Caniftrum
izyinotü,
linguam
Domini
j»ntfièaf;
, Exod.it. \ mmc
Apoftoli
prxfcrédi
Propheds
quod ad
claritatem
fcriptura-
rum atti-
ncr.
i.Corin.i:
I ß (b ij Ir esb y u ri.
Quod& Chriftumfecifleinuenimus,bibensenimip- I fuauiAïmus,deChriftoenim apertein Canticis canticofc,
8c Apoftolis bibere das, tucintelligibilem fanguinem
fuper altare, videlicet fuum corpus, effudit. Corpus
autem Chrifti ecclcfia eft,8c omnis plebs eius, quodipe-
cialiter dicentem Marcum inuenimus. Et funiens,gratias
agensdediteis,&btberuntexeo omnes, & dixit eis: Hiceftfanguis
mens n'ouitefiamenti, qui pro multis effufus eft. Hisconueni-
lint ea qux fequuntur: Adtpem autem&caudam,omnemquepinguedinem
qua operitinteftina,reticulumqueiecoris,&duos
renescumadipibusfuis,&armodextrofeparauit.]
Pro cauda Lxx. lumbum8c pro inteftinis, $entricu-
lum, 8c prb feticulo iecoris, pinpam eparis ediderunt.
Cuius autem hxc figuram gerunt, in, falutarifacrificio,
feupacificorum, perfinguladifeuflumeft. Nonfruftra
autem ea nuncin atiete confummationis commemorat,
fed quia Chrifti myfticum pafeha,8c eorum perceptio,ad
falutem homirium prouenit, quibus do ft ore m luperx-
dificare fequentia,noftri myfteriiprxparat virtus. (
• Tollens autem decaniftro atumorum, quod erat coram Do-
mino, pattern abfque fermento j & collyridam confperfam oleo,
la g a n u m q u e Pro caniftro azimorum, Lxx caniftrum
confummmationis.ediderunt.Per t aniftru m autemcon-
fummationis, linguamDominiintcUigimus tSolaquip-
pe prxcipnamperieftamqi doftrinamintroduxit. Propter
quoddicebat. Nonveni foluerc legem fed implere yvtpote
ipfeimplens qux minuseratin lege. Bene autem earn &
caniftrum, tarn propter contextum diftorum vocauit,
quum multain parabolis dixerit, ita-vt Iudxi non omnia
intelligerent, quam quia ferculum quodammodo, 8c
menfa totius do&rinx erat. Quia ergo rationale erat
myfterium, & ea quae efticiuntur, exratione fubfiftunt,
rq&e decaniftro confummatioiiis.,ideft, de lingua fua
panem myfticum proponit. Quomodo autem eum pro-
ponit panem? Abfque fermento, & collyridam corifper-
lamoleo, id eft apoftolicam doftrinam,legalemque&
propheticam. Lex enim 8c Prophetx, 8c Apoftoli eius
memoriamfacinnr, lex quidem, dicens. Hieeftpanis quern
deditvobisDominuscomedere. Prophet« autem Panic eidabi-
tur, & aqua eiusfidelesfunt, regemin decore fuo videbunt. Ap o-
ftoli autem vberius exponunt Chiiftimyfterium, vride
_neclaganum,nec cqllyridam,panes autem doftrinx , vt-
pote magisnutricntesjdicuntur. Qrios enimfecundum
hicLxx.de oleo papesappellauerunt, hos fecundum hos
ipfos Lxx. collyridas in feenopegia caniftrum confummationis
exponens ,quod accipiebatur in vnftione fa-
cerdotis,legislator appellauit,per collyridam fignificans
legiseloquium. Quantum autem collyridx deteribres
funt panibus, nullieft dubium. Vnde Apoftolorum fer-
mones, Prophetarum Sc legis prxpbnuntur fermoni-
bus: quia maiorem pereeperuntgratiam, ita vt Paulijs
diceret: Pofuit Detain ecclefiaprimum Apoftolos delude Prophe-
tas. Deindeipfi polleuangelicamtraditionem,introdu-
cunt Chrifti myfteria, introducunt autem,legis Pr ophe-
tarumque vtentes , teftimoniis.Prbpter quod eis collyridx
, & lagana limul fubieftafunt, &coniunfta. Scd
quid his aduciat intendamus.
Pofuit fuper adipem& annum dextrum, tradensfimul omnia
Aaron'acfilijse'tus.~\
Jlludlex conteftatur, quia omne defiderium, omnemqj
aftionemboriam otferri myfterio'fit necefte,li tamen vis
illudlecundum Deiintentionem, legilque fufcipere.Sed
& prxdiftum fequens ordinem,ait:
Tradens fimul omnia Aaronfilijfqu&ius.']
