cracione rccedentes, acque dicente s,omnes Lango bardas
foetidas elle. Hac igiturarcc Auarumlibidinempuellæ nö-
biles euadentes,& ipfæ caftæ feruatæ font,& vtile lèruandç
caftitatis,fi quidîale Feminis çontigerit, mandauerunt ex-
emplum.Quæ pofteapetdiuerlas regiones venüdatæ, iux-
ta nobilitatem liiam dignis fontnuptiis' potitæ. Nam vna
earum Alamannorum regi,alia vero dicitur Baioariorum
principinupfilTe.
CAP. XXXIX.
Exigit vero locus', pöftpofita generali hiftoria,paucaet-
iam priuatim de mea qui hæc f cri bo genealogia recexere, &
quia res ita poftulac,paulo foperius narrationis ordinem
replicare.Eo denique tempore quo Langobardorum gens
dePannoniisad Italiam venir,Leuphis meus abauu^exe-
odem Langobardorum generc cum eis päriter aduentauit.
Quipoftquam aliquot annos in Italia vixit,diem claudeiis
extremum,quinque ex/egenitos filiosadhuc paruulo.s re-
liquit, quostempeftasifta captiuitatis, de qua nuncdixi-
mus,comprehendens,omnes ex caftro Foroiulienfi,in A-
uarum patriam exules deduxit. Qui'cum per multos annos
in eadeniTegionc captiuitatis milèriam fuftinu flent,& iam
ad virilem perueniflènt ætatem, ceteris quatuor, quorum,
nomina non retinemus,in captiuitatis anguftiaperîîftenti-
bus.quintus eorum germanus,nomine Lupicis,qui nofter
pofteaproauus extitit,inspirante fibi (vteredimus) mifèri-
cordiæaurore,captiuitatis iugum abiieere ftatuit,& ad Italiam,
quo gentem Langgbardorum refîdere métoinerat,
tendere,atque ad libertatis i ura ftuduit repedare. Qui cum
CAP. XL.
Mortuo,ytdiximus,Gifiilfo Foroiulienfî duce,Tafo&
Caoco'filij eius eundem ducatum regendum fofeeperunt.
Hi foo tempore Sclaüorum regionem quæ Zellia appellai
tqr,vlqueadlocum qui Medaria dicitur, poirederunt.Vride
vfqueadtemporaRatchisduçis, iidemSclauipenfîonem
Foroiuliams ducibusperforeront. Hos duos fotres Gte-
gorius Patriciqs Romanorum in ciuitate Opicergio dolo-
fa faude peremit. Nam prpmittensTaibnivtei barbamfi-
cutmoiis eûincidcret,eumque fibi filiumfkceret,ipfèTa
fo cum Cacconegermano fuo &dc<ftis iuuenibusadeün-
dem Gregonum nihilmàli metuens aduenit.QuimoxcÜ
Opitergium cum fois-effet ingreffus, ftatim ifdem Patricius
ciuicacis portas cftidi præcepit.&armatos milites foper Ta-
fonemeiufijue focios mificQuod Tafo cum fuis comperi-
ens,audacter le ad præiium prçparaiiit,vltimumque fibi da-
ta pace valedicentes,ppr fingulas ciuitatis plateas hacillac-
qut dilperit,quoicunque obuios habere poterant trucidâtes,
cum magnam ftragçmde Romanis recilïent,ad extremum
etiam ipfi perempti funt. Gregpriu* vero Patricius
propteriufiurandum quod dederat, caput Taftonis fibidc-
ferriiubensjéius barba ficutprômifêrat periurus ablcidit
CAP: XL I.
His ita peremptis, dux Foroiulianus Grafolfus Gifoîfi
germanus conftituituc. Radoaldus vero & Grimoaldus
defpe6hu ducentes fob patrui fui Graïulfi poteftate degete’
eu dicht iam prope i uueuilem ætatem,aiceofit naüicula re-
migantes ad Beneucri fines perueniût. Exinde ad Arichim
iteraggreflusfugam arripuifletjtantum pharetram, &ar- Ifc- uenCanouim ucem, fiium quondam pxdagogum,
cum,&aliquantulumcibi propter viaticum gerens, nelci- i l ®Fei,y‘tes>a eogran mefoicepti&filiorum loco font
rctque omnino quo pergeret,ei lupus adueniens comesi- | 3 11)- IS l*s niorcuo ^aflilone duceBaioariotineris
& du<ftor fa&us eft. Qui cum ante earn pergeret,& n „ p1S.eiUS an in Agunto a Sclauis deuidlus
frequenterpoftie refpiceret,&cumftante fijbfifteret, at- * R aioariorum termini depreedantur. Refomptis ta-
que cum pergenteprxiret,intellexit fibi eum diuinitusda- ' i ^ ajoarij vin us, &pixdas abfioftibus excutiunt,&
turn elle,vtei iter quod nefoiebat oilenderet. Cumqueper j ° es e IUS nV uspepulerunr.
