BI
ill
I fl
z 4 2 P * u ä L s fq u it ,D ia c .
Chrifti fuerant perforate, alios ingaleam mißt imperaco-
riSjfilii capitis prouidenriara gerens , vtiacula bellica fabdies
placuitjMarcelliii* natal? filii fimulans plerofq; ad cx-
nain vocat.Itaq; (n multam node conuiuio celebrato, Ma-
gnentius quafiad veneris folitafecedens,apud Auguftudu-
num habi turn imperialem capit.Ea re cognita Conftans fu-
gere conacus,apud Helenam oppidu Pyrenxo proximu no
longe ab Hifpaniis, a Gaifone cum je&iffimis miflo interfi-
citur.anno imperii decimo feptimo aetaris tricefimo. Nam
C^far triennio fuit. Hie fuit debilis pedib. manibufqjarticu-
lorum doloce,fominatus cadi temperie,fruduum prouen-
tu, nulla k Bar bar is formidine per omne tempus, 'fine graui
crudelitate terribilis.Diuerfa C6ftan rii fortuna fait. A Per-
fis n.multa & grauia perpeffiis,fiepe capds oppidis.vrbibus
obleffis, exfis exercici b.nullumq; ei contra Saporem prae-
lium fuit profperum,nifi q> apud Siugarum haud dubiam
vidoriam militum ferociaamifit, quipugnam feditiofe&
ftolide contra rationebelli die iam prsecipiti popofeerunt.
Per idem tempus Dyrachiittn Dalmatia: terr^motu collap*
fum eft. Interea terrxmotu magno Sc in duitateBeryto
PhceniCes frdo.plurima pars eius corruit,ita vt multi gentiles
ingrederentur ecclefiam, fe ritum Chriftianorum fer-
uaturos fpbndentes.Igitur poft Conftantisnecem,Magne-
tip Italiam, Africam, Gallias obtinente eria Illyricu.res rio-
Uas habuit. yetranio n. magiftermilitum ad imperium in
Pannonia apud Murfam confenfu militum eleduseft.Que
grandxuum iam &cu.ndis amabilem diuturnitate & felicitate
miliriae ad tiiendumlllyricum prineipem creauerunt,
victim pro bum & veterum rnorum, ac iucundx ciuili tatis,
fedomniumiiberaliumartiuriiexpertcm j adeovt neele-
. menta quidem primarum lirierar u.nifi grandaeuus & iaim-
peratoracceperit.Tunc.G0n.ftantiusimper&torGalliim pa-
truelem fuum Cxforem fecit, cui nomen fiium imponens.
$ y riam Antio chix habitandam deftinauit, vt partes per eu
cuftodirentarorientales.QupadAntiochiam veniete, cm
caorientemfigpumapparditinctelo'die Pentecofteis. Co-
- lumnanamqj fub fpecie crucisin .caelo vifa eft, fpeciem lu-
■ minis habens ex ten (am k Golgatha vfq; ad montemOliua-
I ruin. In drcUitu aut ei* corona etat, velue Iridisfpeciem ha-
betfs. Hoc & Conftantius Gallusvidit. Interea Conftanti1
Auguftus ad vltione fraternal necis bellum ciuile combuemoueret:
alios frenb equinopermifcuit,& cautelam impe-
ratóris agens,veterem philofophiam adimplens. Ölim e-
nim Zacharias propheta damauerat dicens, Et erit quod in
freno eft fandum domino omnipotenti. Saluatoris vero
crucis partem quidem aliquant filio diftribuit, quam Con*
ftantinus fufeipiens, &credens (aluari duitatem , vbihaec
particula 1er uare tur,in fua ftatua, ficut fertur, in foro Con-
ftanrini pofitam fuper columnam porphyrericam deuPte
condi dit, Reliquam vero panem in argentea theca dàufâm
