®§ r S.P.N. M axim! Cmfejf.
Sccbrium
eobucleü.
7 6, Eaquæ nobis in rebus folent accidere,partim sut
in anima, partim in corpore, pàrtim vero in iis,quæ circa
corpus efle comperiutur.In animafont,cognitio &igno-
rantia, obliuio & memoria, charicas & odium, triftitia 8c
gaudium : 8c reliqua. In corpore vero voluptas & labor,
fenfus8corbitas,fanitas8c<egritudo,vita8cmors,8cfimilia^
Resautem quae circa corpus elle cotnperiuntur, font
prolis procreatiojfobolis inopia,diuiriæ 8c paupertas,gloria
tfcignominia. Harum rerum quædambona quædam
mala videnrar elle hominibus. Eft verb horum nihil in fe
propriaratione ncquebonum, neque malum : verum in
ipfo demum vfo eorum ,ve Ire do ,vel par uo, bona aut mala
efl'e compcriun tor.
' 77. Bona eft cognitio tiaturafoa, pari modo quoque
fanitas. At qui his contraria pluribus profuèrunt : Im-
probisenim haudquaquam cotiducitcognitio, tamctfi:
natura, vtdidum eft, bona fit. Similiter neque fanitas
nequediuiriae,'neque gaüdium, neque enim vtiliter his'
vtuntur. Num igicur contraria his conducurit ? Atqiii
rieç ilia propriaratione malaexiftunt, quanquam mala
eftevrdeantur.
78. Ne abutaris cogitationibus, ne ipfis quoque rebus
neceffario abutaris. Ëtenim fi primum cogitatione
non pëccauëris, neque deinceps Operationen fado facile
peccabis.
79. Imago terreni exiftunt generalia vitia, videlicet
ftultitia,pulillanimitas, intemperantia, iniuftitia. Porrb
imagocosleftis, virtutes generale^nempefopiëntià, for-
titudo, temperamia, iuftitia. Sed quèmadinodum porta-
uimus imaginera terreni, portemes etiam imaginem cce-
leftis.
80. Quod fi animum induxeris inuènire viam du-
centemadvitam, eandeminviaquærasneceflèeft, 8c i-
biinuenies , ineafciliCetquædixit ;E go fum via , 8c iaT
nua, & veritas, & vita. Véruntamen valde laboriosè hæc
tibi inquirenda & indaganda eft. Paucienim font, qui il-
lam inueniunt. Eft itaque omnibus modis tibi cauen-
dum ,nedpaucis illis deftitutis , cummultisviatoribus
inueniaris.
81 Quinque font per quæ anima a peccando deterretur
atque retrahitur, aut per timorem hominum, aut timoré
iudidj,autpropterfuturammercedisretriburionem,aut
per Deicharitatem, aut poftremopropterflagellam con-
ici entiæ.
8a. Quidam affirmant nullum malum effoin rebus
exiftentibus, nifi forraffealia quxpiam visfit qua ad malum
pertrahimur .S cd hæc non eft quicquam aliud,quam
negligentia nacuralium adionum mentis. Quapropter
quiharum curamhabent, femper quæ%onafunt , fa-
ciunt, nunquam verb mala. Poinde fi & tibi proponas
abijcere negligentiam, abiicies quoque malitiam, quæ
hallucinans vfus eft cogitationum , quem rerum abufo
ftatim folet confequi. .
83. Secundum natutam eft, vt rationalis pars in nobis
& diuæ ratipni fobijciatur ac ob temperet ,& irrationalem
partem innobis regarde gubernet. Eiufinodiita-
que ordo in omnibus conferuetur, atque ita neque malum
erit vllum in rebus quæ font, neque quod ad malum
percrahat inuenietur.
84. Cogitationum quædamfontftmplicesjquædatq
compoûtæ. Epfimplices quidem carcnt affedibus; com-
pofitæ verbijfdem fubiedæ font, nempe ex affedibus 8c
intelledu compofitæ* Hæc cum itafirit, complûtes ex
fimplicibus cernetc licet fequentes compofita, quando
fcilicet ad peccandura fecundum cogitationem moueri
inceperunt. Exempli gratia, vt circaautum afeen'dit eogi-
tatio qjiædam inalicuius mentem adfedum de auro indu
cens, inox deinde cogitatione properat ad fcrtum faciendum
, iamque in animo peccatum forti plané admi-
fit&perfecit. Cætetum aori memoriam vnafequebatur
etia memoria crumen ç&fceb ri j 8ccubuclei,8creliquorü.