aliquot dies per montiumfolitudines hoc modo pergeret, _ _
paniseidemviatori,quem exiguumhabuerat,omninode- . ^ X L II.
fecit. Qui cu ieiunans iter carperet,& iam fame tabefa&us I Rex vero Agilulfus pacem cum Imperatore in annum
defeciflttjteteiiditarcum fiium,& eundem lupum, vt eum vnum>itemqiiein alterum faciens, cum Francis qitoque i-
in cibum filmere police fagitta interficere voluit.Sed lupus terato Pacem renouat. Hpcnihilominus anno Sclaui Hi-
i&iimferientis prXcauens.ab eius Vifione elapfiis eft. Iple ^r*am lnterfe6tis militibus lachrimabiliter depraedatifont.
autem receden te eodem lupo neiciens quo pergeret,info- Sequenti qaoquemenfe Martio def undtus ell apud Tride-
per fomis penuria nimium debilis effedhis,cum iam de vita tlltn Secundtis leruus Ghrifti,de quo l^pe iam diximus,qui
delperaret,lcleinterram proiciensobdoripiuit^vidctque v%ue adfoatempora fi'ccin&amde Langobardorumge-,
quendam virumin fomnis talia fibi verba dicentem: Surge . s compofoit hiftoriolam.Eo tempore rex Agilulfus cum
qui dormistarripe viam inhanc partem contra quam pedes j^peratoreiterato pacem compofoit. Qccifos quoqueeft
tenes;illacetenimeftItalia,adquafitendis.Quifiadmfur- “*s diebusTheudebertus rexFrancorum, &fadtaeftpu-
gens,inillampartem quam in fomnis audieratpergere cce- gnagrauiflimainter eos: Gundualdus etiam Theudelindse
pitrnec mora, adhabitaculumhominumperuenit. Erate- germanus,qui erat dux in ciuitate Aftenfi,nemine
nim Sclauorum habitatio inillis locis.Quem cum vna mu- fiiente au£lorem mortis ipfius,hoc ipfbin temporelagitta
lieriamvetulavidifiet,lbitimintellexiteumfugitiuhmelle, 1^bisint«riif,.
famis Dudta foper "v" ’Ar *v v " 11 • m
lier iam vetula vidifiè t,ftati m intellexit eum fùgitiuüm elle.
&famis penuria laborare. Duéla autem milericordia foper CAP. X L II I.