Macado facerdori duitads reliquit, & vndique congregans
artifices,maximas illic,ornarafque ecclefias ædificauit.Poft
hæc Imperator eu ram habens maximam Chriftianorum,
paganorum fuperftirionem auerfàbatu r , remouitque mono
machias , Sc fuas imagines in templis poni præcepit, &
cubitum quo menfiiratur Nilus non iam in templum Sera-
pidis annis finglilis, fèdin ecclefiis portari fànduit. Igitur
Conftantinus bellum aduerfùs Patthos moliens , qui iam
Mefbpotamiam fatigabant,tricefimo & fecundo anno imperii,
a: tatis vero fèxagefimo &fèxtb£egritudine captus, ex
vrbe Conftantinopofitana, quafi ad calidas aquas egrçffiis
eftNicomediam. In villa publicamoibo confùmptus eft,
fado teftamento tribus filiis confulatu Feliciani & Tadani
vndecimo Kalendas Iunii.Fuitirrifor porius quam blandus
vnde prouerbio vulgari T rachaladiäus.Decem annis præ*
ftantillîmus.duodecim fequentibus latro, decem nouiffi-
mis pupillus,obprofufiones immodicas nominatuî.Mors
eius etiam ante biennium denundaça eft per crinitam ftel-
lam.quæinufitatîe magnitudinis aliquandiu fui lit eamGrç-
ci >ço//nT»»vocant : atque iterdiuos meruit rèferri. Corpus
autem eius in aureo locell© collocatum , Conftantihopo-
lim eft deueâum,&inpaladicelfojoço repofitum. Quod
in mùlris honoribus atque veneradorié, quafi viuerèf, ha-
bebatur,donecaiiquisfiliorum eius aflifteret. Pofteavero
kbOriente Çohftantioveniente , cumimperialibus exe-
quiis fiinus eiusfèpultum eftin ecclefïa Apoftolotum infç-
pulchro porphyredeo.
I s fiicCeflbresfiliosreliquit,atque vfiumDalMatufra- ______________________ ^
tris filium.Hi finguli has part«^egeridas habuerunt.Ço^- | rat.caftra metat9 in îllyricum. Co.gèbatn.eumfraternæne-
ftantinus filius eius primus , in dècennali fuo eius gëhiïîà: • dVvltio^j& m^ime Vetràniônis> qui per milites Àdguftus
feçjt eumhabere prindpatum fiipfer cunda trans Alpési^- J fueratfkiâus.Çumqj veniflet Sirmium,mutüO foedenb.ha.
cundum Conftantium in vicennali fuo in- Oriente cpiifti- j bids Vetranioné vidi t.Fadumq; eft, vt milites qui eum co*
tuit,k freto Proppjjtidis in Afiam atqué Qrientem. Cpn- \ ftitùerant.ri^firent^dfeuprem Cpnftanrif Quo fado,
ftanté vero iunioré in triccnnalibus luis in Illyricum * Itali- foluni Çonftahtium knperatórem Aùguftuiii'vôce mifTa
amq;&Africamordinauit.Dalmatiumin t'hraaam, Ma- clanrauerüxit.Çumq;deyerraidonenuSamemoriafïeret>
cedoniamque& Achaiam: AnnibahanumDalinariiCaefät- j ille repèntpfdeds fetraditum,adpedesfêprbftrauitimpe-
tis confânguineum in Armeniam,, nadonefque circôrri f©- . ratoris.Porro Conftantius auferehs ei corona,fimul &pur-
r / j 'puram,cl|mentçreilocüruseft:, monensvt fiibfchemate
VerumDalmadus Caêfarprolperrimaindole,neqùépà- ! priuato qHiefCcrctj ^eiusVdq; ætati coniïédienrius.quàm I truo abfimilis,haud multo póft opprefTus eft fedione ini- j haberenomen folficldidinib.onuftatum.Iuiritq; ei fumpt9
litari,& Con^riopatrudifiioJunentepotiusquamiubë- ; vberrimos ex publicis fundionib.exhiberi.-fuitn. prope ad
