Or do Rom.infK
Ponrifcxigimt tpoftqiiam in mcdietatcm chori perdu-
citur, ptcsbyteris qui cum duccbanc > hue diàconibus ma*
nus eius oiculanJjibui^propriaque repetentibus loca,incU-
iians fe,Deum prQ pcccatisipis^eprccctut. | . || ■
X qnc ereéhis,prinuim duobus presbyteris jdcmdcdi?'
tônis ohirtibus.pads orculadabvpvCCQvdmcm.ln quibulctym
enim locis.vfo^ bi:s,finiti?> *?Vn1“
fier cum Portan*?{?
ap^çç/rdata^tcaltarCiCpça^, \uo incenfom ppncns^&fijD-
d^Cpbus dèfuper Éuaqg e lj^ «w n
liiYverbnbn inccrilum atfaltare portatu^ a^itc quam pp-
latjoflicsakari -fopeqpQflq^tur. j
Igjlrur hismeradtis, cun> ^Ipri^innucntc Epifcopocata-.
bitiuà&pc ai£tis presbytcris in fuptriorem aucendus eft
gradfi non omnino ad altare.In quo etiâ loco greflus ngen-
dp$efl*vfqucquo primu p^hytpr,&tunc duo St duo dia-
coni altaris cornua ofoulant^r,& nouiÉRmc archidiacpnu?
côntmuqv t^piicopui in altiôralcandere inpt:*4
périt,hiBdiacoiiis qui priitè ftixta àltard ftàbati t; G/orix Patrt
choro caffente,ad ptôprià locareifortendùm dft,&quatuoi:
in dextero choro,tribus in finfflro ftaridum erit.Qiubus ita
finitis,i cem vcrfus à choro cantandus eft>& Pontifex vlqut
inmedietatern altaris duccndns, vbifo altari inch nans E-
uangeliun»d£culetiir>&fic)dcmum dçxcro cornu altaris,:v-
bi etiam fibi fedes pacata eftolculum ferat.Tunc alius pres-
bycerproprium repetarIocuaa,aIjusautcm librum Epifcp-
po porrigat,atqnie rcuoluat, & diatoniquatuor midex^ro,
très in finiftro altaris cornuconfiftànc;.Perado itaque in-
troituianmrente Epifcopo,cantandijm eft Kyric.eltifon-Sine
cuiusinlinuatione cancbrîem nihilcanfcrelicdbit. Et tupd
acolyiticandelabi a in inferiori graduquafi quodam filo per
rcdarn lineam ponant* vel , vt quidam volunt, in modum
crucis. . ' V ' • X ’
Igitur cum Gloria in exceljis Deo percantabitur,&Pontirex
fcendctit,accipiens corporale sfofouame
'diac'opojruperalrarediuendat;qUMVtiqiJintcum ^ e^PUr
to lino debet,qu» undone mundà corpus
Potnini lqgij;uripuolutum i^ fopulp,fop^iS< tapt* qugnti-
t a f i s i ’
bus çlcriçis‘4ëorçm?r^fo>6p^ ÿf^ « p p fo ^ ÿ e a p ien s
calieem ab ^eoly tp y.wfofo
lead populum > Pax vobifcum di&urus» conucrtit,diaconi
fimul cum eo fe conuerfiiri fontrcumquc collcdlam rimer
ri t,ledio. legatur,& fedcnte Epifoopo,accedat archidiaCo-
nus,& genu ftexo ante eum,rcgat veftimenta illius,& prse-.
bens fc ad pedem,reuercatur.Finita vero ledlione, jUis qui
gradualem,& alleluia cantaturi funtiuxtapulpitum, inin-
tenbrigrachiftandüm.eft. / • '"■■■■ .
