Bll
l i i
P/«..
Pfal. lu
Pfal.6 8.
Efd.Sj-
'Ofte 6.
Efai.il.
D
Quzftio
ludzoïum,
» «cfigna
rcucicmui.
I l
eos docente, prædixitDauid.Ex oreinfanrium &ladentiü ;
berfecifti laudenultem Elàias, Larigùorès noftros'tuliV, 6c
dolores noftrös ipfè portauit, & pro nobis doluifc Quod
proderidus ôrât à lùda vno ex duoidècidi prçdixitideniDâ^
uîdiQuare fremuertintgèntes & populi, &c. Congrègaa
eiitmfiintin veritatè contra filiurri Dei, qui eft Chriftus;
Herodes & Pontius Pilarns cum géntibus & popùlis I t
tael. Idem deeo:föderüntmanus meas &pedesmeos,oc.
dinumeräuerunt,&ceccepalfionem in Crucejitcfaipotio-*
nèm aceti & fêllis idem Prôpheta praedixk: dederunt in e'-
fcam fel, & in fiti mèa/potauerunt me aceto. An mènciti
funtEuarigeliftæ noftri ,'qui fimilia àtqùè Prophète dixe-
hint? qüodfî mentfti funt, fupereft vt Prophetæ quoquë
mentiti fuerint, qui fimiîia præaikerünt.
îam de fepultura Dauid ait : Pofuerunt me in lacu infe-
nbri.in tènebrofis ÔC vmbramortis. fadlus efthomofine
auxiliointer mortiios liber, id eft, finepecdato : & lobair;
Aperiuntur tibi mem port* mortis Janïtorès inférai vidé-
testetimuerunt,id eft, poteftates aduerlàriæ dæmoriùmy
quæapud inferos funt.'Quod autemin eruce pcdensmul--
ta corpora landorum fufcitàuit,idem Dauid prædixit : qui
educit viruäös in fo'rtitûdifte ,'fimlliter eos qüi èxalpèrant,
qui habitant in fepulchris.item derefiirre&ione eiüs poft
trlduum Ofeas ait; quariamus Dominum & fimâificâbit
nöspoft biduum, & tertia die refurgam.Quôd anima eius
non eft relida in iriferno,neque caro eîùs corrupta, Dauid
teftatur.Non derélinqùes animam % inferno, neqüe dabis
fandum tûùih videre çbrruptionem, &c.qu* quidem noil
funt accipienda de Daüîde, qui poftqùam geherationi fite
feruiuit, voluntate Dei mortuus eft, & appofitus ad patres,
viditque corruprioriem. Deusautem in mortuis pofituS
non vidit corruptionem, ipfe enifti Deus humânam natu-
ram quam (umpfit fùfcitaüit. Et alibi: erit fequies eiusho-
nor.requiës,id eft,fepultura; honor-,id efffrefurredio.
ïâmneeft,'quihæc audiens de Chrifto, non confitetur
DeutriVerum elfe qui, vtmûndunl fiiluum. faceret homo
fadus eft,qui idola deftruxit,(àcrificià dæmonum fufturit,
& aras eorum fiibuërtit?Vbi funt iacrificia Ægypti? vbi va-
ticiniaMemphisfvbiSebenytüs, quæ Simonen» colebati
vbi Naphis, quæ vnùm venerabàtur, vbilolis adoratores^
vbiDianae fernplum,vbfCizÿci vàtîtinia Apbliinis ïvbiq}
enim Deuscolitur,pbftquam Chriftus aduenit,&cruci af-
fixuseft. Quæ cum itàhabeant,.tarnen non pudet ludæos
appellate nos îdolothytas Sè idololatraV Yerüm mirum
honeft,omnis narilqüe mërëtrixjmulieïi, <|uæ coniûgiqli-
vberàeft, nomen kùïm imponît, appëlktqüeÀneretricein,
qui cum'hon pëpercèrint Efaiæ.Hieremiæ, reliquifq; Pro-
phetisatqueadéôipfi Chrifto,qùid mirum,finèqüe nobis
parcantfquifi ea poteftate prædiri efteht,qua nos C hriftia-
ni,neminem profedonoftràm inter eos viuere finerent,
vt nos eos finimüS» _
"Quia veïo ïudæi quærere loleht, eur nonâpërtè acnrn
dedèChrifto locuti luntProphctæ.rutfus ab eisYiciiïïm
quæram egb,quomodo noh iidem Prophetæ ipTos Iud ços
de Chrifto monuerunt vt caüètent ,venturum enim elle
hominem.qui appelïarétür Iefus cüi aederenVquiaimpo-
ftor effet? quin pbtiüs noleiites credere in'verum Cnri-
ftum,& Denm qûem Prophetæ prænühckrùnt > imppftô-
rem non Chfiftum expëdânt.
