efle,&idco Sabino Subdiacono noftro iniunximus de par- vidoriam obtinuit. Huni quoque, qui & Auares apbellan-
tibus Briccorum aliquantas mcidere,& vt vfque ad mare in tur, eius virtutc deuidi funt.j
locum aptum trahere debeat. Et quia in hac re folariis indi- ' CAP. XXV I I I ,
getjialutantes gloriam veftram patemacaritate.petimus, . , _ .
vtadionariis veftrisquiilllocofuntdepucetis, vchomines p_rnini:j >nm _° -( S U^ q . i 1i ento,& Gifulfusde
qui fub eis font, ciux4>busfuis in eius tranfmitterefolatiu i • • *. ao 8111 ociet^ce difcordaret,
debeant,quatinus vobis concurrentibus, melius quodei TuncctiJrilbapt^tus eftpr*.
iniunximus poffit perficere. Nosenim promittimus quia rUS ’ Slu^ ^ eg*sjin^nfto
dumres perkda&rit,digmim vobis xeninm, quodnon M S
fitiniuriofiim,tranfmittcmus. Namfcimus nosconfidera- . • r « . p / r )en^ >culus eamus mctionem.Fuit
re >& filiis noftris bonarn nobis volunratem exhibent, a 1S^ rc , oc nuis nouns qui Donain no dis voiuncaccm cxmocnc, les e ° tempore feptimo Idus Aprilis
refpondcrc.Vnde iterum pctjmus gloriole fili, vt ita fàcere v-/vr. a a ia .
debeatis, vt & nos pofllmus vobis elle jp præftito beneficio Erat autem iis diebus adhuc difcordia’ Langobardis cuni
debitores & vos mercedé pro Sandorü Ecclcfiis habeatis. Romanis propter captiuitatem fili* régis . Qua de caufirft
CAP. XXI. ' ' ' güulfusrexegreflùs Mediolano menfc faluv
His diobus capta eft filia regis Agilulfi,cum viro fiio G o-
defcalco nomine de ciuitateParmenfi > ab exercitu Gallici-
ni patricii; & ad vrbé Rauen natium flint dedudi.Hoc quoque
tempore mifit Agilulfiis rex Cacano regi Auarorum
artifices ad faciendas naues,cumquibus ifdem Cacanus in-
fulam quandam in Thraciaexpugnauit.
CAP. XXII.
Per idem quoq;tempus Theudelinda regina bafilicam
bead Ioannis bapriftæ, quam in Modida conftruxerat, qui
locus fiipraMediolanum duodecim milibus abcft, dedica-
uit, multifque ornamentis auri argentique decoràuit, præ-
diifq; fuffidenter ditauit. Quo in loco etiam Theudericus
quondam Gothorum rex paladum conftruxit pro eo quod
æftiuo tempore lociis ipfe> vtpote vicinus Alpibus,tempe-
ratus ac falubris exiftir.
CAP. XX III. -
Ibi edam præfata reginafiiumpalatium condit,in quo a-
liquid & de Langobardorum gëfti s dppingifecit.In quapi-
dura manifefte oftenditur, quomodo Langobardieo tem-
portt comam capias tondebant,vel qualis illis vefticus,qüâ-
lifiie habitus erat. Si quidem ceruicem vfque ad occipitium
radentesnudabant, capillosàfacie vfq, ados dimiflosha-
bentes,quos iri vtramque partem infonds diferimine diui-
debât. Veftiméta vero eis erant laxa & maxim e li n ea, qualia
Angli-faxones habere fblent, ornata inftids latiorib.vario
colorecontexris.Calcei vero eis erantvfq; ad fummupolii-
cem pene aperti, & alternatim laqueis corigiarum retend.
Pofteaterocoeperunthofîs vti»fuperquas equiEantes tu-
brugos birreos mittebant. led hoc de Romanorum con-
fiietudine traxerunt.
CAP. XXIV.
