«4
jßchif Presbyteria
\rcdimendt, donee vnto 'mpleaturannus. S i non redemerit, & t
anni circulusfuent euolutus, emptorpoflidebitearn, &pofieri eius
in perpetuum, &redimi non potent etiam iniubileo. Sin autem in
vittafuerit domus, qua muros non habet, agrorum lure vendetur.
Si ante redempta non ƒtier it, in iubileo reuertetur ad Dominum.
AedesLeuitarum quainvrbibusfunt, femperpojfunt redimi. Si
redempta non fuerint in iubileo i^reuertentur ad Dominos quia
domus vrbium leuitarum pro pojfeflionibusfunt inter filios if-
rael.Suburbana autem eorum non veniunt, quia pojfefltofmptter-
naeft.~] * .
Si nd vnam hoc intemiöïiem legislator habuiflet, vt
pofleffionesnoncaderent ab alijs,ad alios, erat quippe
hoc vtile, quia de fufficientia, fecundum quod diximus,
lex curam gerit: cuiusputasreigratia, quandononfue-
rintintra annum, ficutait,redernptfe, proprieeflecon-
quirentiumiuflaefunt? Sednechocfimpliciter, led imo
mbtil em quandam euftodiens diuifionem. Quaecunquc
enimintra muros {untmunitarumciuitatum , intra annum
redimi folummodo liceret: quaccunque autem in
non muratis: licefltiam haberiliberandi eas femper per-
mifit. Leuitarum autem domos, fiue in muratis fiue in
Omnis ▼ -
tilitas legi
ex-medui-
lis eft era
coda fpiri-
*-3-
peccatorumprædicauit. Quem annum nunc quidem legislator
innuit, aperte autem Efaias exhibuit : Spiritus Do- ,
minifuper me, eo quod vnxit Dominus me ad annunaandu man-
fuetis mißt me, vt mederer contrit os corde, vtpradicarem captiuis
indulgcntiam & claufisapertionem, vtpradicarem annumplaca-
bilem Domini, & diem vltionis Domino noflro. Vnd e& LXX.
ediderunt : Diurna erit redditio eius, quia per fingulos
dies eius:qui didfcus eft anni licebat eis quod vendiderunt
Diabolo ,\redimentibus venundariDeo. Non iam enim
dominari eis inimicus,vtpote femel Deo vcnundatis,po-
terat,quia enim eis non femel, necfecundo, fed quotidie
licebat captiuitatem propriam redimere,audi Dominum
dicentem; Hierufalem,Hierufalem,quaoccidis Prophetas,& lapidas
eos qui ad tt mißifunt, quoties volui congregate filios tuos,
qiiemadmodumgallina congregatpullosfuosfubaUs, & noluiftii
In eo enim quod dixit,quoties, manifeftauit quia quotidie
licebat eis propriam peragere re'dempt i on em, fi omnin b
v olui (Tent, quia autem non volebant fi mi 1 ia his quæ dixit
Chrifhis, legislator exp ofiiit, ab ipfo enim ci fpiritus fub-
miniftrabatur.
Siautemredemptanonfueritvfifo dum impleatur annus con-
non muratis fint : Temper redimi praecepit. Agros autem firmabitur domlts quaefl in ciuitate, qua habet muros veri empto-
vendcre, omnesprohibuit. Haec autem diftmdio, iam rispofterorumqueeiusinperpetuum & redimi nonpoterit in iu-
infruduofaeft ad fàciem liter* quam oftendit: quia lex bileo.] .
fiiit quidem, quandohabuitiuuamen de litera^ non ta- J Dominatus eft enim lud seorum fÿnagogæ,qui ea emit
men femper, needeomni, propter quod ei contempla- inimicus: &pofteri eius in perpetuü omni videlicet præ-
tio fpiritalis necefïàriaeft. Vtilitas autem hinc intenden- fenti tempore. Hoc enim appeilätur per eius pofteros vcl
ti perpétua, & de omni mandato legis prouenit : pro- generationcs,quodLXX.edunt,quiapræfentis temp oris
pterea dùrefcit litera, y t neceflitate coa&i, ad fpiritua- poteftatem habet contra eos qui coniunguntur ei;&redi-
lem contèmplationém recurramus. Vnde & Paulus di- minonpoterit etiam iniubileo,fiue vt LXX.inremiflio •
cebat : Ante enim quam venirctfides, fub lege cuftodie- ne, quaremiffione,nifi vtiqùeillam, quam eis Dominus
bamur,conclufi ineamfidem: quæreuelandaerat. Li- ’ crucifixusdixit: Paterdimitteillis,quianefciuntquidfaciunt.
