fol obcæcatus radios luos rctraxerit : & talker de cætero
Impérat Eircna mater eius.EodemetiamannoRomæ Co'
S nati beat* memoriae Adriani Papæcommouentes popu-
lum tumulruati funt contra Leonem Papam, 8c tenentes
cæcauerunt eum, non tamen penitus lumen eius extin-
gucre potuerunt. At ille confugit ad Carolum regem
Franc, qui vltus eft inimicos eius amare, & reftituitcum in
iêde fua. Cæterum vicem Carolo reçompenlàns,in Imfieratorem
coronauit eum in temploftnâi Petri Apofto-
i, pcrungens oleo à capire vlque ad pedes, & circum-
dans Imperatoria vefte atque corona VIII. Kalendas
Ianuarij, Indiétionc nona. Igitiar Romanis imperat Eire-
— annis v.
Anno ab incarnation? Domini DÇ C. X G I. Eirene
cum fecundo imperare coepiiîèt, confeftim direxit Do-
rotheum EgomenumChryiopolitanum,&Conftantinum
Carthophylacem Ecclefiæ magnæ ad Habdimelich partes
Cappadociae depopulantem atque Galaciae interce-
dens pro pace : quod-tamen f^hmi eft. O&obre menfe
quidam rebelles in cuftodia policis in palatio Tuterapiu
nliis impugnantis Deum, Conftantini Icilicet, ad magnam
periuadent ecclefiam confugere, quafî pecéntes lecurita-
tem fublèquentisindemnitatis fuæ,quatenus per huiuil
modi occafionem appellareht ex éis quenquam Impera-
torera. Et multo populo ad ecclefiam concurrente, in-
grellus eft Aetius eunuchus Patricius,& eduxit eos verbo,
nemine ad eos attendente,& exilio dam n aue runt eos apud
Athenas. Duo autem patricij Stauratius & Aetius quidi-
le&i cfle nofcebantur iraperatricis, ftbti Hint in alterutrum
holies, ita vtinimicitiam manifefte monftrarent,ambo in-
tentionemhabentes.poft mortem eius cognatis luis imperium
acquicendi. Anno fecundo imperij Eirenx Habdimelich
exiuit contra Romaniam,& millis expeditor uni
milibus in curium, delcendit vique Malagma, & prxoccu-
pans inftabulis Stauratij equos, Imperatorio equitatu ca-
pto line læfionereuerfus eft, 8c reliqui delcendunt vique
Liliam, 8c multam conlècuti fiint prædam. Menfe autem
Maruo, feptimaIndidtione, voluit Achamirus Scla-
uinorum Belzitiæ princeps pulfttus ab Helladicis, educe-
re fikos Conftantini,& ex eispromouere in Imperatorem.
Cum autem cognouiflèt Imperatrix Eirene, mittit ad pa-
tricium Conftantinum Serentapicum,Theophyla<ftum fill*
1111 eius» qui Spatarius erat & nepos eius, & omnium o-
culos eruit, & dilîîpauit confilium eorum contra, lè nequi-
teradinuentum. Porro Pafchalis feftiuitatis fecunda fè-
ria proceftit Eirenad lanctis Apoftolis incurruaureove-
<fta, qui quatuor albis equistranebatur,& à quatuor pa-
triciis tenebatur,Bardanio videlicet PrætoreTracefiorum,
Sifinmo Prætore Thrace, 'Niceta domeftico Scholarum,
| & Conftantino Boyja, iadtans libéralitér hypatian. Men*
jle vcro Maio infirmata eft Imperatrix pene vique ad mot*
tem , & protenta eft contehtio eunuchorum Aetij &
Stauratij. Aetius autemauxiliatus eft Niceta: patricio &
jScholarumdomeftico. &inièquuntui? leuerc Stauratium,
credere facientes Imperatiicem, quod imperium appetc-
retiita vtatrociter irata illi, afcendensinpalatium Ten-
thierium, direxitrebellionis & fimultatis lollicitum eum
eflè lîbi fceleris acquilîtorem : qui ad h x c apologia fa»
«fta, mumebat feiplum. Inftniebat autem adueriiis Aérium
&Nicetam» & prædicfcos patricios.