Prius fiquidem Chriftus fua my fteriainchoaun, & tuc
ca nobis, qui fafti fumusfilij eius per lauacrum regericra-
tionistradidit. cs
Bf teuauerunt ea coram Domino.f
Ipfum enim myfterium,quod nobis tradidit,hoc cum
lua qarne in cxlos leuauit. Dicens autem leuauiteam coram
Domino, modumquo obtulerit eis,qui poftfuturi
erant,expofuit.
Rurfumquefufeepta deman\bus eoru,adol&iitfuper altare ho*
locaufti,eo quod confecrationis effet oblatio in odorem fuauitatit
facrificq Domini.]
Altare holpcaufti, Chrifti corpus dicitur, led & odor
ru dicitur: Vnguentum ejfufumeft name tuum,proptered adolef-
centula dilexer unt te.
Sacrifice Domini.]
. id eft facrificii & holocauftomays.
S i0 t mandauit Dominus.]
Ipfe enim mandauit Quotipfcunque hoc bibitis | mortem
Domini in vobifmetipfts annunciate.
Tulit &peftufculum, eleuans illud coram Domino de ariete
confecrationis. Seu fecundum Lxx. icdnfummationis in
partem luatn,licutprxeeperat ei Dominus. Sicutin lacri-
ncio pacificorum, feu falutari peftufculum,fic & hie of-
fertur,vtique intelligibili Moyfi,id eft Chrifto peftufcu-
lum arictis confecrationis, fcu colummationis (eparatur,
quia per peftufculu , fidcs & confidentia figuratur, ficut
pride diximus. Quum datéipfius fit facrificiü,necefle eft
fides ipfi,quxin'eoeft,aeputetur.v4jftt«ie»rer^ov«^«-
einm,&fanguinem qui erat in altari,ajperfifuper Aaron &veftt-
menta eius &fuperfilios eius,aç vefteseoru. QuuquefanUificaffet
eosin veftitufuo.Qupd vnigeniti languis, Sc vnftio Ipiritus,
vniusfintoperationisatque vivtutis, Sc nimisrefte olèü
vnftionis,8c fanguinem altaris ,id eft,d#minicicorporis
legislator vnxerit,audi Iôancm dicenté: T/'/.ï/inif
moniuprabent,&tresvnÜfunt,ftiritus,fanguis,&aqua. Vnum
enim effeftü fanftificationis habent.Multum refte veftc
Aaron ab ftolis filiorum' Aaron lex feparäuit.Nam etfi ad
imitationem Domini veftem, qui ab èb adoptatifumus,
habemus, Verum ramé quantum Potificis différât veftis,
per anterioradidicimusjäu t quid fit, Sc quam multiplex.
Tunicam enim ilia dixit habere fuperhumerale,Sc rationale,
vnde refte 8c nunc pluraliter nominatur.Ea autem
quæ eft filiorü Aarô, etfivniiomis eft tu nica, tame 8c ipfa
eft. Sed quiamultas vittutes vnà tunica,leu ftoia habet,
Chrifti enim tunicafiue ftoia,qua hi qui ab eo Vnfti funt,
induüturadoprioné haberejinççrruptione habere,8c in,
cçlis requie, 8c alia talia cogriofçit, proptèreaappellatur
tunica fiue ftoia,licet vna fit omniu.Quictincp enim in Chrifto
baptizatifum9,Chriftu indutifums.Sed tame prop ter ab ü-
datiädonorü, qex eafunt pluraliter,nominatôc nimisrefte
, propter veritaté qineafigurat.Figurascafbrma,fiue
diftriftione acri, via quxin ea eft,prçtermittere cogityr.
Eçce enim quü vniformis fit tunica,fiue ftoia filiorü Aarö,
multas tame,8cnon vna tunica nominauiç.Siautc intellîr
gibilem lànftifiéariAarp alperfipneianguinis 8c olei cog-
nouimus, no admiremurquod diftü eft,iple enim Chri-
ftus'ad fanftificationem npftram, afperfione propriilan-
guinis videlicet,paflîonèm luam prb nobis obtulit, vnde
Slips Aaron 8c tunicas feu ftolascü Aaron dixit fanSrifi-
cari,quia quxcunqj in nbbis contiflgüt,ad eum, vt caput
feiliçettprius corporisÿieeeflario reducttntur,Adproba-
tioné autemeorü qux diftafunt, Domini fumamus.ver-
ba:quüenim crucifigendus eilet pro nobis, hxcfub oration
is fbrtna, ad inftruendam obediétiam Apoftolorum
dixit. Sicut me mißt pater in mundum,&ego mifieosinmUndu,
&pro eis ego fanäifico meipfum, vtfini & ipfi fanäificati in vèrt-
tate. Ergoapertélànftificationc facrificium quod prono-
bis obtulit,"ex quo 8cnpbis'laftificatio ^pficit, appellauit.