teræenim conclufio, libertatem amare fuadet fpiritus. Sedpeccatumrenouaucrunt, poft datam remiffionera
Iam nunc ergo præfentis fan&ionis difeutiamus virtu- malitiofi effedi,& præterito nonfufficiente peccato, ad-
tem,in præcedc n tibus vnius cuiufdam pofTeffionem pro- dideruntalia détériora,quæ circa fèpulchrurn, & poft re-
ponens,ait ergo: : furredionem,&poftinccelosarcenfionemcontraipfum
Siattenuatusfratertuus, vendideritpoJ[eßiunculamfuamy Chriftum contra chorum Apoftolorum præfumpfè-
& volueritpropinqtius eius, poteftredimere quod tüe vendiderat : runt.Confirmans ergo ea quç nunc à nobis di&afuntDo-
fin autem non babueritproximum, & ipfe pretium ad redi- minus,& oftendens quia ludæbrum domos, & Hierufa-
m en dum potuerit inuenire : eomputabüntur fruäus ex eo tem- lern templum totum aduerfarij fadum eft, & parte apud
pore quo vendidit, & quod reliquum eil reddet emptori, Jicque Dominum habere iam non poteft, quia euangelizatam
recipietpoßeßtonemfuam: qnodfinon inuenerit manus eius, vt nonfufceperuntredemptionem,dicens:^«ori«vo/«jfo«-
rèddatpretium, babebit emptor quod emerat vfque ad annum iu- grégaré vos, quemadmodumgaüina congregatpullos fuosfiib alas,
bileum.] ; fuas, àl nolutftü ? addit iBccerelinquetur vobisdomusvßflrade-
Specialemvniufctüufque conuerfationem proculdu- ■ ferta. Quemadmodum ergo ea quæ de Iudaicis fynago-
bioexpofuit. Hicautem"noniam de conuerfationefpe- , gis prædixic fpiritus: fic in tende quæ ecclefiæ gentium di->
ciali, fed totius fy nagogæs velecclefiæ loquitur. In qui- :
E I
Templum
Hieruùlc.
G
bus Iudaeorum fynagoga in co, quod manet vfque nunc
apud conquirenteminimic um, & aduc rfarium fèruiens:
Ecclefiaeautem, gentium quodammodo libertatem ac-
cipidnt.Sed & Iudaeorum colledionem,quomodo quidam
perquofdamintelligibiles leuitas,id eft, Apoftolos
fäluentur, nimisfecundum quodpeum dtcet, exponit,
dicens:
Om vendiderit domum intra vrbu muros, babebit licentiam
redimendi donee vnus impleaturannus. ]
Haec de Iudaeorum fynagoga intelligamus, quae in hac
nubatur quidem:proptereaenim earn Deus perMoyfen,
vt&habitareturconftituit, licet ipfä haec noncuftodie-
rit,ab ijs, in quibus inhabitauerat. Propter quod, & D ominus
Iudaris dicebat: Domus mea, domus orationis vocabi-
tur : vos autem feeißis earn jpeluncam latronum. Erat autem in
ciuitate muratain Hierufalertf : habebat enim murum legem
hanc, vendit quifpiam: non tarnen hic venditorem,
neque propinquum,nequc proximum,ficut fupraappel-
Uuit,neqj enim vnus*?rat hanc vcndes,fed totius Iudaeorum
populus male viuens,qui neqüe frater, neque cogna-
tusdignuseratappellari, vndeeum etiam populumSo-
domorum &Gomorrhae Deus per E fa ii propnetiam ap-
^clhmt.Audite,ia(\mt,verbumDominiprincipesSodomorum,
auribuspercipittlegemDeinoßripopulus Gomorrha. Alibiauté
ad eos rurfum Propheta dicebat: Cuivenditerivendidi vos ?