A n n o t e r t i o i m p e r i j E i r e n æ m e n l è F e b r u a r i o , I n d i -
j â i o n e o b t a u a , i a m d i â u s S t a u r a t i u s p a t r i c i u s t y r a n n i s
e * ? 1 a c f i m u l t a t e m i n v r b e r e g i a c o n f t r u e b a t , f c h o l a r i o s
q u i e r a n t i n e a , e x c u b i t o r e s y n a c u m p r i m i s e o r u m , p e -
c u m i s & m u n e r i b u s a f l u m e n s & p l a c a n s : E i r e n æ a u t e m
p i a I m p e r a t r i x l i l e n t i o i n t r i c l i n i o I u f t i n i a n i f a d o , p r o h i b
i t o m n e m q u i m i l i t a r e t a d h æ r e r e S t a u r a t i o , & l i e a d e -
p t a f u n t n i o d i c a m t r a n q u i l l i t a t e m n e g o t i a . A e t i u s v e r o
& N i c e t a s c u m a l i i s q u i b u l H a m c e r t a t i m a d u e r & b a n t u r
■ S t a u r a t i o , q u i c o r d e p e r c u l f i i s , l à n g u i n e m p e r o s c m i f i t
! e x p a r t i b u s p e d o r i s & p u l m o n i s : h o c m e d i c i
, alpicientes,mortalepronunciauerunt:aftadulatores &im-
I periti,non lolum medici,lèd & pfeudo monachi & diuini,
J *uramentis credere perfuaferunt vlqj ad diem mortis eius,
quæ fadaeftlunio menlè, I n di&ione odaua, quod vidurus&
regnaturuseflet: quibusille innixus leditiçnem in
Cappadociis conftruxit aduerlus Aetium fieri, quam non
meruit viuens audire. Poll duos namque dies mortis eius
lùperhocnuncius~venit, & in lèditione comprehenfi exi*
liisfimt&animadueifionibus lubditi. Anno quarto imperij
Eirenæ, o&aua Kalend. Ianuarij, Indi&ionis nonæ,
Carolus rex Francorum côronatus eft à Leone Papa : &
cum voluillèt cotraSiciliam clalîibus prxliari, lèpcenitUit,
coniungi potius cum Eirénç volens,legati s ad hoc fequen-
ti annodiredisjlndidione décima. Martio vero menfe,
nonà Indidione, Eirenæ pia Imperatrix By2àntiis ciuilia
donauit tiibuta, Habdiq, acHyeriæ eaquædicuntur com-
mercia releuauit,magni s fuper hi s, 8c aliis mùltis benefi-
ciisgratiaruni adionibus fréta; Anno quiiito imperij1 Et-!
renæ, Aetius patricius liberàStauracio ft d û s , & ideo lè-
curitate potitüs,imperium àd proprium friatfëm transferre
làtagebat : qtièrn & hionaftrategum fecit in Thrace
ftmul 8c Macedonia, ipfe Vlferiora themàta téfife'ns, Orien-
talis fciücet &Ôbfîcij. Culû ergo eîationèïefèftus effet,
eos priiidpes^hilubiimiofes erant, dchôhèftarts^pro ni-
hilo reputabat : qui & valde moefti aduerfiis eos effedi li-
multatemaduerlus Imperatricern méditantes ,‘haric in o- i
pus duxerunt. Peruenerijnt autem 8c apocrilarij à Carolo
& Leone Papa dirediad Eirenen pijffimanï/, poftuftntes,
vt iungeretur illi ad nuptias,'& venirefeo ad Helperia: quæ
profedo obaudiuilïct, nifi Aetius lupradidus inhibuifïct
præualens, & imperium in proprium fratrcm vlurpans.
Sequenti autem anno, qui eft primus annus Nicephori,
pridie Kalendas Nouembris, Indidione vndecima, quarta
nodis hora, quæ feria lècunda lucelcit, idem Niçepho-,
rus cum ellèt patricius &logotheta generalis, tyrannidem
aduerlus Eirenen piilfimam concitauit, Deo quidem in-.
effabilibus ob noftrorum multitudinem peccatorüm iti-
diciis indulgente, cooperantibus ei Niceta patricio ac domeftico
Icholarum , & Silinnio patricio fratre ipfîüs, viro
periuriis &fraudulentiispleno, & NicetaTriphilie. Erant
autem & cumeaLeo patricius Mulùlarij & Theodiftus
patricius, & Petrus patricius & quæftor, fèducentes quof-
dam à populo, qui erant ex ordinibus; cnmque venif
lent ad portam, quæ dida eft Chalce, cuftôdëfqüe ftîlo ac
liibito decepilïenr,perlùalèrunt eis vterederent, quodab
iplà fuerint deftinati, quatenus eundem Nicéphorum
Imperatorem appellarent,. eo quod Aetius patricius libi
vim inferrét ad annunciandum fràtterti fiium Leonem Im-
peratorem: qui mendacio tanto credentes Imperatorem
pariter pronunciauerunt eum , qui erat tyrânnus. Tà-
hter ergo ad magnum palatium iidem patricij venientes,
ingreflifunt illud, indeque per totam vrbem îgnobiles
icruos dirigentes acclamationem fecerunt ante mediam
nodem, & euftodes in mediopalatij , quod Tùeleutherij
nuncupatur, pofuerunt, vbi contigit Imperatricern elïè.