Cum autem omnia vfque ad Euangelium impleta rue-**
rint, accédai Princeps Ecclefi* ad Epifoopum, pyxidcrq,
qua thus habetur ,-in manu ferens, fequente acoly to »qui
thuribulum portat,&impofito in illud incenfo ab Epifoo-
p o , & fubdiaepno in dextra parte altaris diaepnum præ-
ftolanre.accedat diaconusadaltate,Deum.his verbis ado-
tAt\imxDominc-,labia mea aperies, &osnteum annunciabit lau-
dm tuam. Et adorato alrari»genu fledtens. ante Epifcopum,
acc ipiat ab eo benedictionem.& præbens (c ad pedem eius
& adhibentc manum Epiicopo,oiculetur cam:& protinus
ad altare progrediens, fu mat Euangelium .continuo iedku-
rus«Canaelabra autem ferentes, infra pulpkum contra dia-
conum ftare debent , ied ille, qui thuribulum tenet, iux-
ta cum ftet in hniftra parte,vlquequo Euangelium perlega-
tur. • ' A'’ | ■■ ' -
. - Vt autemdiaconus legere inceperit.duo aeolyti inuolu-
d iniacrario à cuftode Ecclefi*,iacra vafaaccepturi font, &
vâs in idopûs exaliqub me^flo ^m a tum ,;fo M
plurimaquaiiaciisïorammaiad^jt^pl^
finiftra manu, illtf quo ànqjilo fo.Çfnfomportatüiusxeft.
( -tl ù ^
QuibuS ita bera&is,$£ lymbijjbhfotpjflicat Pofoife^ad
fis:J5flwiw«< V f i b t j c Ô rpnut w tunc illq iuhuent^ oirerno
ad locum ybi oblationds a fideîib us laicis, /îüeviris|iue
foeminisôiSèrunfor, e à (9emM^ turua^u%qr,
demibus çoram eo lubdiaconoçum calice, & acoly to cum
pa!,tena. V ’ i ^ a» <. K
Quo çum peruènêHt Ymactfous a fobqjacond. çâlieem
accjpiensj^nibus qüÏcmlanones pbfolerunt,, eifopmab
eó açcijptisV^inpatenàm ^mpoutis,TOanufoam çum çali-
ce ad okulapdum
ad pornmdüm .ille autém cuWprèsbytèró Epifcppum ad
altare reducat^uniliter,yt anw,pr*cedentibusillis.çui?^:a-
lic«cpat’ena'. v .‘' , V , ‘ . iv.
Vbi ciifn ❖ entufo fuerit&Epifoopus fedem pêcièrit,an-
tçcedant duoacolyti cum mahutergio &genuflexoanc^èu
rbtfon ijli (inüm’ eódern coPpcnan't,nejàuâns mànus,yquà;
cafoiam (pargat.Terdlus a.acolytvisJ, aqüam illi mfoijftratiir
rus,in medio duorum,genufle£tatcoram cor.Quód xdcóab
antiquis patribus decretùm ferturjytPontireXjqui tune cç-
Icftem panem accèpturus efta terrenp pane, q»em iam a
laicis acçepit, miahus lauandp expureet.
Lbtis autem mahibuSjforgatÊpilcopusjVtacçipiatob-
lationes a duobus prcsbyteiis& diacbnibus,&ab omnibus
cléri‘cis:quos non tam patrum inftitutaiubënt qua propriu
arbittium itnmplare foàdet: quas cum acceperi t , atque al-
tari foperpofuerit, apportante iibiarchidiaconooblatas in
patena,à nullo immolatas>aocrpiat èxillis q u â t u r n f ib i fuf-
ncere videatur,& alias archidiacprio reftituat, quas illç cu-
ftodi Ecclefiæ ad obièruandum committat. Igitur oblatio-
ne altari iiipcrpoiita,accipiens diaconus calicem ab archi-
fobdiaconojfuper altare continud poriar.
' ’TuncEpifcppus bencdicens hôftias,& dicens: Vent fin-
clificator oHmipotës, at erne Deys,benedic hocfacrificium tibi pro-
par at um, qui jiuis& régnas infeJulafècülorum:cotmenatCe,8c
fumât incenfùm à cuftode Ecclcnaç,ponenfque in ! tutib'u-
lum»ofterat illud altari detquearcnidiaco'nb.
Ille vero poftquam hoc commendauerit acoly to, ear
in locum foum, fcilicet in medio diaconorum, qui ora-
nes coram altari retroEpifcopum përredam lineam flare
debent.
