Ophioma
chus.
Efhtf.6.,
Volatile te
ptibileab-
. utentes eu-
' angel io fi-
ign ficar.
B
E/a.j.
Pfidm. 18.
c
Pfalm.19.
Qudrupc
dainccderemanib*.
D
ißchij
ottoiuftittsfoiciquimuminatabfcondita.emieaftt.ataue
« ilium hi,qui turn peceatonbus cornier antur ,ad
fku ium iuftiri*, j t non lam locus îllorum üle elle co-
dnofeitur,cuius habitai* pridem demonftrabant.quunl
quodammodo vrerentur.quoS, 8c erat neceffe faluan
O&hiomàchiaütern ab pppéllatioïie mammftatur 8c vu-
tus’ qucm imitari bônum eft, 8c intelligibibbus repuùnareferpentibus
: reminifcemesquod»»»Jît»elu«»ll»*
L r i ladutrfm umem&fmÿunem.fii iiuirfmpm»tu.&
p0nliMes,»iuerf«immitriamstiMbtarumhirim<iontujpi*
rndUniquituincoeUfibut. Hifuntquippe intelügibUes
ferpentes,8cvenatidracones.
QuaqmàtxvolumbmquitmtMtmUbttftiis.tXiirx.
bilemtvobii:&qman>ih M S M É W
qumtam btntm mctmumMMbifiwimufuit.&immunim
mtvf^tifclisotttfum.Ommanimiilqiuihtbetqmdimviigu^
lam,fed non iimiùem, nie rumintt, mmadumefit,&qmc-
quii tetimitiUudyomammabitur.']
Quod reptibile vilatilium, qu iin quatuorarnbulaftt
pedes, eos qui abutunrur eüangelica vita, 8c vitam fe-
aantur folidam 8c immundanqlîgnificent H H au"
tem vngulam,ücut hic LXX* dicunt, fed non ruminate,
id eft legem, quemadmodumoportet, meditari, 8c literal*
diuidete ab fpiritu,fed non ca, quae in eafcnpta lunt
operari,neque ira conuerfari, in ptaccedçntibusqftendi-
ipus. Vndc neceflàriè corum morticina, id eft aftiijnes,
in quibus peccatirnorte intereunt,fugere præcepit, 8c
riullo modo parricipari talibus, neccontingcre ea. Non
folum autem tangentes,led 8c portantes, aut acciptentes
‘quippiamexeis,polluuntur. Portât autem peccata, qui
aicitmalum bonum,8camarum dulce,8c tenebtas lu-
cem.quod Efai* Prophet* reprehendirat Voce, quia pet
hoc exercera alium ad iniquitatem, 8C inuitans ad main
àqu'o ptobibere debuerat, fuper femetiplum quodammodo
fufeipit iugum. Non autem oportet quempiam
peccatumalterius in femetipfurnttansfetremb hoc emm
8cDauid ait: I t ab alitniif/iniferuo tuo. Si enim alienotam
participes efficiamur peccatorum, immundi viq; adve-
fneram permanemus, id eft, vfqi dum agamus pceniten-
tiam.Hanc enim vefpetam Dauid ait :AdvcJpiram demora-
bmrjUm.&tdmitutlmmUtiM, Ptopterealauatiquoque
vcitimema legislator pta:ccpit,apctte demonfttans,
quod immundi fumus, vique dum adiones noftras la-
chtymisdiluamus.
Quod ambulatfuper nutnus, ex Ctinftisdnimantibus qui mcê-
duni quadrupedia,immundum erit. Qui tetigerit morticina eo-
rumpottuitur vfque ad vejperum. Et quiportauerit huiufeemodi
cadauerajauabitveftimentafua, & immundus eritvfquead ve- j
Jperatnsquiaomnia bac immunda fant vobis.].
