Jß c h ijP r e s h y tm .
dëeo per arietem, offeramus, id eft Chriftum fogemus,
vt pèccàti in té commifli ipfe fiat ereptib’? deindequin-
tam, id,eft vnum prædj&orüm fenfuum , per qüod
peccatumcqmmifïuméft, offeramus facèrdoti, .Chri-
ftp, videlicet : 'v t nequaquam vitra ad a&ionëhipra“
uarri ilium ôccupemus fenlum , lcd confecremus ilium
Dèo. Sicenim pro pCccatp noftro deprecabitur. Quo-
mqdoautém peccatîaries per facèrdotem ofFérajur : In
alia parte libri confcriptum^eft , vbi (acrificiitm prp^
peccato, Squa le efle facrificio quod pro delikto fit
phedicaurt» Ho^autem nunO;>adijéicnaum ëft ,' quia
deli¨egislator duobus modis v t i] feu ponere fo-
léns ,&deli<ftum àppellarë’i nunc quidem pecëàtum
qüod ad fcientiam peruenit, & nequaquam iam igno-
tüm ëffpeccanti, nunç aùterriqüod in Deo ipfo ‘corn-,
miffum'eft, Veluti lureiurandp^u t etia!m in fatiëtis,
non fine caufa hoc appellat deliétdm , fedvttuCogno-
fcasfimilitenrtDeiim^e^ quodinfeientfa,
Aries facri-
ficij noftri
V Ch iftus
&qùodiniureiuratïdo'i &: qu od in fan&is commit-
titùr.
AnimafipeçCaueffipertgnoràntiam, 'feçeütqiie vnum ex bis
qua Domini legeprobibentur^&peccdii rek iM
temfuam,&offeietanetemirnmaculatûmdegreg
iuxtamenfuramafiimat'wnemque'peccat^ orabitpro ilïoquod
■ nefctensfecerit,&dimitteturei} quia pererrorem deltquit in Do-
• p
Habetpræfens locus quæftionëm non modicam coh-
fidëratione dignàm, quiapropeçcatis, pro quibus ca-
pram pridemofferri, aut o'uem præcepit, ait enim :
Quod fi pecçauerit de populo terræ per ignorantiam,
vt fâciat quicqùam!ex his quæ Domini lege prohiben-
ftur atque delinquat , & çognoùerit 'peccatumfuum ,
offeret capram immaYulatam. Nuric tanquam oblitus
ea quæ-præcéperat : Si anima, ai t , peccauerit per i-
gnoranriam , féceritquë vnum ex his quæ Domini lege
prohibentur : & peccati réa inteUexcrjt iniquitàtem
luamf‘ offeret arietem immaculatümde gregibus fàcer-
doti. Et mulmm videtui differiejntër hocîacrifiçium
ÔCÂllud quod djidum præcepit : fed neque oblitus eft
ariteriocanec contraria çis præcepit. Quia enim nomine
animægentilem diximus fignificari, hic autem for-
fitan ignorans mandata legis tranfgrediqjotcrat. Rro;-
pter quod dixit / & per ignorantiam re&e intelligibilis
ariés, Chriftusyidelicét, huius peccatuinin facrificio
pro eOjpblatus dïluit. Sed & illud oftenditur., atque
in his cuidenter demonfttatûr , quia in vnoqubque
quidempeccato , Pr? rernitténdoëp egimus poeniten-
tiàro, quum non firiius idonei perfnoünetipfbsf, fine
Chrifti facrificio -conlequi veniami Ergo fi quis extra
fidem Chrifti conftitutus e ft, Iudæus tortc. aut paga-;
nus, licet poenitere fe de peccatis füis , per conubilà-
tioiaem & vitam derhonftret , ïëmilfionem non me-
rebitur, quia arietem offerre, id e ft, Çhrifti, facrifi-
cium , nonpQteft. Quamobrem generaliter de omnt-'
busqupdammodo fancire cd p ie n sn o n dixit, fi ani-,
ma de populo, fgd fi anima fimpliciter, peccauerit, 8c{
fecerltvnum ejc Iris quæ Pqiiuni lege prohibentur. Er-:'
go & de in d o ë to :& de fcienti|m”habente, neenon
de omni peccato rede hoc quôdditftum eft accipitur.
