t>
Vespasian
vs.
'Paül.Aquïleg. Viacom.
dere.Nam cum ïilHem temporibus.qfübuSÖthoGalbarn
ôcciderat etiä Vitellius à-Germania's cxercitiBns itnpera-
torïadus éflet îbelloque ciuili Cötra eumfufccptö, tribus
primum leuibus bellis, Roc ëft,vno apud Alpes , àliocirca
Placentiam, tértiôjcircalocani qûendam.qpemCaftores
appellant, contra VitelliahoS duces eortgrëflus vrdoi: éxti-
tmet : quartô éu't’n àpud Bfebriacüih Italia leüi prælio VÎdus
eïlèt.ingen tés tanîen c- >pias ad bellum h aberet, (pontr/è-
ïnetoccidit, peténtibus milittbus Pètsm cifo de belli dé-
fpé raret eu e n tu : cum tahri fe non eflè dixi fier, vtpropter eu
bellum civile orirettir,£oltïhtaïia niorte obiitXXXVIILç-
tàtis anho,XG V.imperii die.Adeo rtlilitibus propriis ama-
bilisfuît vt pieriq', corpôreeius yifo, mis manîb9 intèrirër.
Dein VitelliusVIII. Tab Apgufto imperio potitus fcft,
Farriiliamàgis honörata qiiain nobili.Nàm pater eius L.Vi~
telhus non àdriïodum claie îiacüs, très tarnen ordinaries'
gefterat confulàtus. Ifte tüméns, crudelis,auarüfq; eu m £-
fûfione fuit & curnmülto dedecoré imperauit,grauib; lae-
uicia notabilis, præcipuc ingluiiie 8c voracitate : quippe cû
die firpe quarto vel quintorcraturepulatusttiotiffimacerte
coena mémo ri* mandataeft, quâ VitelliusFrateréxhibuit,
in qtf'a fiipra cjctero&tù mptus II.M.pifciüm,& Vll.mïlia a-
Uiüm âppofita rradiihtiir. Hic eu Ne rom fimilis eflè veller,
atq; id âdeo præ !ê Fertet,Vtfctiâ teliquias Neronis.quÇ hu-
miîiter fepultæ fuérant, hönorarer, ab omnibus exoluseft.
Porto autem de Vefpaiîanbe^perit, primü depoheremo-
litus eftimperiü:dcinde àquibiifdarn animatur, Sabinum a
Ve/pafiani fratrë,nil mm malmupicantc, cpm cæteris Fla-
uianis in Capitolium côpulit,fuccen(bq;réplo, Sémîxta fi-
itiul flaina ruinaq; Oiunes in vnum pariterinteritumactu-
muliini dédit. At vero Vefpafianus poftqnaapud Palæftinâ
Imperator creaeu s eft,in Græeia venir, gaudens vt Græci fà-
tentufjin his quçaudieba àTyanenfi Apollonio de tëpore
imperii fiii,ac cæteris bonis forrioribuS, loquehs cum eo
apud Ægyptum ab Indis &Bragmanis & Gymnofophiftis
illiodegentibus redctinte-Igitur Vitellius à Vefpafiani mi-
litibus (tib mûris Vrbis certamine habito fup.etatus, ab ex-
ercitu ftio deftitutus eft, approp»nquantibu(q; hoftibus iâ
trepidüs, cum iè in quàndâpi'oximâ palatio cellula contu-
lilîèt,turpillîme inde protradus, vindispofteergumma-
nibus circunduciturâd/pedaculü vulgi. Cumq; pef fticrâ
Viarii publice nudüs duccretur, ne impudens%iextremis
Èltê maloïum qu æ gelïèrat.ru bore faefe demi tteret, ereda
coftia & câpite,ïubieéto in me tu glad io,(emin udus, mùlco
coeno fimoq; 6c cæteris dictü turpioribus purgamentis ore
6c petftore inuol U tus, in forûdedu&us eft, atque pér feaias
Gemonias trahitur^ vbi Sabinum Vdpafiani fratrépermi-
ièratnecari, minutîflîmorum idtuum crebris iâibus ex-
carnificàtus atque inde'vnco traétus in Tyberim merlus
etiam corn muni caruitfêpultura. Periitautem æcatisanno
L VII. imperii meule V III. dédie primo. Muftis autem
6c liefarits modis per-complurés dies aVeipaiianimilitibus
aduerliim Senatum P. indilcreta cæde læuitum
eft. Huic Velpafianus fucccffit nonus ab Augufto.