N ullum lex tacite prçterit peccatum,fed quaïcunq*, a-
&iones per euangelicum teftamenyim prohibit* lunt ,
texithasprius ænigmatibus, vt vtriufq; landionis con-
fonantiam dicens,cortfitearis Deum , qrti in eis loquutUS
, eft,timenfq; recedas ab omnibus quæ prohibuerunt. In
1 quatuor ergo ihcedit,quiadeuangelicam conucrlatiO-
nem migrât» Ambulat autc in martibus,qui quæftus earn
caufa,lueriq; turpis adipifcitur,manibus cito imponens,
vtéxeaquippiam capiat. Gotjimode hie omnibus rede
connumeratur,atqj comparaturbeftijs. Siueenim adui-
terum dicas,fiue auarum,fiue homi'Ciuam,fiue detrado-
rem,fiue blafphemum,in his omrtSbus eft,vtpote omniü
peccatis communicans, per iniuftatn manus irnpofitio-
nem.Huius morticina funthi,qiiibus manibus imp ofuit,
iniphs enimpatitur pecccti mortem. Qui ergo tangitea,
& efii leuauerit ex eis,re été pollùitur: qui quidehïtàngit
ea,id eft,qui conueïfatùr,dicit : quia nullatenus cornpe-
tentpr dignitatem arripueruhf, quam cauponanpesolim
omn imodo, per hanc iufldficati funt, fi pofthæc in anti-
quisiniquitatibus non permaneant. Sed & qui portaue-
rit ex his, veluti portans falfum teftimomùm, perhiben-
do ôodocendo aignum, qui in dignus eft.
lmmunduseritvjqueadvejperam.j ‘
QUam fuperius diximus poenitentiamïLauarts aütem
veftimenta mundabitiir.
Preshytm .
Hoc quoq3 inter polluta reputabiturje his qua mouenturinter*
ra,ntußella, & mus, & crocodilus,fingula iuxtagenus fuum,pv-
ytKu & caméléon,& fteüio,aclacerta,&talpa,omnid tyac immu-
da funt.Qul tetigerit morticina eorum,mmundus erit vffa ad ve^
NecûüncÜei Creatura legislator accu(ans,immunda
haberihæc præcepit animalia, nam quomodo ea àlio di-
uinæ feripturæ loco reperieselTelaudata:Salomon quip-
pe inProuerbijsdicit:£«4f«orfunt minima terra,& hoc funt
fapientiofafapientibus. Inter q leporem,fiue fecundu LXX.
herinaceum, 6c ftellionem computauit : quorum ynum
fuperiüs cum camelo &lepore,vtimmundum, lex accu-
fauit.Stellionis autem nunc mentionem fecit. Non ergo
naturaeorumimmundaeft,{èdnecomnisa£tio,nâquomodo
poterant ifta lâudari î Sed quædam circa ipfafqnt
aétiones aptæirrationabilibusanimalibus, &quæ nullü
iudicium exigunt, quæ nec nobis aptæ funt, nec proprie
noftræ funt : atq-, propterea quando à nobis contingun-
tur,immundos nos faciunt. Per tetram veto repéré, non
eft hominum, quibus côceflum eft vtreéti incedant,coe-
lumq*, refpiciant: quia fiiper terra repere,eft fordida ope-
ra,terr.enaq; gerete.Quæpér differentiam animalium, q
nunc dinumerata funt legislator fignificauit,ait enim fie:
Hocquoque interpolluta reputabitur ,dehis quamouentur in
terra.'] >
N on quia aliqua fepentia funt munda, omne enim on
pus quod per terrâm répit, & trahitur fine dubio immü-
dum eft. Propter quod Paulus talia de his qui agunt ea,
dicebat : Quorum Deus venter eJl,&gloridin confufioneeorum,
! quitetrenajapiunt.' Àdhüius autem probationem paulo
1 poftirtuenieslegislatoremdicentern:
I Omne quodreptatfuper terram,abominabile erit, net adfumi*
1 tutincibum.]
I Ergo geneïartunc reptilium oinumerâuit, non quod
| alia fint munda,alia imunda:fed vt per hçc co nfequenter
reptilia refpüi difcamus,ex horum vita omne genus con-
ij cientes reptilium. Muftela enim animal eftdolôfum,&
; valde furtis vacas. Mus,propter ventris ingluuem multa
quotidiepericulafuftinet. Crocodilus duricori],&ma-
. litiofus èft, lutoque pafeitur, pvyâArt animal eft comçofi-
1 tum, nonnatura ,fea vitæ conditione ad deridendum a-
| ptum,id eft,vt dolos fadât, St rapiat, ventremq; repleat :
, propter quod compöfitum nomen accepit ex vtroq; ani-
mali, ex qùo hæc habét vitia. Caméléon irt nialo mifere-*
fcit*& præinfirmitate maniuetum elle fe fingit,quum fit
irnmanfuetum animal. Stellio, id^eft,aVjt***6»W,nimis
quidem pâruulus, vel miferrimus, venenofus tamen eft»
Lacertain ftpnlchris habitat* Tàlpa cæcum eft animal,
quod de terragencratilrîdicunt enim èâni de terra,fimul
&pluuia creari corrupto luto,quurrt priUS plüuiam fufei-'
pit.Hæc ergo immunda funt de omnibus,quæ repunt fif-
perterram,nonquiaalianon funt. Propterquodpollu-
tionem maiorem habent,fiue malitiam.