, uluv-wv..*^ ______ ____ ____ TunçEpifcopus dicat ad populum conuerffo: Orate pro
chmum M*ramrt^*aTtër e û " ^ cooper- . we.Hoc cum dixerit/ubdiaconieant retroaltare:6dbi flantOj&
vinocurnaquamixta^nfufoindexteraparte,alterque - tes.cantaturifontquindcamgradus&diaconicoramalta-
cumpatenainfiniftraparteerir. , ; 'rifi,mfotpr.Apud^iwfoamautemvfm-o:banuit,M
Itaque perle«fto Euangclio,accipiat fobdiaconus pului- nos in chorp^are vfque dum Santlus canamr.& hoc fimrö,
nar.ôcEuraeelium à diacono »euroque pnecedat. Coram j eos coram altari rgtro diaconos aliquot gradibus infra con-
qup etiàm vnusfcum thuribulo,& feptem aeolyti cum can-, fiftereAtum retro fobdiaconus acoly turn patenam & fidelabrisivfqueantedtarêantecedant.
Quo cum peruene-ffiulamhabentem,inferius flare, ,
rintjEpifcopusaccepto odoreincenfi, Sc Euangelio deo- Ergocum diólum fuent,S4»<ï»»,veniant tres aeolyti,
fculato adprædicationem per manus presbytep& archi- ' aquamdiaconis mfoiflratuTuqui cumlotifuermt,& archi-
diaconi perducendus eft. Etinterim dum fermonem facit diaconus cum Epifcopo calicem léuauetit, & ille dixer^,
ad populum fobdiaconus circumeundo ftatribus Euange- Per omnia feculafieulorunr, in aliquibus locis,fobdiaconis in
hum ad porte t.ab omnibus ordinatim deofculandum. S|n priorem locum euntibus , diaconi lbi perfiflunt, vfque
Epifcopus pnedicare noluerit, alta voce inçipiat \ dum Pater no f a cantabttur. & he demum omnes reuertün-
■ Credo in vmm Deum ita omnis, chorus in- jMur. Cumque tpifeopus, Pater noJler> finierit, accipiens
autem
canere
I ommpotentem, ad finem jrfque perdu- chifubdiaconus patenam ab acolyto, pfferat earn archi-
diacono.
Diaconusveroftarim.vtipulpitograAum aJ.altaie a- I; Ille aittem vt cpilcopm dicit, Da pnfitm pmm pate
uitu •
t>i bffaits ÜMijfa.
hàm illiâdëommodahs, hitmetum eius ofculetur, flatim-
4 0 t ?
qUc Epifcopo dicentc, Per omnia fecula feculorum, accipiat
benedi(5lionalem librum,& conuerfos ad populum dicat,
Hümiliati vos ad benedUHonem ï & clero lefpondente, Deo
grattas, potrigat Epifcopo librüm.
Expletatiutcm benediilione, VcniCnsptesby ter,accipiat
pacèmab Epifcopo * eaiidcm cæteris oblaturus: diaconus
verofomens calicem & patenam ab altati > fobdiaco-
no patenam poirigat.quam ille abolyto ad teUendum prat*
beat.Ipfc àutem diaconus tenens Calicem & fi ftulam, ftet
ante Epifcopum,vfque dum ex fànguine Sc corpore Chri*
fli,quantum volueric fum.it, & fic calicem & fiflulam fob-
diacono commendet. Quo ptodnus in finiflrum cornual-
raris peigente , acoly tus ibi cum patena coram Epifcopo
conliftat. Prcsbyteri 'ergo &diaconi ofoulando Êpi fcopum,
corpus Chrifli ab eo maiiibus açcipiant yin finiftra pârtè
altaris communicarun. SubdiaConi àutem, ofoulando ma*
num Epifcopijorc accipiantCorpus Chrifli ab co.
Poftquam vero diaconi in finiftro cornu altaris de fan*
guihé Chrifli Communicent, venientes fubdiaconi ordi-
..natim',accipiantfanguinem Chrifli ab atchidiacono, ma-
nus élus ofoulantés. Eteidem diacono nimis caute procu-
radum eft,ue quid in calice aut patena fànguinis vel coepo'
ris Chrifli ccrhanrtat.
Hisitaperaâis,duodiaconi complicantes,corporale:
ponant fuper caliCem,fiflula in eo adhuç rémanente.
Interim autem cantetur Agnus D e i , S c quae tunc caneqda
font,Dchincomnescum iam communicauerint, acolytiis
qui patenam,portât, in fini ft ram partem alcans pergens-
cum fobdiacoqoconfiflat.SedentcveroEpifoopo.fecun-
dum prædiâura ordinem tres acoly ti,genu flexo apte eum.
aqua m ma ni bus miniflrent.
