VnéHoni»
&(acnfiçij
leges fimul
latçàDco.
Sinai mb’
interpréta
• Bonis nu-
juam de
Hint tenta
rionûaca-
Vnâïo no
isicum
Chrifto
omnnis
eft.
Pßlm.44.
Hehr.}.
Ergo in his nobis vnétionem dédit, 8c iniftisnosvo-
cauit Deus,die qua obtulit eos. Quâdo autem hoc | Qua
dievnxitcoSjVtfacetdorip fungerenturideft quadieil-
los ex filijs Ifrael vnxit, per vn&ionem fcilicet quæ nunc
di&a eft : qui enim fublimius viüt, feu côuerfantur, re&e
omni excdlétiores finit populo-fVnde & nimis oportune
\cgi^oLtori\xbdddit.Religoneperpetua,ingenerationibusvepis.
Quatenus tufeirès, quia ineôcuflà hæe apud Deü religio
eft, vtneq; dignitate,neq-, fapientia, neqj cognatione iu-
ftorüm,nequeaUafimiliexre populo,vel plurimis excel-
lerepoffit quis,nifiea adfequutpsfuerit, quæinfuperio-
ribus funt præcepta;Sic enim quifpia & facerdos fit,fecü-
dü cognatione Ghrifti vcrifacerdoùs, quiimmaculata 8c
pfeda demôftraüir vita.Sed quia vnétioné p eaquç fupe-
ri9 plane di&afuntintellexit, quç fuhfequütur approbat.
. jfta eft lex bolocaufti & facrificij propeccato arque del'tiïo, &
proconfecratione,&pacificorum viiïmis,qnas conftituitDominus
Mojftin monte Sinai,quando m andaititfilijs lfrael,vt overrent ob-i
lattonesfuas Domino,in deferto Sinaï. ] .
Vides differentes conuèrfationes,quæ coniungütDco
fiue per pcrfêâum honoré fàpientiæ qui perholocauftü
fignificatur,fiueper ifiediocrem iuftiriam,quç idonea eft
& quæadfalutem pertinçnt,operari.Sacrincia enimhæc
pacificorüfiueperholocaùftaagantur., fiue per oblatio-
nem reéfce eflè ytilia, vt pote dignitaté fàcerdotalem præ-
ftantia, lex intellexit : & propterea in die qua vndionis
legerû Moyfun monte Sinai mâdauit,eriameaquæfunt- âju-
de facriScijs,fubdidit,ûmulq-, ea omnia breuiter enume- toi
rauit, 8c eômemorauit. Nam Lxx. addiderunt- Et con-
fiimmationis : qlium illud inpræteritis noninueniamus
fpecialiter verbis legislatoris expreflum et â in ipfaLxx.
editione. Sed quia limile facrificiü necpropeccato, nec
holocàufti, vel d e lid i, nec fàcrificij eftfalutaris, vt non
fpeciem facrificijhuius, aut npmenignoraremus,in hoc
lo co facrificiüilludconfummarionis appellauit,illud te
volènsintelligerc, cuius appellationém omifèrat Quid
ante Théotogia perfedius eft i quâ facrificiü fimilae cttm
oleo Scthure oblatüjfignificare diximus.Sed vbi hæc cô-
ftituta dixit » In deferto Sinai. Sinai autem, rubus vel
téntario, interpretatur.. Similis eftauterarübo tentatio,
alperum quippe yirgùitü eft,8c quod difficile manu con -
prehenditur;tignificatur aute per hune quia quemadmo-
dumèorum quiinagone côtendunccorona in fudorc 8c
laboreeftjfic & corona bonac vitæ,in tentationibus 8c tri-
bulationibüs cqnfummatur, vnde &Paulus dicebat : O-
mtmquivolunîpieviuereinCliriftolefu,perfequutionëpatiutur:
Üaxime fi ftias oblationes Domino, yelficut Lxx. edide-
runtjiiiconfpedu Domini offerant. Manifeftum eftaür,
quia quimundamiufticiâ,8c quæ placitaeft Deo,adeptus
fuerit, hic & tétationes patitur,& tribulationés. Neq; e-
nimintelligibilesinimici quiefcüt ,i.e c tentationesiufto
défunt,quia abominatio eftpeccatotibus pietas.Finé aüt
tcntarionü&tribulationüjlacobusnobisiufficientcrex-
pofu it Status vir qui fuffert tentationê, quia quuntprobatusfue-
rit,accipiet corona vtta,quampromifit Deus dilïgentibusfe.