te. Gonftandnusigitut dumnidtür partes iunipris fratiis j ftùlddam fimpliciffimus. CùmqjïhPmfaBichüniæVetra-
inuadere bellum contra eum commouit,&: du m incon fui- • nio m o rare t ur, Conftantius fcripfit ei diceris '■ .'.quiamultor''
dnsapudAquileiàmbeilumàggrefluseft aConftahriyauf- j rum bonorum eicaufàfuiflèt.quemktantiscogitationibus
cib interfedus eft, & in fluuium proiedtuseft, cui nomen &mahsfibiprouenientibusliberaflèc ; nëcfèbenefedfle.‘
A l p h a e f t , n o n l o n g e a b À q u i l e i a , C o n f ù l a n i A c i n d f r i i &
P r o d i . Q u a m o b r e m R o m a r i r i m p e r i i p r i n c i p a t u s . O c c i -
d e n t a l i u m q u i d e m p a r d u m p e r u e n i c a d C o n f t a n t e m i O r i ë -
t a l i s a ü t a d C o n f t a n r i u m . E o d é t e m p o r e e t i a m R e m p . ç o n -
t i g i t v a l d è t u r b a r i . G e n s n a m q ; F r a n c o r u m d r e a G a l l i a s c ô -
f t i t u t a R o m a n i s e r a t i n f é f t a , q C o n f t a n s o p p r e f l i t , & R o m .
i m p e n o f u b i e d t f T ü r i c e d a m t e r r æ m o t u s m a x i m u s i n Ó -
r i e n t e f â d ü s e f t , S f p r æ c ip u e i n A n d o c h i à , q a n n o i u g i t e r
. e f t c o m m o t a , A : N e ô c æ f a r c a c i u i t a s P o n r i ï e c i d i t . C o n f t a n -
j stans. I j d u s a u t & C o n f t a n s l e g e s e d i d e r u n t , l u d æ u m n o a e m e r e
f e r u u m a l i o q u i n a u f c r r i e d . & p u b K d s r a r i o n i b . t r a d i . P ô r -
^ :ofpera&amicisgrauiorib.
vtercmr.ad grauia vitiacôueruis,cum into-
quia qu* fibiprsftare debuerat.üIipodusimpendifrer.His:
dïebus Rohtè NepotiapusEutropix Conftamiifororisfi-
lïiis hbrt3rttibr0ërdids Augüftinbmènrapic.Quem odauo
dié vigefimqq; Magn encius oppreffit. Caput cius pilo per
vrbem qrculatum eft,grauiffima:q; profaipriones&noöi-
lium catles fuerun t. Hoc tempore. Conftandus' cum Ma-
gnéntio apud Murfam dimicas vicit, in quo bello pene nu-
qua amplius Romans cofumpta: flint vires,toriusq; imperii
fortuna pellundata.Dehinc n. cum fê Magnentius in Ica-
liam recepifeapud Ticinplplures fudir,&vt vidoria ftriee
audacius perfequétcs,venienfq; Roma,multospcremitSe-
natores &populos. 1 biq; agnofcens vicinos eflè co tra Cc mi*
li tes Cóftanrii,acceflït ad Gallis partes occidétalis.Cumq;
multa & graüiffima inibi prjeliain al terutros exercerét,m o -
do ifti,modo illi vidores efle videbatur. Nouiffiitieaut de-
uidus Magnentius fugit,videnfq; milites quafi de perdido-
ne triftes ftans excelfiori eos nitebatur alloquutionis con-
fuewdineconfomre.TuncilKfaüorcm fólitum Mag;in e" n“b
lerabilis prouincialib. militi iniucundizs efïét, & cum ciria
Gallias vtfnandi cupidine per fyluai Êltufij; errare t, confpi-
rauerejaliqüantimilîtarès in eius>necem,aucorib.Crefho&
Matcelliiio^iPùlq;^gQéprio. Q ^ vblpatraridig^pdi 1 exhiber? parad,inuiti &nolétes clamaneruntbés
vnavoce:
H
MAG Ni
T|VS.