> ££uumquefanftificajfeteos idveftitufuo pracepit eis dieens:Co-
quite carnes ante fores tabernaculi, & ibïcùme.dite eas .Panes quo-
queconfecrationis édité, quipofiti funt in caniftro ficut pràcepit
mihi Dominus dicens Aaron &fiiii eius cömedent eos. Qtncquid
autem reliquum fuerit de&trne & de panibus, ignis confuinit.De
oftioquoquetabernaculinonexibittsfeptem diebusvfque ad diem
quo complebiturtempus confecrationis veftra. Sepiefn enim diiebUs
finiturconfecratio,ficut &tnprafentiafaäum eft, vt ritusfacri*
ficii comptereiur. Die ac node manebitts in tabernaçuio obferuan-
tes cuftodiasDomini,ne moriaminificenim mihtpraceptu eft tece-
rUntopAard&filij ei9 cutta quapràcepit Domin^pèrmanuMoyfii]
Prxcipuanunclegislatorprouidit,difcreuitque myfteria,
8c figuralit erp ea qux nunc contéplatus eft,tradiditj
intra ecclcfia ea perfici 8c nullatenus prpphanorü vifibus
8c auribus publicarfineccuilibet volenti pÄphanädi ea
elle fdcoltatem. Vnde quia tabernaculu teftimonij Dei
cxlum'elle, atrium aUtcm tabernaculi huius ecclefiam,
quia ipla eft ante cxli introitiira cbl locata,ipfaHierufale
quippe
I ■ E -]î
Can i,i. I
■
Imc.u J '
'F
!• IoAn. j.
(3/da).
I G
ïoan.ió-
I H
Myfte«*
jecclcfi*-
I n L e m t .L i b . F l.
h libris
Vnorû
- iD„ . ciieitistenet imagmem, ficutoliroprrdixtmus,
?nm/ineacarocmfacrmcijcoqa^pracepit.Aitenirn.
Tufepiteeiicem:C>qmtuamsantefirestal>ernacali&ik
WmEtficmadduntUx.mloco&ftiäo.Eftautclociisfan-
ausaltarc, ibi enimfanäai toftotumteqaiefat. Sed
9UBt mtmedit eas. Taneiquoquemfeerafmii'fiuevtlxx.edum,&
idc more
'.ccndco-
eanisqiiifunt in tamfootonfumnunom. eiiteju u t
Nori aittém exire deianua tabernaculi teftinionii, vacare
eft à verbodoftrinx, 8c non prxdicare euidenter : quia
hoftium femetipfum Chriftus, vtpote qui initium eft o-
mriis diuini verbi, 8c feientiae, infinUauit. Introire autem
eiusoftiu«1» 8c egredi,y tprxfuriaere in ipfointelligamus,
ipfe nobis tradidit quando quofdam aliéna docentes, 8c
in errore mittentes,ante prxfentiam fuam,reprehendens
dicebat : Omnes quotquotante me yenerrint,furesfue-
runt,& latrones, fed non audierunt eosoues. Et poll: hxc
fubdidit : Ego fum oftium, per me ft quis intrauerit,ingredie-
tur & egredietur, & pafcua inumiet. Ingrelfum per femetipfum,
.„cepitmibiVminin.Aarm&filqei'xcamedeMm.] ,
[ Quomodo etgoin his non ddmitanda fit fapientialpl-
lilusT nuilam qnippe dubietatem huiufmodiintelleaul
deliquit: propterea cafnes'cutn panibus comedi p^scipi-
ens/vtnos intelligeremhs,illud ab eo myfterium d id ,
•quodfimulpanis,Sccaroeft , ficut corpus Chriftipanis
viui.qbidecielbdeicendit.PtopterquodHelisfecundu'
Lxx.editionem, carries mane,panes autem vefperidere-
rebaficcorui fuperne, prxfigurarehocmyfteriurn Pomi-
no Vblete:quod intus oportet in eedefia, in loco faUfto,
ideft, ad altare coqui 8c comedhalibi veto nequaquum
Propter quodPaul9Corinthijsprxcipiebat:Couenie.nti-
bus autem vöbis in vnum, iam non eft dominicam ccena