Qui'à autemarictem pro dejiao iubet offerri, aperrifiî-
mumeft,quiadelidumhtcl^islatorintelle«fturnpecca-
tumpofuit. Propterquoddiccns per ignorantiam, füb-
didit :
Et peccati rea inteüexerit iniquitàtemfuam.] .
Qmautemintellexeritpeccatum, hicilludinféreli-
dit, & fbrdidatur ab eofJ fiue bneratur, quandiu per
p'fæSiétum facrificium oratio proëo fiat. Intelledus au-
tem, peccati, in habentibus quidem fcientiam!, . pontenebcatis
düs. -Nam huius reigraria de ludasis Dominus dice-
bat* Sinonvenijfent & loquutuseüfuijfem, peccatum non ha-
berent: nunc dutem excufationem non haben t de peccato fuö. Hoc
autemplanius expoftciioribus approjbatur. Quid enim
. d i c i t i ,. w
Orabitpro itto facer dos, quod nejciensfecerit |&diniittetüreiy
quiapererrorem deliquit in Dominum.]
Quödlxxf dicunt: & dimittetur e i, deliqüit enim der
lidum anteDominum.Etquomodoidetnipfe.nefciflc,
& delinquere delidum coram Domino dicitur ? Qm
iudex iuftqs.cft , 8c,nihil agit contra iiiftitiam, nee enim
defola adione npsiudicai, ficut quando ad peccatutn,
aut propter libidinem, aut propter auaritiam, aut pro-
?pter glöriam declinamus , qupdignotantiaillius verae
ybluptatis , & fummi lucri, & illius'non falße gloriae
patitpur. Facit aütem hanc ignorantiam diledio men-
'daeij. Ex quo quifpiamcxcatusrnehtecaecatutetiam
&r obfeuratur feientia. ? quae, cjecata , nihil inuenitur,
diftaire ab. ignorantia. Vnde & Dauid dicebat. Ne-
feietunt üeque intellexerunt , in tenebris ambulant,
D um autem .refipuerint, & reftaurata füerit obfeufa-
ta mens vVtunc peccatum fentimus | & necefle eft, vt
in delidum nobis vfque dum per poenitentiam purge-
mur reputetur, ^delidiim autem id quod eft , contra
Dominum, duplicatenimdeli&um fecUndujnLXX.di-
cens : Deliquit enim delidum ante Dorninum. Et höc
cuius fei gratia ? Quoniam delidum effe intelledpm
fiue cognitibnem peccati diximus , 8c orruiis homo
quidem naturali iure feientiam peccati habet , fed h ic,
ficutdiximus, earn amorelibidinum tenebrauit. Alius
autem tardior naturalitereft, & alteriusdodrinaimha-
bens neccflariam. Si ergo aut refipifeenti e i, aut ab alio
difeenti d ehdum, id eft peccati.fcientiam delidi per-
petratibneante Dominum, duplex per feientkm repu-
tatur, tune enim Deus eius feientiam obnoxiäm fapit , &
facrificium per iguorantiam, & peccato exigit, 8c pceqi-
tenriam.