Conftanti Augufte, tu vincas. Hoc augünuth Magnentius
traxitad fèmetipfum,tanquamnon eidiiiinitus concedere-
turimperiü & proptereaadvltèriora tendebat,Sequentib®
autera Conftantiimilidbus circa montera Seleucumfàda
congteflione, folus fugiens venit in Lugdunehfèm vrbem,
comprehendenfque fuam matrem, Sc fratrem fehiorem,
qué ad cuendas Gallias Cæfarem conftituerat, occidit. Nee
multo poft k Conftatii mili tibus ibidem cbàhguftatus, gla-
dio occulte ptouifb, iduin pülfii parieds iuuans transfoflb
latere, vt erat vafti corporis, naribufq; & ore cruoré effun-
dêns,menfe imperii quadragefimo fecundo, ætatis prope
quinquagefimo expirauit,anno imperii Cóftantii fèxto &
Galli Conftandi confiilatus anno fècundö, X VIII. Kalédas
Septembris.Fuit is ortus parentibus Bärbaris, qui Galliäm
inhabitabant-Legendi ftudio próptus,fèrmone acer,animi
tumidi Sc immodici,timidus > artifex tarnen ad bccultanda
audaciæ fpecieformidinem. Eius morteâiiditâ Decentius
frater ei* kqueofafciacompofito vitàmfïniuit. In his ergo
pKeliis ingentés Romani imperii vires confîimptæ funt, ad
quælibet bclla extemaidoneæ,quæ multum triumphorum
poftènc,fècuntadfque conferre. Sed neque fie circa Remp.
quies euenit. Nam poft paululü apud occidentales Gallias,
Syluanus quidam res nouas molitus, tyrannus eft exortus,
quem duces Conftantii vicefimo odauo die perimunt.Fuit
ingenio blandiflimus,quanquam barbaro pâtre genitus, tarnen
inftitutione Rornana Êris cultus & parien$.Porro Iu-
dæiinDiocæfàrea Palæftinç refidétes,vicinaloca turbabât,
ôdumentes arma.tentabant refultare Romanis. Poflhæc
itaq; Gallus Cæfàr cum Antiochiae degeret, exercitu defti-
nato eos interfècit,ciuitatemq-, vaftauic Curnque fibi vide-
returprofpere geffiflè,felicitatem no ferens, accefiitad ty-
rannidem,& infinuas Imperatori fuam intbndonem,Quæftoremyocabulo
Magnum&Domitianum præfedûOrientis
ocçidit. Ob quam rem Conftandus indignatus, euo-
cauit eum, Qui cum contemnere non valeret, pergebat ad
principe. Cumqj contra infulam Falcohenfèm venifïèt,illic
eu Confiâtias przeepit incerimi.anno imperii fui fèptimo,
Sc confiüatus ipfius Galli ànno tertio. Vir fuit natura fe-
rus&ad tyrannidé promptior,fi fuo iure imperare licuiffec.
