>fan-
aorum nobis prasftiti)|èt; ingrelf(un. Propter quam fai-,
uandamapfeqLiûqiiiicarnanis citDomiaus ,fuam imagineniûluarevolsiislSedinquadraginrad&
bus'âdcoelil
earn fidlblit, fèciindum quod «un hominem plafmahs
invulua donat, & tucad véram fandluarium naruranofeaipgredjtar.
Aperteauremh3ecprotenrurperéa,qbd:
degenerefemineofanciaitat. .(^iaÆiiimo^oeéftïîa
diefotmari in veerb feemiriæ dicuntuivraritundem nu-
mernm ad implerionem dierum puiiBcatibnis eatum
q u i fernen fiilcipiun tjpgccepir,ait ennn lie:
Sifommam pepemit,immmidtmt d*Ubm hcbimudïbus:
iuxta ritut&fluxus metiflrui. ]
Sqaum.ôpoixetquatuordecim dicerc, non fie diçit,
fed duabus hebdomadibusduxcà titum Huxus menftrai.
Propter^adillumnosrianfmittitfe'nfumodcftiytinfepeem
quidcrndicbuselTehumanain vitarn : fiuxusaurein
Imago Dci
Qoltræ ba-
Faemellx
>àogcfi-
m » die for
mancBrin
vcero.
H
.meptoidaffliiäion6iius,S£dolor£,8einifeiianiintelliga-
1011 a. Dixit a.dnab us heb domadibus lebte ,lquia duplo
genusanuliebre muldarfi eljltquia n. & Ajö&OediaiOif i
né,in fadore valtuSfui mâducanspaneioefuu. Ha'ber etiâ
ipfarerram,fpinas,& crib.ulosgerminanté,quiequumex biumodis
terraortafir,in tendmreuertirur.Hab'êrétiampcenâlpe- I !
^d\cm:tntnßmdpariaßl'wi1& adtnrumtuutonuerfotua,&J Gtmri.
ld' 1 ' . i - ' " ■ ..........’ ipfeati
Genus foe-
mincum