Et memoria quidemauri erat compofipa, habebatenim
adiun dum affedum. At crumenæ & fee b ri j 8c reliqu o-
rum s fimplex,: neque enim mens ylloeorumaffedumo-
uebatnr. Et fie quidem de omni cogitatione fimiliteriudicandum
eft, cum ambitionis, tum mulierum, tum et-
iam cjeterorum.Neque enim omnes cogitationes,qua: fe-
quunt-ur cogitationemaffedum cientem, ftatim affedi-
bqs plen* !unt, vtiara demonftratum eft. Ex'his icaque
feire po(l'umus,cuiufmodicogitationesafFedibusvitia-
tce ßc qu* fimplices fint;
85. Quidam aiunt daemones in fomnis pudenda hu-
mani corporis cbtingere,acdeindefcortationis affedufn
excitare,poftea,ab affe du iam excicato,rnuliefis formam
in mentem i nferri per memoriam. Alij verb eofoem affirmant
animo mulieris habituapparere,'6ecoBporis pudenda
contredantes libidinem commouere, ae fic deinceps
in animo phantafias 6c imaginationes fobfurgere. Rur-
fos allj fentiunt, aftedum, qüi in ipfo appropmquante
daemone fortiseft 8c vehemens, noftrumaffedum mp-
üere, atqueitaanimum cogitatiotiibuslncendi ,'fon»a-
rum imaginationes per memoriam inducendo. ‘Non focus
etiamreliquas vitiolasimaginationes, alias quidem
fic, has verb fic affirmant co-ntingere. Veruntamen in
nullo praedidorüm modorum daemones Vllum affedum
mouere valent, praefente animae charitate 8c continen-
tia ,fiue corpus agat excubias, fiue fomhP fopkura quier
feät.
8 5 . Praeceptorum legis quaedam & corporaliter &
fpiritualiter conferuända font , quaedami veto tantum
fpititualiter. Exempli gratia, Non mctchaberis, nonoeeïdes >
non funttm facies, & id genus fimijia, 8c corporaliter & |
fpititualiter neceffario conforuandafont. At eircuncidè-
re praeputium j feruare (abbatütn, madare agnum, edere
azymos panes^cum falfamentis^) 8c fimilia,tantum fpiritualiter.
87. Tres font in monachis morales ftatus generaliö-
res. Primus quidem, nullum délidittn fado admittere.
Secundus, nonpermittere vtaliquanrifperpetfeuerent
in animo cogitationes,affedusinducentcs.Tertius,mulierum
formas 8c vultum eorum , a quibus iniuria &
dolore lacefliti font citra aftedum in aninio contemr
plari. r » ^
88. Omnipoflèflïone caret, qui omnibus fuispoflef-
fionibus renuntiauit neque omninoqufcqüamfuperter-
ram prxter corpus poflidet, erga quod omni qudqué äf-
fedu pofito,foli Deo & piis bomiiübus foarum return di-
fpenfationem credidit.
89. Sunt quires foas citraomnem opum affedioneM
poffident: quapropter etiam, cumillis priüantur, nequa-
quam triftes cadunt animis} veluti qui bonprum foorum
direptionem cum gaudio fufcipiunt. Sunt rutfus qui
fummo affedu bonorum quiequid habent, poffident.
Quamobrem, quando hls priuaridi funt, confternantur
triftitia; xelutidiuesillè in Euangelio aChrifto triftivul-’
tu & conturbato animo difcedébat. Si verb priuantur,vf-
que ad mortem triftantür. Itaque hominis cum aftedu
vel citra, aftedum, foa poffidentis, propofitum, fola ar-
guitpriuatio.
90. Homines,crebras&rnïximèdeuotasprecationes
adDeum fundentes,impugnant d3tmones,nc cogitatio-
nes rerum fenfibilium nudas fofcipiant: at cognitione
praeditos, Vt perfeuerent in illis cogitationes aftedibus
plena?: eos verb,qui rerum operationibüs vacant, vt per-
fuadeantillosV iplofado pecccatüm perpetrare. Omnibus
verb thodis aduerfos omnes depugnant^vt a Deo foë*4
leratiiili fpiritus homines difiüngant.
91. Qui in hac vira diuina prouidentia ad pietatem
exer centur ,illi tribus hifce, ten tationibus probaritut videlicet,
aut rerum iudicandarum donatione , vtpote fa-
nitatis, pulchritudinis, tpulchcorumliberórum, &o-
pum & gloria:, 8c finiilium. Aut per rerum dolentium &
conturbantium calamitatem, cumfinodifontliberomm
orbit as, atque etiam opum &gloriaeamiflip. Aut per ea
quazeorpori dolores inducunti, vtfüntmorbi,cruëiatüs
tormenta &c eiufinodi. Et ad priores quidem ita ChriftüS'
loquitur: gut non renuntiauerir omnibus quxpoßidetnonf Qteft;
mens ejfe difcipuliis. Caeterumad fecundos vna cumtertiisS
Inpatientia vefirapoftdebitü animus veftras.