Oinnis qui tetigerit morticind eofuty, immundus erit vffc ad
Vejperam,]
Bene ergo probat inténtionëm ldgislatoris ipfaUterà.
Si enim immunda natiira eflent ea, quæ rtunc diétafunt
animalia,oporteret immundum efic 6c qui eaViuentia
tangeret,rtunc autemN qui tetigerit morticina eorum ,ipfe
folus immundus eft.Mprticinaautemeorum,funt prçdi*
6tæ a6honcs,ideftdoliis,furtum, daplicitas, liue ironia,
&circaaliaoccupatio,necrton circa tertena feftitlatio,ex
qrtamentis cæcantur oculi.'Quia ergO in his ânimæ con-
tirtgit morS,morticina.reéte nominîtur: St qui ea tartgit,
id eft,qui in eis polluitur,ficut 6t Paulils ait : HoHunieft ho-1 |
mini mulierem nontdngere^iooxïàwbio immundus eft» Ni-
hil enim fie hominem polluit, Vtpeccatum. Vlque diim
velperaveniente,de qua Dauid dicebat *. Advefperuntde-
morabitur fétus: aitautem de ptónitentiainteliigibili : pu-“ i
rificatione diluamus. ' . I
Etfiiper quod ceciderit quiquumde mortteinis èorumpoliuitut, |
tam vas ligneum & veflimentum, quampellis & cilicium:&in
quocuncfeft opus, tingentur aqüa & polluta eruntvf jue ad Vejpe-
ram,&Jicpojlea mutulabuntur. Vas autem fiétile,m quod borum
qutcquam intfoceciderit,pàlluetur,&idcircofrangendum eft.]
Admira-
E
imurb.fr
Ôshomi.
m fublioei
dédit coe
lumque
tueti.
! F
Philip, y
Reptilia.
Muftela,
'Mus.
Crocodil
e .
I l .G
CameleoD
^Stellio.
rLacetta,,
■ Talpa.
'quajfmt.
H
Pfslm9-
„Bgunr
ortie*®'*-
iexin-
it cup“
u qua.
^praeçcr
Admirabili diuifione etiam nunc vtitur legislator,quia
enim aliquando ex negligentia, aliquando peccamus ex
dpere,malotumque ftudio, ficut.illi de quibuf Salomon
inPaouerb.dicebat: Cut v a,cuius patri va, cmira,cui rixa,cui
finecAuftvulnerq , cuifuffufio oculorum ? Nonne hisqttifiiident
vino & vacant cdlicibus epotandis ? R ed e hos inter^os qui
tangunt raoracina,pofuit.Qui verb pereuenientertiani-
mx negligentiam, & ob ftuporem defcdurtiq; yirtutum
deiinquunt,quemadmodum Dauid furgens(meridie de
ftratoiuo,& ambulansin folario,8c V riaevxorem lauaft-
cem fevidens, captus a muliere eft, qu* nimis pulchra c-
rac, quiadulteriumfimul homicidiumque commifit, in
hoscadere morticinadicuntur. Ncqueenimipfi ad peer
catumfeftinaueruntjfedinciderunt in eis, & quoaam-
mpdo fuperle cadcns peccatum fufeipiunt. Quia autem
omnino lufccperant,&non reftiterunt,propterca rede
immundi funt^amvas ligneum ,&veftimentum, quam
pellis,&cilicium: ideft,fiue vtam leuem quandam 6c
mediocrem Kabeat, talia funt enim vala lignea, aut ad
tingcndumfufticientcm,ficuceft veftimentum ,fiue pa-
tientem: quam pcllis fignificat, fiue earn quae eft paticn-
tium ,hancenimcilicidm, fiueHaccusfignificat. Omni-
noautem'vas eft,in quo opus poffit agi virrutis, lie enim
intelligisirt quocunq*, fitopus.
Eollutaeruntvfqueadvejperam.]