. Siquæfierint ïudæi aChriftïanis, curcum Deus præce-
perit non adoraré lïgnà,àtlt lapides, aut deniqueOp'era hb-
minùm,ipfi colamus &adoremus cruces & imagines,re-
IpÔndeàntipfi vidflînijCurlibrumlegisadorant,qui ex co-
riispellibu^ië imnüundis conftat.Cur euam ïaeobado-,
ràuit inliimmitafe Virgæ ïofeph fquod filelponderint,tä-
më'tfiiibrizm lègis adorent, tarnen non adoraré eos natu-
ràtii pel!ium,fed virtutem verbôrùm;&Iacob adoraife non
li^ium vir^e,fèdîplutô ï bfeph,qui virgàm tenebat:ficnoS
iff tut Cliriftiani noh hatüràm ligni adôrâmus,abfit,fed
Chriftamineo ètücifixum, & quémadmodum fi ïudâei te-,
périrent nunc tabulas duas,&dubs cherubinôs auréeS,
quos fecit Moyfes,itèm arcam,àdoràtent quidem fea,vénérantes
Deum,quiea iuïîïtfiériilïcnos cumimagines ado-
ramusjttôh veherâmijr lignum, abfit,fed Chriftum honq-
ramus & fimdos eius,neque piduras cqlimus, fiepe enifn
imagines vetuftas aut deletas fehöuamus, aUt étiamcurn
puttefcunt& carie conlumptæ funt, cohibuiin.us, a-
lialque nouas facimus ad memoriam tantUm confeiuab-
dam.
Sed relpondeant Ïudæi,cür ima'ginem NabtichOdo Uo-
for Baby lone adorauerunt, præfertim cum hàbërent illic
Danielemj, & alios Prophetas, qui eos docerent. A tqui
cumimaginem Chrifti Chriftianus adoro non'dico,gloria
hgiio,antpicture fcd^loria Deo fanftorum. At ïudæi,cumimaginem
Nabuchodoholbr adorarunt, dixerunt, gloria
Nabuchodon'ofor.item cum crucem adoroi non dico.^/o-
ria lign'Vy atvos Iud çi, cum vitulum adoraftis,dixiftis, hi lunt
Dii mi Ifr^el j'qui eduxerunt ré ex Ægyptoi propterea nos
Chriftiahiiamplürimisannis captiui &c multis calamitati-
aus afflidi Deum nonnegamus. Quodfi nonnulli nega-
rùnt nohtot qùid em numero,quoi ludçi Baby lone Deum
negarunt;atque ii quidem heque tormends neqùe crucia-
tibus affedi S t feifil, fed ad vërbum folum.& nifi tres illi
pueri fidëm Ierualîènt,vbi VoS feruaffis.qui to t alioqui mi-
tacula videratis vbiqj iù Ægÿpto,in mari rqbto, in Eremo,
in colùmnaignis,in nube luminis, in monteSina?quandb
vlli Deus tanta actalia bona contulit ? quando fie cum vllo
locutus eft,'cum 'tötfignis, cum tubis angelicis legem fe-
r'ens,mannapræbens,Prophetasmittêns,gentêsfiiDiugas,
Allophy los delens; tabulas addens,tabernaculum Veftium
defaibensjMoylèn, velue alcerum Deum, luo loco pones,
Vobilque præficiens.? Ocæcitatem &amentiam Iudæo-
f um, o feeleratam mentem & peruerlàm, o ingratos ani-
mos Iüdæorum.cbhfiderent ïudæi quid deipfis Iudæiste-
ftentur Prophetæ, quales fitis & fuerint tune, cum Deum