92. H?cquatuor corporis tempeticm permutate pertVl
T|'
D e C h a r i t a t e » C e n t u r i a I I I ,
hibent,6canimo cogitationesinducère, aut affedus générantes
,autafFedibus vacuas,nempe Angelos, dæmo-
nas,aërem,8c vidas rationem. Ac Angelos quidem verbo
immutarç corpus perhibens,dæfnones vero contadu:cæ
terum aërem mutationibus j de nique vidus rationem,.ci-
borum 8c potuumqualitate, abundantia 8c imminutio-
+ Tempe- ne; præter eas quæ f illi per memoriam,auditum 8c vifum
tiescorpo- cohringunt mutationes. Patience primum anima ex ijs
quæ illi contirigunt, aut moleftijs aut gaudijs: ex illis , in-
quam, pâtiens anima, corporis temperamentum formulât.
Exhisautemiamprædidis mutata corporis tempe-
ries,menti varias cogitationes exhibët.
93. Mors animæ credendaeftDei difccffio,atftimulus
mortis peccatü eft. Quem pofteaquam. fofeepiftet Adam,
à ligno vitæ fimul 8c paradifo,8c Deo foiundus excidit: 8c
hunc deinceps neceflario mors quoque corporis confo-
quutaeft. Vita autem proprie eft qui dixit.-E^o fumvita.Ille
mortis pofitus aqguftijs,morte affedum 8c p ere mp turn i-
terumin vitam fecit reducem.
94:. Oratio quæ confcribitur , aut foi admonendi
gratia vt fit commentarius, confaibitur: aut in hoc vt
profit, authorum vtrumque gratia: aut in aliqiibrum
dedecus 8c Contumcliam , aut adoftentationem,autne-
cefTario.
95. Locus feeni eft virtus pradica:aquaautem quietis,
L T~r J cognitio f returnquæcontigerunt.
^ ’ 95., Vmbramortis,efthumanavita.Siquisigiturcum
4. Gibi non foht malt, fodcrapulaj neque liberorum |
procreatio, fodfcortatio}nequeopës, fedimmodicaha- '
bendi cupiditas,neque gloria, fed eiufdemimmoderarus
ambitus 8c afFedatio. Qfipd fi itafo habet, pro cetto
confiât, in rebusnihilmali efle,nifi abufom, qui (empet
folet accidere ex mentis hégligentia circa naturalem a-
griculturam.
-j. Malitiam dæmonum hatte efle-affirmât beatus
Dionyfius, ■}■ animum à. ratione alienum, amentem.8c
yæfanam concupifcentiam, imaginationera temera-
riam, Cæterum rationis inopia, amentia 8c temeritas, de
rationalibus auferunt 8c rationem, 8cmentem, 8c pro-
uidentiam. At habitumpriuatiohéspofteriöres flint. -Itaque
Deo eft , 8< Deuscum illo, hie commode 8c liquide di-
cere pote(k:tametji.ambulem in medio vmbra mortis^non timebo
malaquoniam tu mecim es.
- 97. Animus' p.urus, res ipfas rede intuetur: ar ratio
exercitata, res vifos fob vifum ducit. Cæterum auditus
fplendidus, eafdem fufeipit porro qui his tribus priua-
tus eft -, eundem res iam przdidæ muldanr dam no 8c
ihfortanio.
98. Ille cum Deo eft, quifondamTrinitatemeiufque
operationem, 8c prouidentfom perlpedam habet j par-*
tem vero animæ affedibus obnoxia fine affedibus poffi-
det.9
9. Virgam fignificareperhibent diuinumiudiciuriï,'
baculum vero proüidentiæ typum obtinere. Iam icaque
harum rerum cognitionem afiequud, eftdicere; Virga tua
& baculus turn ipfa meconfolatafunt. I
j 00. Animus fi quando affedibus denudatur, ac reruj
in humanis exiftent ium contemplât ione illuftratur, tunc
etiam in ijfilem verfari poteft,ac plane, quemadmodum
par eft, vacareprecationibus. -
El VS DEM DE CHARITATE CENTV-
ria tertin.
R Erum ac cogitationum vfus redus, 8c rationi con-
fenraneusjtemperantiæ, charitaris, 8c cognitionis
parens eft.Porro non redus 8c peruerfos, intemperan tiæ.
odij,6c ignorantiæ.