C A P V t V p
ßOquutus eft Dominus ad Moyfen dicens: Anima qua peccauerit
&, contempto Deo negauerit deppfitum proximo
fuo, quod fidei eius creditum fuerit, vel vt aliquid extorfertt,
aut calumniam fecerit: fiue rem perditam inuenerit, & in-
ficians infuper iurauerit, & quodlibet aliud ex pluribus fece-,
rit, in quibus peccare fojent homines conuifif delicti, reddet
omnia quafiaudevoluit obtinereAntegra , . & quintam infuper
partem Domino cui damnum initiierdtpro 'pefeato autem
fuoofferetarietenfimmaculatum degrege, & dabit eum facer-,
doti iuxta aflimationem metifuramque delicti., quirogabit pro
eo coram Domino, &,dimittetur illi pro fmgults quafaciendopec-
cauerit.J , '
Cernis quod in codem ordine e fle, peccatum quod
in fän<5& , & id quod iureiurando cp'mmitritur, Q>iri-
tu&Dci tradit, patetautem.execJtquodinvtroqueidem
ä r ^ s facrificium offerri priecepit. Quamobrefn enim:
^aulo ante in orqni peccato arietem iuffit offerri , noif
a nobis conijcientes , fed intentionem legislatoris fer
quentesdiximus. Cut autem peccatum quodiureiuraii^
doVeft : & quodin fandis coniundum putäuit, quia
ornnimodo vtrunque ad Deum pertinet: & qui iufiü-
randum tranfgreditur, non folum proximo nocet, fed &
ipfi Deo, quemqiediatoremfecitiniuriamfacit: dö.ceie
autemte ipfa v^fBa difcufläpbiruiit.Yideamus verb qup-
modo etiam ipfa nunc lex incipit.^^
Et loquutus eit Dominus ad Möyfen,dteens. 3
Praicipuum oftendit man datum ,ex eo quod & in ipfpi
quemadmodum & in peccato de fandis Deum loqui
veto amorelibidinum , necelTe eft vt quum.in Moyiiipecialiterexponit.
cogitatione fuartefipifcunt proueriiat : carencibus verb Loquutuseft ergo. Anima quapeccauerit, & contempto Deo
feientia, per competentem dodrinam, qui intèlledus negauerit depofitum proximo fuo, quod fidei eius^creditttmfuerit,
cum alterutro hojjüm prouenit, mode, ad hoc mouet
hominem, yt egeat^crificip& poenitentia. Quienim
intelligiipoilqüohem, & non fe purgat per peeniten-
tiamd ahanifeftümeft quod abomlnäbinS fit, & fordivèlvialiquid
extorferit,aut calumniam,fecerit,fiue remper ditam
inuenerit,& inficiansinfuper iurauerit. ; ..
Qjiæ verba LXX. fieedunt : Anima quæcunque peccauerit,
& præterierit præcepta D omini, & méntia-
Jàiotâtij
diumoii
ifraccpto.
nun ions.
; p
Dcliflum
cogaitio
pCCCiti.
G
m
qui.pr^iudicmm paîïus eft in rapina vet m depolito
8c contra ipfum quoqne Deum ininfte agi per falla-
ciam , vel peduripm dicimus a/ metitietur iaea', &iüràüentifiiufte. Nonautemfm . .. ... , rede Komm q.uintam
L bis mentietür. Nequeqiim f'Deodariiübet, adc[trémtenditinmna. Qjuntaaùrem
fcriêturWeadeù^tbà rëpetere , quje ïse multa.omitte- litigda ëft. Elit enim quintam etibm banc 4ixinbi^ .,
re brebitiïis «adB vïdétmó Hic érgo iufiurandt traftfc ! quum fit yna de quinque fenlibus. H«Ç ërgo offettür