colebant Hebræi. ItaqueMoyfes ait : generatio peruerlà
fiint,non eft fides in ea: & rurfus ; generatio ptaua & per-
uerlâ hæc reddît Doroino.Item Elàias : filios genui ÔL exal-
tauijipfi verb im'probarün'tme & reiecerunt; Èösicögno-
uit pblfelïbremlùüm,& afinüs prælèpç Domini lui, llrael
autem me non cognôuit,væ gentipecçatrici,populus pie-
nus peccàtis.Idem rurfus: Audite verbum Domini,domus
Sodomorum,aittendite legem Deipopulus Gomorræ. Vide
ergb quémadmodum Iudæos vocat Sodomitas, infidèles
, idolothytas & ingtatoS,peruerlàm geiieratiohem, fi-
lios reprehenfionedignos ,lacrificantes dæmoniis &non
Deo,detelinquente s Deum,qui fecit illos, qui defecerunt
àDeo,quïfetuauit eOS. '
Si euoluamus &excutiamus litèras fandas, nonrepe-
riemus de vllagentë taliaàç tanta dida,id que iure & meri-
to,liquidem 52.. annisfuerunt Hierofolymislàcrificantes
idolis in templo Dei,quilüb Manaffe rege templum Ôc ci-
Uitatem Deiprofanarundob quam caullam traditi lüntfe-
mel èc iterum à Deo Babyloniisin feruitutem inde vero
poftyo^nnos tèdudi ac teuocati. Qôæramus ergoabeis
poft reditum Babylone,ac poft inftàuratum templum Hie-
r o loly mis,cum iam non idolis,fed Deo làcrificarent in eo,
quoditagfaue peccatum çommiferintcoram D eo, veiam
odingcntefimûs ânnus & ampli u s agatur,ex quo illos De9
dilperfit,& Titum atq; Velpaüanum âd vaftandam vrbem
vocauit,qui,vtàudoreft lofephuslcriptor Iudaicus ,cen-
tüm myriadàs Iudæoru m Hieroiblymis cæciderunt, tem-
plumque ihcenderunt,&altare,& lànda & vrbem dele-
uérunr,agiturquëiam>vtante dixi,odingentefimus annus
vaftitatis & feruitütis ac dilperfionis.ac cum maiores veftri
bis dudi captiui Babylonem,bilque templo vaftato, item
bisipfiingtatiamcumDeoredierintjtemplumq; illis fue-
rit ædificatum, quod ita magnum peccatum commififtis.
vt npn amplius templum Vobis Deusinftaurare voluerit,
neque amplius vos abinimici$ & hoftibusreduxerit.? an
■ idolis ficrificaftisjVt maiores veftrtfilîôs & filias/aniraagi-
nem, vt illi,adoraftis?Nequaquam, an idolum poluiftis in
templo, vc Manallès?nequaquam,an Prophetas oeddiftis,
1 nequaquam.Cur igitur dereltdi eftis à Deo?Sane quamuis
1 Vos nihil dixeritis,lapides clamabunt.quod feilicet, ex quo
Chriftum crudfixiftis, derelidi eftis ; ob hanc caulàm hade
nus & in perpetuum derelidi, dilperfi , nudi, eiedi è
templo & ciuitate 1er ufalenî remanebitis.
» Maiores itaq; veftri,qui vitulum fàbricati lunt, qui tam
I malta feeferapatrarunt,qui imaginem auream coluerunc
qui,*
E»1,(1
lue habi.T
tudinc »4
ptototypn,
Dmitl. ï,
Excd. 31, 1
Efa.i.