. Lotis autem manibus,forgente Epifcopo, conuertente
foad populum,& dicente : Dominas vobifcum, fubdiaconus
cum calice,& acolytus cum patena,vna cum diaconibus fe
conuerfurifunt.Cumque Epifcopus Colle(ftamfinierir,Öc
Diaconus : Ite ,mijfaejl, Sc clerus Deogratias dixerit,duo di-
aconi accipientes manus Epifoopi, Sc fubdiaconus cum calic
e ^ acolytus cum patena dum antécédentes, vt prædixi-
musjintiantem, itaexeuntem cum omni procclfione ad
lacratium reducant.
I N C I P 1 T O R D O Ê C C L E S I A S T U
eus Romans EccUJist, v e l qualité? Miff*
ceiebratur.
Rimum omnium obfetuandutn eft, foptem
flè regiones Ecddfiaflici ordinis vrbis Rpmç-
& vnamquamque regionem fingulos habere
diaconps.regionatios,& vn iufcuiufque regio-
qis aeolyti per manum fiibdiacorii regionarii1
diacono regionisfo* officii caufafiibduntur. Qupriun diaconorum
, fi qiiando quifpiam moritur, donee loco eius
fobrogemt alius,illius regionis aeolyti archidiacono obe-
diunt : quia omnes aeplyti , cuiufounq; regionis fint, caufà
ecclefiaflici officii ad miniflerium eius pertinent. Quod
etiam de foqUentibus or dim bus in telligen dum eft, for uato
vnieuiquc per eum proprii gradus ( minifteriali ordine),
archidiacono in foi ordinis minifterio fobdicis. Vtfiquis,
verbigratia, vim paffusfueric, fnie.ab ccclefiaftico, feud
quacunque militari perfbna,fiue à fui ordinis primo, eius
caufâad effeâum minime perueneric, habeat archidia-
conus,idefl,vicarius Pontificis caufam , qualiter fubdi-
torumfibi querelas abfque notitia poffit explicare pontifias
t estera vero per minores ordines finiancur. Nam
primo portee, vt poft numerifm ecdefiafticarum regio-
num, fciat,qui vpluerit, numerum dierum per hebdo-
madam, quo ordine circulariter obfequantur.Nam prima
feria, regio tertia, id e ft, Pafchæ : fodunda feria, regio
marta : tertia fèria, regio quinta : reriaquarta, regio fexca.- |
«riaquinta,regiofeptima: feria, fexta, regio prima: fab-
bato,regio focunda ordineproprio, ram in'proceffione,
quam in ecclefia vbicunque eos propria dies Tatione foi !
gradus focundum ^ prifeam conflicutionem ire vel mini-
Biblioth. Vet.Patr.Totti‘8.
flrarc compulctit, à minifterio Ponrificis non poterft j
.fine vlla lui decfTe cxcommünicationis fentcntia,Vel ûni* j
maduerfionis difoiplina. Quotum minifteria primftüs J
foqündum ratiönem fimplicem duplicitcr diebus fingu- '
lis^diuidebannir » id eft , ill proccfliohe Apoftólici ad ;
ftationem : St in egrelfu è fadario vfque ad Miflàrum coh- j
fommationem. Diebus itaque folemnibus | ficuticft Pa-
fcha, primdomnesacolyti regionis terri* , &def<inforcs
ortinium regiottUm conuementes diluculo in parriar-
chio Lateranehfi, prxccdunc Pontificem pcdcflres ad
ftationem i ftratoresautem laid a dbxcris Sc firiiftris cqui
ambulant, ne alicubi tituber i qui autem eos eqüitaiues
præcedunt, hi font, diacones, primicerius Sc dud.nota-
riiregionarii,defenfores regionarii, fubdiacoili regionarii.