Vfque ad hæc ternpora Patauium ciultas fbrtifïïmemili-
tibusrepugnantibus Langobardis rebellauit. Sed tandem
inieâo igne totaflammis voranribus concremataeft,&
iuflu régis Agilulfi ad folum vfque defttuda eft ; mihtes ta-
men qui in ea fuerant Rauennam remearepermiffifiint.
CAP* XXV.
Hac tempeftate Agilulfi legari regrelïï à Cacano, pacem
perpetuam feiftam cum Auaribus nüntiarunt Legatus
quoque Cacani cum eis adueniens,ad Galhas perrexit, denundansFrancorumregibus,
vtficurcumAuaribus,itapacemhabeantcumLa“*^"’—^
> ••
Auaribus & Sclauis,___.....
ignibus & rapinis vaftauerunt
CAP. XXVI.
iiiuuuui».. .I .ukiii icyuuo apuQiuucnna oalll-
cino,rediit quiprius fiicrat Rauennç patricius
C ^P . XXVII.
Igitur Mauritius Auguftus poftquam vno&vigindan
nis rexitimperium cü filiis Theodofio, & Tibcrio,& Con-
ftantino à Poca, qui fuit flratqr Prifci Patricii occiditur.Fui
Tr---- r f uiiæregis. t^ma decaul^A
gilulfus rex egrellus Mediolano menfè Iulio,obfedit duita-
tem Cremonenfem cumSclauis,quosei Cacanus rex Auarorum
in folatium miferat,& cepit earn duodecimo Kalcn-
das Septembres, &adfolum vfq: deftruxit. Pari edam modo
expugnauitMantuam, & inrerrupris muri^eius cum a-
nenbus».dansveniam militibus quierantinea reuertendi'
Rauennam ingreilufquein earn die Iduum Septembrium.
Tunc edam pardbus Langobardorum fc tradidit caftrum
quod Vulturina v o catur. Milites verô Brexillum oppidum
igni creman tes .fugerût. His ira patratis reddita eft filia régis
a Smaragdo Patricio,cum viro& filiis,ac rebus cunâdsfa-
(ftaque eft paxmenfe nono, vfq; ad Kalendas Aprilis, indi-
aione o«ftaua Filia vero regis mox à Rauenna Parmam re-
dut ob difficultatem partus periclitata, ftatim defunéb
eft.HocannoTheudebertus& Theudericus reges Frâco-
rum,aduerlus Clotharinmpatruumfuum dimicarunt, in
quo certamine ex vtraque parte multa milia ceciderunt. |
CAP. X X X Î
■ Tunc etiam beatus Gregorius migrauit id Chriftum
cum jam Focas perindiaionem oSauam anno reraaret fc-
cundo.Cuius m locum ad Apoftolams offidum Sabmian"
eft ordinatus.Fuit autem tunc hyems frigidanimis,&mortuæ
limt vîtes pene m omnibus locis, MdTcs quoq; patrim
vaftatæ funtà muribus,partira percufCc vtediiie eualiuetut.
LJebmtetenim tunemundus làmem/ïrimquepari,qüando
decedentetanto doûorc, animas hominumlpiritalisali
tnomipenuria. fitifqueariditasinHafit.Libetmerane pauca
4 e emfdem beau Gtegotii Papa: feripris, quahdam Epiftolamhmcopufculoinferete,
vtpoffit bquidius agnofti
quam mimijisiiie vir fuerit.quanta:queinnocentiæ & ian-
attans.Hicdenique cum accu&tus apud Mautirium Au-
guitum eiuique filios fùiflèt, quod Malcum quendam Epi-
tcopummcullodiaproFolidisoccidiflet, leribens ptohac
teEpiftolam Sabiniano liio apocriliatio, qui erat apud Cottanunopobm,
mter cetera fie ait. Vnum eft quod Waiter
luggetasiercniffim is darn inis noftris,quiaficgofcruusco.