Diluculo lane accerfen tes earn, conclulèrunt earn in ma-
iori palatio, & ita procellèrunt ad magnam Ecclefiam ad
coronandum leeleftum. Conuenit interea vniuerft plénitude
vrbis, & omnes fuper his quægerebantur molefte
ferentes, maledicebant coronanti 8c corona to, cundii-
que congratulantibus ei. Equidem cum religione ac ra-
tioiie viuentes diuinum mirabantur iudidum, qualiter
eam permilèrit, quæ pro reda fide more martyrum agoni-
zauerat, à lùbulco expelli : prælèrrim cum ei deuotiffi-
mi eius præcipue adhærere proptèr auaritiam propoliie- !
rint, Léo Icilicet patricius eunuchus &lacellarius Sino-
peos,&Deoperolî tribus fîliis ac patricij qui lùperius
didi funt, qui, donisplurimis ab iliaditati funt, & cum
ea læpe conu;elcentes,& adulationibus cum iuramentis
horribilibuscertam reddentes, omnibus mundi rebus le
necelftriorem reputare,quam haberent erga illambene-
uolentiam affirmabant: alij autem vt in ecftalî fadi , ge-
ftorum certitudinem minime lèndentes, lomnium lè vi-
dille purabant : alij autem, qui duntaxat petpèndere b e -1
ne Iciebant, præteriram lèlicitatem beïitincabànt, & fiitu-
.ram infelicitatemper tyrannidem lugebant, maximeque
hi qui maligni voti tyranni experientiam quandam ante
perceperanr. Porto vniuerlbs communiter polfidébat
cafigo, & line conlolatione mentis defedio: ne pér fin-
_______ ___ ________________________ _______ __gui»
É ïftorh rum L ib tr X X 1 P*.
gid^illuts mjlptahdædiè^deforihia'verba Icribens prote-.
lem lennonem. Denique lèquentidieIttmpris'quibufdam'.
ex patrieijs afeendit ad .imperatricern cùftodiæ mancipa-
tam,limulans, vt.eimoris; eray, ftlftmbenignitatem » per
quam & plures decepit,&exculàns lè quod inuitus ad prin-
cipatum alcenderit, nechuncynquam defiderauerit.Male-
dicebat autem his qui (è prquexerant< &illaminfidijsap-
pétiuerant, vtproditor dominuin poftquam cum iplb coe-
nauit,quos&imitatoresilliusteftabatur. Oftenfisetiam
nigris calciamentis * amare le taiibus yti præter leges im-
peratorias affirmabat » fiduciamquedololc habere mone-
, bat eam, etianicum iuramentis de omni corporali requie,
j quam conlcqui dominamà fetuo deceret, nullamque ar-'
bitr-ari çrumnam çafus illius hpjtabaturrcommonèbat po-
jftremq nil occulete à lè imperialium thefturoruna,& dam-
nabat auaritiæ vitium ,hos illam habere nonferens.Lan-
guebatenim eo vehementer omnia deuorans, omnemque
in auro Ipem & fid uciam p onens. A t vero dileda Deo E i-
rena,qùanv(is congrueret vt palfiorife tam repentinæ com-
mutatkmis vtpöte m slier teneretur,forte prudentiadixit
ad eum: Qui heri quidem lèraus periurus fiierat, hodie lo-
; Iêrs 8c lèdiriolus tyranhusacimpudenshabetur. Egoqui-
dçm ô homo Deum deputo, & pridem cum eflem qr-
pharia, exàltalîe mç ;& dein fuper lolium eum elïèm indigna,
proùexille me’-caufam vero depofirionis mihimet ap^
pÜco j & pëccatis meis alcribo , in cündis autem ac modïs
omnibus fit nomen Domini benedidum. Porro jnodum
promotionis tuæÔeO reddo:veruntamen delatas mihi c6-
tra te fiiper dignjtate, qua-nuneekeundaris, auditiones no
- ignorabam, quas verarfuilîè rerum finis oftçndit, quas fi
molefte tuliffem ,Nftçilé mihi erat in te interfiçiendi. Sed
modoiuramentis tuis fidendo, modo tibi'parcendo, muU
tos mihi deuotos paruipendi, Deo quæ mea funt dans, per
fque'm regesregnant,&potentes obtiiientterram. Sed de
nunc cum fis pius, & ab ipfo profedus ; te adorq|& pe.to
meæ parcere infinnitati,&.concede mihi domum Èleu-
therij à me conftrudamin refocillationem incomparabi-
lis calamitatis ipeæ; At ille ait: Si hôc vis fieriribi, itrra mb
hi per omnem diuinam yirtutem, no ablconluram te qüic-
quaex rhelkuris imperij, & adimpleo poftulationes tuas,
&pmnem placationemfaciam. Quæ iutaüit eiadpreciolà
& viuifica ligna, quia noii moueboà teobolum vnû,quod
.& fecit. Verum ille conlèquutus quod defiderabat, proti-
nus exiïio relegauit eam apud Principe inlulam,in tnona-
fterio quod ipla ædificaùerat * cutn adhuc eflènt in,yrbe
miflï Caroliy&quæ âgebantur alpieerent.