àreÉoni mendaciiim coiriparàte : 8ç idèo fuperius ; Ó éó , vt deincéps non peccët , quia ppr qîla'm vnum
quidem fineiiireiuraiidocbtamarauit,: Kiëautemmen- ! quódque pradidóriim Courtuitritur. Ergo éadem fan1-
dacio iùfiutandum coliiunxit, aifenini : Er h ÿnqtut cir in (Ut%aw3 > ^ ;V « a% ,' :&/a^qçm4 o.qoiilèiq'1ii
pro ea , & iuràûir iniufte. Nâm & caeteri'interprètes perfora façërdotis , aliquando aittem in eius qui imu-
A q ùiiaV Tbeodotion , & Sprfltbacbus vbi dkemnt ' fti'ciam paffus eft Deüm ^gurauit. Aut qaià' fëcuudum
LXX. Si nocuir aliquid proximum fuum;, ifti'fi calu- j eauSem iationem 8c faeétdos nofter'Gbriftus efle , Sc
türinproxitham , indepofito aüt de fbcietaté, aqt de
raoina nocuit proximum | & inuenerit perditibnem
t . a i . ' T'Jnn anfe rh f ril
tus eft aliquid; Quodàntueatëi, abftineàmm nbs : nobifcuiri pré nobis imuftitiam pari crcditur, fecun-
Is viribus d (àllada, quoniàm Detis per fallaëiamv dum leeëm yidelicetcômpâiHonis noffiræ, in fine iau-
iniüiiatur , "qui veritas ëft. S ed& Vtiufeurapinamcum dionis huius atieteuidubet imuiaculatüm facetdoti of-
neEitô#epoflto , vel iicut éiiam fepmaginid dicunt : ferti, qui otet 8c remilFionemobtiheat,;, Horuta autem:
cum focietate , ■ ëommifcuït. 'omue iniuftum ‘bfÉmm fuflîciens expofido eft, . ex his quæ in dëli£ljs fauaorum
vimfeuïapinamiùdicans. Mànifeftumeft auteui ex bis diadfumt. Sed nos ab «troque pëccïjra, magis autem
quæ fubneaunt feptuagtota : Erit quum pëccaneriti I ab omni reftpifeentes ctvftodiainus ndfmeripfos. Si e-
⣠poeiiituerit, Sçreddidetir rapinam quimrapuit, vel nim velin vno quolibet eorum capi nos, aut incidere
iniuditiamquant iniutteëgit, aur depofitum qiiod d e -’ çontigetïtî»babemus deprecationis & oblatjonis ex-
pofitum'eft ei , fiûe perditum quod inuenit, quod y- empla, quibusvtïfupplicantibçiiumfit. Hæc-ënim in
numquodque pr^diftorum .peccatorUm his quæ cou- figuracbutingebantillis :. fetiptafunt autemadnoftra»
numerataiunt fimilë fit. Propter ênimbuiritiatn com- correptipnem , in quos. fines feculoratn deuenerunt.
mittitur. Vnicuique autetneorum capuripfum, 8c quin- j ïn Chriftodeiù Domino noftro. Ipfi glpria cum b
ram addi puecepit : Yed hiétrbn làcërdbti, fedéi qui | pâtre , & Spiritu fanâo , nuncjSein
iniuftitiai'n paflus eft dari præcepit quintam , in verbis I ... fccula fèculotum , .A- ,
diffëtentibus'.fifflilfa fentiens. Quoniam enim cum eo I men.
ISYCHÏ I PRE SBYTERI HIEI
lOSOLYMORVM IN LEVITI - ;
C V M s L I B E R II.
d ;i
'undarneumleg
».
C A P V T I.
O .g JfV TV S eft Dominus ad Moyfen,
dicens, Pracipe Aaron & fitijsèius. H Ac
est lex bolocaufii. Cfemabitur in altari
totd node vfque ad mane ignis, ex eodem
altari erit. Vefiietuf facerdos tunica, &
foeminalibus lineis, toüetque einer es quos
. vor ans ignis exußit, àr^ponetïuxta altare.