manducare: vnufquifque enirft fuam coenam pr^fumit ad
mänducändum.Et alius quidem efurit,alius aütem ebri-
us eft. Nunquiddomos non habetisad mandiicandü 8c
bibendum,aut ecclefiam DeidefpicitisjEt hocideo, vt
illic abfolute myftica ccenadeberet celebrarr.' AarOn 8c
filij eius illud refte comedunt nifi eniin Ghriftus rogatus
ore facerdotum,ipfe venerit 8c ccenam fanftificauerit, 8c (
initiaueritea,qux aguntur,nullatenus facrificium domi- i
nicum fiunt.'Sedhocquqdreliquumeftdccacriibus^Si
panibus,-in igne inceridi prxeepit. Quod nunc videmus
etiarn lenfibiliter in eedefia fieri*igriique tradi qu^cunqj
remanere contigerit incbnfumpta, non omnino ea qux
■ vnadie^velduabus,aUt multis feruata fiuit:ficutenim ap-,
paret,nonhoclegislaror prxeepit: fed qupdreliquueft,
inceridimbet.Dies autem nori cörnemorauit,vt qu^cunque
cuiufcunq-, reixaufaemergenteremanferintinconfumpta,
fiue tempus in caula fit, fiuequid aliud luerit, ig-
nis opus 8c corifumptio fiat-Egoexhocf-quodagitar fen-
fibiliter, figriificatib cuiufdamintelligibilisrei,eis qui in-
rendunt, prouenit: vt quarido adcomeftionem facrifici j
defidmus 8ccomederC illudintegranonpolfumus me-
tcforfanialfefcente,liue deficiente,vtruea qu? videntur,
corpus oporte*a|ihtclUgiPonfirii,in:quod oculis uet;an-
geli pölTunt profpicere, norirelinqrii,fedetiamtradiea
igni oportet foiritus,v t ea comedat,qux nobisfuntexm-
vnrmitate inefibilia. Quomodo autem comedat, quiim
cqgitaUeritnuSjvirtuti fpiritus elfe pofiibilia ea,qu? nobis
impoffibilia videntur. Vnde 8c fubfequenter difputare
legislatorvidetur. Dicitenim fie. ; ,
‘ Deoftio quoque tabernaculi non exibitisfeptem diebus.]
Septem cur ? Quiaquinquagefirnadies feptenärio nu-
mero in lemetipfo multiplicatq,8c vnoei ädieftöperfid-
tur. Vnde 8c hebdomadarü earn feftiuitatem apud Moy-
len did,manifeftant lequencia, ait enim fecundum LxX'
Vfque ad diem copletionis quinquaginta dierura,Pente
coften dicens: pompletenimfeptenarium nttmerum in
femetiplb multiplicatuin.Et cuiusrei gratia diCrum confammationisdicuntur,
fequentiaoftendunt. _ ^
;/ Septem enim diebusfinitur confer ado fine confummatio,ficut
inprafenttarum factum eft j ] ■ ' y -l *
Quia nonlerocl^oscpnfecrauitfanguine, 8c panibus,
ficenimcognouimusin prxeedentibris peraftairicprile^
ctationem feu confummationem. His fimilia 8cLucas
tradit,ait enim de D,omino;8cdifeipulh iQuibus&prafen-
tauit femetipfumpoft mortem fuam in multis argumentis,per dies
quadraginta apparens eis,&loquens de regno Dei, & comiefcens,
pracepit ab Hierofolymis ne'difcederent, fed expetiarentpromif-
JionempatrfcCemisquomodoconfecrabat, fiu&perficie-
bat cos, appacens eis, 8c docens de regrip Def.^; & con“
uefeens. Dicens auterii ab Hierofolymis nondifeederej
non prxeepifianuam tabernaculi progrediyelegredi, id
eft, nonpermitrit prxdicarc, vfque dumprpmilfipnem
Ipiritus, qux fafta eft quinquagefirna d ie, acciperent.