rum in mortem Langobardorum memiicere voluilTem
hodie Langobardorum gens,necregem,nee duces, nec
comités haberer, arque in fumma confùiïone diuiià eflèr
fed quia Deuintimeo, in morte cuiusliberhominis memifeere
formido. Malcus autemdfdem Epifcopus nequein
çuftod»fiut,nequeinaUquaaffliaione,fiiddiequarau&m
dixie, & abdudus eft, nefdenre me, à Bonificio notario in
urnregrous.vtlicurcum Au»nbus,icapa- domumeiusduauseft, ibiqueprandidit&honoratuseft
i Langobardis.Iiiter hçcL-angobardi curb •*> eo>& noaefubito mortuuS eilEccequantxhumilitaris
luis.Hiftrorum fines ingreÆ , vniuerfa vir ifte fuit, qui cum eiTet fummus Dei Ponrifer lè/èruum
----- hominum nominauiri eccequantæinnoceritiæ^uinecin
mone Langobardorum, qui vriquedr incredull cranr, Sc
, . . omniadeuaftabant, fefe Yoluitadmifcere.
Agilulfo quoque regi tunc nafcitur fili us de Thcude- C A p Y Y v f
lindaregmapnModiciæpalatio, qAdaioaldus eftappella- . . r . .
nis.Sequenti tempore, Langobardi caftrum montis Silicis , Iêltatfe9 “en“ * “ te.men(èIulio]euan«eft Adaloalinuaferunt.
Per ideift tempus repulfo apud Rauenna Galli- dPs topcfLangobardos apud Mediolanum in Circo, in
dno-^cdiir Smaragdus,q u i prius fijerat Rauenne Darridn pttdcnpa patns lm Agilulfi régis, aftantibus leeatis TheudebernregisFrancorum.&
diiponrataefteidemreBiopue.
ro filia regi s Theudebcrti,& firmataeftpaxperpefuacum
Francis. ‘ *
CAP. XXXlL
ltantmo a r oca,ftrator Fu- Eodem temDöre Franfk mm
itaummvribs republ. Nmu fepe contra hoftes dimicans,
quoque
quoque in bafilica bead Petri Apoftoli, Petrus cantor fulmine
idlusi
C À P. x x x i i i . .
Sequenti denique menfè Noüembrio,reît Agilulfiis pacem
fecircurn Smaragdo Patricio in annum vnum, âcci-
pies à Romanis duodecim millia fblidoru. Ciuitates quoq;
Tultiæ, hnceft Balneum regiS, & vrbs vêtus àLangobar^-
disinuafifiint. Tunc etiammenfè Aprili &c Maio,appa-
ruitin cçlo ftellaqüamCömetem dicut. Dehinc Agilulfiis
rëx iterum fecit pacem cum Romanis tribus annis.
c a p. x x i a v .
His diebtis defundo Seiiero Patriarcha, ordinatür Io-
hannes Abbas Patriarcha in Aquileiavetefe,cum confenlu
régis & Gifulfi ducis. In Grados quoque ordiiiatus eft Romanis
Candidianus antiftes. Rürfum menfe Nouembrio
& Decébriojftella Cometes apparuit.Candidiano quoque
defundo apud Grados ordinatur Patriarcha EpipnaniuSj
quifiieratprimicerius notariorum ab Epilcopis qui erant
lub Romanis;& ex illo tépore cæperut duo eltePatriarchç.
C A P. XXXV.
Hacætareloannes Confinus inuafit Ncapolim,querti de
eadem ciuifate non multos poft dies Eleutherius patricius
expulit, eumque interfecit.Poft h«c ifdem Eleutherius Pa-
tricius eunuchus imperij iura fufeepit Qui dum à Rauenna
Romam pergeret, in caftroLuceolis à militibus interfe-
dus eft, caputq; eius Conftantinopolim Impèratori dela-
tumeft.
C A P . XXXVL
Hac etiam tempeftate mifit rex Agilulfus Stabilicianû
notarium fùum Conftantinopolim ad Focam Imperato-
rem.Qui rediés cü legatis Imperatoris, fada pace annualij
Agilulfo regi iidem legati imperialia munera ob tulerc.
CAP. XX XV II.