C A P V T V I I I .
E Oquutufque eft Dominas ad Moyfendicens Toile Aaron cum
filiftfuisvefteseorum&vnclionis oleum, vitulum propeccato
duosarietes,caniftrum cum avjmis & congregabis omnem coetum
adoftiumtabernacuHtefttmonij.'] Quae fit vis praedidorum,
aperce & opportune in his quae^quuntur oftendicur,
quâdolegislatopfubintulerit ea quæ in eis aguntur.Q^id
autem hscquaenunc di6ta fiint fignificent hoc ?;,bi præ
cedens fèrmo tradet, quia ynd io, Chrifto & his qui eius
fùn^communis, & non communis eft : communis quir
dem,quia eiüfde vndionis fuïv & ipfi participes,quam-
obrem & nos participation^ Ghrifti, Chtiftiani dici-
miiiî Non comftmnis autem,quia inæftimabili quadam
fublimitate exceUit Deus hominibus, &gratia, in quaei
communicamus, quod Dauid fignifieans ad Ddminum
dixit : Sedes tua Deus in feculum ftculi,virga futta éft,virga regnï
tut. Dilexifti iuft'ttiam, & od(ftt iniquitatem,proptérea<imxitte
Deus Deus turn oleo lotitia,.pra confortibustuis. S eff qui funt
eitis participes y Nos vtique de quibus didumeft : Participes
enim Cbriftifafti fumusft tamen initium fubftantueius,vfqueadfinemfirmam
retineamus. Cemis tamen, quemadmo-
dumpràecipue exultationis oleo, id eft fpiritu,præ parti r
cipibus vtique nobis , ficut aitPfalmifta, vngitur, ipfe fi-
quidem fub ftantialiter, nos vero operationc eius,ôc gratia.
Propterea vnguntur quidem fimul cum Aaron filij
eius,fed non taliaineis, qualia & in Aaronis. vndipne
aguntur,ficut manifeftant fequentia. Scd etiam in hoc
mens in præfènti figéda eft,quod no fcuftahaec in Chriftü
accipiamus : feiens enim ecclefiam decere h aec legislator
myftcria,conuocariomné coetum, fiue fynagoga præce- ^ I
pit,id eft quod Graeci dicüt as adianuam taberna- ^Um
culiteftimonii. Quae fynagoganonpoteft aliteradhanc ecclefiam.
legërn communionem habere, nifiadecclefiam conue-
niat,apud quam harum figurarum veritas conferuatur.