2. Tarafti inconjpettu meo menfam : & reliqua. Menfa hoc
loco virtutem operanrem fignificat.Illa enim ex oppofito
tribulantium nosi Chrifto parata eft.Oleum vero impin-
guansanimum, rerumfadarumcôtemplationem.Cæce-
terum.calix Domini, Dei cognitionem.Ateiusmifericpr-
dia,eius rationem, atque adeoipfum Dcum.Ille enim per
incarnationem foam per fingulos dies nos infodatur, donee
omnes qui faluandi font, comptehendat. Quemadmodum
Paulum infequendo tandem comprehendit. At
domus hoc in loco,regni cceleftis gerit imaginem, in qua
omnes fandi conquiefcent. Poftremo longitudo dierum
vitæ æternæ typum exprimit.
3 Secundum abufom earum facultatum quæ font
in anima , vitia nobis contingunt, videlicet concu-
pifeentiæ , iracundiæ , 8c rationis. Siquidem rationalis
potentiæ, abufus eft , imperitia 8cinfipienria. At
iracundiæ 8c concupifcentiæ, odium 8c intemperantia.
At horum vfus, cognitio 8c fapientia, charicas 8c tempe-
lantia.Quod fi hocitafo habet, confentaneum eft nihil à.
Deo creacorum aut fadorum malum efle.
olim dæmonibus foppetebat ratio, mens 8c cauta
prouidentia,vnde neque dæmones natura malos eflè,fed
ex abufo virtutum naturalium mâlos fados efle. ;
6. Affedum alij ihtemperantium, alij odium, non-
nulli vero intenjperantiam 8c odium fimul progene-
ranc. ,
7 • Immodica edacitas 8c voltfptuo(a manducatioiri-
temperantiæ caufa exiftit. At habendi cupido 8c inanis
gloriæftudium ,( odij erga proximum parentes font ; horum
autem vitiorum mater philautia, amborum caufit
eft.
8. Philautiaamor ergaxorpus proprium affedus 8cir-
rationalis eft, cui opponitur charicas 8c cpntinencia. Qui
philautia tenecur,certum eft hunc omnibus affedibus ef-
fopleniffimuxn,
9. Nemo,mqukApó&:ohis,fuamipfiuscdntemocUtfedfug~
gittateam,&inferuitutemredigit,nihil ampliusiUi exbibens.pra-
. ter quam viäum & amiäum: atque hoc fola quantum ad vitam
fuflentandamexigit neeeßitas. Ad hunc itaque modum ali-
j quis citra affedum carnem fuamamare poteft.Etficutfa-
mulapi diuinaru m rerum alit 8c fouet illam,his folum ad-
hibitis quibuseius neceflitatem complere folet.
ïo . Quem amataliquis, hunc omnibus modis ftudet
8c adproperat etiam reuerenter habëre '8c colere. Ita-
I q u e fi quis Déum amat, omni no etiam ea quæ fi-
bi maxime placentia funt, feftinat focere. Cæterum,
fi quis carnem amat, eaquæ carni volupeati fu n t, facit.
n. Deo furarae placent charitas 8c temperantia, 8c
contemplatio 8coratio. Atcarni crapiila8cintemperantia,
8c ea quæ his dant incrementa.Quaptopter qui in carne
funt, Deo placerenon poffunt. Cæterum, qui Chrifti
funt, carnem foam crucifixerunt cum affedibus 8c con-
cupifcentijs fois.
12. Animus, fiquandoudDeuminclinauerit, habet
corpus fibifubiedum mancipio j neque plus illi exhiber
quam vitæ alendæ fuerit neceflàrium. Verum enim-1
uero eodem ad carnem déclinante, affedibus in fer-
üitutemredigitur, fobindeprofpiciens concupifcentijs
carnis.
13. Decreuifti apud te cogitationes vincere, vide vt cu-
ram habeasaffeduum, afqueitahaud difficulter eijcies
illas ex animo. Exempli gratia, Inflammatus fcortatione,
ieiuni js ac vigilijs temet macéra, opus facito, priuarim in
folo locoagico. At prouocatus iracundia 8c dolore fiue
triftitia conturbatus j contemnegloriam 8cignominiam
ac res terrenas omnes floccifacias. Verum prætencarum
iniuriàrum récurrente memoria, orandum efle cogites
ipro eo qui te affecit aut laceflîuit inîuria, 8c difeedant à te
næc omnia.
14. Ne temet hominibusinfirmioribus admetiendum
fou comparandum ftndeasjfed prçcepro charitaris potius
temet aacommodes.Etenimillis te comparans,in (uper-
bæopinionisfoueamincides: âthuic te accommodans,
in humilitatis altitudincm fubinde proficiendo exalta-
beris.
15. Quod fiprorfos charitaris etga proximum obtinen-
dæpræceptumieruaueris, conturbatus ab illoiniuriofo,
nullam oftendesamatulentiam. Autperfpicuum erit te
charitati a'nteponere temporanea, atquë horum gratia te
infodari fratrem.
i5.Non
i* 0i/plr»
Epbtf. j.