Explicit liber Oft anus*
IN CI PI T LIBER
* KOK V S .
ANno ab V rbe cond.DÇ-CCXV.breui ilia ôtiidem fe<^
furbidatvrannorùm caligine difenftä- tfànquiUalub
Vèlpaïîânolèrenitas rediit. îs ob (cure quidem natus, lcd
optîmis comparandus, priuata vita illuftris, Vt qui à Claudio
in Germantam,deiiide Britanniain niilïiis, ttides 8c bis
cum hofte conBixcrit,duas validilîî maS gentes, viginti op -
pidàjinlulam Ve^am Britanniæ' proXirnam imperio Rô-
manam adiecerit.Namq; vt paulo alrius répéta, Iudæi poil
aftionem Chrifti deftiruti in totum gratia Dei cum omni-
ius vndiqi naaliscircurnuenircntur, quibüfdâin Çarmelo
monte lèdudti fordbus,qu ^ portenderent,exortos à lüdça
duces rÇrum potituros fore prædiélumq;àd le tràhentes,
ittrebeilionem exarferilnt. EÿtihÂifq; Romanis præfidüs,
legatum quoq; Syriæ(cui Palæfiina nomeii eftj luppetias
fèrentem, rapta aquila, 8c ex Ci s Coulis fugauerunt. Ad hos
Velpafianus à Nefonemiftiis, Tittim fiîinm fuüm màîÔrg
in itiwere habuit. Nam multas & validas legiones viginti 8c
oéto fecum in Syriam rraiecit.Itaq;ahr; ludàeos multis ço-
rum opnidîs capris in vrbe'Hieroiblymorum ptæcipde ob
diem oeltum congregatos obfidione claufirtè^cognitaNe-
ronismorte, horratb plurimorutn regurn.&ducum-,maxime
Iolèphï ducisludæorum lèntentia;qui captus cumin
vincula coniicereturjCôftantifiîme dixèrat, ficutSuetonius
refert,'continuo fc ab eodé lcd impératôre foluendunrtim-
perium adçptus' eft. Reli&oq; in caftris ad proturatione m
obfidionis Hierofolymqrü filio Tito -, profeiftus eft Roml
Sed cognita interfeóliqne V ieeili, paiilifper Alexâdriæ lùb-
ftitir.Titus vero magna ac diututna obfidione ludæospre-
menSjmachinis.cunélifq; bellicis molibus,non fine multo
fuorum (àiiguineradehi muros chiitatis irrupin Séd ad ex
pugnandamintëriorém rempli munitipnetn, quâ rechilàm
multitudo fiicerdotnmac principü tuebaturmaiore vi&
mora opus futr.Nâ intra viginti dies capta e ft,Ç£uod tamen
poftquam in poreftatem reda^um, opéré mitahdum arq;
antiqiucate iiifpexit,diu deliberatlit, vtrunftanquam ina-
tamentum hoftium incenderet,an in teftimonium vidboriç
reièruaret.Itaqj cum nunciatum eià Romafiuc,quod pater,
eius impedopotirertir, ex hilaritate nimia, füra eius ci extra*
crementum carnis acçepit, ita vt calciamèntu no rcçiperet.