Fecit Moms, vt Dominas imperauerat, congregfltaque omni
turba ante foresaiti lfteeftfermoquemiufsitDominas fieri. Sta-
ttmtfue obtulit Aaron &filios eius, quumque lauiffet eos,veftiuit
pbtificem fiibuculalinea,atcingenseunibaltbeo,& induens tunica
Hiacintbina, & defuperbumerale mpofmt,quodaftringeriscin-
gulocoaptauitrationali,in quo erat doftr'ma & veritas. Cjdari
quoquetexitjcaput, &fupcream contrafrontempojuit laminam
auream,confecrata infanttificationëficutproeceperat ei Dominas.'}
Quia hçc de q uib us fermo eft vm b ra fi nt,ôc figurç eo-
rumqu*inecclefiaaguntur, apertiflime etiam ipfaquæ
nunepropofitafunt reftantur.-'
Fecit Moyfes vt Dominas imperauerat congregataque omni
•ba ante fores, ait. Quod Graecalinguain Lxx. expreflus
.ïanslatumeft,id eft tnuhmiras tiw rvrayoyUù Etquam-,
obrem non dicit, collegit cpngregationem fiue fÿnagogam,
fèdcQuocata id <xxAi]0i iÇtn, omni turb^yideft
qnagoga feu côgtegatione ? Quia proculdubip & p bæc
innuitaliquid,iyrtagogâullâ appdlans, qùiahoc nomen
jpprium coeti populi antiquitus fuit. Conuocare auté, id
eft ixxA««« (ut præcepit, vt cognofceremus paulo poft
futuramccclefiamyquae huius inuenitur virtus efréîan-
deionis, Manifeftius autemfit ex eo qüod le xPe i ,quilf-
rael eduxit , qui Abraham yocauit.,qui omnia fecit quae
per MoyfenProphetam fcribuntur,ea quæ myftice inec-
clefia aguntur,ante mùltas generationesfpitit us Dei prç-
cepit.Sed & quumfecundum Lxx.fuperiusdixifTetjCon-
uocaadianuas,tabernaculiteftimonifihic ait : Conuoca-
uircongr(égationem,non ad ianuas,fed ad ianuam taber-
tiàcüli teftimonij : admonens aures noftras euidenter.
quod Apoftolorum dodtrinae, quas eflè ianuas taberna-
culi teftimonij præcedens fermp expofuit ,&Chtiftidp-
dtrina/unc-ipfius linguæinfufæ , & exhis ex quibusipfe
docuit.Quemadmodum ergointermultasianuas,& vnâ
ianuàmjtbla h*c differentia eft, quiaillæ quidemmultæ
funtjüla aute-vna eft, fie Apoftolorufermones ôç doâri-
næ,nihiU Chriftido6trinadifferuncaliud ,nifi quia vnü
doniinicumverbum eft,dequoPaulus ait :Viuuseftenim
Dei fermo,&efficax,&acurioromnigladioancipiti. EtPetrus
cum-cæterisApoftolisait: Floneftaquumreünquerevosver-
butnDei,&miniftraremenfts. In muétaseorum linguas, &
differentes diuifum eft. Qui quum ianuæprgpter multi-
tudinemfiht,ad vnuminttoicum vitae,ideft Çhtiftiianu-
am,deducunt auditorem. . . ^ .
Congregataque omni turba ante for es ait : Hic efifermo, quem
iufsitDommusfieri} • ; -
Qui«: fèrmo file ? de quo fcilicet Dauid dicebat :Domi-
nus dabit verbum euangelïzoenùbus virtutem multa. Sçtf & Petrus
planius ait: Hoc eft verbum quod annunciatum eft vobis,-
Euangcliçus fîquidem præfens lerrtio eft,quia&euânge-,
lica fûnt ab eo annunciata myfteria,quibus & gracia ineft
baptifhlfttis. Confueuit enim legislator quoties écclefi-
afticorum myfteriorum defcribic, ænigmata, talibus vti
fermonibus.Nam & quum de manna feriberet,quod gent
figuram panis, qui de coelo defeendit, verbü etiam de
eo fimilepræfentibus ponit: diçens enim, Hiçeftpanis
quem dédit vobis D o minus comedere, illico fubdidit.
Hoceft verbum quodloquutus eft Dominus. Sedquid
eft etiam quod nunc exponit Dcum præcipere? ...
Statitnqueobtulit Aaron&filios eius,quumque lamfteteos.}
Quando is,qui v ere eft facerdos , Chriftusoffertur pa-
tri-.obiationis enim eius etiamDaniel meminit,quüdicit.
Apoftolorum
&
;^hrift.do-
dlrinxeô-
P/alm. <7‘
i'gljragciw
panis c*-
lèftis.
Daniil7•
'auf.i.