Procédant vero diuifis turmis,fpatium i liter Ic&Apo*
llolicum facientes. Pqflequura vero hi font qui cqui tan r»
Vicedominus, Veftiarius,nbmencâlator atque facellari-
us ivnus autem ex acoly tis ftâtionatius præcedit pedefter
dquum Pontificis,geftans làndlum chrifma manu in map*
pula inupluta cum ampulla :fod &• omnes aeolyti abfque
facculis & findone & chrifinacc non procédant, quod dif*
ponit ftationarius. Siquis autem adiré voluerit Pohtifi-
I cem > fi equitatjftatim vt bupi viderit, defoeiidic de fcquo,
& ex latere viæ,expc«ftat vfque dum ab co pofot audiii,
Sc petits benediiSlione , difoutitur à homcncalatore v e l!
fàcellario caufà eius > & ipfi indicant Pontifici, Sc fini-
unt. Quod dc fimiliter obferuabitur, dtiamfi abfque vlla
petitione ei quifquam obuius fuerit. Qui Vero pedefter fu-
erit,tantUmmodolocö foo figimr,vt ab ep audiatur vel be-
nedicatutiDie autem refurredlionis Dominic*, procédai*
te eo ad fimdlatti Mariam,notatius regionarius ftat in Jo l o,
quidicicur Merulanas : St fàlutato Ponfifice, dfcic .* In nomine,
Domini nofiri lefu Cbrijli, baptimati flint hcjlerna nolle
infanlta Deigemttice Mar ta infantes, mafiuli numero tanti,
fotminotantxi Refpoiidet,Deogratias, Sc accipir à facclla-
tiö folidum Vnum t Pontifex aucempergit ad ilacioncm feria
focunda ad Mifiatn fimiliter. Feria tdrtia , in reflexio-
ne poTticifandli Pauli, tantum obfoquuntur ii qui pede*
ftre$. -In die vero fanólo Pafoh* ,,.omnes acofyti regionis
terri*» fitpul & defenfores omnium regionuni^ conueni-
unt primo diluculo in patriarchio Lateranenfi, vt dum
procefforic Pontifex, equum illius pr*cedanr. Aeolyti
autem qui inde fùerinc, obforuant, vt portent chrifma
ante Pontificem &Euange!iasfindohes &ftfoculos* Sc a* j
quam manus poft eum , licut fopra diximus. Apoftoltim
autemfubdiaconusjquiledlurus eft , fob cpta habebitî
Euangelium , archidiaconus ; Aquam manus , patenam
quotidianam calicem, foyphos &jpugiUarcs,& alios aurcos
&gcnc|lionesargenteos,cum colatorid argenteo & aureo
Sc alio maiore argenteo, amas argenteas, eantatorium, &
cæteravafàaurea Sc argentea, cereoftata aurea St argen*
teadc eedefia Saluatotis » per .manus primi manfionarii
fumunt, & baiuli portant. Diebus verb -foflis , calicem
& patenam maiofes, Sc Euangelia maiora î de veftiario Do-
mfoico exigant fob figillo veftes per numerum, vt non
perdantur, Sellam ponrificis cubicularius laicus pr*ce-
dens déportât, vt parata fic.dum in fàcratio ;vcneric ad de-
nunciatam ftationem..Denunciata ftatione diebus feftis
primo mane pr*cedi»omnis clerus Apoftolicum ad cede*
fiam,exceptishis , qui in obfequio illius comitamur,vtfo-
pra diximus, &.expedantcs Pontificem in Ecclefia cum
fupplementario, & baiulis, Sc reliquis qui cruces portant,
fedentes in presbyterioJipifoopi quidemad finiftram in-
trantçs,presbyceri veto in dextram, vt quando Pontifex
foderit.adeosrefpidensjEpifcopos ad dexteram fui, pres-
byteros veto ad finiftram Conrueaturf fod dum veneric!
Pontifex prope Ecdefiam, cxeuntes aeolyti Sc defenfo-
res ex tegione ilia, cuius dips ad officium fuerit iti obfe^
quio,pr*flplantuteumlocoftatuto»antequam veniat vbi
defeenforuseft. Similiter &presbyten ticuli vel Ecclefi*,
vbiflatio fuerit, vna cum mâioribus domus Ecclefi*
Roman*, vel parte diaconi* ( fi tarnen ilia Eedefia diaeo-
ni* foerit ) cum fobdito fibi prçsbyteto & manfiona-1
rio,thymiamaterium.deferentibus in obfequium illius,in-
clinaco capite dum veneric. Acolytus quidem cum defen-1
L I *3 ■ ' * foribusj