Eceveniitießisin imquitatibusveßris. Sed licebat eis hanc
venditionem redimere in anno>m quo Chriftus omni ge-
nerihumano,maxiny>opnlo lud^orum redemptionem
Sin autem in viüafuerit domus, qua muros nonhabet,agrorüm
iure vendetur. Si ante redempta nonfueritin iubileo,reuertetur ad
Dominum^
Domos ergo quaein villa funt, quod ecclefijegentiqm
debeant intelligi, Efaias nobis Propheta demonftrat,
Laudafierilts, quanonparis,decantalaudem, &hinni,quanon
pariebas, quomo do multafilia defer ta, magis quam eius qua habet
virum, dielt Dominus: Quae eft autem fterilis & deferta
& nonpariens ,nifi gentium ecqlefia? Quae non Patriar-
chas habuit, non legem, non Prophetas, vnd« & fine
muroreftenominatur. Vnde ergo quid & aliud deipfä
prophetia fiibdidit: dixit enim Dominus. Dilata locum tento-
rij tui, Ó] dularum tuarum: ergqquae in villis, fiue vt LXX.
inaulisfunt domus gentium, ecclefiae intelliguntun
Quod adhuc planius in pofferioribus eiufdem prophe-
tiae oftenditur. Euge non parcas, extende firnes tuos, &
paxillos tuos conforta, adhuc ad dexteram , & finiftram
extende, & fernen tuumgentesh&reditabit,& emirates )
defèrtasinhabitabit. Ecce ciuitates defertas, firiemuro
videlicet,éas quäe funt gentium, appellauit. Neque enim
habebant legis murum, & defer tae crant, error eis’do lorum
, quorum domus in villis, quas LXX.in aulis dixe~
run t,quas eflè ecclefias diximus.
Agr or um iure vendentur. ] ;
VelfecundumLXX. Adagrum terr® aftimabuntur.
Cuius agri? Illius vtique, quem Dominus dicit: Simile efl
regnumcoelorumthefaurodbfcondito in agrot quem qui inuenit
homo abfeondit eumpra gaudio: alius aktfl, & vendidit omnia,
Domas ia|
villa.
Gentium
ccclcfia
fterilis.
Ciuitates
fiocrmuro.
Matth, j).
ln Leute. L ib.Vtl.
CruxChri
fti.
Sabech re-
! miflloin-
tcrpreu-V
Lcuitse.
Apoftoli-
Xum.it?
Matth.ip.
Domas in
4 irbibus. i
Difcipulis
Ajioftoloruingmifi:
m;dcpi.
pfisApo-
(bht.
Petri & I0.
»unis apo-
ftolatus.
ü>ciMUK magmm,Ea-
anöeUuffliin qttothcfaaios Ghtitti eft myftenum,hii
ius^ereo igci tore vendcntar.vel adhuc agrarn arftimabumut.
quiaeifuntptoximæ.nonlegi. Oijamobrem
fempcï redirai poflimt, vel fecundura L X X. bberar*
peromuia crunt. Ex quo ergo Dominas venir ,vlque
ad fecundurn aduentumeius , per partes genres redi-
muntur,&pet remiffiónem euadunt, quam ïplc <>mt“
generi humano pet crucem appellauit. Crux ènim, elt
veraremiffio. Vnde & eius figuram gejens ancs qm pro
Ifaac in holocauftooblatus ëft, fecundum quod U A .
edunt ,in virgulto SabecKinuentuseftreligatus.Sabech
autera, remiUio intérpretatur: quia crucem, quæ fuit re-
miffionis virgultum , præfigùrabat hoc quod tunc ge-
ftiimeft. Ergo tanquam Abraham in figura diem crucis
cernente,Chriftus dixit : Abraham exultduit,vt videretdiem
meum,& vidit,&gauïfus eft. Quod ergo erat prædiôkis de
ludaica domo concrasium,vide quomodo præuidens legislator
foluit, quiaenim poft annum,in quo Chriftus in
caine præfens hberabat huraanum genus , intègre Iü-
dæorum fynagogæ perapoftolicam doétnnam liberatæ
funt,nuac quidemtria millia,nuncautem quinqj millia,
rurfusqj multo plures quam dióti funt, ne quis hocigno-
rafte legislatorein arbitrarctur, vide, quemadmodum &
hoc fapientia fpiritalis demonftrauit. j-
AEdes Leuitarum, qui in vrbibus funtfemper pojfunt redimi,fi
redempta non fuerint,in iuhileo reuertentur ad Dominos, quia
domus vrbium Leuitarum pro pojfeflionibus funt inter filios if-
rael.~\ "r ' . . « . - . Nonfruftra Leuitas quifpiam dicat Apoftolos appellarijfed
quia de Leuitis diétum eft:I» terra eorumnihUpofii-
debis ,nechabebispartem inter eos. Ego pars & hareditas tua , in
mediofiliorum lfrael. Hocautem in Apoftolis proprie im-
pletum eft, qui dicebant confidenter, ad Dominu : Ecce-
nosreliquimus omnia, & fequuttfumus te, qutdputas erit nobis ï
Horumergoædes ,quæ in vrbibus funt, fiue fecundum
LXX. domos ciuitatum, eorum pofleffiones, quotquot
cos fequuti funt fide & conuerfationc , ludaica collegia
rede intelliguntur, quia prius propter eos ire,vtad
oues quæ fuerant perdi<ftæ uomus Ifraèl, a Chrifto iuf-
fi fu n tf Ergo ad lortem eorum pertihebantilli ,atque
pofTeffionem, femperque poterant redimi, & hoe hifto-
ria A«ftuum Agoftplorum demonftrauit : multa enim Iu-
dæorum per Apoftolos ab errore dixi liberata collègia.