8c egrelfiim diuinatum ferioturavum appel-
lansprofeftum. Qui autem completio dierum ilia maxime
dicitur** plane perLufcam fpiritus tradit: Etdumcom-
plerentur dftespentecoftes, erant omnes fimul : factus elt autem re-
pentedecalo fonus,tanquam aduenientisfpiritus vehement»,& re-
pleuittotam dontum, in qua fedebant : & appdrUerunt illisdifper-^
tita lingua,ficutignisfeditque fuprafingulos eorum,& repletifunt
omnes fpiritu fanfto. Non fruftra ergo dies epmpletionis
dierum, 8c confummationis pentecoftes dicitur,fed vt
completionem quidem dierum feptenarurh habens,ge-
rens autem Ipiritus plenitudine impies eos perfeftione,
quibus infiindebatipiritum. Quod fi d
Ingtedi
Egredi f er
oftium.
Ad. X.
draginta quidem dies cum Apoftolis, perficiés eos Chriftus
fuit: qui autem feciiridum legem funt perfeftionis.
feptem dies,integram, ficut diximus,pentecoften deferi-
büt. Sciendü eft, quia riecin médiis interafeefione 8c pc-
tecoften diebus,ab Apoftolis feparat- eftmam quomodo
dixit eis:Ecce ego vobifeu fum omnibus dieb9?Et rftrfus.Norelin-
qua vos orpbanos,venia ad vos. Propterea legislatorfubdidit:
Sicut in pr afenttarum faäum eft,vt ritus facrificij con-
pleretur.] •
Velficut Lxx.in die hoc fie prxeepit Dominus facere,
vtdetis ptQ vbbis.In qua die enim tradidit cosn? myfterium,
ineadé die deprecationem, fiue propiriationemin-
finuäüit ,’ id eft peccatorü remiflTioriem,dicens:HiceÄ meus
fattguis nouiteftamenti, qui pro multis èffundetur,tnnmifsionem
perwrörtt.Verbisetiaipfis,ea quxfti euägelio (criptafunt,
prxdicix, ficut cognofceteexnis qu? fubfequütur poteS.
Septem di
es pcrfrftij
onis pente j
coften (ig-
nifican:.
Dieacnottemanebitisintabernaculo.] ^ . .•
- Vel ficut Lxx, Adianuam tabernaculi teftimonij fede-
bitisfeptem diebus,dieac nofte.Dominusvero Apoftolis
ait. Vos autem fedebitis in ciuitate;vfque dum induaminivir-
tute ex'alto, fie plane fedebitis, ait. Et ipfedifciprilos heb-
dotriadam dieruhiynihil agentes manere,8c non prxdica-
te prxeepit. Vnde ex toto non docentes Apoftolos,ante-
quam complerentutprxdidi dies inuenimus: completis
autem diebus* Petrus mox pixdicationemincipit, quand
o 5c additx funt animxcircitértriamillia:fic 8cipfi per
fïngula mandatum hoc;<:uftodierunt, 8c maxime in eis
complenrur ea,qu.xin fubfèquentibüs diaintur.'
Iom.it,.
Ouferftantes cuftodias Domini, vt hon moriamini. Sic enim
mihiprdeepit Dominus. Eeceruntque Aaron & filij eius cunda,qua
loquutus eft Dominusper manum Moyfi.fJ^g
Siquxritur cur Aaron filijs fuis coniungat , inuenietur
caufaomnino neceffiiria,8c adrëi confiderationem opor-
turia^Non enim exire de ianua tabernaculi teftimonij,id
eft, non interim attfedari euangelicam prxdicationem,
his quiprxdidi fiint prxeepit. Quum etgo(Chriftusap-
paruitApoftolis,fuaknuam non egcediebatur.ipfefiqtii-
Aem erät, qui 8c prxdicatldus erat 8c qui in Apoftolis loquebatur.
Prbpterea èufilijs Scipfe Aaron cónfècrati,feu
confumari dicebatur.^uisfitaUte cófecrans fiue cófutn-
mäns legislator ncquaquafubdidit, aitènim,Septé die-
busÄniöir cófecratio, fiuefecundüLxx.cónfhmauitmar
li’ Veftras,ficut 8c fecit. Manifeftu eft auté,quod ipfe erat
qui filios confecrabat,fiue petftciebat,qui 8c perficiin eis
ftue confeaaii,vtpote in membris propriis,diccbatur.
: C A P V T IX. ' m
SAtto autem odauo die, vocauit Moyfes Aaron & filios eius
Apoftoli
acmaiores natu lfrael , dixitque ad Aaron: Tollite vitu-
lumpropcccato f&arietem in holocauftum ,vtrofque:mmaculdtos,&
offer iïlosccrafhDomino,&adfilioslfraelloqueris:Tollite
hirctim pro peccato, &vituluma at que agnum anniculum
Varonem
filij.
fai» coniû