Focas igitur, vt ptéemifîumeft extindo MauricioeiuF
que filiis, Romanoram regnum inuadens, per odo anno-
rum curricula prinçipatus eft* Hic rogante Papa Bonifacio
ftatuit fedé Romans & Apoflolicae ecclefi* caput elle
rant fè quoq; Langobardi & in reliquis caftris, qtiæ hiis Vi
cina erant,hoc eftin Cormones,Nomafo,Ofopo, Àrtenia
Reunia, Glemona.vel etiam in Ibligine, cuius poutio om-
nino inexpugnabihs exiftmPari etiam,modo,& in reliquis
caftcllis, neHunis,hoc eft Auaribus præda fièrent,le com-
muniere. Auares vçro peromnes Foroiulianorü fines dit
currentes, omnia incendiis & rapinis vaftances,Forpiulia-
num oppidum obfidione clatidunt &totis viribus expbg-
nare moliuntur. Hof Urn rex id eft Cacanus, dum circa mu-
ro s arma tus cum magno equitàtu perambularet, vt qua ex
parte vrbé fàcilius éxpugnaie poflèt, inquireret, hune Ro-
milda de mûris profpiciens,cü eum cerneret iuuenili aetate
florentem, meretrix nefaria concupiuit, eiqj mok pernum
tium mandau t,vtfifein rhatrimonium fiimeret, ipfàei-
demciuitatem cum omnibus qui aderant rraderet. Quod
rèxbarbarus audiehs, eidem malignitatis dolo quod nian-
dauératfèfadurumprpmifit,eamquein matrimomüfpo-
pondicaccipere. Ilia veto nihilmorata, portas Foroiulié-
iis caftri aperuit > 6c ad fùam cundorumque qui adèrant
perniciem hoftem intfoduxit : Ingrefli yero Auares cüm
regefùo Forum- iulij, vniuerfà quæ inuenirepoteiat, rapinis
diripiünt: Ipfamqüe vrbem flammis côcremantesïvni-
uerfos quos reppererant captiuos abducllnt, fallacitertà-
men eis promittentes, quod eo s vnde digreffi fuerât, Pan-
noniæin finibus collocarent. Qui cum patriamrfeuetteh- 1
tes,&ad campumquem fàcrum nominantperueniilènt,
omnes q^i iam in maiori æcate conftituiti erant Langobar-
dos, perimere gladio ftatuunt: thulieres vero&parHulos
çaptiuitatis forte diuidunt. Tafo veto A: Câco feuRodo- j
aldus filij Gifùlfi Ôc Romildæ,cum hanc Auarorü malitiam
(fognouiflènt,ftâtim afeeufis equis fugam asripiunt. E qui-
biisvnus Grirhoaldum puerulum fratrem fuum, dum exi- |
ftimaret vtpote paruulnm fupereqiuuh currentê fè tentre
non pcffè, inelius dueens eundem gladio périmere, quam
çaptiuitatis iugü fuftinere, eum oçciderevoluit. Cû igitur
vt eum’percüteretlanceam eleuaflèt,puer lar rimans cxcla-
ihauit, aicens: Nolimepungere, quiapoflum meiùper e-
quum tenere. Qui inieda manu cüm per brachium apprë-
hendens, fiiper nudum equi dorfum pofuit, eundemq; vt
fè cotineref nortatus eft.Puef vero frenum equi manu arri-
piens,fugientes germanos'&ipfè fècutus eft.Qgq cônertp
Auares, mox afeenfis equiseosperfècuti fùnt & reliquis
omniumEcclefiaram,quiaecclefiaConftahtinopolitai», vclocifiigaeuWntibuS,GnmOaUuipuetulus,abvnoeo,
prinum le omnium ecclefiaratn Ictibebat. Idem alio Papa mm quivtloclm cucutteramripitur.uec tameneumfuus
Boni6dopetenteiufritinveteri&no,quodPantheon.vo-|Compreheniot|lad.ofèrlteptopter pariumtemætaasdicabant
abiatisidololatriæfbrdibus.ecclefiambeatælèm- gnatuseft.ledfibi eupdeiu potlus ieruiturum reietuauit.