eum,ablcondit eum in donlo fiia,& focreto paulatim ei vi- Igitur Agilulfus rex,qui & Ago eft appelktus poftaua
ókum minillrauic, ne fi ei vfque ad làturitatem alimoniarn viginti & quinque annos regnauerat, diem claufit extre-
prxberet, eius vitam funditus exringuerer. Denique'fic mum,rèli«a0 inregno fil o foo Adaloaldo admodum pue
competenter eipaftümpræbuic, qüoufqueipferecupera* ro, cumTheudehndamarre. Subhisecclefiæ fcOauràtæ
tus vires acciperepotuilTet.Cumque eum iam validumad font, &multædationes per loca venerabilia lardtæ Sed
iter Faciendum vidilfet* datis ei cibariis » ad quam partem cum Adaloaldus euer& mente inûnïret, pofiquam cum
tendere deberet,admonuit. Qui poft aliquot dies Italiam matre decern regnauerat annis, de regno eieâus eft &à
ingrelTus,ad domum in qua orcusFueratpctuenit. Quæ ira Langobardis in eius loco Arioaldus fobftitutuseft Decu-
defertjerat.vrnonfolum return nonhaberet, fed etiam ins régis geftis,ad noftramnotitiarn minime aliquidperue
rubis &fentibüsplenaellet.Quibus illefucdfis.intraeof- ! nit.Circahæc tempora beams ColumbanusexScotorum
dem panetesvallamornumreperiehs, in hac foam phare* : genere oriundus,poftquarain QaUia in loco qui Luxouius
tram fulpendit.Qui p oftea confimguineorum &amicorum ; dicitaf,nonafterm conftruxerat,in Italia veniensd Lanro-
foorum muneribus ditatus,& domum réædificauit,& vxo- bard o r üm rege gratan ter exceptus eft, ccehobiumq; quod
remduxit, fedmhdderebüs quas genitorfoushabuerat, Bobium appellatur, in Alpibis Cottiis ædificauit quod
ex cl ulus ïamab ils qui eas lhualerantlohga&diuturnapoi- quadragintamilibusabvrbediuiditur Tidnenfi Quoin
Ouoin
lefilone, conquirere potuit.Ifte, vt iam foperius præmifi* loco&multæpoireflîonesàfingulisprincipib fiueL^Laiij
cm
««titmeusproauus.Hicetehimgwuitai^rnmelim^ ] bardislargitæfunr,&magnaibi fkób efteongregâtiomo-
éhim,Anchisveropafrem meum w ame£nd,Wârnefnd nachorum. eftcôngregâtiofi
° 6 f
ex Theudelinda coniuge fuagenuit me Paulum, meum-
CAP XLIV. ?
quegermanumArichim, qui noftrumauumçpgnomine
rendit. His paùcis de propnæ genealogiæ lèrie delibatis,
nunc ge neraüs hiftoriæ rcu ertam u r ad tramitem.
Igitur Anoaldus pôftqifim foper Langobardos duode-
cim annis regnum tenuit, ab hac luce fobtraâus eft. Lâgo-
bardorum regnutn Rotharigenere Arodus fufcepit.Fuit
àüténi|^iribusfortis'r& iùfticiæ tramitem lèquens ,lèd tà-
meiifîdei Çhriftianæ nonre<ââlineamtenés,Arriafiæhæ-
refeosperfidiamacülatus eft. Siquidem Arriarti miftorènii
parre;nlimn^lpiri|urn quoque lànétum niitiofempatre&-
•filiqfuamadperniciém dfcunr. NosautCàtholicipatrem
& fihum & Ipiritum làniâum, in tribus përlonis vtïum &
vérum Deum, æqualipotentia eademque gloria confite-
mur^ Huius tempor^bus pené per omnés ciuitarés régni
eius duo Epifcopi erànc, ynus CathoUcüs, &aiteE Arria^
nus. In ciuitate quôque Ticincnfi v^ue nunc ofténditur,
vbi Atrianus Epilcopus, apud bafilicam Sanéli Euleblj re-
fidénsjbaptifterium habuiticuin tarnen ecelefiæcatholicæ-
alius;Epifi:dpus præfideret. Qui tarnen Atrianus Epifco-
pus,qui in eadetR ciuitate fiiit Anaftafiusnomine>ad fidem
c^ ^ caiîa: ^ | e | p Chrifti pofteaecçlefiam rexit. Hic
Rdthari rçx,Langpbardorum.leges,quas fi)lamemoria &
vfiiietinebant,fcriptoruinlèriècoippofiiit,codicemque
ipfoitt ediiâüm appellari præcepit. Erac autem ianvex quo
Italiâ vençrant, annus lèpruagefimus lèpri-
müs, ficut idem rexîiïfoi èdiéti reftatus eft prologo.
G A P. XLV.;
| Ad hune regem Arichis d ux Beneuenri filium fou Aio-
riem direxiç. Qu,i cun> Ràueimam venîflcc, Tiçùium per-
gcnSjibieiRomanorum malinat,ilis potio dataefi:,quæ
eummènteéxcederefaçeret: atqj ex e.o tempore nunquam
plenilàniqué fenfiis fuic. Igitur cum dux Arichis, fiuiùs de
qubdiximus-pàtér,iâm manirus annis ad diem vltimuui
piopinqualfet ,iciens filium foum Aipnem non reétieftè
lënfosjRadpaldüm & Grini oaldum iarri florem iuuentutis
Habentes ,quafî proprios filips Langobardis quiaderant
■ 'comméhdauit ; eilque .dixit, quôq mçliqs eo.s* regere ifti,
qiuniÂio fihus fous pollen,
Ç A P. XL VI.