Fteccevtfilius homtnis tumnubibuscali, & vfquead vetuftum
dierutn peruenit, & oblatus eft in confpeHu eius, noftri ytique
caufa & nobifeum, & propter nos offertur. Propterea &
nunc eum cum filijs fuis dicit oblatum,cumhx? videlicet,
am fublimiora fapiunt, & qu i imitantur cum ^quantum
fas eft hominibus,ficut Paulus ait. Imitatores meieftote,ficut
tir ego Cbrifti. Sed oblatio ipfa per baptifmum celebratutj.
propter quod ait:
Quumque lauiffeteosi] . '
'Tonicali.
■
lue» quid.
Certusesautem, quod Ghriftiis ad facrandas aquas
baptifmatis noftri, in lordane eft fluuio baptizatus. Sed
h«c quidem communia funt Aaron cum filijs eius,phri-
ftovidelicetnobifcum: fequentiavero nequaquam;,ex—
ccdunt quippeftos,atqueffibfimiora nobis funcifqUque
prime ac vero facerdoti compctentia.
Veftiuitquepbntificem fubuculalinea,accingenseumbaltbeot
& induens tunica, j
QUodLxx. tranftulerunt: Etinduit eumtunrcam,&:
pr£ecinxitfonam#& yeftiuir ilium hypo4y tin. Hie mani-|
fcftevnigenitiexequitur inoarnati6nem,qui quia tOtum •
noftrum incarnatus eft hominem, tunicam in aui,& h y -
podytin dicitut.Duplex eft enim noftra conditio,&ynus
quidem in nobis eft d e puluere, alter caeleftis,fed ^atiien
vnus vterque,aic enim Moyfes: Formauit Deus berntnemde
limo terra: hie eft ergo terfenus, &infufflauit infaciem eius
ftiritumvita: apertiflinie hie cxleftis eft: Eifadus eft homo
in animam viuam: vhum enim animal, vterque. Qui I
vii quidem fe ad corporeal &yoluptates conuertat carna-
les,tbtus homo terrenus, quafi extinbto-& conclufo-ea^r.-'
lefti nuncupabituK fi kuteih t i r c i fola verfemur anim*
prtificieiitia, cpncedamufque eiprificipatum gerere j &
Domiuaricorpori, re6i:eC*leftis'dicitm:,vt:pQce terrenp
negledo. Quando Adam per inobedienciam eecidir,
proculduhio terfenus' effeaus efty & propterea audiuit.
Terra es,&in ten am ibis, id eft dilexifti corporis corruption
nem,habes poenam peccato tuo fimilem.Ghriftus ante m
ihduitur quidem terrenum ,-id eft ilium qurde terra, eft ■
veteremhominem , qiiem etiam fimpl atfixir cruci,ait
quippe Paulus.jQaw ve? bombnofterfimulcruciftxus eft,vtde-
ftruatur corpuspeccati. Indutus eft autem & caeleftcm,quem.
ipfe infufnauit Sed quia nihil egit terrenumhic, neccor-
I ruptiohiproximu",proculdubioc2leftisdicitiu’,HoePairlus
exponensdicic. Primus homo de terra terrenus fecundus de
ulocaleftis,quod duobusmodis accipioportet. Primus e-
nim homo Uofter , id;eft corpus^ex terra formatus -eft,,
propter quod terrenbs diftus eft,anima vero de caelo,D.ei
eft enim infufflatioRurfus,primus homoinobediesAda
ex terra terrenus., quia operious pulueris femetipfum de-
putauit, fecundushomo noiiuS, eft Chriftus,qui decxlo
eft, npn foluquiade cslo defeendit, fed quia&dignita-
tem caeleftisferuauit, dum. necterrenu allquid operatus
eft, nec corf uptibniproximum; Ergo tunicam hibterre-
num appellat,de lino enim,quod eft ex terra,tunica Eifta
eft: ait enim. Et fecit e.a tunicas lineas,hypodycimaiuem
cieleftem ;quiahypodynspoderiseft,fimul ante&Hta-
eynthiniTseft,hic autem color c*li eft, quod, vero eftep-
lor c$lishoc eftadtio Csleftis, fcilicet & lubfiftentia, f r o -
pter quod 8c cjeleftis dicitur. Multa autem 8c alia hypo-
dytis habet fignantia caeiefte hominem, qurein cpnftru-
bfcionetaberhacuU,quunipontificalcftolameXplanarer,,
legislator expofuit. De quibus dicemus,quu Deus annu-
eritjVt cart etiam qujeiUiceft difpefatione contingamus.