\ U | " Explicit l: ber vigefimustertius. ,
INCIPIT LIBER VIGE-
A ï
x Y p
- S 1 M V S Q V À R . T V S .
A' Nno jb incarnatione Dpmim D C C X C .V .1î^ice-
phprus vorax cunûorum Impericxpoàtus, nec falrirn
Tuyeirs, appellatiis eft Imperaroi ab omnihtis vitra fuis
themacibus j-qui multum renitens vteuaHcrécillos ,mihi-
mevahiitj & delcénHeps vlqueChr^röpbiirti, Üiun circjuif’'
lèf diebüs ôdp , 8c minime füifledecèptüs rëHiit vlbj, Ma-
lagma, qui métuens Deùm, & recogitaris j né Fotté per (è
madaüo Ghriftiæiofufn efficérètur, mifitâd Nicèpnô-
rum,ôcsacceptoverbd iiilèriptis proprià hiânüs éiüs,in
quo & ftndjlîimus Tharafius Patriarcha ,'& Omhes j)atri-
cij lublcripferunt,quodillæius & indemnis cum omnibus
qui cum iplb erant, forêt relèruandus: lèxtâ Idus Septèmb.
dam fugiens delcendit iii ciuitatemyBithyniæ,in mona-
fterier Heraclij : & inuento 'chelahdib',;qubcl ab Impèriu-
toré fuerat fuper hoc milîum,tonfiis eft & indu tus ftola
monachica, écingrelîus illiid âbijc.ininlulârh quæ diçe-
batur Prima in qua ædinCauerat rtiohaftériiim, opitiatus
quod foret verjtus terribilè vé'rbiirh, qüo'd dederât fibi
contemtibilis Nicephorus ,* & in iiullo ellèt læ'déndus.
At Ule primurn quidem dénudât ilium fiibffanlia eiüs,
& occafione accepta omries thematmh principes 8c ha-
fiitatores : qubfdam 8? de regia vrbécàptiuauit : exercitum
autem priuatum rpgadelèruit. Verum Puis lèrmo ènar-‘
rare lumeiet digne, cetera quaé diebus illis ab eo gefta
fùnt propter indulgentiarh Dèi pro commilfis hoftiis?
Nona vero die , menlè Aiigufto vndecirriæ IndiiSbionis,
defunefta eft Imperatrix Eireria in exilio in infiila Lesbi, &
translatum eft corpiis eius in infiilàm Principis, in mona-
fterium qupdipla conftruxit.
paifijvoluit hyppcriGntegère,fçd quafirecifutus iuiHtiam, >
ntquam in Mignautâ & inmftum fore çqpftituit iudiciura.