325
fldeft»“
io,P«qu*
''tfliam in-'
-isncienfis,
Lntialu'-
js deadqiii
immolarunt filioS & filias fiias dimOniis, feptuaginta
inhiséc centum in PerficaBabylone lupplidis affedi,reuo-
cati ftint & redudi,vos auté qui Chrifto credere reculaftis
höh feptuaginta aut centum annis lblum led vlqué ad con*
fum mationem fieculi repulli 6c abiedi eritis.nos contra, gé-
teSjfilii Ghrifti vocaciiumus, eique feruimus,eumquecoli-
mus&celebramus cum Patre & Spiricu fando in fiecula
fieculorum, Amen.
Quaeramus prqtereaa Iuda:is f luo,quemexpedänt.
Vtrumiudxus futürus fit,legem Moyfis tenens,an
Chriftianus.Qupd fi rèQjohderint^ladjeum ex Iud*isfore
filium Dailid,feruatorem legi s 6c fieri ficiorum renouato -
rem genérilque Iudxorum; dicanr.quod fluxerint a cap ti-
uitate Iud^ommfiib Nabuchodonór.Sané fluxetünc mille
anni,& amplius.Quod fi Chriftus, quern Iuda^i éxpedant,-
Iudxus erit,& lacrilicia re nouaturus eft,nomen ramen vë-
nit,quömodo Daniel Pröphetaait.didicilfe ex Ä ichangelo
Gabriele breuktas slfe vfquë adChriftum duèem yo.neb-,
domades annorum in popülö & inciuitatém landum; vt
complefetur peccatum. 6c paulo poft: vt. lignarecur vilio,
& Prophet»,vt yngerentur landa landorumföc tölleretür
laerificium, 6c libatioexlege. Quandö fublatum eft facrifi-
ciuiri & libacioMocete ; igitur, qualis nam Chriftus vgnerit
vndus landus landörumpoftyo.hebdomadas, ideftpoft
35>o,arinos a Daniele, qui laerificium & libationcm luftu-
lerit. '
Quödfi diéant nondum venilfe Chriftum,fed venturu,
oftèndant,qvnsChriftüs,& qualis venerit poft 39 o .armos a
Daniele vndus landus landorum. at-nou pocerunt alium
oftendere ac proférre,qufrh«c fecerit,-nili Chriftum ßeifi-
lium.Rurfus ii dicant, luum, quem expedant, Chriftum
fadurümfe«ifieiaexlege,iiientitusergo eft DanieLPra:-
tereafinosin errorefumus, qui teftamentüm Chrifti te-
heamüs,& Chriftus veftér,quem expedatis, vetus teftamé-
tum,Moyfilquelegemrenouaturuselb,vbiqu^rendumeft
reftainentümillucifdequó Hieremias dixit; Ecce dies ve-
nient & dilponam domui Ilrael teftamentumnouum,non
fëcundüm teftamentüm , qliod dilpoluipatribus eorum
quandóeduxi eos ex terra Aegypti? poftdacam enim lege m
Iudseis dixit DeusperElaiam & Micheam:** Sion exib'tt lix,
acceperunt triginta argenteos pretium appretiatfquod ap-
pretiarunt filiillrael, &c. De falfis teftimoniis prædixit
Dauid:Sùrgentes in me teftçs iniqui, quæignorabant/in-
terrogabafitme retrib uerunt mihi mala pro bonis.Et quod
lponce hæc pérpeffuruserac,prædixit idem. Tergum meü
dedi in flagella,6c maxillas measalapis,&faciem meâ non
auertiàdedecore&fputis. De Ipinea corona Hieremias.
Spinis iniquitatum fuarum coronarunt. Et quod principiu
falutis noftræ,id eft, crucem in humeris luis portauit ; Elàias
dixit: Puer natus eft nobis, filius datus eft ’nobis, cuius
Pftl.j4.
Pf*l.}7.