Defurtélo ergo Arichis , qui ducatum quinq'Vaginta'tè-
nueratannis,Aip efos filius iiamnitum duétoicffcélusift,
cui tamen Radoaldus & Gimoaldusirfiçut-lèniprifiatn&
domino,per omniaparueriint.Qui Aiocùmahno.&men-
fibus quinque Beneuèntanum ducatum regerec,venienres
S.ciapipurii multitudine flauium longe à emirate SepontO
caftra pofuerunt : Qui occultas fbueas ci rca 1 ua càftrâ fa-
eientes ,xum Aio fopereos abièntibus Radoaldo&Gri-
:mQaldo:’ëeniftèt>eôiquèdebellare yéllec, equus eiuvin vfra
eifdem foueis cecidit,atqueirruentibusfoper eum Sclaitis,
fimulcum aliquantis viris extinâus eft. Quod cumRado-
venieris ,eifiiem Sclauispro
priaillomm lingualôcutuscft. Cumquepropter hoclè-
gnibresadbellumreddidiirat, mox foper eosirruens,ma-
guâque ftrage eos profternens., & Aionis mortem vitus
efti&dë illis finibus eos qui remanferant hoftcs fugâiii^e-
terecoegit.' ‘ -y-- • 1
C A P . XLVII,
Igitiir Rothari reX „Romanorum ciuitates ab vrbe Tu-
feiæ Lunçnfo yniiaerlàs qiiæinaKttore maris fittefont, vlqùe
ad'Francomm fines eoepit. Qpirergium quoque ciiiitatem
intet Taruifium & Fôrbitilij pofitani, Pari modo expugna-
uit& dirait. Cum Rauénaubus & Romanis bellum gelîlt,
ad fluuiUrh Aeifiiliæ, qupdS. ulcenha didtur:ift qiid bello
à parteRomanorum reliquis cerga dantibus,o6lo milia ce-
diderunt.Eo tçporé.iji.agnus Romæterræ ràotus foiftus eft,
magnaque fuit inundatio aquaruin. Poft hæc fiiit clades
•feabieram, ita vt nullus pùtuillet mortuumfiium agnolçe-
ïe‘'prOpterhimiûinflationistumorem.ApudBeneuentum
werp^jiortup Radoald o duce, qui ducatum qUinque rèx-
eratannis.Grimoaldus eiusgermanus difiteftecftuseftjgii-
bernîùitq^ducatum Sàmnitium annis viginti Scqpindùe.
H icdecaptiila püëllâ,fedtamen nobili, cuius nomen Itta
fuitjRomualdumfilium &duas filiasgènuit.Qui curneïïèt?
vit b'eÜic'ofiftîmus',«: vbiqüainfignisiyementibus eo tempore
Gtæeis i vt oraculüm findi Àlifl^âclis Archangeliin;
montèGàrgandfitumdeprædarenturjGrimoaldus foper
eos cum exercitu veniens, yl tima eos cæde proftrauit. .
'•/ •• C A P . NXLVIII. v,
A t vero rex Rothari poftquam annos fèdecim & menlès
quatuor regnum tenuerar, vita decedens,Langobardorum
tegpum Rodoaldofuo filio reliquit.Hic cum iuxta bafilica
ibeati Iohanifis baptiftæ fùiflêt humatus, poft:aliquanturn
ifem^us qïucïam iniqua cupiditate foccerifos, eius fepul-
chrum no&uaperuit,& quicquid in ornamentis eiusedr-
1 poijs reperitvabftulit.Çm beatus Iohannes per vifionéap-
parens,.eft yéhemencer eî«tërfuit,èiquc!<dixit : Cur aufus es
• corpus iftius hominis concingere? fuecir licet nö rede cre-
dens, tarnen mihi le commcndauit.Quia igitur hoc facere
; præfumpfifti, nunquam in meam bafiücâ deinceps ingreP
fumhabebis. Qupd ita quoque fiftuméft. Quoties enim
cum que voluiftèt beati Ioannis oraculum ingredi, ftatina
velut à ValiftilÉmo pugili guttur eius féritecur, fiefobito
retro ruebac impulfus. Veritaté in Chrifto loquor ftoc mihi
ipiè retulic, qui hocipfom fois oculis fiuftumvidit.