Id eft, yfq, tempus poenitentiae. Tingetur autem aqua
lauacri, vel lachry marum,& mundabitur. Vas autem fi-
<5tile,qui totus rerrenus eft, id eft, luto fcculiconlperfiis,
in hoc ft incident morticinum, peccatum quodadmot-
tem eft, interiufqueeum penetret, dömineturq-, cijficut
Dauid dicebat: Etinduitje malediäionemfieutvefiimentum,
& intrauitficut aqua in interior a eius, qui non folum ingredi
maledichonem, led& dominari in eo,in quo ingrefta
eftjdicir: neceflarie illudeo.nteri prscepit: nequeenim
eiusimmunditia ficutaliorum, facilepurgari poteft,la-
bore quippe mulio ,6c conttitionc, 6c quod&mmodo re-
format ione concric* atque humiliar* mentis eget, ficut
ait Dauid,fi mundari vult. Vnde & b.eatus Paulas, cum
qui cum vxore pattis forni catus eft, intäntum contriuit,
vt iatanae eum traderet in interitu carnis ,quatenus in tali
contritione laluaretlpiritum.
; Omniscibusquern comeditis,fifufafueritfupereuin aqua,im- 1
munduienf.&omneliquens quod bibtturde vniuerfi Vqfe,im-
mundum erirfK
Cibumelle & potum in omni vale bonasa&ionesift-
elligimus proptereaenim dixit, cibus quern comeditis
6cliqucns,quod bibiturquia malarum adionum&cibus
Sc potus pr< hibetur,id eft, car urn communicatio.Si
ergo in aliqua bonarum action urn ,quae in bmni vafe
funt,id eft,in bmnijtpmine fiue principe,fiue plcbeio,fir
ue fapiente, fi^eimperito', vnum.quodlibet eorum,quae
dida funt »incideritmorticinoriim ,necqflario immunr-
dus erit. Nam etfi non ab initio malaquadam intentione
adionem bonam caeperit ficut hi faciut , qui propter ne-
gociationcm ^vel lucrum, pietatem fingunt, poftea autem
inciderit adioni eiiis fuperbia, dolus aut hypocrifis,
vel firnile quippiam , quod morticinum, Vtpote mortem,
quodammodopartitipanci inferens, dicitur, erit & hie
immundus r b.onam liquidem adionem malambingr.e-
diensincentio polluit. Quid autem addidit legi, qu<e eft
dccibo t
Sifufafueritfuper eUtn aqua.] -
Oftendit, quiaeas, qua: lunt poll: baptifina adiones •
qUfefiuit,&iermo eide fid e li,& baptiiato eft.de infi-
deli autem adionen illam mentionem faeit.Qj|od pro-.
bat beams Paulus di.cens i Scripfi vobis in epiÜoUqflon com-
mi fieri fornicartjs ,ncn vtiqueformcarijs huiusmundi,aut aua*
ris, aut rapdeibus, autjdolis feruientibusi altoqui debuerat is de
hoc mundo extjfe< Nunc autem fcripfivobii,fi it quifrater nominate,
efi fornicator taut immundus , aut 4uarus,aut idolitfir-
mens, aut mdledicui, aut ebtiofits, aut rapax, cum huiufeemodi
nee £ibumfumerc. Quid enim mihide his, qui for isfunt, iudtcarei
lntancitm nullusei fermo eft de adione,fiue conuerla-
tione eorum qui fqris lunt.
Et quicquidaemorMinis ifiiufmodiceciderit fuper iUud,im~
ghinl.
jnfibi
MeutQ
Quamol
aqua
nonpol-
luatur.
P-ffiue di
xi nor écu I
noue pro
dereno
fiuac.
mundumerit. Siue clibanifiue chytropodes defiruentur & tm-
mundi erunt:tontes verb,&ciftem* , éomhis aquarum congre-
tio,munda erit.Qui morticina eorum tetigeritpollumr.]
Éktranea quodammodo efle ea, de quibus none tra-
dat legislator, apparent : eiiius enim rei gratia cliba-
nos Sc chytropodas intantum ait efle immundos , vt eorum
mundationem præciperet : fontes vero Se cifternas-:
aliafque congregationcs aquarum efle mundas fcripfit ?