Bf*‘S°'
Eft.9.
principatus in humeris eius, id eft, crux. Item quod Deus
vereeratant.e'læculaChriftus,6c in medio terræ iàlutem
operaturus, Dauid ait. Deus 6c Rex nofter ante læcula, o-
peratus eft Iàlutem in medio terræ. Deraanibus 6c pedi-
bustransfixisZacharias.-plagæ eorum in medio manuum
mearùm,quibus affeduslum in domodiledi mei. De latere
lancea aperto,quod aqua&lànguine manauic,Zacharias:
Alpicientesin eum, que côfixerunc.& Moylès delineaue-
uit fluxum aquæ ex latere;percuflit enim ille pe tram, vnde
ftatim manauitaquaadferuandumpopulam;petra a. «rat
Chriftus. Rurfes Moylès de cruci amxo, & de perfidiaIu-
dæorumitaait. Videbitis vitam veftram penden tem,& non
creditis.Itemillud;maledi<ftus,qui pendet in ligno,in figura
didbum eft Chrifto, qui feéhis eft malediiftum propter
nos. 6c vc Iudæiconfidcbant ferpenti æreo fufpenlo in li-
gno,eratque inter cæteras omnes beftias maledidtus ferpés
cuiuyimago, quæ cerre non morde bat, afferebat Iàlutem
iis, quos iérpens verus momoiderat ; fie Chriftus qui alie-
nus erat à peccato, & pro peccatoribus fulpenfus, vitam
rnundo præftitit.adhæc de tenebris illius diei,cum in crucé
fublatus eft Chriftus, & de voce miilà ab eo,quando emifit
fpiritum,& de terræ motu Elàias Prop beta loquitur: Solde
luna cîblcurabuntur, & ftellæ non dabunt Iplendorem lu-
um, Dominus auçem ex Sion clamabit, & mouebicur coe-
lurn&terra.Et Dauid. Dédit vocem luarn altiflîmus,& c5-
moca eft tena.Er ZachariaSiVeniet D o minu sDeus, ôc om- \2f*l*7-
PfaLiy.
Zaeh. ï
EXod. 17.
.Cor. 10.
Deut. iS.
Deut.11. ‘
F
Num. xi.
lEfu.IJm
nes lan&i cum eo, 6c die illa non eriülumen, & non erit dies,
nèquenpXj&ad'velperam erit lumen,&dies ille notus
Domino. Ab hora n.fexta vlque ad horam nonam tenebrac
fuerunt in yniuerla terra Zacharias ergo crucifix um quoq;
ér verbum Domini de Icruftlem. Quampbrcm cum Chriftus j Deum„& Dominum appellauit.&Sihæc dicitis de veftro
venitjlegemnquam tulit,-&veterem impleuit. Chrifto,quem expe<ftatis,di<ftaelfe, vos quoque in homiËxprobrantnobisludæi,
quodinhominedamnato lpe: | necrucifigendo,tanquamreoconfiditis.atn5 eftaliusqui
collocëmUslSed vtet eft excellenriör; homo,anferpens'æ- prædiâus prænunciatulque eftàPropheris. quam Domi-
neus,quem Iudæiïlulpenlum colunc?.Sed audiant,lùftule- nus nofter Ièlîis Chriftus filins Dei, qui defeendit de coelis
runt ïudæi in crucem quendam didtum lelum Chrifturn;
an non/de quam ob càulàmî Vtrum quia legem nonlèrua-
bât> & viqlabat Sabbathumîôc de quo Chrifto prædixerüt
Prophecæ.venturum extremiscemporibus, vendendum
elle & quanti,item damnandum ad mortem,manus & pedes
eins clauis transfigendos, feile & acreco potandum , 6c
latüSrlanceaaperiendum,& coslum tenebris obfeurandum
& hon'poterunt non elle vera,quæ Prophetæ prædixerunc.