Quç Iplèphiducis ludçoru confilio,vtaliaréftitura eft qui
iuHerat ante eum tranfire,ihq'üemplurimïIodii habebat.1
gitur Titus Imperator ab exercitupronunciatus rèmplum
Hierolblÿmis uicenditac diruit,quodà die códitiönis pfi-
mæ vlq; ad diéeuerlionis vltimæ ftianlèrat annis mille cen-
tu & duobus.Muros vrbis vniuerlos foloæqiiàuit.Sexcéta
milia Iudæorû eo bellointerfeéla. Cornelius & Suetonius
referöc.Iolèphus verodux Iudæoru, q eo bello cSçpfuit, &
apud Velpalianumpropter prædiâum impprium veniam
gratiamq; meruerat, lcrib tvndeciescentena milia gladio
& fame pefiftè.reliquias vero Iüdæorum diuerfisaélâscô
ditiombus toro orbe di(perlas, quorum numerus ad nona-
ginca milia hominûFuiflènarratur. Quibus ante ôblcoena
8c dira prodigia,vt idem Iofèphus dicit,vel vilà vel nuncia-
ta fixnt. Etenim ftella præfulgens gladio fimilis per omnia,
immineredelüperciuicati &cometesprçrereaexitialibus
flammis ardere per totumvilà eft annum'. Sed & ante tempus
excid ii ac belli, cum populi ad diem feftum àzymorum
conuenirent, odauodie menfîs Aprilisnoélis téporahorà
nona,tâtas fulgor luminis a ram, templumq; circumdedit,
veputarent omnes diem clariffimum fabtum :&permanfit
(pac io horæ dimidiæ.Quod imperitis quidem & ignans/p-
(pem videbatur, led. legilpcritos&jpbos quofq; dodores
non iatuicexitiale portencum. In eadéquoqj fçrtiui'rate vi-
clima facrificiisadmora.&aris aflîftèns inter iplas miniftro-
rum manus enixa eftagnum.Sed & ianuainterioris ædis, q
relpiciebat Orientem,cum eflet çre lqlidoinduta,ac pinde
immenli ponderis, qüæ vix à vigintLvirislummoconatu
impellctjb9 clauderetm/errets quoq$ vedib9 & lèris munira
, ac pefliilisjn altum dimilfis tenereturobftri&a, hora
no<ftis (exta appiruit répété patcfa«5la. Sed 6c tranlâélo die
fefto poll aliquot dies, prima & vicefima diejméfis Maii $ -
digiofus apparuit vilus,& fide pene excédés; q» Vcre fàlfum
putaretur, nifi oculoru fides cêfirmaftèt. Etenim «pefolis
occafiimvififunt currus & quadrigæ iu omné regioné per
aeré,&Tarmatotü cohortes milceïi nuftib9, 6c vébérireun-
dare agminib9 improuifis.In alio itidé die fefto, qui Pente-
cofte appellatur,noble (àcerdotes ingreffi te m plu ad mini-
fteria ex more cÔpiendat primo,quidémotus quoldâ, ftre-
pitufq; lènletuntrtû deinde voces lùbitas audiunt dicentes,
Migremushinc.Additùre.hisaliudterribilius Etenim qdâ
Ananiæ filP lefus nomine,vir plebei9 Sc ruftic9, ante lèpti-» J
mû belli annum, düadhuc ciuitasin abundantia du raret, in
die fefto Tabernaculorüjepente clamare coepit; Vox ab O -
riente,vox ab Oécidéte,vox â quatuor ventis, vox fup Hie*
rofoiymâ 8c téplu, voxfiipërlponlbs^cfponfas, voxlùpet
populû. Etindefinéter die nqduq; per oés plareas circuics
hæcdeclamabat , Wq; quo quidâ ex populo primoresviri,
velut infàulli prodigii indignatione commoti correptum
hominem multis vèrbetibusafiiciunt. At illenequaquam
ptofealfquid loquens,(ed neqj eos quidé quifecircumfte-
•teranc,
gérant, d eprec^.eafdbtHvdcésbàri qbftirtatioqç 8ç i lamo-.