)ç;_'C A P. XL IX.
Rôdoaldus igiturpoft funus patris Lahgobàrdorum regnum
fufeipiem, Gv.tidibergarii (Agilulfi & Theudclindæ
fibi liliam in macrimo|iium fociauit. Hæc Gundibergare-
gitia adinftarfuæ genêtricis, ficut ilia in Modiciai fic & ifta
intra Ticinënlèm ciuitatem »bafificamin honorem bead
I'ohannis baptiftæ cp ftruxit. Qgam mire ex auro &argen-
to peplilque decorauit,rebufque fingulis optime ditauit,
in qua &euis eprpus tum ulatum quieicit.Hæc cum de cri-
mine adulteri j àpud virum aeculàcafuilïèt,proprius eius
lëruus Careftus noipine, à rége expetiit*>vt cum eo quire-
ginæ crime,ingelïèrâfc, pro câftitatefoæ dominæ monorna-
chia dimicaref. Qüi dura cum criminatore illo fingulare
pet rtam^eri iniftè^éum cuinfto populo aftante fupërauit.
Rpginä vero ppft hoc fà(ftum ad dignitatem priftmam ré-
diiÈ ■.
^ C A Pi L.
Rodoaldus quôque ( vtfertur ) dutti VXorem cüiufdam
Langobardi ftupralfet, ab cô iufcçrfeiftuseft, poftquam fe-
ptem diebus & qiiinqj regnaùerât ânnisv Huic fuccellit in
regniregi mineAripertus fîliusjGundualdfiqui fiicrac ger-
manusThe.udetindæreginæ.Hic condidicapud Ticinum
oraculum domini Saluatons, quod extra pottarn occidéii-;
talëm, quæ dicitur Marencà , firoin eft, quod ornamentis
:vaïïisdecorauit, & lublkutüsfuffideuterdicauiti
C A P . LL
; His diebus defunélo Heraclio Augufto, âpud Conftan^
tiiiopoUni,Heracleoh eius filius cum matrë Martina regni
iuialufiepic,, rexitque ifnperium duobus annis. Quo vita
decedente focceffitin locum eius Conftandnus germanus
. eiufilé,alius filius Heraclij>iinperauitq; menfibus fix.Hoc
etiam mojjthcfiGQnftanjinus eiüläem filius ad fegni dignitatem
alcgndit, tenuicque regnum aiinisoâo & viginpii
C A P. L I I.
Circa hæc tépora rçgis Perlàrûcôiunx norhirte Cælàra,
de Pçrfideexiens ciim paucis luisfidehb us | pri uat o habicu
propter Çhriftianæ fideiamorem CÔftancinopolim.venit.
Quæ ab Imperatore honorificc fificépta,, poft aliquot dies
vt,defiderabat, baptifinûcohlècutaj & ab Àugufta dé âcro
fonce leuataeft. Quod vir^eius Perlaiürexaudi'ens,legatos
'Gofiftatitipopolnn ad Augùftumdirexic, quatinus eidem
fiiam vxorem redderet. Quiad Impçratoré venientes,verba
regis Rerlàr um punciant, qui fiiam requirebac reginam.
Imperator hæc andiens, remqueomnino ignorans, eis re-
Iponfom reddidit diceqs : De rëgiria qua quæritis fatemur
nos nihilfdte,præter quod ad nos fiicaliqua mulier priua-
to habitu aduenit. Legati vero reiponderunt dicentes:Si
placet veftrp cphfoeiftu!, volumus hanc quamdicitis mu-
lietemvidere. Quæ cum iülfii fmperatoris aduenilïèt,mox
vtéam conlpiciunt,ad eius veftigia prouoluuntur, eiqj ve-
nérabiiiter,quod èam fous virrequireret, foggerunt. Qui-
jbus illaf elpondit : Ire ,renuntiate régi veftro &dgmino,
quia nifificuc ego iam cçedidi, ita & ipft iii Chriftu eredi-
derit, rae iâyltraconlbrté.thori habere non potent •• Quid
multa ? Rèuerfi legati ad patriam, ▼ ifiuerlà quæ audierant,
régi nunciant. Qui nihil moratus,cum fexaginta milibus
viris Conftàntiiiôpofim pacifice ad Impëratorem venir, à
XVÎfc