Hæc etgo quidPi n noftro Chrifto ad exicu.rp perduâa lunt
an inveftro perdUcendafiint? quod fi in veftro limtperdu-
cenda ad efteétum, igitur & vos in hpmine damnato fepé
ponitisfina.hæc completalunt injioftroÇhrifto, alfenti-
mini veritati:quodfiih nentru conueniànt hæc; ergo Pro-
phetæ mentiûfunr.Qubd ficonuiétijlicetinuitijconfitea-
mini tarnen Chriftum noftrum à maioribus veftris morte
affedtum elfe tanqviam legis violatqrem, ôclçeleratum,ad-
hibeamus Prophetas’& videamus vtrum talis eilet. Sane
nem o eft in terris qui fit àpeccaro aliehus(inquit feriptpra)
Sc lordium purus,tametfi.vita eiusvnius diei lie,, tarnen de
ChriftoaitElaiaS;tànqüàm ouisdudlus eft ad cædem,de
tanquâagnus coramlondenté mutusfait,propter peccaca
populi meidutâus eft ad morte, & dabo impios piro lepul-
tura eius,&diuioes pro mortëluâ, eo quodiniquitatem no,
fecit.Êtquia nemo eft ablque peccato,præterDeum folum
fequitur, Deum vetum elfe,quem vois cruci affixiftis, pec-r
catum enim non fecir,nejque iriuentus eft dqlus in pre eius
Sed videamus qùidprætereaProphetæ dicant de ChriT
ftonôftrôraorten?paffo,vtfakëmmultitudinemProphe-
tarum vereantur Iudæi.De venditione 6c pretio 3 o. argen-
teorum Zacharias & Hieremias Prophetæ locuti funt. Et
Sc carnemfumpfitex Maria Virgine idqùe proprer torius
niundi Iàlutem,fiçutivatieinatiîuerantde eo ipli Prophe-
tæ,quorum nos teftimonia & prædiâiones protulimus,di
cbngeflimus. Deafeenfioneveroincoelos, &de felîione
addexteram patris Zacharias prædixic.In die ilia ( inquit)
ftabunc pedes Domini m monte .Oliueti, è redone Ierulâ-
lemad orientem. Et Dauid : afeendit fuper Cherubim de
volauit,volauit fuper pennas ventorura & afeendit Domi-
uus in voce tubæ. Etiliud : Dixit Dominus, Domino meo,
fede à dextris meis, &c. quod afeendit .quid eft nifi quod
defeendit prius?
Verum producamus alios telles præter Prophetaspræ-
didos, qui teftçs aduentum Chrifti in catne lubfecu ti fun t
liquidem vos etiam Ïudæi habeas in commentariis;quæ di-
dturifumus.maiores enim veftri,illis temporibusvidi tarnen
vt inuidi elfe viderentur,neque le vidos eflè conuin-
ç i& coargui polfent, iudiciofuo,iulferunt, vt riemolu-
dæorum, cpnfcripta haberet Chrifti gefta, neque quæreret
autlegeret vllo modo, ne ftudium 6c diligentia notitiam
illis aftèrret. Verum hoc vobisdicimus,quamuis pro veftro
more,'celareveritatemcogamini. Agite ergo, nonne au -,
diftis Magos oraculo diuino commoros à Perfide olim ve-
niffe, ftella duce,cum muneribus, vtadorarent Chriftum
noftrum.?Cum qui bus veftri fiicerdotes cum Herode tune :
Rëge congrelfepcrcundanteq; illo, vbiGhriftusnafcere-
tur,Eefpondçrut: in Bethlehem ciuitate ludx,ficuti dicuntPro-
phetæ; deinde Herodem inuidia regni exorienris commo-
tum,tantam puerorum cædem fecilfe.Deinde Ioahnes Ba-
ptifta nonpe ex Iudæis oriundus eft, ad que maiores veftri
, miferunt, qui pcrcundarentur» vtrum eflètipfe Chriftus,
Zach.i 4.
qui
lindem.
m -m
pfu.46.
Pftü. ioji.
p th tf, 4.