rërépfetëhlt. Tun'c pripcïpésndmïnis aliquid intel-igétes
(vt reê eirâ'tl feïîé in virovpro&U^ eum ad IuaicçùiRomar
num.À|ftid quem flàgm^bna^v^vlânïatu?i,neq; pièces,-
peq; lacliiyma^fudit; fedçandéibVô^dli^iîelàbiliter,, 6c
tum quoaam vluiatuemittens ,perfingüla pfeiiç yerbera
pftpIfetçDat'jàdde^.et^ôctYi'yç^iérq^lyii^sJglti^^-
mafianus ôç T itus impçratorcs magnificiinyd^ ludæis tn-
UmphûagehteS jVrbemlngrçlfifunt.Pulcl^rû 6c ignottim
Anteâ candis moï^a!ibusAintertrecentqsyig)nt,ipiiü
quiinid tempus aqKçrâtîhôçlpeààculûmfui^ &
ftiiumvnó triÖip|iali edri^u yebt'os,glorip'fi ifimqab his, qiiij
patrem^filiümpffenderant,vi6lorialnrçpqrtailç. Igitur
.y efpafiahusRbmælein impèiio mqderatifïïpiegeftît pe-
çupiæ tantiini aUidiorfiiit,itavt.eâ nonnullisqii.ufte àufeç- J
le i,Ôuam; culil.^ diligentiæ vpuifipne qQlljgçre t,tanié
ftudio!iffiniel^'rgièbatur,maxihiéindigctibù:s,Neçr4eilë
ahte eiim cuiulfqua principis»yçl inai’breft libçrditas com-
pêrta vélmlhbi'. Plabidiffimæ jcpicacis, vt qui maieftatis
contra le atrqciqre^teos nS facile punierit,vîcL'a c^ilii poe-
nam.Nuius intercitera honaillud fingiilaie fefit.qbliuilci
inhnxcitias,^deo yç Vitçiiiifiqliis filiâm |ocupletil|im.e do-
tatam iplendidiffimo cpniqngeret viro. Eeteftat patiértter
ai^cotunim5itiis,c68dm^i^^ fflm»ytei^»&^gnl^did8i
ibcularihus ^èrbis.relpôcfens,.i^amqj Lidiipil% -M udaip»
quoadiutQreadimperhtm.p'etueheratjfiduciàiperitdtum
irffplehtemlèpideflet^^ifjadhibitoàliqüQytriqifamilia-^l
nia ynvüm4iceus:N9'%^é?v i t ^ ;e|fe^ed qq,id ^|ftm in
am^isj^m.étiamnlFpqJ^'um ^inimicitiarijm i^imënibrj
Rerit?Ôb liquaçauïidicoriira in ïe <|ibta, &philpibphofû I
contunia.ciamleniter tujft,àiiigçnÿti|0çn çoçirçiiot difçi-,
plinæ miltEàris.Ifte exanguem^diu,felîtî mq; c^rrarum prbél
preuirefeçit,prudenti(ïimer^tusiiefaiiàniup^cfiaàp!nribus
metu çuraryPræçeçealegii>us æquilîlipis jT^onêndo,
quodq; veliemeïîus eft ?:vitæ î|jecié yitioruni plufa abole-
uérat:infinnüstamèn,yti quidam pra.ué putànp, ad uerfuin ]
gecuniam,cum-"litiscôftet,ærahiinppia&çiade;y
aas èu. necKpqften, habitas vebligaliûp.eiifionps, exquihlle.
Hic Romum deformem incendiis ^cpiib:os,a^ruihis,perr
pimljum^^mPaciSjÇjaudii rnonuméta repat;aiiif, n\iürqnoq^
tæ vthe^s ç-ulcuçgregio, viæoperibus maxiinismu-
niçæ funt-T ûccauaîi qiontespFlamminiâlijnt pronotraf
grèirui, q vuIgariterPeitufa peha vocicatur. Mille gentes
cppôfitæ,cum ciupentas æ^^inye r.eperilfet, extinbliï læ-
tyranporum pJ,e4(qv^,Sv^%c^tum Vplogefesrpe-
f u4>!b in pa,cecoa(^.iis plUMmcaCtiide fineyllisbellorïKn
, tqmultib.ipimmcnfemié(p’.,Rpmailapi'oue{iitur.,Siqui-
" déniAchaia,Lycia,RhoQ9,Byzanîivim,Sa;nus,qiiæ liberæ
anteid tepusfueraïuiitem Trachea Cilicia, Cpinagene1; q
I hodie Auguftpfratenfem nomiua mqs > qiùb regib -ani içis
■ q^nntupc prinni^n çedablæ in ^upiciarpm formam4 Îudi-
| çiRR|PP^anislegibuiq;parue,fum-Nono aüt appo iraperü
eius, rre-fedi^ ^ ^ C y ipEi tcaæmocu conuciunt,&Romæ
' ipiigua pçlhlçptiaFuir. Hic pionenribus aip.ick, çaueret à
| M^tio P.p p6 (îaupjdeqpOi fermp pçrc^ eb ue.^t regnaturu
! fore^Çoflccii,alluilcns tali cauillp : Quâcloq; membrerit
' tâni benehcii.Inftitucum vero vnnbime omni imperio ce^
tpm.Poftaût negociis,qu«eçumqi ad ueni (lent auditis,ex-i
erceàve<ftdtiQpe;4 eind,erequieiqeEe.Pspftremo vbilauil-
l^jteniilliotqampio çonuiuiû curabat.Pluradicere ftndiû
cpsgitimpeScoris bon%ueàb Augpfti morte poil anpos
JqifnquagiqcaSc fex,Romana Eefp.exanguistytauporum
.(çuiçi^jqu^li fa^pquodam ne rueret penitus,a(fcquuta!eft.