Nunc autem quaecunq^ ad ho c quod eft in manibus, ne-
eeflariavidentur, comptehenfa funt,vfprobaretuf,quia
vtrunqi noftrum Chriftusfufcepithominem, 8c manife-
ftfi 8c occultum, 8c terrenum, 8c c^leftem ,ndd eft corpus
perfe<ftum,8canima perfe£tara,8c inomnibus irttegram:
vtrunqvenimiVtpotcvtriufque creator faluauit.Illud e-.
tiam intende, quemadmoduhypQdytin, quoddiximus
efle c^leftem hominem,epandy tinalijinterpretesedide-
runt: quiaipfc.bft quo defideramus, fecundum qfibd ait
Paulus, fiiperinduiidicit^^aufem &c::Quandiu enimfumus in
hoc tabernaculo, ingemifeimusgrauati, eo quodnoiutnusfpoliarl,
fed fuperueftirmtabftrbeaturquQdmortaleeft^ita.C^^oM-
. teift antiquum, hoc in noftrKvConditionis 'fuit fiiperindumentum,
8c nunc illud,vtpotequod femelfiabuimus,
recepturi fumuuS,in fubfequentibus cxplanauit. Qui au-
te efficit nos in hoc ipfu m, Deus, quidedit nobis pignus
fpiritu. Hypodytin autem illü Lxx. velut qui eft intérims,
vel ab fconuis,dicunt. Scd tamen qiiia fecudus in ordine
creationis dèduétiis èft,quü prima fit tunica,qn*de terra
eft,hune fccundum nominant.Arqui hypodyt is interius
veftimentumeft, fedexeo quod primü eum non pofuic
crëationiÿordinemferuauit. Ififibc autem quod nypo-
dytin dixiti oftendit quia ipfe eft homo nofter interior.
Hisiegislatoraddidit: -.4
Etdefuperhümeraleimpofüitiquodaftringenscinguloaptauit
rationale.]
Lxx;autem ediderunt:Et ppfiiit fuper ilium epomidé,
8c cinxit illurn fecundum aditum epomidis, 8c con-
"ftrinxitillum ad earn. Superhumerale fuaué Ghrifti iu-
gum eft,id eft cuangelica vita, quam vtpoteipfe dernonfhans,
re8te fupêr humeros pô'vtàbatïde qua nit.-Tollite Ï11-
Matth h.
I l F
, gum meuni fuper vos, & di feite à me, quiamitisfum,&humilis.
■ corde,& imenietis requiem animabusveftris,iugum ehim meum
leite eft,& onus meumfuaue. V nde 8c lex inExodo defupei*-
humerali fie dicit : Et facies fuperhumerale de auro&hyacirtr-
tbo,&cocco bistinäd, & byßb retort/?, operepolymito. Vel ficut
Lxx. opus variatum eppthidâfcOjhærentes alteraiq ad a! 4
teram, aliquàndp vnam epomidem, aliquändo duas ap- '
pellans,quia 8c Dominus iügi 8c oneris memoriam fecit,
i n du ob us v num diuidens, tan quam diuideret epomidé,
quod non fruftra, fed quia oportet euangeiicum homi-
licm, legis mandatü quöd dixit, Non occidas,non adultères,
Exod. 2>7..