An forfen quianæcnon folcnt pollui. Si enim aquarium
collediones, pollutiones noftras düuunt, qubmo-
do pollui poflunt i Omnino ergoiouenies cohæren-
tem legisliteræ contemplationem Ipiritus, quod cognp-
fcimus,fi verborum interpretationemfeeundum virtu-
tem fuam fçmtati fuerimus. Quid enim clibani vel forte
chytropodes nocentur, morncino in eis cadence mure
î Si autem clibani & chytropodes nocènmrÿqüomo-r
do non magis aquarum collediones , in quibus contin-
git animalia hæc incidenrià eompurrefeeré ? Sed quid
putas clibani,vel chytropodesfignifieant ? Magiftros videlicet,
in quibus cibifacræ dodrinæ coquuncur , opexabonjs
IpiricUsigne fuppofiro. Non eft autem mirum,
dibanoseospermecaphoram,&chytropodasappella- Mftapho
r i , quia in multis feimus diuinam feripturam talibus v-
lam nominibus. Nam Dauid Moab, id eft genres, lebe- *cs,n*aci
tem appellauit,àiténim:Moab ollajpei men,propter baptil-
matis aquas, quæ in ciscaiefiunt. Sed&Ezechiel lebe- huih'.a.
. tern Hierufalcra appellat,fed plenum carivibus. Siuevt I
: L X. veneno: viros in ea male docen tes, & viuentes fi* [
■ gnificans. Secundumhanc eigoracionem, clibani & !
? chytropodes, quibus coquantiir cibi ^videlicet populi Ghytropb.
dodrinar,dici poflunt. His ergo fi inciderit mortici-
num,id eft,fipeccati mortificantis adio fuperuenerit, tidmxm°r
immundi fiunt, & deftruuntur : quia qui docent non fur art, incident.
furantur^quipradicantnon motchari, machantur ; dodri- Rom.
nafiquideni bona eft, non eft immunda. ' Nec diuina
propter hoc abominafnureloquia,quodex eis quidam
. forlan immundiprædieatprcs effedifunt,& propterea
j fontes, videlicet opulentis dodrinæ : & cifternas fiue
:ÿlacus , linguas'loqucncesmediocria, & dpdrinàm mu*
luatafh habentes. Sed & collediones aquarum, eos
quivndique huiufmodi verborum aftluenriam congre^
gant, elfe mundas legislator dixit. Sed quam confe-
quentiam habuit,vt de clibanis & chytropodisioquens,
fubinferret:
Exceptisfontibus aquarum
Sed quia per illam magiftros fignificauit, neceflarie
fontes, & cifternas ,& collediones aquarum lubdidit,
quæ, ficut oftenfum eft, in, dodrina accipiuntur. , Pro-
pte.rquodadSamaritànamDQminusdicebat : Qujcun-
queliberit deaqua, quam egodabo ei,non fitiet iterum ,Jedfiet
in eofins aquafalientis in vitam aternam.Benc autem lpx fiib-
didic: w
Quj morticina eorum tetigerit,poümur.]
\ b i L X X . edunt Qui verocetigeritomnemim-
munditiam animæ morticinorum iplbrum, immundus
erit. Et animam addidemnc,ne forcé putecis de repen-
tibus lenfibilibus, aut beftiis dici : ;nam «orum qui tan-
git morticina,non animæ, fed corporis immrtnditiam
tangir. Ergo de Dodoiibiisintelligendum eft,qui immundi
fadi lunt immunda quadarn & mala adione.
Horiim enim dodrinis, quandofuerint lècundum le - ,
gem Dei, intendere, op eribus eorum autem nullo mo- |
do communicate, nec tradate ea,vel omni,no côtingere
debemus ^teminifeentes Verborum Dei, quæ ad con-'
firmationeifi prælentium dixit »d>populum ,fiue difei~
puiovi Supercaihedram Moyjifid'erun- Scrib*& Pharifai. G*
mnia quacunque dicuntvobis ,jacite,&tifiodite,fecundum autem
Operator uni nclitefacerc.
Stceciderit fuperfimemem, iion polluit earn'. Sin autem quip-
ptam aquafementem perfudetit&pofiea mortteinis taàdfUent,
illico poUuetur. j ^ Nihil indilculfum relinquit legislator,
fed omnia in fubfequenti dilcutit, pertedionem Iegis
fpiriralem probare defiderans, &'fi impeffeda èis vide-
•batrtrquando lolaminruebanturliteram. Differentiam
igitur hicinfidcliüVqui necdübaptizatifunt exponic, Sc
, femen
G
Non -deo
ont.-s fuiit
corucneu
Q>'CX {■’ll
ïoóaunq
'.rpentc.
cncoi oc-
afiones
hauruii..
Matth.'.y
Seme ->er-
fusû aqua.