Ppfthæç cum Sdiatui,populo,ppftremo cupdis amabÿis
açipçundpscftèt,fefiisiocaquip.deledabatur adniifcens
ipterjit.Quippeprip,o;cû crinituin fydus,q> .Gtx ci^ ^ irh
vpcftptjapparpilRt^iftu^inquit^regeniPeEferunîpnnet,
cuieftcapiUus effulipr.-deinde ^pljluuio vécrisfeflus,i uyiBa
npiia cirça Sabiflos^afliirgeiiSyltanteRi, ait., imperatprein
.çejjris exçedçre decqt, Gepitprâ^fipfû ita-cognita habuit,
tefadas ingenti diffit^ülàtione contempfiti in Senatu di-
Xeritiaptlilips fibi fiicteuùrb,s,aut,néminem; Anno ab vr-
be çodita pçccxxvi ipTihis Vëlpafîaiii & Domicillæ liber-
tæfilius.decimps ab Auguftb.poft: piorté patris fuccelïit,
qpidéiplê Velpafiap’ didus. Iftedpuero præclaris ^bità-
,ti§Rudiis*miUtiç,littefarpm,iiiifâl^inede4itus,qûid c6-
tenderit,animi & corporis nmnerib.9ftcdir.Hic vbi patriç
curafefeepitjinçredibile eft,qnçptp qp|imitabatut pane
antèierit,pcipue çlementiajliberaiiratejhbnorificeptiajac
pecun^æ contéptu.Quæ,eo amplius grata fuere, q> ex ndn-
jiullis,d priuato adhüçpatransâlperipr.luxuriæqâuari-
tiçamans credebatutfore.Nam pfeduram ptprianam pape
imperante a4éptus,fiilpe0:um qpeqj&oppofitüûbi,
ipipiirtis qui ptheatra,& caftra inûidiplàiadaptçs 0 poenâ
^fcerenr,qii|fi criminis combos oppreljît. In qùpis Ce-
dpabofiilaremadhiibitumcoenæ,.vixdüpifriclioip égrèf-
fum,ob fufpicipnem ftupratæ Be.rçniqsvxoris fuç iugulari
ipftiqlurgia aüt ab eo lub pâtre venüdata, rapipatû quoqj
cupiaùspranYhde Neronem cupdi opinantes ypéatelq;,
fiinxmapi reram na^lpgrauiter aççç:perant.Seid..hâç inme-
liüs 4pilnvrla, adeq eiimmoBtâlé glbri|çonti2lçre,yt deliciæatq;
âraorhumaqigenerisappéllaretur.Deniq;vtfubiit
pondus regium,Bete|iicen nuptiàs fuÿs Iperantem regre4 i
^Qmumj&eneruat^umgregès^bûepr^c Qupfado
qtiàfi fignüm ptulit.mutâtæ intéperantiæ prioris,. Et çu m
4pn?ta cpnçeüauéàprincipibps priprib. firmare inÇequé-
tès lolérent, fimiil yt itppeiium cçpi^taliapoflidentibps
édido feonte cauit.lftefacüdi(fimus,bellicpfi (Emus,mb- J
deratiliim0 fuit. Gaffes Latine egit, ppepiatadé eräg^ias
Grscecömpoluit.InbppugnatiolieHiefolplytriQrutnfiib
pâtre militans.duodecim pfopugpatores, dpodeciin^^it-
tarumidibus cpnfeçit, Jantaaût pieca^e ergà iudæefs' na-
buit,yt ckcuiensidkru(àlem,&EÇplecps cadaueribus va’lv
los,& hpmani corporis,tabe patriatp eoruni terrapï rïgari
yidens,cp,ingençi geipitu eleuatisad ctplum manib.Deum
ipiibçarec tellem,hoc opus fuumnonvftè.Komqtantæ ci-