Dilàpliunt
;'intcliigit
varij*l.ciic
cocexci m,
quod genÿ
vcftiui,u'A-
i lexaadeia
prima ia-
' fUcufi. - : ; Chrift ini
noafolum
pcccaca ,
îcd & pcc-
jcâc-nrucn
occafiones
fùgiaa..
8cfiquod eft aliiid,nequaquâ præterire, dupiicem-
qùèin lioc ei operationem exhibere,id eft, vtnon folum
ab ho micidioded 8c ira,quæ facit homicidiüm,ab ftinea-
tur fimul, ho tantum ab adulteriojfedà defiderio ex quo
adulterium!parifuf Sic vna epopiis duæq; cohæi entes, a-
liaaltefi inuenitur, quiànonirafcicohibet,8ccautüred-
dit ad non faciendum homicidiu m. Necëflatië afire hy- I
podyci coniunxit epomida,foliuscniimcæleftïshominis
iugumfufcipefëêft-,quôdChriftiisdixitiQupdeftautem
cingulum,quo tunicam 8cii)^odyiincinxi r.fpfum opus
difcëjdicit enim in tabernaculicôfttuètibhé: Et faciès py-
darmbyffmü,8czonâ,op9yarm.Qüia'enimcydatisindu-
înefitficapitis eft, opus aüt cinguli liue zpnç i confoMÉe
qubdamodo 8c côftringére eft eu qui cingituri h ö c^ R -
dere legislator propofiifi,quia C h rift us fim ulcreat ura p-
mhérécàpitulâsifiüèreftaüransjfihiuleciatpnfôrtasno-
ftramafl'am,cuius primitiâs fumpfit incarhatibhïs difpé-
farë myfteriü.DequpâitPaulus:^«? nota, nobisfècit mjfteriü
voliïtatisfua,add'ifpenfationëpiemtudmistemporiï,reftaurareo-
mniain^^iftPiqudincâiSjé’q u Inipfp&Da-.
uïà:Dominu$regnauit,decprëinduit,induitDbmtnusfortitudinc,
;C^ow«wxifjc:manffeftatetiäipfe,quemad;mödaChnftus
epnfôrtauittPtânoftramaflam,Ÿèrbodifpefifatfonisxir-
eftdngens.primitiasjqßc appellauicfi)rtitudiné,quiap i-
pfàm.8c nps fprtesfaaiffiTnus.Quisâütfitdifpenlâtiônis
mpdus, Ibähesait. Frrfr« wi'o/^ô^^-Idebqi cydarim 8c
J zpnanvàit Mpyfes byflîna eflè ©pus variatüibyfluscnim
de terra quü fic carnem demôftrar,qüeex terra noftra eft,
opus plumarij,Domini verbü,qui artifex 8c variator tori9
eit{^eaturç.Ipfe fibi carnerh à hobis fumptâ. pperatus eft:
Varias in ea'myftena quodampdo, 8c créationis miraçula.
Ppfthpçfiibdidit^^fep^pàuroLxxÆt pbfîiit fu perearano^
naîe.1 Et-quomodo : x^uædam arrlygif* habent, faper«.
I ! 0ùi)(Taftringensm quo erat dotfrina
& ver i r a s . . ‘° - -
Lxx. autem. edid.erimt.. Et impofuit fuperlogium
ofténfionem & veritatem., Hoc ; àutem alipi'facerdo-
talëm exponens ftolam , rationalem hxdicij appel--'
laüit : fecunduna rarionale enim Chrifti^' id eft dp-
étrinam, prædicaôonem iudicij futuri rçgituç. ’ ;Often-
i Ebficmfirgb > mahifeftationem ^ 8c cum ea vêtir-.
gnotam niyftetiorum vetitatem... -Quatuor autem
:. verluum ei rationale« , id eft ex qùaeuor genetalL
bus1 vfeutibus ÿ ^ ex 4 fiodecim lapidibus parcia^
I 'G 4 ; libils
Ephéf.6.
Pjklm.+z.
m ût file-
gus Topia