Solus inimperio Romano eo têporè Conftandus princeps
Sc Auguftus fait.Nuncigitur de Claudio Iuliano pauca di -
cenda fùnt,eiufq; genere ac difciplinaJ& quomodo veuerit
ad imperium. Conftandnus qui Byzantium fuo nomine
Couftärinopolim appellauit, duos habuit ex eodem pâtre,
non ex eadern macre germanos. Quorum vnus Dalmadus,
alter Conftantius vocabatur, Conftantius aüt duos habuit
.natos Galium & Iulianum. Poft mortem Conftantini con-
ditoris Conftantinopolitanx ciüitads,dum milites iunioré
Dalmatium peremiflènt, tunc & ifti fundo iam patre pene
mortis periculum fiiftinuerant cum Dahnatio: nifi Gallum
quidem ægritudo,quæ putabaturineuitabilis,liberaflet Iulianum
xtas infantilis : erat enim anno rum odo.Cumq; ab
eis feruor Imperatoris quieuiflet.Gall9circaEphefumapud
dodores erat, vbi etiam à progenitofibus pofTefliones ha-
bebat.Porro Iulianus crefcens in auditotiis Coftantiribpo-
litanæ vrbis,exercebatur in Bafilica,vbidodores erant, ha-
bitu priuato procedens : habebatq; prædagogum eunuchü
nomine Mardonium', grammacicum Nicole Laconenfèm
rhetoricam vero legebat apud EcybbliumSophiftam. Erat i
enim Iulianus ab initio Chriftianus,Cumqjledione profi-
cere t,e tiam fama per populum volitabat, qüia pofte t etiam
Rempub.gubernare. Quod dum latius pa^deretur, xftua-
tfones induxitConftantio imperatori.(^amobreabftIhuit
eum ab vrbe regia,& mific Nicomediam.prxcipiens ne co-
ueniretapud Libaniü fophiftäSyrum.T uncenim Libanius
k pædagogis CÖftantinopoli expulfus, Nicomedüemora- ;
batur. Prohibebatur ergo Iulianus apud Libanium legere,
‘ eo q> päganus eftcc.-verumtamen librorum eius ledionibus
vtebatur:cumq; proficerctin rhetorica, fuperuenitin Nir
comedia Maximus philofbphus, non ille Byzantius pater
: EuclidiSjfed Ephefius, quem poftea quafi artes magicas ex-
t ercentem Valenrinianus Imperator prxcepit qccidi.Tunc
igicur non ob aliä caufam Nicomediam venerat,nifi Iuliani
fr ma pro trad us.. Apud quem cuim Iulianus verba philofb-
phica præguftaftet,coepit etiam dodoris imitan religione.
îs eriim etiam Iriiperiicüpidinem inätiimürh eiiisimhiifcî-
rat.Cumq; hæc nön laterentaures imperatoris, intermetu
fpemque conftitutus, fufpicionem celare Voléhs, quia ijui
dudum integer füerat Chriftianüs, poftea pr oditor eft effe-
dus,tonfus monachicä fimulabatvicam : ôdatétef quidem
exercebatur in Philo fophica j in iilanifefto aiitertt facros
Chriftianorü legebat libros.Deniq; in ecclfefia Nicbrhediæ
ledoreft conftitütiis,& diuinos Codices in ecclefia âadiéte
populo legebatiPorro fub hoc habitu fiïrbré deejinauit Im*
peracoris.Hxc eqüidem pro rimiore faciebat, nequaq k fpe
recedens,quam mente conceperat diéebatqjplürimisami-
-cociim fnorum,felicia fore tempora.quibüsipfé reruhl pö-
tiretur.Poft paulum vero perempto Gallo lülianus repente
fit fufpedus Imperatoriyquietiam eum cuftqdiri prxcepit
& dum fügalapms ftuftec,diuerfa circumeüdb fäluatus eft.