perviraini.Mariae,ôcoruniunfmartytûfieri,vt vbiquon. Cumq;eumadcafttarcuertçns apprehenfäeiuldemequi
dam omniu non deorum fèddæmonurn cultus etar;ibi de- [ frenqréducerey. detj; tâmobili præda exultaret, (erat emm
inceps omniumfieret memoria fimdtorüm. Huius terqpo- ^ rpïe puetulus tleganti forma,micantibus oculis .laâeo en-
tePrafini& Venctipet Orientem& Ægyptumciuilebel- neperfiifus,)quioumfeçaptmum trahidqleret,ingentea
Iumfaciunt.ac fe mutua cæde profternunù Perfiequoque : animosangufto m peftore verians,enrem qualemin ilia æ-
aduerfus rempublicam grauimma bella gereutes, multas ! täte habere poteratVagina exfemit,fegue.trahen^ Auarem,
Romanommprouincfas.&ipfamHierofolymSauferunti qnautuloannÄValu.t,cap)tts.nvert.cdpercüffit M o x j
& deftmentes ecclefias, landta quoque profanantes, inter j ad c erebrum îâus pememens,hoIqs ab equo deieâus eft.
ornamentalocorumfânâorum,etiam vcxillumdominicae Puer Vero Grimoaldusveribeqiiofügamlætabundusam-
crucis abducunt.Concra hune Foeam Ëraclianus qui Africam
rreecgeehbaatt , rreebbeellllaauuiitc,. aattqquuee ccuumm exercitu veniens, eum nuntiata,mfuper boftis mtentn, mæftuuabile gaudtüm feregno
vitaquepriuauit:'remquepiiblicamRomanam,eiufi
dem Blus Eradius fufeepit regendam.
C A P - X X X V I I I .
Circa h * ctempora rex Auarorutn, quëfua linguaCa-
canum appellant, cum innumerabili multitftdine »emens,
Venetiamm fines ingrefli!? eft. Hute G^ulfus Foroiulia-
nus dux cum Langobardis quos habere poterat audader
occurrit. S edquamuis forti animofitate contraimmen
WltitudWm Bcllutn cum paucis geretet,vndique tarnen
cltcümfeptus cum órilUibus futs péne extindtus eft. Vxot
vetoeiu2 emGirulfi,npmineRomilda,cumLangobatdis
qmeuaferantjÊuééorümvxoribus& filiis qüi ln bellopétietant
,intra murotfi Foroiuliani cafti mummt feptaiHmc
erant rilii Tafo& Caco, iamädo*efcentes, Radoaldus vero
éc Grimoaidus, ädhüc in tiuerili astate erant coniucuti. Habebat
vero & filiasquatuot, quarümvna Appa^aua Gatla
vocabatut.duariimvetonominanontencmus.Comuniccit.
Auares vero omnes Langobardos, qui iâ in virili ætate
erant, gladio perirüunt, mulierës vêro 6c paruulos captiui-
tatisiugo abdilcunt. Romildam Vero, qüætotius malitiæ
caput extitit , rex Àuaram prbpteç iünurandum fîcutei
fpof poderat node vna quafi in matrimonio habuit, nouif-
fime vero duodecim Auaribus tràdidir, qui earn per cotam
nodem vicibüs ïîbi fuccedetes libidine vexarent.Poftmo-
dum qüoq; palü in medio campo côfigi præcipiens, eândé
in èius acümine infèri mandaui t,hic infuper exprobrando
inquien s, tàlem te dignum eft maritum habere. Igitur dira
proditrix patriae, tali exitio periir,quæ amplius fùæ 1 ibidini,
quam ciüium ôc confahgttineorüm fâluti profpexit. ïiliæ
vero eius non matris libidine fècuta:, fèd caftitatisamori
ftudentes,heab Aüaribus contâminarentur, crudorum,
pùllorum carnes fibi inter mammas fub fefeiapofuerunt,
quaî ex calôre putrefadae ôdorë foetidü exhalabant.Cumq;
éasvellent Auares contingere, non fuftinencés foetorem,
putabant eas naturaliter ica foetere, procul ab eis cum exe-
P 4 cratione