piiiratis inimperio fint.vtnuHûomnino puniret.Çletnen-
tiaip veï^vicp eo.p.4 uxit,vt cpnipd°^a4 fe cpqiu-
yationReaùfa 4innferit,&in-eadeni familî^taïé'habuerit,
qûaantehabuerat. Nam vtbreuiter eius ciçmcnti'am.de-
p rom am, cum aduerfuscum duo amplilbimi ordiniscoiu-
raficnt>neq;abnucre cogitam Icelus quirenr, monuicprimo:
port dcductos in <pe^cidp$.vtnhquehisi4 e.|:e infsit;
petitöqjmir^iUpnuni^exujduftna, quqrppugnæyifebâ-
nir,"l,adiQi.44ab ad explmahdani aciem ypi atq; alteri^ô-
milit.Quibus pc icuUîs, & conftantiâ mirantibus dice bai:
Vidctilne pote dates feflpdari,frpftraqj rentarifacinus,po-
nupdifpe,veiamictepdi metu?Fratrç quoq;Ppn)itiapum
paranteminlîdias^ipilitu mq; animos,(bllicitantem, flens
Fæpipypbteftatusçrt;pieparricidio alïequi.cuperet, qppd
&feWenw.ë&T.ôhpéturumd,&iâhaberet,çum fit parr
ticeps ppteftatis.Eacilitatis & liheralitatis'tâtæ feit,vt nulli
qpicq iîegaret,& cpm abamicisrepr.chen4 eretur,relpon-
derit,nullum trillern ab imperatore rec.edere debere, Prae-
ter'eaquu quadâ die rècordarps in çcena fuilFet, nulli fe illo
4ie quic^uam præftitiife,vénérando emleftiqi cl*^0 Vf-'O
âpiicilrapc 4 fe p^i4inpi5- Hic Romæ amppitheatrü ç jfe
ficauitjdc quipqifeipilia feràrppi in dedicatione eius occir
dit.Hui9 tempore fepéntÿiumîncendiumRoriiæ fine no-
durna requieptnïïtïum fuit, plurimæq; ædès publicæ côr
■ crematæ (unr. Abrupto tune etiam ver tice V elèuimpp tis
fCwpaniæ magda^pfufe incendia ferunt,^rrenribp(q;flâ-
iparum viciharegionis cö yrbib.hôminibüiq; delefaeflè,
Lues qupq-,Romæ,qnta vixvnqancé, fiut:fyuib.tn malis,
nullo vexato,pecupia iPpna fubuenit cüdis remediorum
generibpsmuncægrotantespfemetipfumreficiens, nunc
cp]&.î%iorum mortib.apidos.poft h$c inufifaro fauprq
difedusrf-nprbopeHirpiLeaqua pater villa, poft bienniû &
: mèiSlpAP,diefqj viginti,q poft patré imperaueratrçfatis
1 ànno aitçrp & .quadragelimo.Huius morscredi vix poteft,
qâtum !udüyrbi,pçoftii#Iqiintulent,ade.ô vtomnës tâ-
quâin^p^adpluerint orbitate.Senatus obitu ipfi9 circa.
VcTperan^ciato,nodç irrupif in curia, & tanças e£ mortuo
iaudës,cratiaiq;cÔcefsit, qntas nec )IU1»çweiuuiu<iuuu, wuuVa,è— -i,--------- i viuo vnq*u am é«gëratgc
-.-..„„.^«r.nnintórion^coüiraeuinfiewfluaspa- p^femiiir.Krdiaoatranflam.eft.Anno ab vtbe condua
................. ................... - .i.: --------------------------------------- 1 V 1 DCÇCXXX,
Ft. D O )?ï
M , 1 1 1 A-
N VS.
BibiMLVet.Patr.TemS,