Nonfolis autem Jicuit Apoftolis hanc peragere redemptionem,
fed&difcipuliseorum.Sedtamenhancfecundum
illorum oportebat effici doi5trinam,v t illisimputareturqui
exordium faftopræbuerunt,qui pofuerunt dogmata,
quomodo hi,qui in circuracifione ejant fakari &
& libefappoflint.* Et propterea fecundum LXX. ait : Ec
quicunqj rediment a Leuiris,id èft, ab illis accipiens mo-
dumliberandi. NonenimàLeuitis libecantur,quafii-
pfis poffidentibus, & propterea Symmachus,& Aquila,
quicunque-aftims eftdeleuitis ,dicunt. Quicunqüe ergo
illis hmiliadocet,& redimet quafdam domos, vel fi
hi ciuitatibus Iudaicis fint, exijtfecundum LXX* vendi-
tiö,id eft,liberabuntur inremiflione fidéi crucis, & conceflæpeream
veniæ^ Quódnoftraeditio habet.
Sirêdemptanonfuerint, iniubileoreuerteniur addominos.']
Quare autem diótum eft,feqfiitur. ■ * £
Quia domus vrbium Leuitarum pro pojfeflionibus funt interfi-
liosïfrael.J - / . v a. . .
Id eft, propter Apoftolorum cognauonem,intelligibi-
lium enim Leuitarum, Apoftolorum pofTefTio in medio
filiorum lfrael erat,fieut cognouimus, quia Petrus & Io-
annes forteihapoftolatus in prædicatione eorum, qui ex
circumcifione, perceperunt. Sed &.alio modo Apoftolis
pofTeffioin medio filiorum lfrael trat. Circumciuonem
enim habebahr & ipfi, & fecundum legem lfrael femper 1
vixerant. Propter quod & eorum eranc ipfæ domus ciui- j
tatum:ab ipfis enim étant liberatæ, & quicunque faluati |
funt,per ços faluati funt. Et quum indigni effent propter j
blafphemiam,quam comiferqntin crucem,& quam tur-
fus poftrefurretftionem præfumpferunt , honore ramen
Apoftblorum, qui ôc antfe crucem crediderunt, & in cru-
E
E/â.x.
Semen re-
jliâura n
bisApoftc
lorum.
i ce, vel etiam poft crucem permanferunt, in fide ftifcepti
funt. Et quiahoc verum eft,difee Efaia dicente : TSifiDo-
minus exercituum reliquijfet nobis fernen, quafi Sodomafuijfemus,
& quafi Gomorrhafimilesejfemus.S i enim no« reli&um effet
fernen Apoftolorû, nihilptohiberet, in modum Gomor-
rhæ & Sodomæ omnem piebem Iudaicam perire.Sed A-
poftolorunvcaufa non omnes perierunt.Quorum virtu-
tes & poffeffiones, quales étant,, in paifcis his confidera
verbis.
Suburbana autem eorumnonveniunt, quiapojfefliofempiter-
naeft.~] | | / . .