fipolialiturprioribus vefiïmentü, indtttufque alijs, efferet
eos extra caflra, & in loco mundtßimo, vfque ddfauillam confumi
faciej-.lgnis autem in altari fe'mperardebit, quemnutrïet facerdos,
fubijciens ligna maneperfingulos dies, &impofito bolocàufto, de
fupéradolebitadipespacificorum.~\ . w
Ign is eft i fté perpetuùs , qui nunq itam défi eiet »\ al-
tari/tQuia legislatoAs mundûm fulficienter in præce-
dentibus oftendimus, &expofitionis lëgatium vèrbo-
rum fündamëntûm pofitum é ft, extra quod aliud nemo
ædificantium in ipiritu ponere potèft. Chriftds enim
eft,qui nobis ficut angularis ædificij lapis per totam legis
expofitionëm iacet. Eius ergo gratia & dqftrinà, quia &
Btchitëëtus eft, aurum, argentum, lapidés preciofos fu-
perædificemus. ' , - . ,
loquutus eft Dominus ad Moyfen, dicens : Pmcipe Aaron&fi-
tiùèius.Htieftlexbolocaufii.] • ! :
Hic de iugi facrificio lex loquitur, quod quotidie in
libro Exodi offerte præcepit facet dotes,ait enimfie. Hoc
eft quod facies in altari agtios anniculos duos per fingu-
losdies iugitec, & p'àulo poft. Oblationeperpetiiain ge-
nerationes yefttas, Dicit autem s E actes Holocauftum ,vnum
agnum inane, & alitmfactésyejperef] Perhæçergo intélligi-
mqs,quiain eorum quidem qui lunt.de plèbe, volüntàte
datum eft , fi volunt offerte holocauftum propter qüod
facrifiaum illud munus eorum,vtpoccfpontanèaoblatio
nominatur. Neqj éhim omnis homo petfeëtilfimam exïgitfàpiéntiâm,
facerdos tarnen omftimodo debet perfekte
fapere.Perpetuumenim facrificium,ideft continuum
holocauftum,fecundo in die mane &vefpere offerre pr^-
cipitur,vt à perlektafapientiaincipiens in eadem finiat,&
totam füam vitam componat ad perfe^tionem. Sed quia
holocauftum quo modo particulatim diuidatur,quomo -
do effimdatur eius languis, quomodqimponatur fuper
ajtare. j in initio huiùS libri Leuitic; legislatorexpofuitj
nunc vtpote illis fiifficienter dial's,dé folo dicit holocàU-
ftomate.Conlçquenter ergo fubdidit s ',.
Ignis in altare femperardebit,quem nutriet facerdos.] •
î Oportet quippe eum qui holocauftum,id eft perfektæ
fàpientiæ operationem debet, fèmperaçcendéreignem
fànëti Spiritus,& nonfinere extingui. Extinguitur autem \
ëx eorum quibus donatus eft negligentia,' propter quod
& Paulus ait : Spiritumnolite extingum, velut in noftra po-
f ëftatefit pofitum extingùepiüum jfîue accéndere. Tota
autem noékc incendi igneixiiuffit, non quod in die non
incenderetur,fed quompdo feëunclo fierecdiebüs fingu-
lis holocauftum: nam qifia manifeftuserat ignis diiirnus,
noklurnumaddidit. Qui?gfergonoxcaiigo cftvitæ huius,
id eft ea quæmultos ob tinét ignorantia,dç quaPaulüs dir
cebat : moxpr&ceßit, dies autèmappropinquabit, nospræcepit
qui holocauftum Deîfakti fumus, etiam-in noëté acçen-.
dereig^em,vt quum àlij legem tranfgrcdîantur,&terténi
fint, nos fimus lpititalcs, reminifeentes Dauid diceritèm.
Tempus faciendiDomineidißipaudhntiniqui legem tua.Quzn-
do enim alij tranfgrediuntur legem,nos oportet maxime
adobedie'ntiamlegis/fubrigi.Subdidit aütcmßpefiieturfa-
cerdos tunica &fceminalibus Itneis. ] •
¥- ; .iSacerdos hic qui holocauftum offert", vnulquif-
que perfede fapiens intelUgitut, quia facerdotium.,
perfectionis eifcmplum e ft, propter quod & regale
facerdotium populus fidelis appellacur , vtpote legem
perfe&am eua^gelij fufeipiens. Qui ergo vult ofterre
rn holo-
F
. Gor.io.
m
G
PerpetuG
l'acrificiü.
Holocauftatn.
KThefi.,
H
'Nor, cali-
go huius
vicse.
Pfalm.iii,
Sacudoiltiutn
per-
^fedtoms
jcxemplü. j