Vfeqi fèro vxorimperatôtis Êiifèbia éëlatu fnuèriiens, flip-
plicauit IAiperatori, quatenusnihilftiali patèrétUr, fedv
potius ad philofbphandü mitrerettir Athenas.Coepitigitür
IuÜanusImpèrialiafceptradefideraré.Qüàmobiedifcurrés
vniucrfkm Helladam, vates qûærebat relponfa teddentesj
confiilens fiadfuum imperium perueniret : inüênitq} viru,
qnieïdefideratafè dicê're fateretur. Is eiim perdücens âd
quendam idolorum locum, Sc incroriiittetis in âdyfQj;(èdü-
dorès dæmones euocauit, qiiibusfolen.hiterappatehtibus
terrore compellitur Iulianus in froiîçe filactucis fignacùlü
formare.Tune dæmones trophæi dominici figura rêfpicié-
tes, repentedifparuerunt. Quodagnofceiismagtis, cbspît
culpare Iulianum. A t ille térrorem fignificaüit, & cruds fè
dixit obftupuîfte virtutem, eo q> videntes hocfignu dæmones
euanùerüt.Porro magus: Nö hoc fufbiceris b bone vit
quia timuerunc ficut ais, fed abom inati hoc fignum potius
recefterunr. Et ita capiens miferCi,odio repleuitGnriftiàni
fignacali lulianö. Poft hæcigitur Conftantius euocaüitîu*
lianû,& conftituit Cæfàré fèptimo idus Noqembris dahf^;
ei coniugem Helenam fbrorem fuam,quç Conftantiadidâ
eft,contra Barbaros eum deftinauit âd Gallias. Hi namque
.Barbari.quorum Imperator CoftantiuscoftttaMagnéntiü
folatia petieratjClim nihil profuiftènt côtra tÿrahhtîm, Ro-
ffianorum vaftabant vrbes.alias expugnabat.Vbicj;foeda vâ-
ftitas erat,Romanumq; Imperiö nön dubia iam dalàmitaçe
nucabit.Cum cflet ergo itiucculus iulianus, iüfîît ei Imperator,
vt præter confilium ducum nihil moliri præfiimeret.
Cumq; duces accepta poteftàte negligeréc,&jppterea Bar-
barifuperarentjtunc Iulianus ducesquidem deliciis Vacate
permifit:fîiimèns aut militès, effq; fpolra intèremptoru ho-
ftium compromitteriSjinitium vincendi Barbaros fecit, &
amorem ftiuin apud milites collocauir.Fertur itaq;qaod du
inqiundam ciuitaté fuiflètingreflùs, coronalaürèa,quibus
foîent ciuitates ornari,inter column,as pedens, rupto fùne,
fuper caput eius decidit, eumq; aptiftïme coronauit. Quo
frdocüdi clamauere.quia ei fignum foretimperii.Interea
Iulianus cum apud imperatorem de ducû negligentia que-
reretur, alter armorum mitti tùr magifter,eius alacritati co-
ueniens,cuius (ninifterio cum barbàris fidudaliter eft con-
greflus. Èt dû illi per legacos literas Imperatoris eosad pro-
uincias inuitantis oftëderent, tunc ille legates eorum Unfit
in vthcula: fadaque çongreffione cum modicis copiisRo-
manorû apud A rgétoratum Galliæ vrbe'rp ingentes copias
hoftium extinxit.Scabantaçerui montium fimiles, fluebat
cruor fluminum-modo,captus rex nobilisChonodomarus,
& Conftantibmiflusjfufi omnes optimatês,redditus,limes
Romanæppftèfiîonis. Acpoftmodü cum Alamannisapud
Rlieùumfluuitim refidepeibus dimicans, porentiffimum
eonun regem Bodomariü cepitrclaraq; vidoria decoratus,
cum médiocritate vitæ,atq; manfuetudinemilitibiis præefi.
fct,ab eis appellaturAuguftus.Cumq;çorona deeflet impe-
riàlis.vnus fignà portail tium torquem que habebat in collo
frçnens,Iuliani capid circüpofuic.HOc ergo modo Iulianus
Miperaror eft fodüs.Hôc fado nihil de Coftantio cpgitas,
iudicesabillofrdps hpnoribus mulcebat,&adilliu^inui-
diam literas prpferebat, quibtts pftendéret eu prppter bellum
cpntra Magnentium geftiim in Rpmanorum terras
Barbaras induxiftè. Hune Canftancius vrgere legaripnib9,
vtinftatumnomenq; priftihum reuertatur.Iulianus man-
daris mpllioribus réfère,fe fub npmine ceifi Imperii multo
X a officio