Inrentio namque tyranno inerat , vcresipfæ oifenderunt,
non panperibns inra tribuendi, fed per hoc omnes
quimagaierarit, ihhonorandi & captiu»idi,&a4fèquæ
cunffomm erant transferendi. quod &feçit. Vidensau*
tem aduerfiim fc omnes codtriftatos, &panens ne force
niemores Eirenæ beneficiomm.iafcifcerent eàmiterum
ad Imperium, Nouenibre menie, hyeme nimiuirigra-
niimminente, lion èftipiinsmiftrtüsirtfmifericors ille, fed
exiliQdeportaripræcepicin infnlapi Lesbum,& cautiffime
euftodiri, quin & à nemine conrueri. Porto pridie KaL
Mail, mortuus eft Niceta Triphylibs. « aiunt, à Nicepho-
roveneno e ^ b âm , 8e.Noms:Mai'î, feria epinta,-eàm
Nicepliotus adfuburbana Chalcedonis exlffet, ^quum.
que manfuetiirimumafcendiffet, hune ex prpaidemia Del
eiieiehs,dextrumpedemeins contriuit, Arverodécima,
quarta Kal* Augufti, feria quarta, hora prima, Bardanes
patricius, & Prætor Orientalium, qui cognommatus eft
Anjno ^curido imperij lui', Nicèphords cbfohauit fi-
liurrfluum Stauratiùm per Tharafium lànjfti Ifimurh patri-
archam inambohemaioris ecçléfiæinlmperatorem, cum
ellèt iniitilis modis omnibus ad taiitam dignitatem,tam
afceétu quam robore & lenlu.1 Çæterum NicephoVus,
qui nunquam vfquam veritatem lèruauit, Lycaonenfes
quoldftti, ûirto veroLycanttôpos coficordes & conlènta--
neosad Prote-ninlùlam mißt, &iullit eosdilcedere,&
prçdidum quafî lè ignorâte lumiriibûs priuare Batdanem, ’
&poft ftcinu§ ad ecclefiam fugëre. Qüofaéto tam patri-
: arçha&lènatus»quatfi omnes timehtes'Deüm aCritéf do-
lüerunt. Aftlmperatof heqtiiffimus Nicephorus cum iu-
ramenris omnes primoresLÿd^pnienlès fimulatns eXqui-
rebar iu eos vt putabatur<yltütus, |p'riihia lècundüm o-
ftentatipnem , & nihil lècundum Deum agehs. ^Erat
enim illi præcipue cuin réliquis præuaricationiDus ' huiuf-
cemodinientisidibma,perqüod videlicet & ante Imperium
multos lèduxit: verumtairien in ridiculurn hàbeba-
tur, liquido hoc Icientibils eius ftudium », ita vr impu-
dentia oujlta 8c caligoft & polluta fteies eius tune inac-
cèlfibilis fierétperlèptém dies, eo dolofeintra cubienlufh.
Imperatorjuni ëiülànte. Nanv&naturajiter ëius mulie-
bres.aderahc lachiymæ, quas multis praùisineflè ,&plèu-
doprophetis prpculdübio confiât, quanqùam pjurimps
lion lament. Menie vero Augüfto cum aduèrfus Arabes’
exîlîèt , occurric éis apud Crafbn Phrygiæ, & inito bellô
fîiperatpr,multilquèamiffis cumpropemodum ipfe vittas*
foret capiendus> prineipum quidam fortilîimi vix hune
laluabant Anno tertio imperij lui, fimultatefaâa in Perfide,
delcenditArabumdux pacifîcaturüs eos. Nicepho-
rusautem Ipâtio reperto ,^dificat»t Ancyram Galatiæ ,&
Thebalàn, & A halatralùm. Mifit edam & curfum : qui re-'
uerrentes nihil profècérünt, lèd contra rflultos perdide-
rant. Anno 4. imperij Nicephori,mpuit exercitum Aaron
dux Arabum aduerlus R'omaniani in virtilte graui, cre-
céntomm Icilicet milium , fâm'Mâurophoris quam Syria
8c Palæftina cpacerûatis:&cum veniftet Tyana,ædi-
fiçauit domum blalphemiæ fuæ, & obfidens cepit Hera-
cliumtünccaftrum quod erat valde muniturh, & Thèba-
ftn, & Mâlacopan, & Sideropelutri, & Andrafiim Mißt
autem & curfumfèxagincamïlia bellatorum , &delcepdit
ylql Ancyram,& hac vift reueflîiseftt Âftlmpëraror Nicephorus
metu & impôffibilitatedetentus, exiuit & iplëfh
delperatione fprtïàirifortunij demonftraturus, & multis
trophæis ft(ftis mifitâd Aaron , Metropolitam lynodo-
:rum yÔc Petrum Ègumenum CyleiVN& Gregoriurri oéco-
ribmum: 8c multmn dilputantibus eis firmauerunt pâcem,
vtpèr vnümquemque annum tribueret illis tricena milia
numil