Quorum? Apoftolorum videlicet,hieUe Leuitæ di£ti
funt: horum fuburbana, ûue agri non vénduntur, id eft, 'poüeifio
conuerûtiones,& virtutes,& dodrinæ. Hæcenimagto-,
rumvice colebant,itav^Paùlus deeis dicetet : Quis plan- t.Cor.9.
tauitvineam&defruâuem non edetïEttucCus’.Dignus eft ope- s.Tim. j.
rarius mercede fua.Et r ur fus.Nunquid de bubus cura efl Deo Ati i.C«r,p.
de nöbisvtique dicit ? quia debetmjpequi aratarare, &quï |
feminatjnjpejruftuspercipiendi.Etrurlus:Sinosvobisjpiritalia .
feminauimus,magnum eft fi veflra carnalia metamusl Hæ ergo
doûrinæfeparatæ erant ciuitatibus eorum, quipetiplos F
conftabant, & per ipfos faluabantur : &vendinonpote-
rant, quia ad ipfos dicebatur : Gratis accepiftis,gratis date. Matth.io.
Vnde&Simonememerevolçntemdonumfpiritus,eius AM.t.
portione,fiuc forte priuauit. I
Si attenuatuffuentfrater tuus, & infirmus manu&fufceperis j
eum quafiaduenam, &peregrmum,&vixerit tecum, neaccipias ;
vfurasabeo,necampliusquamdedifii.TimeDeumtuum,vtvtuere
poflhflater tuus apud te. Pecumam tuam non dabis eiad v fur am, |
&flugum fuperabundantiam non exiges. Ego Dominus Deusve- 1
fier, qui eduxivos de terra AEgypti,vt darem vobtsterram Cha-
naan:& ejfem vefter Detisi] » 1 r
In præfenti lege duo funt, quæ mirari legislatorem o- In lcgc Ium
portet,ideft,fàpientia& pietas. Sapientia quidem,quia
quæ funt fublimia,pereaquæv identur humilia,exponit. ^
Pietas autem,quçeftin euftodia literç,& contenïplatio-
nis fpiritalis .Litera fiquidem, pauperis exigit fubuentio-
nem, & neque claudi erga eum vilcera petenti mutuum,
: nëe negociaride paupertate eiusÿfuperabuqdantiam ex-
igendo, & vfüram peçcipiendo, & luçrum de piecate ca-
ptando, Spiritus auté anagogice demonftrat, quomodo
oporteatvti eis, qui ilia paupertate pauperes radti funt,
de qua Dauid clamabat : Cito anticipet nos mifericordiatua,
quiapauperes faâi fumus nimis. Sic ergo feçundum ordinem
his,quæ dida funt,intendimus.
Siattenuatusfueritfrater tuus, é infirmus manu, &fufcepe-
ris eum quafi aduenam &peregrinum,& vixerittecum.~\
Fratiemvniùfcuiufq-, hicæqùalem dignitate, & con-
H
P/alm. 78.
uerfationë dicit.Hic fi in operatione vittutum infirmatus
fuerit : hoc eft eriim infirmari manu,propter quod Aquila:
Si exciderit,inquit,fi:ater tuus,& culpauerit manus e-
ius tecum,auxihariei,fecundum LXX. interpretum fèn-,
fum,nos tanquam profely to , & inquilino yult. Prolely-
tus autem nofter, uue aduena eft qui nunc ad finem venir.
Inquilinus autem nofter, qui needum propriam domum
habet,fed noftraadmonitione , &diligenti inftru-
âion e egetr; vt protegatur, & non quemadmodum fine
domohuc & illucerret. Sicergo auxiliamur infirmo fra-
tri.vt viuatnobifcum,& nullatenus moriatur, a conuer-
fatione Dei alienns effe£tus,viuens nobifeum, id eft, per
nos,Ôc per noftram dodrinam,quemadmodum quibuf-
dam cibis bonis confortacus. Oportet autem ei,ficut in-
fitmo, condéfcendere, &9mederi, quæ fecundum virtu-
tem eius funt jptopterea fubdidit:.
Neacctpiasvjuras abeo,necampltus quam dedifii.)
Ne forte qüuinfirmus fadfcus fi?, & à priori régula im-
minutus j abu ndantius ab eo vittutum operationein èxl-
gamus,fed prouocemus eum,manumque eius vtinfirmi
fuftentcmus,caputq-, eum tantummodo legis,& diuino-
ram mandatorum, id eft, vt non peccet exigentes. Ergo
nimis neceflàrie addidit :
Proftlytus
taquilinos
Vfuruaccipcre.
TitneDeumtuum.J r
Ego Dominus Deus vefter : cuius iugum fuaue eft,
qui hominem modis omnibus non peccare exigic, vir- I
tutes autem exigit, fecundum po&bilitatem. Propter Matth. 11.
—----------------------------- . K %